Binnen de Poolcirkel

[p. 142]

XXII.
Een paar dagen rust.

Het was die dag buitengewoon heet, zodat ze het niet nodig oordeelden het dubbele dak van de tent te gebruiken. Deze onachtzaamheid had fatale gevolgen want alle drie de reizigers werden sneeuwblind. De zon scheen zó helder zelfs door het linnen van de tent heen, dat hun ogen aangedaan werden voor ze zich van het gevaar bewust waren. Hoewel ze dadelijk het tweede dak over de tent gooiden en gekleurde brillen opzetten was de ramp niet meer af te wenden en werden ze verscheidene dagen ziek.

Sneeuwblindheid is een ziekte, waar iedereen, of hij bruin, blank of zwart is, vatbaar voor is. Eskimo's zijn er zelfs gevoeliger voor dan blanken. Onvatbaarheid ontstaat niet na een aanval, zoals dat bij pokken of typhus het geval is, integendeel, iedere keer als iemand een aanval van sneeuwblindheid heeft gehad, wordt hij er gevoeliger voor. De enige mogelijkheid om de ziekte te voorkomen is het beschermen van de ogen. Blanken gebruiken daarvoor gekleurde zonnebrillen, Eskimo's houten oogkleppen, die slechts heel weinig licht door een nauwe spleet doorlaten. Sneeuwblind betekent niet, dat iemand werkelijk blind

[p. 143]

is, zelfs niet tijdelijk. Als je wel eens gerookt hebt, heb je ook wel eens rook in je ogen gekregen. Je ogen begonnen dan te steken en de tranen liepen je over je wangen. Zo'n gevoel krijg je ook als sneeuwblindheid begint. Daarna volgen van die pijnlijke scheuten, zoals je ze hebben kunt, als er een zere kies in je mond zit. De pijn wordt zó erg, dat je je ogen niet meer kunt openhouden. En als je je ogen niet open doet, dan kun je niet zien. Dat is de zogenaamde sneeuwblindheid.

Om de ziekte te genezen moet de patient in het donker blijven. Dan duurt zelfs de ergste aanval niet langer dan drie dagen. De pijn verdwijnt langzamerhand, je kunt je ogen weer open doen maar ziet in het begin alles dubbel. Na deze gedwongen rust van enkele dagen braken de reizigers weer op om de tocht voort te zetten. In elke geul, die ze over moesten, zwommen zeehonden bij de vleet en Ole Andreasen was van mening, dat ze er zoveel mogelijk van moesten schieten om zeker te zijn van voldoende voorraad.

'Hebben is hebben en krijgen is de kunst', was zijn mening, maar Stefansson en Storker hielden vol, dat het veel verstandiger was zo snel mogelijk het vaste land te bereiken. Dat kon alleen als de slede niet zwaarder belast werd dan strikt noodzakelijk was.

'Laten we onze eetlust aan het avondmaal niet bederven door de zorgen voor het ontbijt voor morgen', was hun leus. 'De gulle ijszee zal ons wel helpen'.

[p. 144]

Maar al was die ijszee dan ook gul met voedsel, hij begon echt wat je noemt krenterig te worden op het stuk van bruggen over de geulen. De mens is vindingrijk en toen ze op een gegeven ogenblik tegengehouden werden door een bizonder brede geul, bijne een open zee, veranderden ze op handige wijze hun slee in een boot.

Vanzelfsprekend had Stefansson vóór hij de tocht begon met een dergelijk noodgeval rekening gehouden en daartegen maatregelen genomen. Het waterdichte grondzeil, dat ze bij zich hadden werd op de ijsvloer uitgespreid en de slede werd daar in het midden op geplaatst. Twee stokken van twee meter lang werden kruisgewijs aan de slee vastgesjord en aan iedere kant van de slede met een van ski's verbonden. Over dit geraamte heen werd het grondzeil gespannen en vastgemaakt. En de boot was klaar. Naar schatting kon dit vaartuig een kleine vijfhonderd kilo tegelijk vervoeren. Tweemaal voeren ze over de geul, op elk van de tochten namen ze drie van de honden mee. Aan de overkant sloegen ze hun kamp voor de nacht op. Na het avondeten kropen ze in hun slaapzakken en lagen nog geruime tijd met elkaar te praten over vroegere reizen, die ze gemaakt hadden. Storker vertelde daarbij een verhaal van een stoker, die van zijn schip gedrost was, omdat het hem te heet in de stookplaats was geworden.

'Een jaar of twintig geleden voer ik als tweede machinist op de 'Colombo', een oude zeilstomer, die de verbinding onderhield tussen Brits-Indië en de Afrikaanse kust. Het

[p. t.o. 144]

Door een slee met zeildoek te overtrekken ontstaat een handig vaartuig (pag. 144).

[p. t.o. 145]

Als de laatste hand aan de 'slede-boot' gelegd is... (pag. 144).

.... wordt zij te water gelaten (pag. 144).

[p. 145]

was een schuit van voor de zondvloed, waar elk gerief op zoek was. De onderkomens van de bemanning waren allerellendigst en de werktijden werden alleen beperkt door het feit, dat een dag maar vier en twintig uur had. En dan die eeuwigdurende hitte. Je raakte nooit eens uit de tropen. Dat was feitelijk nog het ergste, de stokers vooral hadden een leven, zoals je je dat alleen in de hel kunt voorstellen.

Een van die stokers was Albin Mickelson, die kortweg Mickey genoemd werd. Hij voer al een paar jaar op de schuit en al die tijd had hij nooit anders gedaan dan mopperen op het hondeleven, dat hij had.

'Die hitte is niet meer uit te houden', was zijn vaste gezegde geworden, maar telkens als de 'Colombo' uitvoer ging Mickey weer mee.

Tot hij op een kwade dag droste. We lagen in Mozambique te laden en te lossen en de avond voordat de schuit weer zou vertrekken verdween de stoker. De hitte van de vuren was hem te machtig geworden, hij had er genoeg van. Dus voer de 'Colombo' weg zonder Mickey. Daar het wel vaker gebeurde, dat er onderweg lui deserteerden volstond de kapitein met het aantekenen daarvan in zijn journaal en we dachten er verder niet meer aan.

Een jaar of wat later ontmoette ik Mickey plotseling weer. Maar in wat voor een toestand. Ik voer toen als eerste op de 'Queen Anna' en dat schip deed Beira aan, waar ik met den kapitein aan wal ging om een paar onderdelen

[p. 146]

te kopen, die defect waren geraakt. Bij den koopman in machine-onderdelen raakten we in gesprek met een planter, die ons uitnodigde een auto-tochtje met hem naar het binnenland te maken. Hij had daar een plantage, die hij ons graag wilde laten zien. We namen de uitnodiging aan en de volgende morgen reden we in de vroegte langs de slechte wegen het land in. Toen zag ik Mickey terug. Hij zat in de brandende zon aan de kant van de weg stenen te bikken met een dikke ketting aan zijn been in gezelschap van een stuk of twaalf andere dwangarbeiders. Ik had moeite hem te herkennen, toen hij me bij mijn naam riep.

'Hé, Storker, ken je me niet meer?'

'Mickey!' riep ik verschrikt uit. 'Hoe kom jij hier in zo'n toestand?'

'Geef me een beetje tabak', stamelde de ongelukkige kerel.

Ik haalde mijn tabaksdoos voor de dag en gaf hem die.

Op dat moment kwam de bewaker er aan, die dreigend met zijn zweep zwaaide.

'Pas op, Storker, daar heb je den slavendrijver', waarschuwde Mickey. 'Als hij maar niet gezien heeft, dat je me wat gegeven hebt'.

Mickey stopte haastig de doos tussen de vodden, die hij als broek droeg en ging weer stenen kloppen.

De slavendrijver begon tegen me te sputteren in het Portugees, waar ik niet veel van verstond. Gelukkig kwam

[p. 147]

mijn gastheer er bij, die tegen den man terug begon te sputteren. Het enige wat ik begreep was, dat hij het over een official inglés had, die toch zeker wel even met een van die boeven mocht spreken. De slavendrijver kreeg een wenk en verdween een ogenblik later uit ons gezicht. 'Ga uw gang maar, meneer Storkerson, u kan met dien man praten hoor, de opzichter komt voorloopig niet terug, ik heb hem een paar borrels beloofd', zei mijn gastheer lachend.

Daarna vertelde Mickey mij wat er gebeurd was. Hij had genoeg van het hondeleven aan boord van de 'Colombo'. 'Ik kon de hitte niet meer verdragen en nam de benen. Ik meende, dat ik in Mozambique wel een of ander job kon krijgen. En dat heb ik, zoals je ziet. Ik was nog maar nauwelijks drie dagen hier of ik kreeg bonje met een van die saffraankleurige sinjeurs. Hij wilde me laten arresteren, maar vóórdat het zover was had ik hem een pil verkocht die hem vloerde. Gelukkig voor hem en voor mij had die kerel een schedel als een olifant, zodat ik hem niet doodsloeg. Ik kwam er met zes jaar dwangarbeid af. Drie jaar heb ik er nu opzitten maar ik geloof nooit, dat ik de rest ook doorhaal. Ik stommeling ben de ene hel ontvlucht om in de andere terecht te komen. Het is mij vergaan als die jongste zuster van me, die het zat was om thuis iedere dag de stapels vaatwerk af te wassen na het avondeten en toen maar bordewasster werd in een restau-

[p. 148]

rant. De hitte hier is nog onverdragelijker dan aan boord. Zat ik maar weer op die goeie ouwe “Colombo”'.

Ik gaf Mickey nog wat sigaretten en een handjevol escudo's en beloofde hem mijn best voor hem te doen. Diezelfde avond besprak ik het geval eerst met den kapitein en toen gingen we samen naar onzen gastheer toe om zijn hulp in te roepen.

'Ja, heren', zei deze, terwijl hij zich bedenkelijk achter zijn oor krabde, 'dat is een moeilijke geschiedenis. Als die vent wat geld had zou er wel wat aan te doen zijn, maar u begrijpt, dat een arme sloeber hier niet veel kan bereiken'.

'Als het op geld aankomt', zei de kapitein, 'dan wil ik wel bijspringen en ik denk dat mijn eerste machinist ook wel wat wil betalen'.

'Dan komt het in orde', verzekerde de planter. 'Vanavond nog ga ik met den directeur van het tuchthuis praten. Laat de rest maar aan mij over. Wanneer vertrekt uw schip?'

'We gaan morgenochtend onder zeil', zei de kapitein.

'Veel tijd hebben we dus niet meer en als het kon zou ik den armen drommel graag meenemen. Ik kan hem bovendien goed gebruiken, want ik heb twee zieke stokers aan boord'.

'Dat komt dan prachtig uit', antwoordde onze gastheer.

'De autoriteiten hier doen een Engelsen kapitein altijd gaarne een genoegen en als het hun bovendien nog wat

[p. 149]

aantrekkelijk gemaakt wordt, dan lukt het helemaal. Komt u vanavond tegen een uur of negen maar bij me, dan hoop ik de zaak geregeld te hebben'.

Voor vijftig pond kregen we Mickey los. Hij werd die avond tussen ons in stiekum aan boord gebracht en toen de 'Queen Anna' de volgende morgen uitvoer waren wij een stoker rijker en de regering van Portugees Oost Afrika een dwangarbeider armer. Mickey heeft na dien nog jaren op de 'Queen Anna' gevaren tot ik hem door mijn vertrek naar het noorden uit het oog verloor. Maar ik ben overtuigd, dat hij nooit meer geklaagd heeft over de hel van de stookplaats, nu hij er zich van overtuigd had, dat de echte hel heel iets anders was'.

Na dit verhaal gingen de drie reizigers slapen om nieuwe krachten te verzamelen voor de worsteling van de volgende dag.