Esch
(gemeente Haaren)
Kerkdorp, waarschijnlijk in de vroege middeleeuwen nabij de Esserstroom ontstaan. Al in de 8ste eeuw wordt het vermeld onder de bezittingen van de abdij van Echternach. De dorpsstructuur is nog redelijk intact.
De
R.K. St.-Willibrorduskerk (Dorpsstraat 8) heeft een toren uit de tweede helft van de 15de eeuw. De drie geledingen met spitsboognissen, gekoppelde rondbogen en afsluitend boogfries worden bekroond door een ingesnoerde naaldspits. De huidige kruiskerk met neo-Byzantijnse invloeden, in 1926-'27 gebouwd naar ontwerp van J. van Groenendael, verving een neogotische voorgangster (1856). Toen werd ook de toren gerestaureerd. Tegen de toren staat een grafzerk uit 1731. In de kerk bevinden zich twee 16de-eeuwse grafzerken en een (in 1962 geplaatst)
Esch, R.K. St.-Willibrorduskerk
orgel, dat Van Hirtum in 1817 bouwde voor de Herv. kerk te Vught. De pastorie (Dorpsstraat 10) stamt uit 1890.
Het klooster Sancta Monica (Gestelseweg 8), nu klooster van de missiezusters van de O.L. Vrouwe van Afrika werd in 1895 gebouwd in eenvoudige neogotische vormen naar plannen van bouwkundige J. de Vries.
Het voorm. raadhuis (Dorpsstraat 6) stamt uit 1856. Aan de achterzijde van het pand zitten een nis met waterbak en twee getraliede ramen, die de plaats van het oude cachot aangeven.
Woonhuizen. Het dorpsbeeld wordt bepaald door eenlaags dwarshuizen. Het merendeel is 19de-eeuws, zoals Leunisdijk 15 uit circa 1860. Leunisdijk 7-9 dateert uit 1777.
Auteursrechtelijk beschermd