Monumenten in Nederland. Overijssel

Paaslo
(gemeente IJsselham)

Hoevenzwermdorp, dat voor het eerst wordt genoemd in 1251. De kapel behoorde tot de St.-Clemenskerk van Steenwijk en werd gesticht omdat die kerk ver weg lag en bij hoog water van de Steenwijkse Aa zelfs onbereikbaar was. In 1336 werd de kapel tot kerk verheven, maar vanaf 1489 was ze ondergeschikt aan die van Oldemarkt.

De Herv. kerk (Binnenweg 2) is een driebeukige pseudo-basilicale kerk met smaller, driezijdig gesloten koor en een geveltorentje met gesloten dakstoel en ingesnoerde spits. De middeleeuwse kerk is in het eerste kwart van de 16de eeuw vermoedelijk geheel herbouwd, in de 17de eeuw gewijzigd en in 1864 hersteld. Het geveltorentje stamt ook uit dat laatste jaar. De kerk is in 1953-'55 gerestaureerd naar plannen van H.J. Meijerink uit Zwolle, waarna de vensters van de zijbeuken recentelijk op onoordeelkundige wijze zijn vernieuwd. Inwendig bestaat de kerk uit een driebeukige gebintconstructie, die veel overeenkomsten vertoont met die van een grote hallenhuisboerderij. In plaats van ankerbalkgebinten zijn evenwel dekbalkgebinten toegepast. In het schip dienen de gebintdekbalken als moerbalken voor de kinderbalken die het plafond dragen. Ter hoogte van de korbeelaanzetten bevindt zich de draagconstructie van de zijbeuken. De sleutelstukken hebben een laat-gotisch peerkraalmotief. In de vloer van het koor liggen een altaarplaat van rode Bremer zandsteen en de grafzerk van Epo van Bootsma (†1678), gecommitteerde van de Friese staten in Den Haag, en zijn vrouw Frouck van Donia. Het orgel werd in 1920 gebouwd door de firma P. van Dam. Rondom het gebouw ligt een kerkhof afgesloten door een droge kerksloot en een laat- 19de-eeuws toegangshek. Op het kerkhof bevinden zich

[p. 241]

Paaslo, Herv. kerk, interieur

een baarhuisje uit omstreeks 1890 en het graf van de dichter J.C. Bloem (†1966).

Het voorm. vervenershuisje (Spinnerslaan 17), gelegen ten noorden van het dorp, is een eenvoudig maar karakteristiek eenlaags rietgedekt pand uit het begin van de 19de eeuw, gebouwd voor (en door) een turfsteker.

De voorm. Rijkskunstberg-plaats (Paasloregel 77, gem. Steenwijk), gelegen ten oosten van Paaslo, werd in 1942 door de Rijksgebouwendienst gebouwd nadat op last van de Duitse bezetter de bunker-bergplaatsen in de duinen bij Heemskerk verlaten moesten worden. Men koos een afgelegen locatie in de bossen noordelijk van het gehucht Basse, op hoge gronden omringd door veenderijen en moerasachtig gebied en ontsloten door een beperkt wegennet. Het ‘Paaslo-Pantheon’

Paaslo, Vervenershuisje Spinnerslaan 17

is een cirkelvormige bomvrije opslagplaats van twee bouwlagen met muren van vier meter gewapend beton en een massief kegelvormig dak van negen meter dikte. Het geheel is bekleed met een schil van baksteen en een enorm wapenplateau. Voor de ingang, met een toegangssluis en zeventien centimeter dikke zware stalen kluisdeuren, ligt een voorhof met een halfronde schermmuur van vier meter dikte, gedekt door een negen meter dikke betonlaag. Daartegenaan liggen de dienstwoningen voor het bewakingspersoneel. De constructie werd ontworpen door J. Emmen met architectonische verzorging door G.C. Bremer. Sinds 1991 zijn de woningen in privé-bezit en dient de opslagplaats als depotruimte voor enkele noordelijke musea.