Alphen
(gemeente Chaam/Alphen)
Dorp dat al vroeg in de middeleeuwen moet zijn ontstaan. Aanvankelijk bestond het uit een aantal kleine gehuchten, waarvan de bebouwing aaneengroeide en zich verdichtte rondom de centraal staande kerk.
De R.K. St.-Willibrorduskerk (Heuvelstraat 3) is een driebeukige bakstenen kruisbasiliek uit 1954, ontworpen door H.W. en G.H.F. Valk. Ze verving een in 1944 verwoeste kerk uit 1909-'10. De 16de-eeuwse kerk ter plaatse werd in 1909 gesloopt, uitgezonderd de, waarschijnlijk in 1559 voltooide, toren. Dit bakstenen bouwwerk met rijke natuurstenen details valt te rekenen tot de laatste fase van de Kempische gotiek. Overhoeks geplaatste pinakeltjes verlevendigen de haakse, veelvuldig versneden steunberen. In 1944 werden grote delen van de bovenste geleding weggeschoten. Na provisorisch herstel volgde een restauratie in 1966-'68. Nabij de kerk staat nog de tussen 1945 en 1954 gebruikte noodkerk (Heuvelstraat 5), opgericht in historiserende stijl.
De Herv. Kerk (Baarleseweg 1) is een eenbeukig, wit gepleisterd kerkje uit 1820, met rondboogvensters en klokkentorentje.
Woonhuizen. Het huis Molenstraat 8 dateert uit 1614-'19 en heeft een trapgevel en uitgekraagde vensterbogen in maniëristische trant. Aan de linkerzijde ligt een omstreeks 1700 als brouwerij aangebouwde zijvleugel. Bij de restauratie in 1965-'66 plaatste men een nieuwe pui. Heuvelstraat 2, een eenlaags onderkelderd gebouw met boerderijgedeelte, stamt oorspronkelijk eveneens uit de eerste helft van de 17de eeuw.
Langgevelboerderij ‘Sleutelhoeve’ (Looneind 3b) uit 1632 heeft een kelder en opkamer en een rieten wolfdak. Bij de boerderij horen een bakhuis met uitgebouwde oven en een schuur onder een schilddak.
Auteursrechtelijk beschermd