Vleuten, Herv. kerk
de vensters heeft men kleine steunmuren geplaatst. In de kerk staat een 17de-eeuwse preekstoel met koperen lezenaar en doopbekkenhouder. Het kleine orgel, in 1812 door G.Th. Bätz vervaardigd, is afkomstig uit de Remonstrantse kerk in Utrecht en is in 1866 hier geplaatst. In het koor liggen enkele oude grafzerken, waaronder die van Abraham van der Ham (†1507).
De R.K. kerk St.-Willibrordus (Pastoor Ohllaan 34) is een neogotische kruisbasiliek met hoge, slanke westtoren, driebeukig schip en koor met vijfzijdig afgesloten absis. De kerk werd gebouwd in 1884-'85 naar ontwerp van N. Molenaar en in 1935 vergroot door zijn zoon, N. Molenaar jr. Kruisribgewelven, op pijlers met gebeeldhouwde bladkapitelen, overspannen het interieur. G.B. Brom vervaardigde de koperen kruiswegstatiën, tabernakeldeuren en reliëfs op de voorkant van het hoogaltaar. Van H. Geuer resteren nog enkele ramen in de doopkapel uit 1888. Bij de restauratie, aan het begin van de jaren zeventig van deze eeuw, verdween de oorspronkelijke, figuratieve beschildering van de wandvlakken achter egaal pleisterwerk. De pastorie (Pastoor Ohllaan 36) stamt uit de bouwtijd van de kerk.
Woonhuizen. De
Broederschapshuisjes (Dorpsstraat 1-5) zijn genoemd naar een in 1471 opgerichte ‘Broederschap van Onze Liever Vrouwen’. Het betreft een blokje lage, met riet gedekte, vroeg-17de-eeuwse huisjes, die - samen met Schoolstraat 1 - het pleintje voor de toren van de Herv. kerk afsluiten. Dorpsstraat 1, wit gekalkt, met halve luiken, oude vensterroeden en twee Vlaamse gevels, verkeert het meest in de oorspronkelijke staat.
De Brouwerij (Odenveltlaan 2) was vanouds een herberg. Het 17de-eeuwse, wit gepleisterde hoekpand heeft puntgevels en een zadeldak
Vleuten, Kasteel Den Ham, hoge toren
en een uitgebouwde opkamer langs de Dorpsstraat. Het huis
Nieuwlust (Dorpsstraat 70) is een laag 19de-eeuws pand met rechte kroonlijst en een gave empire-deurpartij.
Kasteel Den Ham (Hamlaan 3) ligt ten westen van het dorp in een scherpe bocht van de Vleutense Wetering. In 1871 heeft men het kasteel grotendeels gesloopt, waaronder de woontoren en een zaalvleugel. Een hoge toren en een lage keldervleugel bleven behouden. In de kelder is het onderste deel van de vroeg-14de-eeuwse woontoren wel bewaard gebleven. Een deel van de grote zaalvleugel, gebouwd omstreeks het midden van de 14de eeuw, is in het metselwerk van de hoge toren opgenomen. Die toren werd in de 15de eeuw gebouwd, mogelijk in opdracht van Frederik uten Ham en is waarschijnlijk na een brand in 1481, tijdens de Stichtse Oorlog, ten dele herbouwd of opgehoogd. De hoge toren, met zes verdiepingen boven de kelder, lijkt vooral als statussymbool te zijn bedoeld. In het interieur bevindt zich nog een gotische schouw. Na uitwendig herstel in 1942, kon pas in 1975 de restauratie van het inwendige worden voltooid. Aan de Hamlaan staat een poortgebouw dat toegang geeft tot de
Auteursrechtelijk beschermd
