Monumenten in Nederland. Overijssel

Slagharen
(gemeente Hardenberg)

Hoogveenkolonie ontstaan op een zandhoogte in het veen langs de Lutterhoofdwijk, een zijkanaal van de Dedemsvaart, die in 1832 werd gegraven. In 1831 verschenen de eerste huizen in de Slag Haar in de Lutter Venen. Mede door de vele Duitse veenarbeiders ontwikkelde er zich een katholieke enclave met in 1843 een eerste kerk. Uiteindelijk werd in 1855 de hoofdwijk doorgetrokken via De Krim naar Coevorden. Van 1897 tot omstreeks 1930 liep hierlangs een stoomtrein van Dedemsvaart naar Coevorden. De vrij kleine kolonie ontwikkelde zich na de oorlog tot een flink dorp, met aan de noordzijde woonbebouwing en aan de zuidzijde het recreatiecentrum Ponypark Slagharen.

De R.K. kerk St.-Alphonsus de Liguori (Herenstraat 15) is een moderne vierkante zaalkerk uit 1966-'67, gebouwd naar plannen van P. Starmans. De slanke, taps toelopende toren werd in 1972 toegevoegd. Kerk en toren ontstonden ter plaatse van een uit 1873 stammende neogotische kerk die op haar

[p. 249]

beurt de kerk uit 1835 verving. Die neogotische kerk was ontstaan door de donatie van Hermina Elshoff. Op de in 1843 gestichte R.K. begraafplaats (bij Herenstraat 17) staan enige fraaie hardstenen grafkruisen, onder meer van de vervener Harmen (Grote) Staerman (†1865) en zijn vrouw Hermina Elshoff (†1881) en zijn broer Heinrich (Kleine) Staerman (†1871) en diens vrouw A.M. Göhken (†1877).

Het St.-Anthoniusklooster en kloosterschool De Eik (Coevorderweg 31-33) vormen een complex van gebouwen ontstaan rondom huize De Eik. In 1872 werd de eerste steen voor dit huis gelegd door A.H. Geerdes en zijn vrouw H.M. de Boer. In 1913 schonken zij hun bezit aan de congregatie van het Heilig Hart van Jezus uit Maastricht en werd het huis verbouwd om onderdak te bieden aan een katholieke Zusterschool met kapel en een school voor jongens en meisjes van twee maal zes lokalen. Het laat-neogotische gebouw naar plannen van L. Lerschen uit Simpelveld (Limburg) kwam in 1914 gereed. In 1920-'23 werd aan de westzijde ook naar plannen van Lerschen een meisjespensionaat toegevoegd. In 1931 werd het pensionaat opgeheven en nu dient het complex als asielzoekerscentrum.

Windmolen ‘De Pionier’ (Coevorderweg tussen 57-59) is een achtkante, met riet gedekte stellingkorenmolen op een houten onderstuk en een bakstenen voet, gebouwd in 1859 in opdracht van H. (Kleine) Staerman. In 1894 kreeg de molen een nieuwe bovenas. Hij maakt nu deel uit van het ponypark Slagharen (Zwarte Dijk 37-39).