Monumenten in Nederland. Noord-Brabant

Hoogeloon
(gemeente Bladel)

Langgerekt akkerdorp, in de middeleeuwen ontstaan op de Kempische zandgrond. In de buurt van het dorp is een Romeinse villa opgegraven.

De kerktoren (Torenstraat 7) van de in 1926 afgebroken middeleeuwse St.-Pancratiuskerk staat op het voormalige kerkhof en dateert uit omstreeks 1400. Het sobere bouwwerk van vier geledingen heeft haakse steunberen, die bij de bovenste geleding zijn versmald tot lisenen; deze geleding wordt afgesloten door een rondboogfries. In de toren, die in 1980 is gerestaureerd, hangen een klok van Jan Zeelstman uit 1435 en een klok van Petit uit 1791.

De Herv. kerk (Hoofdstraat 66-68) is een vroeg-19de-eeuws, rechthoekig zaalgebouw met zadeldak. Tot de inventaris behoren een 17de-eeuwse preekstoel en een 18de-eeuwse koperen doopbekkenhouder. De pastorie, onder één kap met het kerkje, heeft een gebosseerd gepleisterde voorgevel.

De R.K. St.-Pancratiuskerk

[p. 239]

Hoogeloon, Zuivelfabriek St.-Pancratius (1993)

(Hoofdstraat 52) is een neogotische kruisbasiliek met hoog transept, vieringkoepel en vijfzijdig gesloten koor, gebouwd in 1924 naar ontwerp van J. van Groenendael. De achtkante vieringkoepel op pendentieven wordt gedekt door een helmvormig koepeldak. De kerk bevat een orgel met neogotische kast van de gebroeders Gradussen.

Boerderijen. De omstreeks 1860 gebouwde langhuisboerderij Hoofdstraat 42 is omstreeks 1920 uitgebreid tot een boerderij met U-vormige plattegrond. De 18de-eeuwse langgevelboerderij Hoofdstraat 59 heeft aan de straatzijde een uitgebouwde, nog 17de-eeuwse herenkamer met een hoge kelder en een topgevel met vlechtingen en duivengaten.

De voorm. zuivelfabriek ‘St.-Pancratius’ (Vessemseweg 1) dateert uit 1916 en is een eenvoudig en laat voorbeeld van een fabrieksgebouw waarvan de sierelementen zijn ontleend aan de middeleeuwse kasteelbouw; een ‘Chateau d'Industrie’. Het door L.J.P. Kooken ontworpen, wit gepleisterde, gebouw heeft onder meer een borstwering met kantelen en een torenvormig verhoogd gedeelte met rondboogfriezen.

Casteren. Dit lintvormig akkergehucht ten westen van Hoogeloon ontstond in de middeleeuwen. De R.K. St.-Willibrordkerk (Kerkstraat 31) is een neoromaanse kruiskerk met toren, gebouwd in 1907-'08 naar ontwerp van C. Franssen. In 1935 kreeg het schip zeer lage zijbeuken naar plannen van J. Franssen. De pastorie (Kerkeneind 29) dateert eveneens uit 1908.