Monumenten in Nederland. Overijssel

Vollenhove
(gemeente Brederwiede)

Kleine stad, ontstaan op een hogere grondmorene-rest. In 944 wordt de nederzetting voor het eerst vermeld. In de 11de eeuw verrees er een versterkt huis, waar omstreeks 1100 een tufstenen kerkje aan werd toegevoegd. In 1132 is er sprake van ‘Fullenho’. Bisschop Godfried van Rhenen liet dit versterkte huis omstreeks 1170 vervangen door het zogeheten Oldehuys, een omgrachte burcht met donjon, zaalbouw en (in 1381 voor het eerst genoemde) kapel. In 1270 is er op het Oldehuys sprake van een kastelein van Vollenhove. Vooraanstaande

Vollenhove

1	(Herv.) Grote of St.-Nicolaaskerk (zie p. 263)
2	(Geref.) Kleine of O.L. Vrouwekerk (p. 264)
3	kapel van het H. Geest Gasthuis (p. 264)
4	Geref. kerk (Vrijgemaakt) (p. 264)
5	Herv. rusthuis Avondrood (p. 264)
6	Stadhuis (p. 264)
7	Latijnse School (p. 265)
8	ruïne van kasteel Toutenburg (p. 265)
9	Oldruitenborgh (p. 265)
10	Marxveld (p. 266)
11	Plattenburg (p. 266)
12	Lindenhorst (p. 266)
13	Hare (p. 266)
14	Hagensdorp (p. 266)
15	Oude Vissershaven (p. 266)
16	Alg. begraafplaats (p. 267)

lieden uit zijn entourage, de zogeheten borgmannen, bouwden rond het kasteel hun huizen: Marxveld, Oldhagensdorp, Oud-Plattenburg, Westerholt en Oldruitenborgh. Deze borgmanshuizen, later havezaten, lagen in een op de hogere gronden aangelegde ruime bastide met rechthoekige plattegrond. Er waren drie oost-west gerichte straten: de Oldestraat (nu Visschersstraat), de Nijestraat (nu Kerkstraat) en de Achterstraat (nu Bisschopstraat), onderling door stegen verbonden. Na belegering door de Stellingwervers in 1309 en bezetting door de hertog van Gelre omstreeks 1336-'46, kreeg Vollenhove in 1354 van de Utrechtse bisschop stadsrechten. Tot omstreeks 1450 was Vollenhove de belangrijkste bisschoppelijke residentie in het Oversticht. In 1492 kwamen een omgrachting en vier poorten - de Bentpoort, de Voorstpoort, de Voskenpoort en de Landpoort - tot stand. In 1528 ging Vollenhove in Habsburgse handen over. Tot 1553 bleef er het hof van kanselier en Raden van Overijssel, Drenthe en Lingen gevestigd. In 1581 namen de Staatse troepen van Sonoy de stad in.

[p. 263]

Vollenhove, Grote of St.-Nicolaaskerk, plattegrond

Hoewel omstreeks 1600 de vergaderingen van de Staten van Overijssel alleen nog in de drie grote steden plaatsvonden, bleven veel adellijke families in Vollenhove gevestigd. Omstreeks 1650 waren er dertien havezaten. Aan het eind van de 17de eeuw namen zowel welvaart als bevolking af. Na de afschaffing van de heerlijke rechten in 1795 vertrokken veel adellijke families uit Vollenhove. De in 1654 door Philips Vingboons in opdracht van Johan van Iselmuden ontworpen havezate Rollecate werd in 1820 afgebroken. De toenmalige eigenaar, W.J. baron Van Dedem, verplaatste zijn woning naar de Dedemsvaart nabij Nieuwleusen. In 1849 volgde de afbraak van de havezate Westerholt. Onder de slopershamer vielen verder onder meer de Laarpoort (1836) en de Bentpoort (1840).

In het begin van de 19de eeuw kreeg de visserij een nieuwe impuls. De in 1823 aangelegde binnenhaven werd in 1830 in verbinding gebracht met de grachten van het Oldehuys. Het huis zelf brak men in 1854 grotendeels af. In de restanten vestigde zich in 1859 een aantal vissers uit Schokland, die hun eiland gedwongen hadden moeten ontruimen. Door vergraving van het kasteelterrein kon men in 1884-'85 de haven vergroten. In 1890 volgde de aanleg van een buitenhaven ten noorden van de Grote kerk. Na de demping van de stadsgrachten in 1921, verdwenen in 1955 de laatste resten van het Oldehuys en de visserswoningen. De vissersvloot nam gedurende de 20ste eeuw sterk in aantal af en in 1971 verdween de laatste visser. Zijn bedrijf is herbouwd in het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen.

Van 1914 tot 1934 deed de stoomtram van Blokzijl naar Zwolle de stad aan. Na de Tweede Wereldoorlog kwam aan de westzijde van de stad de wijk De Voorst tot stand en aan de oostzijde de wijk Het Franse Pad. De in 1942 aangelegde weg Zwolle-Emmeloord werd in 1954 langs de noordzijde van de stad gelegd.

In 1973 werd Vollenhove de hoofdplaats van de gemeente Brederwiede. De nabijheid van het Waterloopkundig Laboratorium en de Duits-Nederlandse windtunnel heeft gezorgd voor een economische opleving.

De (Herv.) Grote of St.-Nicolaaskerk (Kerkplein 4) [1] is een laatgotische hallenkerk met twee even brede beuken voorzien van driezijdig gesloten koren. In de hoek tussen beide koren bevinden zich een achtzijdig traptorentje met ingesnoerde spits en een sacristie met verdieping en zadeldak. Ten oosten van de kerk staat een vrijstaande toren. Archeologisch onderzoek heeft aannemelijk gemaakt dat net ten zuiden van de zuidelijke beuk van de huidige kerk omstreeks 1100 een eenvoudig, op veldkeien gefundeerd, zaalkerkje met recht gesloten koor is gebouwd. Dit werd omstreeks 1125 naar het oosten verlengd met een eveneens recht gesloten koor, waarna omstreeks 1150 een noordbeuk met zijkoor en absis en in 1175 een zuidbeuk met zijkoor en abside zijn toegevoegd. In de 14de eeuw verrees de huidige hallenkerk, te beginnen bij de dubbele koorsluiting met de vier aansluitende traveeën. Omstreeks het midden van de 15de eeuw kwamen de westelijke

Vollenhove, Grote of St.-Nicolaaskerk, orgel (1978)

traveeën tot stand. Bij een vernieuwing van het koorgedeelte aan het eind van de 15de eeuw kreeg het zijn huidige flamboyante raamtraceringen. In het begin van de 16de eeuw verrezen aan de oostzijde de traptoren en de sacristie, inwendig voorzien van een stenen kruisribgewelf, en aan de zuid- en westzijde ingangsportalen. In 1970-'74 is de kerk ingrijpend gewijzigd naar plannen van H.J. Meijerink uit Zwolle, waarbij de 19de-eeuwse buitenbepleistering verdween, evenals de 18de-eeuwse ingang in het zuidkoor.

Inwendig zijn beide beuken gescheiden door slanke zuilen met lijstkapitelen. Het plan om stenen gewelven aan te brengen is niet uitgevoerd; de kerk heeft wel steunberen. Waarschijnlijk aan het eind van de 15de eeuw zijn aan de kapconstructie door middel van ijzeren staven twee tonvormige houten netgewelven opgehangen. Tot de 17de-eeuwse delen van de inventaris behoren: de hardstenen doopvont, waarvoor een amandelpers uit een bakkerij is hergebruikt, de fragmenten van een verder grotendeels gereconstrueerd hek, de altaartafel, de koperen lezenaar op de kansel en het door Apollonius Bosch vervaardigde orgel (1686-'87). Het orgel is in 1720 gerepareerd en gewijzigd door Frans Caspar Schnitger en in 1860 opnieuw door J. van Loo. De herenbanken van de Vollenhoofse Ridderschap, gemaakt door Eberhard

[p. 264]

Vollenhove, Kleine of O.L. Vrouwekerk

Philip Seidel dateren uit de tweede helft van de 18de eeuw. De kerk bevat voornamelijk 17de- en 18de-eeuwse grafzerken en enkele altaarstenen. Tot de oudste zerken behoren die van Johan van Suerbeke (†1523), Maria Isebrantz (†1597), Johan Sloet, heer van Salland, drost van Vollenhove en kastelein van Kuinre (†1610) en zijn vrouw Florentina van Buckhorst (†1612). Verder is er een gedenksteen voor Rudolf van Diepholt, bisschop van Utrecht (†1455), wiens hart in de kerk begraven ligt. De neogotische kansel is in 1860 in de kerk geplaatst. De gedrongen vrijstaande toren ten oosten van de kerk verrees in het begin van de 16de eeuw, waarschijnlijk om een houten klokkenstoel te vervangen. De toren heeft drie geledingen met spitsbogige nissen en vorktraceringen en een geknikt tentdak. In de toren hangt een luidklok uit 1511, gegoten door Geert van Wou.

De (Geref.) Kleine of O.L. Vrouwekerk (Bisschopstraat 32) [2] is een sobere eenbeukige gotische kerk met driezijdig gesloten koor. De slanke westtoren heeft drie geledingen, een zeskantige traptoren aan de zuidzijde en een bekroning met een lantaarn voorzien van achtkantige opbouw. De kerk werd in 1423 gesticht op de plaats waar sinds 1380 een kapel stond. De aanvankelijk losstaande westtoren, die in 1458 nog in aanbouw was, werd in 1461-'63 met het schip verbonden. Zowel de lantaarn als de open, achtkantige en koepelvormig gedekte, houten opbouw zijn in 1823 toegevoegd. De kerk is in 1913 gerestaureerd onder leiding van W. te Riele en nog eens in 1961. Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf. De kerk bezit een 17de-eeuwse preekstoel, afkomstig uit de kerk van het in 1775-'76 verdronken dorp Beulake.

De voorm. kapel van het H. Geest Gasthuis (Kerkstraat 51) [3] is een laat-14de-eeuws, eenbeukig, gotisch bouwwerk met recht gesloten koor en dakruiter. In 1623 werd het als hervormde gasthuiskapel in gebruik

Vollenhove, Grote- of St.-Nicolaaskerk en stadhuis

genomen. Na toewijzing aan de katholieken in 1799 werd de kapel gewijd aan St. Nicolaas. In 1953 werd iets verderop in de straat een nieuwe R.K. St.-Nicolaaskerk (Kerkstraat 40) in gebruik genomen, naar ontwerp van P. Starmans. De in 1978 gerestaureerde kapel heeft een houten tongewelf met ribben en een houtskelet met muurstijlen, korbelen en sleutelstukken met peerkraalmotieven.

De Geref. kerk (Vrijgemaakt) (Kerkstraat 25) [4] is een uit 1912 daterende sobere zaalkerk met spitsboogvensters voorzien van gietijzeren traceringen.

Het Herv. rusthuis Avondrust (Kerkstraat 61) [5] verrees in 1866 als weeshuis op de plaats van het oude armenhuis. Omstreeks 1905 zijn de gebouwen vernieuwd. In de straatgevel zit de oude gevelsteen met het opschrift ‘Dit is 't Armenhuis Anno 1681’.

Het voorm. stadhuis (Kerkplein 1) [6] is in 1621 in maniëristische stijl opgetrokken aan de noordzijde van de vrijstaande toren van de Grote kerk. Het is een dwars pand met een open zuilengalerij rustend op zes toskaanse zuilen en twee halfzuilen; boven de bogen loopt een band met mascarons. In het midden van de voorgevel is een balkon op consoles aangebracht en daarboven een jaartalsteen in cartouche. Het balkon is versierd met twee gespiegelde stadswapens. Oorspronkelijk zou de middentravee zijn bekroond met een dakerker met topgeveltje.

[p. 265]

Vollenhove, Latijnse School

De huidige kroonlijst zal bij een herstelling in 1791 zijn aangebracht. De vensters hebben hun oude zandstenen kruiskozijnen bewaard, met daarboven schelpvullingen in de boogtrommels. Tot 1806 bevond het cachot zich in de benedenste geleding van de genoemde toren. Het in opzet waarschijnlijk eveneens 17de-eeuwse, onderkelderde huis van de stadsbode, gebouwd tegen de korte noordzijde van het stadhuis, werd na afschaffing van dit ambt in 1848 verhuurd aan C.F. Seidel. Deze bouwde het pand in 1849 om tot een herberg, later hotel Seidel (Kerkplein 3) genoemd. Nadat in 1948 het stadhuis buiten gebruik raakte, werd het in 1951 geheel als hotel ingericht. Het interieur is ingrijpend gerestaureerd; voornamelijk een enkelvoudige balklaag met geprofileerde consoles en enkele deuren hebben een 17de-eeuws aanzien behouden. De voorm. Latijnse School (Kerkplein 15) [7] is een diep pand met een trapgevel in maniëristische vormen. Het werd in 1627 gebouwd als woonhuis voor de advocaat-fiscaal Johan Lemker. De rijke gevel is voorzien van zandstenen speklagen en boogtrommels met schelpvullingen boven de vensters op de begane grond. De band boven die vensters heeft aan weerszijden mascarons en in het midden een jaartalsteen in cartouche. In 1654 werd het aan de achterzijde uitgebreid. Na 1791 kwam het pand als Franse school in gebruik. Kort daarna zijn waarschijnlijk ook het wapen van Lemker en het huismerk op de beide andere zandstenen blokken vlakgekapt.

Vollenhove, Ruïne kasteel Toutenburg

In 1821 werd het een kostschool. Bij een restauratie in 1919 is de toen grotendeels verdwenen geveltop herbouwd. Verder zijn toen de kruiskozijnen en het stadswapen dragend hert in de top aangebracht. In de aanbouw met lessenaarsdak aan de rechterzijde bevindt zich een dubbele ingang. Voor de linker van de beide zandstenen ingangpoortjes, met kopjes als sluitsteen, staan twee rijk bewerkte maniëristische stoepstenen uit 1628.

De ruïne van kasteel Toutenburg (Groenestraat 24) [8] bestaat uit de resten van twee ronde torens van de oude toegangspoort, gelegen op een omgracht terrein in een park in vroege landschapsstijl. Het kasteel verrees in 1524-'31 aan de zuidoosthoek van de stad in opdracht van drost Jurjen Schenk en is genoemd naar zijn familiebezit; de baronie Tautenburg bij Jena (D.). Nadat de Staatse troepen onder leiding van Diederik Sonoy Vollenhove in 1581 hadden veroverd, werd het kasteel ontmanteld. Christoffel Schenk kon volledige sloop verhoeden en in 1627 volgde een gedeeltelijk herstel door Rutger van den Boetzelaer. In de loop der tijd geraakte het kasteel evenwel in verval en nadat het in 1786 in bezit was gekomen van Arent Sloet tot Tweenijenhuizen, tevens eigenaar van het naastgelegen Oldruitenborg, werd omstreeks 1800 tot afbraak besloten.

Havezaten. Karakteristiek voor Vollenhove zijn de in de stad gelegen havezaten. In het midden van de 17de eeuw werden er dertien geteld. Sommige daarvan gaan in oorsprong terug op borgmanswoningen, andere zijn later ontstaan. Alle zijn echter in de loop der tijd sterk veranderd en verbouwd. De grotere staan vaak vrij, de kleinere zijn opgenomen in de straatwand.

De voorm. havezate Oldruitenborgh (Groenestraat 24) [9] is een langgerekt pand gelegen in een groot ommuurd park. Het is waarschijnlijk aan het eind van de 15de eeuw gesticht door Egberts Pelgrim van den Rutenberghe, schout van Vollenhove. Oorspronkelijk was er een oost-west gericht gebouw met aan de zuidzijde een korte en lage aanbouw. Dit oudste bouwwerk is nu een vleugel aan de oostzijde van het complex. Het heeft een half-verzonken, overwelfde kelder, een hoge zaal en op zolder een gotische schouw, die blijkbaar nooit is gebruikt. Kort voor 1656 is de havezate verbouwd in opdracht van Evert van Echten. In 1755 vererfde ze aan Arend Sloet van Oldruitenborgh, waarna ze kort na 1763 ingrijpend werd verbouwd. In het westelijke deel van het gebouw werd de kelder verwijderd, waardoor er een verdieping kon worden ingebouwd. De verlaagde ruimte op de begane grond in dit deel splitste men in een salon (nu trouwkamer) en een vestibule. De laatstgenoemde ruimte werd in de voorgevel met een risaliet geaccentueerd. Aan de oostzijde bleef de oude opzet gehandhaafd, maar het daar resterende deel van de zaal diende voortaan als een opkamer ten opzichte van de lager gelegen nieuwe ruimten. De salon en de opkamer kregen een stucplafond in rococo-vormen. Ten slotte verrees op enige afstand naar het westen vanaf het oude huis een groot dwarsgeplaatst bouwhuis.

[p. 266]

Aan het begin van de 19de eeuw werd de havezate aan de westzijde verlengd tot aan dat bouwhuis en over de hele lengte verbreed. Bij die verbouwing gebruikte men sloopmateriaal van kasteel Toutenburg. Kort nadat het geheel gepleisterde pand was voltooid, logeerde Lodewijk Napoleon bij zijn bezoek aan Vollenhove in 1809 in de opkamer. Deze noemt men sindsdien de Koningskamer. De gemeente kocht de havezate in 1947 om er het stadhuis in te vestigen. In 1962-'63 volgde een ingrijpende restauratie onder leiding van R. Offringa. Het gebouw werd geheel ontpleisterd en aan de westzijde, ter plaatse van het toen gesloopte 18de-eeuwse bouwhuis, uitgebreid.

Na de aankoop van de Toutenburg in 1786 kreeg de havezate een landhuisachtig karakter, waarbij men welbewust een klein deel van het kasteel als ruïne heeft bewaard, om te dienen als sierelement in het toen aangelegde landschappelijke park. In het park zijn nog twee 18de-eeuwse tuinbeelden in de vorm van marmeren bustes op hardstenen voet te vinden. Op het terrein staan vroeg-19de-eeuwse bijgebouwen: het koetshuis (Groenestraat 24), twee bouwhuizen (Groenestraat 9 en 30) en een oranjerie (Groenestraat 22), de laatste gebouwd op de plek van de havezate Cloosterhorst. Ten slotte is er nog de dienstwoning Bentstraat 27, gebouwd in 1857 ter plaatse van de in 1840 gesloopte havezate Benthuis.

De voorm. havezate Marxveld (Bisschopstraat 22-24) [10] is een tweebeukig diep pand dat aan de straatzijde is voorzien van één afgeknotte puntgevel. Ter linker zijde bevindt zich een aanbouw met de ingang en daarnaast het voorm. koetshuis annex dienstwoning. Het huis werd in 1506 genoemd als bezitting van Willem Sloet. Bij een verbouwing in 1620 liet Arend Sloet tot Tweenijenhuizen het dak en de bovenkamers vernieuwen evenals de gevel aan de straatkant, met zijn ontlastingsbogen met schelpvullingen boven de vensters. Pas in 1722 werd het aangemerkt als havezate, waarna in 1740 een renovatie volgde. Aan de overzijde van de binnenplaats bevindt zich het eenlaags huis ‘De Eckelenboom’, een in opzet 15de-eeuws huis dat in 1535 werd uitgebreid en in de 17de eeuw werd verlengd tot aan de Bentstraat. In 1859 werd dit huis door aankoop van G. Sloet van Marxveld met de havezate verenigd. Beide panden ondergingen in 1879 een verbouwing. In 1982 kwam het complex in bezit van de gemeente Vollenhove, die er het kantoor van de dienst gemeentewerken vestigde na een verbouwing in 1988 naar plannen van Gunnar Daan. Op het achterterrein legde men toen een tuincomplex aan met een middeleeuwse tuin, een renaissance- en een baroktuin, en een tuin in landschapsstijl; dit alles naar plannen van het ingenieursbureau Oranjewoud te Heerenveen.

Het dwarse huis Plattenburg (Bisschopstraat 52-54) [11] heeft een 17de-eeuwse oorsprong, maar werd in 1715 herbouwd als de havezate ‘Nieuw Plattenburg’. De ingang met pilasteromlijsting en rococo-details stamt uit het midden van de 18de eeuw. Sinds 1890 is hier het Waterschap van Vollenhove gevestigd. De Lindenhorst (Bisschopstraat 17) [12] werd gebouwd in 1604 en in 1613 genoemd als bezit van Boldewijn Sloet. Het is een gepleisterd dwars pand met lijstgevel en een half afgewolfd zadeldak. De deur met omlijsting en de erker zijn mogelijk 18de-eeuws. Het oorspronkelijke huis is in 1885 in tweeën opgedeeld. De Hare (Bisschopstraat 27) [13] is een hoog dwars pand met lijstgevel en zadeldak. De sterk gerestaureerde voorgevel stamt in opzet uit 1712. In 1885 was het in bezit van familie Sloet van Oldruitenborgh. Hagensdorp (Bentstraat 6) [14] is een herenhuis in chalet-stijl uit 1901, in opdracht van R.J. Castendijk gebouwd op de plaats van het in 1667 tot havezate verklaarde ‘Nieuw Hagensdorp’.

Woonhuizen. Verspreid over de stad liggen nog 17de- en 18de-eeuwse, veelal diepe eenlaags woonhuizen met hoog opgaande kap. Langs de Kerkstraat is tussen de panden nog dikwijls een osendrop zichtbaar. Kenmerkend zijn de dwarse eenlaags huizen met schoudergevel, waarvan het vroeg-17de-eeuwse Kerkplein 12 het oudste voorbeeld is. Op de schouderstukken zijn hier overhoekse pinakels geplaatst. Voorbeelden van schoudergevels met toppilaster zijn: Doelenstraat 1, Kerkstraat 56 (in toppilaster ‘1678’ en in de ankers ‘1664’ gedateerd), Kerkstraat 74 (1678) en Kerkstraat 72 (1686). De schoudergevel Kerkstraat 44 is in

Vollenhove, Woonhuis Kerkstraat 72

1892 in de oude vormen herbouwd. Het brede woonhuis annex werkplaats Bisschopstraat 74-76, waarvan de geveltop is verdwenen, stamt uit 1654. Het pand Kerkstraat 29 heeft twee gebeeldhouwde oeil-de-boeufs uit omstreeks 1660. Van het dubbele pand Kerkstraat 22 uit 1669 zijn de geveltoppen mogelijk verdwenen bij de samentrekking in het midden van de 18de eeuw. Kerkstraat 14 is een ander voorbeeld van een na samentrekking van twee panden ontstaan huis, waarbij de ingang ter plaatse van de vroegere osendrop is geplaatst. In 1732 kregen beide panden nieuwe klokgevels. De voordeur heeft een pilasteromlijsting. Een nog rijker voorbeeld van samentrekking van oudere panden is Kerkstraat 39-43. In het midden van de 18de eeuw kregen deze drie panden een nieuwe gevel, waarbij men Kerkstraat 41 voorzag van een weelderige, verhoogde en ingezwenkte halsgevel met rococo-omlijsting. Van de oude 19de-eeuwse visserswoningen is, op Haven 1-3 (omstreeks 1890) na, weinig bewaard gebleven. Een vroeg voorbeeld van sociale woningbouw zijn de arbeiderswoningen Bentstraat 14-28 uit omstreeks 1910. Het dubbele herenhuis Bisschopstraat 56-56a stamt uit omstreeks 1915 en vertoont jugendstilinvloeden.

De Oude Vissershaven (Haven ong.) [15], nu in gebruik als passantenhaven, ontstond omstreeks 1830 door vergroting van de omgrachting van de voorm. bisschoppelijke burcht het ‘Oldehuys’, die zich op het eiland bevond en waarvan de laatste resten in 1955 verdwenen. Aan de noordzijde van de haven staat de palingrokerij Haven 21-23, uit omstreeks 1920, een van de weinige

[p. 267]

restanten van de Vollenhovense visserij.

De voorm. fabriek Tilvoorde (Bisschopstraat 5) voor de bereiding van suikerstroop werd in 1869 gebouwd in opdracht van G. Sloet van Marxveld. Ze ontleent haar naam aan het feit dat het in de plaats kwam van het huis van dokter Telvoorden. Het hoge pand heeft tot 1915 als fabriek dienst gedaan en daarna als pakhuis; het is gerestaureerd in 1984.

Het voorm. tramstation (Voorpoort 15) werd in 1913 gebouwd voor de in 1914 geopende stoomtramlijn van Zwolle naar Blokzijl, die in 1934 buiten werking werd gesteld. Het eenlaags pand, nu woonhuis, heeft op de kopse gevel een tegeltableau met het opschrift ‘Vollenhove’.

Begraafplaatsen. Op de omstreeks 1830 aangelegde Alg. begraafplaats (Haven ong.) [16] liggen de familiegraven van de families Sloet en Sloet van Oldruitenborg, evenals uit 1830 daterende grafkelder van de familie Van Isselmuden. Op de R.K. begraafplaats (Weg van Rollecate ong.), in 1882 aangelegd, staan een kruisbeeld en een eenvoudige kerkhofkapel.

De Oldenhof (Oppen Swolle 7), ten zuidoosten van Vollenhove, is een omgrachte havezate. Het tweebeukige pand met kelder, twee bouwlagen en een afgeplat zadeldak, heeft een 17de-eeuwse oorsprong. Omstreeks 1635 liet Gerhard Sloet een huis bouwen dat uiteindelijk in 1776 in het bezit kwam van Jan Arend Godert de Vos van Steenwijk. Deze liet het geheel moderniseren en van schuifvensters voorzien. Uit deze tijd dateert de oostgevel, die is voorzien van een dubbele toegangsdeur met omlijsting in

Vollenhove, Oldenhof, plattegrond begane grond

Vollenhove, Gemaal A.F. Stroink

Lodewijk XVI-stijl. In 1825 kwam het in handen van J.W. baron Sloet van Oldruitenborgh. Hij liet kort na 1833 een grote verbouwing uitvoeren. Daarbij verrees aan de westzijde op de plaats van een bestaande ‘uitlucht’ of erker een grotere nieuwe uitbouw met zitkamer. Verder kregen de vensters persiennes en inwendig de hal een nieuwe trap. In 1904 kwam de havezate in bezit van G. Sloet van Marxveld, wiens familie het in 1976 liet restaureren naar plannen van H.J. Meijerink. Op het voorplein bevinden zich zes 18de-eeuwse natuurstenen piëdestals, waarvan één met een leeuw die het wapen van Vollenhove draagt. Het toegangshek stamt uit 1826. Het park rond het huis werd omstreeks 1800 aangelegd en later in de 19de eeuw van landschappelijke elementen voorzien. Nabij de havezate staat een boerderij (Oppen Swolle 5) op L-vormige plattegrond met schuur, bakhuisje en grote kapschuur uit 1788. In het weiland tegenover de boerderij bevindt zich een 19de-eeuwse houten duivenslag, geplaatst op vier staanders en voorzien van een tentdak.

Het gemaal A.F. Stroink (Weg van de twee Nijenhuizen 18), gelegen ten noorden van Vollenhove, kwam in 1919-'20 tot stand in eenvoudige expressionistische vormen. Ingenieursbureau Haskoning maakte het ontwerp in opdracht van het Waterschap Vollenhove. Gelegen aan het Ettenlandsch kanaal, dat de verbinding vormde tussen de Zuiderzee en de Beulakerweide, diende het als hoofdstoomgemaal voor Noordwest-Overijssel. In 1928 voegde men aan de zuidzijde een derde stoommachine toe. De schoorsteen is in 1980 afgebroken. In de nabijheid staat een rijtje dienstwoningen (Weg van de twee Nijenhuizen 4-16) uit dezelfde tijd.