Binnen de Poolcirkel

[p. 135]

XXI.
De wet van Archimedes.

Toen de kleine troep ongeveer driehonderd kilometer in noordelijke richting had afgelegd besloot Stefansson in een grote boog naar het oosten af te zwenken en te trachten Banks-Eiland te bereiken. Waren ze een maand eerder vertrokken, dan zouden ze nog verder noordwaarts zijn gegaan. Nu was het te gevaarlijk daar door de snel toenemende zonnewarmte het ijs begon te smelten. De dagen werden steeds langer, de zon stond elke dag langer aan de hemel en op de tweede Mei ging hij voor het eerst niet helemaal onder. Slechts een klein deel van de zonneschijf zakte een ogenblik achter de horizon en daarna rees hij weer. Vanaf dat moment bleef hij dag en nacht zichtbaar en beschreef zijn spiralen aan de hemel. Het werd voortdurend warmer en de reizigers werden daardoor tot grotere spoed aangedreven.

'We moeten hard voortmaken, mannen', zei Stefansson, 'als we niet bijtijds vaste grond onder onze voeten hebben lopen we kans, dat we met een ijsschots wegdrijven en moeten wachten op de herfst. We hebben geen uur meer te verliezen en moeten op rantsoen want we mogen geen tijd verspillen met de jacht op zeehonden'.

[p. 136]

'Daar is niets aan te doen', gaf Storkerson toe. 'We kunnen wel tegen een stootje, want honger hebben we nog niet geleden. Ik hoop alleen dat de honden het volhouden'.

'Een goede Eskimo-hond is wat dat betreft net zo verstandig als zijn baas', meende Andreasen. 'Zo'n beest begrijpt best, waarom hij minder te eten krijgt'.

'Laten we hopen, dat het maar een kwestie van een paar dagen is', zei Stefansson. 'Misschien hebben we nog wel geluk dat een zeehond zich komt aanbieden'.

Die avond kregen ze dus niet genoeg te eten en de honden keken hun meesters vragend, misschien wel verwijtend aan, toen ze na een dag hard werken hun maag maar half vol kregen.

'Niets aan te doen jongens', trachtte Stefansson ze op te monteren. 'Zodra we weer kunnen schieten krijgen jullie een extra portie'.

De honden schenen na een paar dagen wel doordrongen te zijn van de ernst van de toestand en dat er wel reden was voor de wreedheid van hun bazen, die anders toch zo aardig waren. Dus bleven ze hun best doen de slede, die nu zo licht als een veertje was geworden, zo vlug mogelijk voort te slepen.

Steeds talrijker werden de geulen, die ze over moesten steken maar hoe ze ook rondspeurden, nergens ontdekten ze een glimp van een zeehond.

'Je zou haast gaan geloven, dat de Eskimo's en walvis-

[p. 137]

vaarders gelijk hadden, toen ze ons zeiden, dat er in dit deel van de Noordelijke IJszee geen voedsel te vinden is', schreef Stefansson in zijn dagboek. 'Maar toch ben ik nog steeds niet overtuigd. Er moeten hier zeehonden zitten, ook al zou ik ze niet vinden. Hoe vaak heb ik niet aan de noordkust van Alaska dagen- soms wekenlang naar zeehonden uitgekeken zonder ze te zien. En dan kwamen ze op een goede dag bij dozijnen tegelijk opzetten. Dat zal ook nu wel gebeuren, hoe ver we ons ook van de kust bevinden. Is dat niet het geval, dan zijn we ten dode opgeschreven'.

Maar zover kwam het niet, ze stierven niet van honger. Vijf dagen na het instellen van de rantsoenering, toen zijn beide makkers na een dag van hard zwoegen bezig waren een karig maaltje te bereiden, zat hij op een ijsbult het open water naar alle kanten met zijn kijker af te zoeken. Plotseling zag hij op ruim een kilometer afstand de donkere kop van een zeehond door het sneeuwijs opduiken. 'Hé, Ole, Storker, kom eens hier, een zeehond!' schreeuwde hij opgewonden. Hals over kop kwamen de anderen aangerend om zich ervan te overtuigen, dat Stefansson gelijk had.

Nu dachten jullie misschien, dat ze er meteen op uit trokken om die zeehond te pakken te krijgen. Maar dat deden ze nu net niet. In plaats daarvan haastten de reizigers zich hun eigen porties en die van de honden te verdubbelen.

[p. 138]

'Wat zijn we dom geweest om ons zorgen te maken', vond Andreasen, terwijl hij ijverig aan het kauwen was. 'Ja, dat zijn we, en ondankbaar ook', gaf Storker toe, die zich ook niet onbetuigd liet. 'Eigenlijk verdienen we niet beter dan van honger om te komen, omdat we aan de gulheid van de ijszee getwijfeld hebben. Het zal mij nooit meer gebeuren, dat ik midden in luilekkerland ga hongerlijden. Als je maar in de buurt van de ijszee blijft, houd je het gebrek wel buiten de deur'.

'Zodra we even gelegenheid hebben moeten we er een paar schieten', gaf Stefansson als zijn mening te kennen. 'Maar we moeten onder alle omstandigheden hard voortmaken. We hebben nu nog voor een week te eten en kunnen dus rustig een goede gelegenheid afwachten, zonder dat het ons veel tijd hoeft te kosten'.

Maar helemaal zonder zorgen waren ze toch niet, want nu ze geen angst meer hoefden te hebben voor de voedselvoorziening kwam de zorg voor de dagelijks toenemende warmte hen weer plagen. De hele dag baggerden ze door de natte sneeuwbrei en ook het ijs begon vrij zacht te worden. Als ze een geul overstaken, die in de uren, dat de zon laag stond dichtgevroren was, dan boog het ijs onder de slede door en meer dan eens scheurde het. Maar ze hadden geluk en steeds wisten ze nog juist op tijd het dikkere pakijs te bereiken.

Ze kwamen in tijdnood en kregen nu ook gebrek aan eten, want nog steeds hadden ze geen gelegenheid een zee-

[p. 139]

hond te vangen. Toen kwam er een dag, dat de laatste hap in de hongerige magen van mensen en dieren verdween.

'Wat nu, mannen?' vroeg Stefansson. 'Ik geloof, dat we nu wel gedwongen zijn om de tijd te nemen onze voorraad aan te vullen'.

Dus gingen ze die avond op jacht. Urenlang speurden ze de open geulen af en eindelijk kregen ze een aantal zwemmende slagerswinkels in het oog. Ze schoten drie zeehonden, maar helaas, alle drie zonken ze in de diepte.

Het is met die zeehonden een eigenaardig geval. Drie van de vier zinken zomers in de ijszee, hoewel 's winters drie van de vier blijven drijven.

'Dat komt natuurlijk, omdat ze 's winters vetter zijn dan zomers', meende Storkerson.

'Misschien wel', dacht Stefansson. 'Maar ik geloof eerder, dat het aan het zoutgehalte van het zeewater ligt. Door de vorst vriest het zout er uit en als nu de zomer begint met zijn zware regens en het zoete water bij stromen van het smeltende ijs in de zee komt, dan bestaat de bovenste laag van de ijszee uit het lekkerste zoete water wat je je maar wensen kan. Wij drinken het immers ook. En in zoet water zinken de meeste zeehonden, die in zout water drijven'.

'Dat lijkt me wel een goede oplossing van het vreemde geval', zei Andreasen. 'Je weet toch ook wel, dat een aardappel in zoet water zinkt en in zout water blijft drij-

[p. 140]

ven. Dat is de wet van Archimedes, mannetje. Als je dat niet meer weet, moet je je schoolgeld maar eens terughalen'.

'Toevallig heb ik de klas, waar ze dat geleerd hebben, overgeslagen', antwoordde Storkerson, 'maar ik ben toch blij, dat je me dat nu geleerd hebt. In ieder geval moeten we er iets op vinden; om dien Archimedes een hak te zetten, want als het zo doorgaat met die zeehonden, dan verhongeren we toch nog temidden van de overvloed'.

De zeehonden bleven zich hardnekkig aan Archimedes vastklemmen, telkens weer verdwenen ze in de diepte. Toen was het eten helemaal op en werden de honden gevoed met afgedragen schoenen van zeehondenvel en met twee berenhuiden, waarvan de haren al afgeschoren waren om als brandstof te worden gebruikt. De vetste van de zes honden, die Bones genoemd werd, was de eerste die het werk neerlegde. Hij was noch door zachtheid noch door strengheid over te halen ook maar een ons te trekken.

'Zo'n luie rekel', schold Stefansson hem uit. 'Dien luiwammes neem ik nooit meer mee, daar heb je niets aan'. De andere vijf, die veel magerder waren, bleven goed hun best doen. Ze schenen heel goed in te zien, dat het er om begon te spannen, want ondanks de sobere voeding en hun toenemende zwakte bleven ze aan het werk. Maar Bones, die zo zeer zijn plicht verzaakte werd door zijn vijf

[p. 141]

makkers met minachting behandeld. Hij lag er helemaal uit.

Het was inmiddels half Mei geworden en de geulen werden hoe langer hoe talrijker. De mannen maakten halt en overlegden, wat hun te doen stond.

'We moeten wat zien te vangen', meende Stefansson. 'Ik ben gewoonweg scheel van de honger en als ik vanavond niets krijg, val ik er bij neer'.

'Ik doe er net zo veel bij', zei Andreasen. 'We zullen hier maar een paar uur wachten. Er is genoeg open water, misschien hebben we geluk'.

Eerst na verloop van vier uur kregen ze twee zeehonden in het gezicht. De mannen lagen in gespannen verwachting op het natte ijs, het geweer in de aanslag. Toen de dieren dicht genoeg genaderd waren schoten de jagers hun geweren af en doodden ze alle twee, maar nog steeds was Archimedes de baas. De beesten zonken als bakstenen. Een uur later dook een nieuw slachtoffer op. Storkerson vuurde en trof het beest. Hoera! Het bleef drijven. Als uitgehongerde wolven vielen ze er op aan en trokken het op de ijsvlakte. En toen was het feest. Voor het eerst sedert een week kregen ze hun maag weer vol. Het was een smulpartij zonder eind.

Ook de volgende dag zouden ze op de plaats blijven staan, omdat ze te vermoeid waren om verder te reizen.