Binnen de Poolcirkel

[p. 88]

XIII.
Een reis naar de maan.

Bijgelovige mensen tref je overal aan, zowel onder de hoogst beschaafde volken van Europa als onder de laagst ontwikkelde volksstammen van Centraal-Afrika. Waarom zouden dan in het land der Eskimo's de mensen niet bijgelovig zijn? Ook daar is de lucht en de aarde bevolkt met geesten, ook daar gelooft men aan toverij. Het verschil met andere volken is echter, dat de altijd vrolijke en goedlachse Eskimo's niet zo door angst voor boze geesten gekweld worden als de mensen elders. Maar griezelig vinden ze het toch wel. Dat is dan ook alles. Ze geloven, dat elk mens, elke plant, elk dier en ieder ding een ziel heeft. De zielen kunnen hun huis verlaten en een poosje vrij gaan rondzwerven om daarna weer terug te keren. Als het maar geheimzinnig genoeg is, dan is niets dit eenvoudige volk te gek.

Stefansson vertelde eens aan een paar van zijn Eskimovrienden, dat er bergen op de maan waren.

'Hoe weet je dat', vroeg een van hen.

'De blanken hebben kijkers, zoals ik hier een heb, maar dan veel en veel groter, wel zo lang als de mast van een

[p. 89]

schip. Door die instrumenten kun je alles op de maan zien'.

'Dat is wel aardig', vond een ander, 'maar is er wel eens een blanke op de maan geweest?'

'Nee, dat kan niet', was Stefanssons antwoord.

'Dat kan niet, dat kan niet?' vroeg de man met nadruk.

'Zeg dat nu niet zo vlug. Wij hebben wel geen verrekijkers zo lang als scheepsmasten, maar wij hebben mannen, die op de maan geweest zijn, daar hebben rondgelopen en ons daarna hebben verteld, wat ze er allemaal gezien hebben. En eerlijk hoor, die mannen vertellen geen leugens. Zij weten heel wat meer van de maan dan de blanken, want zij zijn er zelf heen geweest'.

'Zo'n man zou ik wel eens willen zien', meende Stefansson.

'Dat kan hoor, en hij zal je bewijzen, dat het waar is, want over drie dagen is het donkere maan en dan gaat hij er heen. Als je graag wil mag je er wel bij zijn.'

Zo kreeg Stefansson gelegenheid een reis naar de maan te 'horen' maken.

Een groot gezelschap mannen, vrouwen en kinderen was in de hut bijeen. Midden in de hut, vlak onder het venster zat de medicijnman op de grond, om hem heen zaten, zo ver mogelijk van het midden verwijderd, de mensen. Eerst werd het venster met een berenvel afgedekt, zodat er geen licht meer kon doorvallen. Daarna traden drie Eskimo's naar voren, die den tovenaar stevig met een touw

[p. 90]

vastbonden, zodat zijn kin tussen zijn knieën te zitten kwam. Helemaal in elkaar gekronkeld zat de man daar op de grond van de hut. Aan het loshangende einde van het touw werd een steen vastgemaakt. Alle lichten werden uitgemaakt en het werd volkomen duister in de hut. Je kon geen hand meer voor ogen zien. Alle aanwezigen gingen met de ogen stijf dichtgeknepen voorovergebogen zitten, terwijl achter elk kind een oudere persoon zat met de handen over de ogen van het kind gelegd. Toen kon de reis beginnen.

Op hetzelfde ogenblik, dat de lichten werden gedoofd begon de medicijnman een toverlied te zingen. Toen dat geeindigd was sprak hij met een keelstem: 'Ik voel me veel lichter dan anders. Het lijkt wel alsof ik lang zo zwaar niet meer op de grond zit als gewoonlijk. Nu word ik zo licht als een veertje. Ik zou wel graag op willen stijgen, zoals een droog stuk hout in water doet. Daar ga ik al in de hoogte. Nu zweef ik langs de vloer. Wat gaat het al vlug en het gaat hoe langer hoe sneller.'

De steen, die aan het touw gebonden was begon nu een snorrend en fluitend geluid te maken, alsof hij in het rond geslingerd werd. De mensen dachten natuurlijk dat door de vlucht van den medicijnman het touw snel rondgezwaaid werd, zodat de steen over de hoofden van de aanwezigen suisde, klaar om ieder die zijn ogen opende tegen het hoofd te slaan. Het was dus wel te begrijpen, dat de mensen hun ogen stijf dichtknepen en hoe harder de steen

[p. 91]

snorde, des te stijver drukten de ouders hun handen op de ogen der kinderen. En terwijl het snorrend geluid van de steen voortduurde, hoorden ze weer de eentonige stem van den tovenaar: 'Ik vlieg nu boven jullie hoofden, ik stijg hoe langer hoe hoger. Nu ben ik vlak bij het dak. Bijna ben ik nu door het venster'.

Toen werd de stem zwakker en zwakker, totdat hij in de verte wegstierf. Niemand van het gezelschap bewoog zich, geen geluid werd er gemaakt, geen oog geopend en zo bleven ze nog een half uur achtereen zitten totdat plotseling de stem van den medicijnman weer gehoord werd.

'Nu kom ik weer door het venster naar binnen. Ik daal. Ik zit weer op de grond. Doe nu jullie ogen maar weer open en steek de lampen aan'.

Toen er weer licht was zagen de Eskimo's het grote wonder. Daar zat onze tovenaar weer op dezelfde plek, waar hij drie kwartier geleden ook zat toen de lampen gedoofd werden, geboeid en met zijn kin tussen zijn knieën.

Nadat de drie mannen hem weer van zijn banden bevrijd hadden vertelde hij van zijn avonturen.

'Ik ben bij het mannetje in de maan op visite geweest. Toen ik bij hem aanklopte deed zijn vrouw open. Ze vertelde, dat haar man er nog niet was. Die was op caribujacht. Maar daar zag ik hem al aankomen. Hij nodigde me direct uit om bij hem te blijven eten en terwijl we zaten te smullen vroeg zijn vrouw me een heleboel dingen over

[p. 92]

de mensen uit ons dorp. Ik ben er een reuzen lange tijd geweest, want jullie moeten weten, dat de tijd op de maan heel anders gemeten wordt als bij ons. Ik moest beloven dat ik het volgende jaar terugkwam. En ik heb dat graag gedaan, want zijn vrouw kookt heel lekker'.

Hiermede was de toverpartij afgelopen en de mensen waren allemaal zeer tevreden over de prestaties van hun medicijnman.

Stefansson dacht nog lange tijd na over de voorstelling, die hij zo juist had bijgewoond en over alles, wat daarmee in verband stond. Het was hem nu duidelijk, dat de Eskimo's de maan beschouwen als een planeet zoals de onze, met mensen en dieren, en natuurlijk alleen met Eskimo's en caribu's. Wij daarentegen beschouwen de maan als een dode planeet met dorre woestijnen en uitgebrande vulkanen bedekt. Zonder enige twijfel zijn wij dichter bij de waarheid dan de Eskimo's, maar zij zijn even zeker van de waarheid van hun opvatting overtuigd als wij van de onze. Dat moet ons volstrekt niet verwonderen. Want hoevelen zijn er niet onder ons, die overtuigd zijn van de onbewoonbaarheid der ijszeegebieden, die menen, dat die landstreken in het hoge noorden even bar en verlaten zijn als de maan? Ook deze opvatting is volkomen bezijden de waarheid. Wat dit betreft weten de Eskimo's het heel wat beter dan wij. Ze leven gelukkig en tevreden in het barre noorden en ze leven er goed van. Overtuig je met eigen ogen van de juistheid van Stefanssons beweringen.

[p. 93]

Het land aan de Noordelijke IJszee ligt niet zo ver van ons vandaan als de maan van de Eskimo's. Jullie hoeven geen geesten te geloven, die zeggen dat ze er geweest zijn. Pak de boot en ga een bezoek aan dat land brengen. Ik geloof wel, dat het de moeite waard is.