Binnen de Poolcirkel

[p. 128]

XX.
Storm op de ijsvlakte,

De eerste twee dagen gingen voorbij zonder dat zich bizonder gevaarlijke situaties voordeden. Het ijs was vrij goed en tamelijk vlak. Toen stuitten ze op de eerste moeilijkheid. Jullie moeten je niet voorstellen, dat de Arctische Oceaan door een onafgebroken ijsvlakte bedekt is. Onder invloed van winden en zeestromingen breekt de ijsvloer herhaaldelijk en dan ontstaan er brede geulen, die echter meestal spoedig weer dichtvriezen. Langs de randen van dergelijke geulen stapelen zich reusachtige ijsschotsen van meters dikte op elkaar, waardoor overal geweldige ijsbarrières ontstaan waar de reizigers overheen moeten. Wat achter zo'n wal verborgen ligt kunnen ze niet van te voren weten en meer dan eens stuiten ze op open water.

Door zo'n geul werden ze tegengehouden.

'Nu kunnen we twee dingen doen', zei Stefansson. 'We kunnen hier tot morgenochtend wachten in de hoop dat de geul dichtvriest en we kunnen hem volgen tot we een plek bereiken, waar we er over kunnen. Als ik de zaak zo eens bekijk, lijkt de geul me nogal lang en ik geloof dat we het beste doen, door hier maar rustig te wachten. O, la, la,

[p. t.o. 128]

De zeehond wordt van zijn huid ontdaan (pag. 108).

De bepakking is bijna even zwaar als de hond zelf (pag. 108).

[p. t.o. 129]

Het drogen van zeehondenhuiden op de grond (pag. 109).

Een raam om vis en zeehondenhuiden te drogen (pag. 109).

[p. 129]

daar heb je een zeehond!' voegde hij er bij. 'Eventjes vangen'.

Hij greep zijn geweer en doodde het dier, dat zo onverstandig was geweest in zijn nabijheid boven water te komen.

De volgende morgen was de geul dichtgevroren en konden ze hun tocht voortzetten, maar een paar kilometer verder doorsneed een nieuwe stroom de ijsvlakte. Ze sloegen hun kamp op en richtten zich zo gezellig mogelijk in om de volgende dag af te wachten. Stefansson spaarde geen petroleum om het lekker warm in de tent te krijgen. Hierbij week hij af van de gewoonte die steeds door andere poolonderzoekers gevolgd werd om zo zuinig mogelijk met de brandstof om te gaan. Hij was namelijk van mening dat je je voor de toekomst geen zorgen moest maken. Was de olie op dan schoot hij een zeehond en er was weer voldoende vet om te stoken.

Midden in de nacht werd Stefansson wakker doordat er hevig aan de tent gerukt werd en meteen besefte hij wat er aan de hand was. Ogenblikkelijk wekte hij zijn beide kameraden.

'We krijgen storm, mannen', riep hij uit. 'We moeten maar zo gauw mogelijk een sneeuwwal opgooien anders gaat de tent er aan. Die is tegen zo'n storm niet bestand'. Ze kropen uit hun slaapzakken, grepen hun gereedschappen en strompelden naar buiten, waar de wind hun gierend om de oren floot. Ze gingen ijverig aan het werk

[p. 130]

en weldra was de windbreker gereed. Een sneeuwwal van bijna anderhalve meter hoogte beschutte de tent tegen de ergste windvlagen. Vermoeid en warm van het harde werken gingen de mannen de tent weer binnen en kropen in hun slaapzakken, maar ze konden niet meer in slaap komen. De ergste storm, die ze ooit in dit gebied hadden meegemaakt brak los. Gillend en razend joeg de wind over de eindeloze vlakte, stortte zich op de sneeuwwal en huilde langs de punt van de tent, die nog juist boven de wal uitstak. Het linnen van de tent wapperde heen en weer met een geluid alsof er kanonschoten werden afgevuurd. De ijsvloer onder hen schudde voortdurend heen en weer en een vreselijk gekraak, dat nu en dan te horen was waarschuwde hen, dat het ijs aan het breken was. Ofschoon het twee meter dik was, werd het gespleten alsof het een dunne plank was, waar met een zware bijl op gehakt werd. De schotsen schoven met een akelig krassend geluid over elkaar en vormden gevaarlijke bergen, die langzaam over de vlakte voortgeschoven werden. Enorme ijsgevaarten, soms twintig meter lang werden rechtovereind gewerkt om een ogenblik later met donderend geweld weer neer te kwakken. Zo'n brokje ijs op de tent en er zou van de drie mannen niets zijn overgebleven dan een bloederige pap. Ze zouden verpletterd zijn als vliegen door een vliegenmepper.

De hele dag duurde de storm en bovendien nog een deel van de volgende nacht. Ze lagen werkeloos in hun slaap-

[p. 131]

zakken op het einde te wachten. Wat konden ze ook anders doen tegen deze machtige uiting van de elementen! Hadden ze de tent verlaten dan zouden ze door de duisternis en de sneeuwjacht nog eerder in moeilijkheden zijn geraakt. Er bleef hun niets anders over dan alles gelaten aan het geluk toe te vertrouwen.

Tegen één uur in de nacht bedaarde de storm en vielen ze in slaap. En toen ze de volgende morgen buiten kwamen zagen ze eerst goed aan welke gevaren ze blootgesteld geweest waren. Een enorme wal van ijsschotsen, ieder vele honderden tonnen zwaar was langzaam voortgeschoven en was de tent reeds tot op enkele meters genaderd. Elk van die schotsen zou, indien hij op de tent was neergevallen een eind gemaakt hebben aan de loopbaan van drie poolreizigers.

Haastig braken ze de tent op, pakten de slee en zetten de reis voort. Het was prachtig helder weer geworden, de temperatuur was plotseling tot 20^o onder nul gedaald en door deze strenge vorst vroren de drijvende schotsen aan elkaar vast. Hierdoor waren ze in staat in korte tijd een grote afstand af te leggen en hoewel ze om de vijftien of twintig kilometer een open geul tegenkwamen slaagden ze er telkens weer in deze hinderpaal te overwinnen door de geul te volgen en een punt te bereiken, waar hij door vastgevroren ijsschotsen overbrugd was of waar hij smal genoeg was om op een drijvende schots te worden overgestoken.

[p. 132]

Deze laatste methode van varen was echter niet helemaal zonder gevaar. Het spreekt vanzelf, dat de schots, die ze voor zo'n overtocht nodig hadden, een behoorlijke grootte moest hebben om het hele gezelschap te kunnen dragen. Dergelijke ijsgevaarten dreven met vrij geringe snelheid voort maar als ze dan in botsing kwamen met een andere ijsklomp dan schuurden ze met een donderend gekraak tegen elkaar aan. Grote stukken werden er afgebroken en over de rest heengeschoven en in een ogenblik stapelden de schotsen zich torenhoog op om even later weer met geweld neer te storten. Het was dan een leven als een oordeel waarbij zich nog het hoge gilgeluid voegde als een uitstekende tong van de ene schots over het oppervlak van een andere schuurde. Dan vluchtten de reizigers gauw naar het midden van hun schots om daar op het einde van de ijspersing te wachten. Als dan hun vaartuig tegen de vaste ijsvloer botste klauterden ze met levensgevaar over de opeengehoopte brokken en zetten hun reis voort.

Het ontbrak hun werkelijk niet aan sensatie. Talloze malen ontsnapten ze tenauwernood aan de dood door verdrinking of verplettering en was de ijsschots, waar ze op ronddreven kleiner of zwakker geweest, dan was het stellig verkeerd met hen afgelopen.

'Hebben jullie wel opgemerkt dat we hoe langer hoe minder wild te zien krijgen?' vroeg Andreasen op een ochtend. 'We zijn nu in twee dagen al geen zeehond tegen-

[p. 133]

gekomen en de sporen van ijsberen zijn al even zeldzaam'. 'Het is mij ook opgevallen', antwoordde Stefansson. 'Het berespoor, dat we vandaag voorbijkwamen was beslist al heel oud. Zouden de lui dan toch gelijk gehad hebben, dat er zover uit de kust geen kans op voldoende wild is?'

Nadenkend tuurde hij over de wijde vlakte. De Eskimo's hadden hem gewaarschuwd niet zo ver van land te gaan. Alle aardrijkskundigen en poolonderzoekers waren het tot dusver met elkaar eens geweest, dat de poolzee op deze breedte geen enkel levend wezen meer bevatte. Hun mening berustte echter op geen enkel reëel feit, was slechts een vermoeden, evenals Stefanssons opvatting, dat er overal in de Noordelijke IJszee overvloed van dieren zou zijn, slechts op een veronderstelling berustte. Noch de een noch de ander kon zijn beweringen met bewijzen staven. Het enige verschil was, dat Stefansson er op uittrok om die bewijzen te leveren. Maar nu stond hij er met zijn drie vrienden zo voor, dat hij, gelijk of geen gelijk, verder moest om die zekerheid te krijgen. Hij had geen andere keus meer. Hij schudde de twijfel, die even dreigde zijn hart binnen te sluipen van zich af.

'Ik geloof niet, dat ik ongelijk heb', mompelde hij. 'Ik zal het ze bewijzen!'

De kleine expeditie zette zijn tocht voort; drie mensjes en zes hondjes, die als zwarte stippen over de onmetelijke

[p. 134]

ijsvelden in de richting van de top van de aardbol voortkropen.

De honden hadden het goed onderweg, want hun last werd iedere dag lichter naarmate de voorraad levensmiddelen verminderde. Ze kregen net zoveel te eten als ze lustten en ook hun meesters namen het er goed van. Hoe meer ze aten, des te lichter werd de slede, hoe lichter de slee werd des te sneller trokken de honden hem voort en hoe vlugger ze opschoten des te eerder zouden ze het einde van de reis bereiken.

Steeds verder trokken ze over het drijfijs van de onbekende oceaan, steeds groter werd de afstand tussen hen en het bekende land. Hun levensmiddelenvoorraad verminderde hard, maar ondanks hun voornemen onder geen beding terug te keren, legden ze zichzelf en de honden geen enkele beperking op. Zoiets was tot dan toe onbekend in de annalen van poolgeschiedenis. Nog nooit was het voorgekomen, dat mensen, die onder dezelfde omstandigheden verkeerden als Stefansson en zijn makkers, niet op rantsoen waren gegaan en hun buikriemen wat vaster hadden aangehaald. Deze drie mannen waren van een ander gehalte. Het waren ervaren jagers, die op hun geweren vertrouwden en er zeker van waren, dat de goedgeefse ijszee wat eten en brandstof betreft vindingrijke reizigers niet in de steek zou laten.