Binnen de Poolcirkel

[p. 39]

V.
Honger maakt schoenzolen mals.

Stefansson trok er met vijf van zijn Eskimo-vrienden op uit om een onderzoekingstocht langs de Horton-Rivier te maken. Vroeg in de winter bereikten ze met vier sleden, elk bespannen met zes honden de vallei der rivier. In het begin was het weer prachtig, er was niet veel wind en de lucht was helder. Maar dat bleef niet zo. Toen ze de reis halverwege achter de rug hadden veranderde het weer en begon de ellende. De zon, die slechts enkele uren per dag boven de horizon kwam was bedekt met grauwe wolken en de ene sneeuwjacht na de andere joeg door de vallei. Geen enkel stuk wild vertoonde zich meer en de reizigers waren aangewezen op de voorraden, die ze op de sleden meevoerden.

'Als we niet gauw wat wild onder schot krijgen', zei Natkusiak op een avond, nadat ze een sneeuwhut hadden gebouwd als nachtverblijf, 'dan wordt het hongerlijden. We zijn bijna door de voorraad heen'.

'Dat ziet er niet best uit', meende Stefansson. 'En we zijn ver van huis'.

Het slechte weer hield aan, het wild bleef weg en de voorraden waren inderdaad heel gauw opgeteerd. Slechts

[p. 40]

een enkele zak met zeehondetraan was alles, wat ze nog over hadden. Die avond aten ze gekookt zeehondevel dat ze oorspronkelijk bestemd hadden voor schoenen. Ook de volgende dag kregen ze niets onder schot, zodat ze opnieuw hun maal met zeehondevel moesten doen.

'Weet je wat we gaan doen', stelde Natkusiak voor, 'we zullen een stuk walvistong koken, die we voor onze honden hebben meegenomen'.

'Dat zal wel lekker zijn', meende Stefansson. 'Dat beest ligt al vier jaar dood op het strand'.

'Wat wil je dan?' vroeg Natkusiak. 'We kunnen toch niet verhongeren. Laten we het maar eens proberen'.

Een paar stukken van de walvistong werden gekookt en 's avonds hadden ze een 'feestmaal'. Het vlees smaakte walgelijk bitter en was zo taai als oud leer. Ze werden er allemaal ziek van, maar ze hadden tenminste hun maag gevuld. De tweede keer ging het al veel beter en bij de derde maaltijd vonden ze het een lekkernij.

Toen was ook dit vlees op en moesten ze hun maag vullen met theebladen, eendeveren en caribu-haren om het holle gevoel onder hun ribben kwijt te raken. Want als voedsel kon dit natuurlijk geen dienst doen, alleen als maagvulling. Gelukkig hadden ze nog voldoende traan om niet van honger om te komen.

Eindelijk bereikten ze een plek waar ze twee maanden tevoren ook geweest waren en waar ze een paar huiden van grizzlyberen begraven hadden, die Stefansson naar

[p. 41]

een museum had willen zenden. Hij zag nu maar van dit plan af, ze gingen in de hard bevroren grond aan het hakken en spitten en groeven de vette huiden op. In hetzelfde gat vonden ze ook nog een achterbout van een caribu, die ze daar eveneens begraven hadden. Eskimo's houden er van een appeltje voor de dorst te hebben, of beter gezegd een boutje voor de honger. Toen had Stefansson het geluk nog een paar Canadese gaaien te schieten en tezamen met de twee koppen en acht poten van de beren hadden ze die dag een waar feestmaal.

Daarna waren ze weer aangewezen op een dieet van leer en traan. Eerst kwamen de riemen van hun sneeuwschoenen aan de beurt, de volgende dag kookten ze een paar meter leren riemen, die van de sleden gesloopt werden. Dit laatste maaltje deed Stefansson denken aan gestoofde varkenspoten, zo lekker vond hij het.

Op deze reis bleek weer eens hoe groot het voordeel was van bontkleding boven wollen stoffen op een poolexpeditie. De eerste kan in geval van nood opgegeten worden of dienst doen als voedsel voor de honden, waardoor het leven in ieder geval één of twee weken gerekt kan worden. Vóór dat ze hun laatste riemen hadden opgegeten bereikten de reizigers een Eskimo-dorp, waar ze gastvrij ontvangen en getracteerd werden op grote potten gekookt wild. Ze aten tot ze werkelijk niet meer konden, zonder hun maag te bederven, die zo langzamerhand bestand was geworden tegen elke beproeving.

[p. 42]

Gelukkig kwamen dergelijke hongertochten maar zelden voor. Meestal konden ze onderweg voldoende wild vangen om behoorlijk te kunnen leven wat blijken zal uit de beschrijvingen, die Stefansson ons doet van een paar reizen, die hij met enkele van zijn Eskimo-vrienden maakte.

Hij was al een paar jaar in het hoge noorden en had tot nu toe tevergeefs gespeurd naar Eskimo-Stammen, die nog nooit met blanken in aanraking waren geweest. Hij gaf de moed echter niet op om ze te vinden en besloot een reis te maken naar de gebieden ten oosten van de Kopermijnen-rivier, waar naar hij hier en daar vernomen had dergelijke stammen gevestigd zouden zijn. Hij stelde zijn beide vrienden Natkusiak en Tannaumirk voor hem op die reis te vergezellen, maar die hadden er niet veel oren naar.

Eskimo's zijn nu eenmaal niet erg avontuurlijk aangelegd. Ze zijn helemaal ingesteld op de jacht naar het dagelijks eten en als ze aan de ene kant van de berg wonen, dan zal het hun niet in hun hoofd opkomen alleen uit nieuwsgierigheid over de berg heen te klimmen om te kijken hoe het er aan de andere kant uitziet. Ze zouden dat slechts doen als ze vermoedden konden, dat er aan die andere kant wat te vangen was.

Nu was Natkusiak wel is waar een van de weinigen, die wat meer belangstelling had voor vreemde dingen dan zijn stamgenoten en ook een zekere lust naar avonturen bezat,

[p. 43]

maar toen Stefansson hem voorstelde zo ver van huis te gaan werd het zelfs hem te bar. Hij was bang voor dat verre onbekende. Wat hadden ze al niet voor verhalen gehoord over de bloeddorstige stammen, daar ver in het oosten. De dingen, die daar over verteld werden deden iemand de haren te berge rijzen. Die stammen daar ginds hadden de liefelijke gewoonte alle vreemdelingen, die in hun land kwamen dood te slaan en met huid en haar op te eten. Misschien was dat voor die wilden een aangename bezigheid, maar Natkusiak voelde er niets voor om in stukjes gesneden te worden en door de kelen van die menseneters te verdwijnen.

Dagen lang moest Stefansson met Natkusiak en Tannaumirk redeneren om hen over te halen met hem mee te gaan. 'Misschien vertellen ze daar ginds over jullie wel precies hetzelfde, wat er hier over hen gezegd wordt', was zijn laatste argument, 'en tenslotte zijn we toch drie flinke kerels, die ons door een paar wilden niet laten oppeuzelen.'

Eindelijk stemden de beide Eskimo's toe en werd alles voor de reis in gereedheid gebracht. Om vlugger op te kunnen schieten besloot Stefansson maar één enkele slee mee te nemen, waarop alleen de bagage voor het nachtkwartier werd meegevoerd. Onderweg zouden ze wild genoeg tegenkomen om te kunnen leven, daar was Stefansson stellig van overtuigd. Ze namen afscheid van vrienden en familie en toen begon de reis. Maar niemand van

[p. 44]

de achterblijvers rekende er op de reizigers ooit terug te zullen zien. Ze gingen nu eenmaal naar een land van menseneters, waar nog nooit iemand van teruggekomen was, dat was hun niet uit het hoofd te praten en ook Natkusiak en Tannaumirk waren nog helemaal niet overtuigd dat het een prettige reis zou worden.

Begin April vertrokken de drie reizigers, nog lang nagestaard door de hele stam.