Feerwerd
(gemeente Winsum)
Wierdedorp met langgerekte structuur, ontstaan in de middeleeuwen. In 1825 werd het Oldehoofse Kanaal dwars door de wierde gegraven. De bebouwing dateert grotendeels uit de 19de eeuw. De Herv. kerk (Valgeweg 3) is een gepleisterde zaalkerk; de ongelede, gepleisterde toren is voorzien van een achtkante, ingesnoerde spits. De kerk dateert uit de eerste helft van de 14de eeuw. Bij een ingrijpende verbouwing in 1859 kreeg het gebouw een lagere kap, nieuwe gevels aan de west- en oostkant en verrees ook de huidige toren. Tot de inventaris behoren een preekstoel en herenbank, beide uit de 17de eeuw. De kerk ligt op een kerkhof. De nabijgelegen pastorie (Valgeweg 2) is een eenlaags villa uit 1883.
Woonhuizen. Langs de Valgeweg staan verschillende eenlaags rentenierswoningen met schilddaken, overwegend gebouwd in het derde kwart van de 19de eeuw in neoclassicistische trant. Een goed voorbeeld is Valgeweg 9 uit omstreeks 1860. Andere voorbeelden zijn Valgeweg 11, 12, 16 en Aduarderdiep 1.
De windmolen ‘Joeswert’ (Mentaweg 1a) is een met hout beklede achtkante stellingkoren- en pelmolen op wit geschilderde bakstenen onderbouw. De molen werd in 1855 gebouwd voor W.D. Faber. De molen is in 1976-'78 gerestaureerd. De bijbehorende molenaarswoning (Mentaweg 1) is een eenlaags gebouw met omgaand schilddak uit dezelfde tijd. Bij de windmolen staat langs het Oldehoofse Kanaal een rolpaal.
De boerderij Meedenerweg 23, gelegen ten zuiden van Feerwerd, dateert uit de eerste helft van de 19de eeuw. Deze kop-hals-romp-boerderij heeft een relatief lang voorhuis met een zadeldak tussen bakstenen topgevels.
Auteursrechtelijk beschermd