|
| |
| |
| |
Tweede bedryf.
Eerste tooneel.
Irene, Eudoxe.
Eudoxe, ik doem uw' raad; myn hart blyft onbewogen.
Hoe noopt ge my dus aan, uit avrechts mededoogen,
Gy, van ons lot bewust, dat ik den Prins aanschouw'?
Ontzegt ge hem voor 't laatst een kort gesprek, Mevrouw?
Begeert ge dan, dat hy, noch droeviger te moede,
Zich, om uw weigring, uit Byzantium niet spoede?
Verstoor den droeven Prins in zyne wanhoop niet:
Vergun hem, nu hyzelf voor eeuwig u ontvlied,
Dat hy, naar zyn begeerte, u 't laatst vaarwel doe hooren.
Moet hy door zyn geklag op nieuw my 't hart doorbooren?
Zal ik, zoo fel geschokt uit myn voorgaand geluk,
Zoo jammerlyk gepynd door overmaat van druk,
Terwyl gy, verr' van my zoo dwaas te wederstreven,
Myn afgefolterd hart een' nieuwen moed moest geven,
Zal ik, nochtans misleid door uw' verkeerden raad,
My storten in 't gevaar dat meest te vreezen staat?
Vorstin, eene ydle zorg verbystert uw gedachten.
Staat, op uw weigering, u minder leeds te wachten?
Licht zou hy roekeloos, alöm, voor elks gezigt,
U volgen, tot in 't end' zyn opzet waar' verricht.
De min, die hem beheerscht, zou hem den togt verbieden,
't En zy gyzelf hem perst kloekmoedig u te ontvlieden.
Vertoon hem, dat zyn min, hoe loflyk wederstaan,
In dit rampzalig Hof hem echter zou verraên;
Dat Paleologus, die wreede op 't minst vermoeden
Gemaal noch Vader ware in zyn onmenschlyk woeden;
| |
| |
Ja, dat de strengste wraak, zyn' minnenyd ten zoen,
Dat zelfs uw beider val hem naauwlyks zou voldoen.
Sterk in Andronicus den moed, hem aangeboren:
Toon hem de onsterflyke eer, der helden deugd beschoren:
Doe hem besluiten, om, hoe smartelyk 't hem zy,
Voor eeuwig u te ontvliên.
Bedenk, Vorstin! bedenk, dat hy, van hier gescheiden,
Licht weêr zou keeren, u een nieuw verdriet bereiden,
Wanneer het afzyn hem geweert had uit uw hart.
Gy kunt u hoeden voor die doodelyke smart.
Zo u de Prins belooft hier nimmer weêr te keeren,
Te stryden met zichzelf, zyn liefde te overheeren,
Zal hy, schoon door die drift op 't krachtigst aangespoord,
In weêrwil van zyn hart zich kwyten van zyn woord.
Hy kome; en, zonder dat zyn rampspoed u doe beven,
Verwys hem, om altoos in ballingschap te leven.
Kan ik, meêdoogenloos, dat vonnis vellen? Ach!
De Prins ontvliede my, maar niet door myn gezag.
Zou ik, die door de min hem reeds genoeg doe zuchten,
Zou ik hem nopen uit zyn Vaderland te vluchten?
By woeste Volken zich te onthouden? Zou myn deugd
Gesterkt zyn, tegen hem, in zoo veel ongeneugt'?
Zyn tranen, zuchten,... Neen; myn hart, met hem bewogen,
Heeft reeds voorzigtig hem verbannen uit myne oogen.
Ik vind myn zielsverdriet onlydbaar, zonder 't zyn',
Door dit bedroefd vaarwel, te voegen by het myn'.
Was 't niet genoeg, om my van smart te doen bezwyken,
Dat ik myns Vaders Hof voor eeuwig moest ontwyken?
Die rustplaats daar myn geest, door myn geluk gevleit,
Niets anders heeft gekent, dan lieve vrolykheid?
ô Trebizonde, dat voorheen my kon bekoren,
Daar geen verboden min myn zoete rust kon stooren!
Ach! had een snelle dood, wanneer ik u verliet,
| |
| |
Myn angstig hart behoed voor 't pynlykst zielsverdriet!
In myn gedachten door eene ydle hoop bedrogen,
Ben ik, onzaalge! naar dit heilloos oord getogen.
'k Verbeeldde my dat ik, door een gewenschte trouw,
Aan 't hart des jongen Prins het myn' verbinden zou.
't Was onzer Vadren wil; en, in hun beider Staten,
Steunde op dien grootschen echt de hoop der onderzaten.
Nadien de Prins my minde, en minnenswaardig is,
Kwam ik met blydschap aan tot die verbintenis.
Maar, ach! hoe haast verdween myn vreugd en hoop te gader!
'k Verschyn hier naauwlyks, of men dwingt my, met den Vader
Myns Bruidegoms te treên in 't haatlyk echtverbond.
Myn Vader stemt die trouw. 'k Moest (denk hoe dier 't my stond,)
Tot redding van myne eer myn tedremin verzaken,
Als offerhand' van Staat myzelf rampzalig maken.
Vorstin, waar toe gestaâg 't voorleden wee herdacht?
Is dit een middel dat uw droefenis verzagt?
Bedenk wat ongeval die smart u kan verwekken,
Die gy voor aller oog zorgvuldig moet bedekken.
Wie heeft ooit, meer dan ik, 't verdriet gesmoort in 't hart?
Wie leed met meer gedulds zoo pynelyk een smart?
'k Word van een wrevlig Hof, daar 't all' my staat te schroomen,
Zelfs in het minst bedryf op 't naauwst in acht genomen;
Terwyl myn angstig hart, dat steeds zichzelf bestryd,
Versteken van zyn hoop, ondraagbre kwelling lyd;
Terwyl dit strydend hart, in weêrwil van zyn poogen,
Somtyds in zyn verdriet te kleen is van vermogen.
Span alle uw krachten in: door uw standvastigheid
Is een gewisse zege u in het end' bereid.
Gy zult, wanneer de Prins uwe oogen is ontweken,...
| |
| |
| |
Tweede tooneel.
Irene, Eudoxe, Narcea.
Andronicus genaakt, Vorstin, om u te spreken.
Ik durf, om ons gevaar, hem niet aanschouwen: gy,
Myn waarde Eudoxe, wacht, en spreek den Prins voor my.
Zeg hem, dat pligt, gevaar, en glorie, my gebieden,
In dezen toestand hem te weeren, hem te ontvlieden.
| |
Derde tooneel.
Irene, Andronicus, Eudoxe, Narcea.
Ontvlucht ge my, Mevrouw? Wat wreedheid! Hemel! Hoe!
Moet myn geteisterd hart, noch droeviger te moê,
U schuldig vinden aan myn doodlyke ongelukken?
Kon in myn wanhoop my een zwaarder onheil drukken?
Wat reden port u, Prins, om tegen myn bevel
U aan te kanten? my te dwingen uw vaarwel,
Uw klagt, te hooren? Kan die roekloosheid u baten?
Waarom Byzantium niet zonder schuld verlaten?
Gy weet hoe streng een pligt, verr' van uw stout bestaan,
Ons beiden dwingt elkaêr in eeuwigheid te ontgaan.
Neen, Prins, wy mogen geen byéénkomst oorbaar noemen,
Waar in men't minstewoord, één lonk, één zucht, moet doemen.
Ook weet gy, hoe myn hart, standvastig in zyn' pligt,
U, tot ons beider heil, verbant uit myn gezigt;
En zelfs, wat kwellingen uw hart op 't wreedst doorknagen,
Dat ik, uit deerenis, dien ramp niet mag beklagen.
Wat hoor ik! Hoe, Mevrouw! heb ik door onbescheid
| |
| |
U redenen verschaft tot deze grimmigheid?
Verg ik u onbedacht, dat gy, uit mededoogen,
Myn' fellen tegenspoed aanschouwt met weenende oogen?
Of smeek ik, dat myn ziel van u dien troost verwerv',
Dat ik, die 't leven haar, aan uwe voeten sterv'?
Door d'yver voor uw rust meer dan gyzelf gedreven,
Ga ik vrywillig my in ballingschap begeven.
Hier groeit van dag tot dag myn wreede minnegloed....
Vergeef my voor het laatst een taal die u misdoet.
Denk, denk aan myn besluit, 't gene, eer ik had vernomen
Dat gy myn afzyn eischt, dien last is vóórgekomen:
Herdenk, Mevrouw, of ik, sints dien rampzaalgen tyd,
Dat gy (onlydbre smart!) myn' arm ontweldigt zyt,
U, schoon myn boezem is op 't felst in liefde ontstoken,
Van die verboden min heb onbedacht gesproken;
Of ik u ooit met recht, ik, die myzelf bestreed,
Eene onbescheiden' drift van my vermoeden deed:
'k Gaf van een' strengen pligt u immers klare blyken:
Maar onder zoo veel leeds zou 't moedigst hart bezwyken.
Ik weet hoe doodlyk my in 't kort myn zelfstryd waar',
Indien ik langer toefde in 't ysselykst gevaar;
Ik weet wat achterdocht ons beiden stond te vreezen:
Men zou, nadien men weet hoe hevig ik voordezen
In liefde heb geblaakt, vermoeden dat die min,
Gekoesterd, noch niet waar' verbannen uit myn' zin:
Men zou u mogelyk, zoo wel als my, verdenken.
Men weere eene achterdocht, die beider eer zou krenken!
Ik tracht uw oog te ontvliên: ach! noop den Keizer aan,
Voor 't eerst eene enkle beê my gunstig toe te staan.
Mogt ik, door u, verlof erlangen! Bulgaryë
Wierd haast getemt, wierd haast bevryd van dwinglandyë.
Dat Volk, dien bystand waard, bied my een zuivre trouw:
'k Weet, dat het bly te moê myn wetten eeren zou;
Ja, dat ik, voor myn kling, aan't hoofd der legermagten
Van dat ontzaglyk Volk, niets kan onmooglyk achten.
Gedoog dan, dat ik u door zyne wapens dien'.
De Hemel, die me ontzegt u immer weêr te zien,
| |
| |
My dwingt om, naar myn'pligt, myn' minnegloed te smooren,
Kan zich ten minsten om myn' yver niet verstooren:
Myn pligt verbied my, dat myn liefde u hulde doe;
Maar staat, zelfs in uw' dienst, myn' arm het stryden toe.
Gebie, Prinses, indien dees arm u ooit kan baten;
't Zy om uw' Vader, in zyn Keizerlyke Staten,
Te sterken, allerweeg' die uit te breiden, of,
Indien de nood het eischt, zelfs in dit wrevlig Hof
Te stryden voor uw heil. 'k Wacht, voor myn dienst betooning,
Niets anders dan de dood, of glorie, tot belooning.
'k Mag u geen minnend hart opöffren; maar ik boet
(Dit 's thans myn grootst geluk,) die schade met myn bloed.
Gy vleit my vruchtloos, Prins, met deze heldendaden:
Ik moet zoo groot een' dienst, die offerhand', versmaden.
Wat kan 'er wezen, dat, na uw gewenscht vertrek
Uit dit rampzalig Hof, my hier noch vrees verwekk'?
Alleen door deugden, myn geboorte waard, bewogen,
Zie ik dan alles aan met onverschillige oogen.
Ja, Prins, ik wil myn hart, hoe wederspannig 't zy,
Tot liefde dwingen voor een' Echtgenoot, dien my
Des Hemels schikking gaf, gehoorzaam hem behagen,
Naar myn' gestrengen pligt my t' éénemaal gedragen,
't Verdrukt Bulgarisch Volk van dwinglandyë ontslaan:
Zie daar, waar in altoos myn pooging zal bestaan.
Nochtans, nadien 't niet stryd met deze pligt betrachting,
Verzeker u altoos van myne onkreukbare achting;
Dat ik, wanneer uw roem verbreid word door 't heeläl,
By 't algemeen gejuich het myne voegen zal.
Ja, 't éénige vermaak, 't geen my noch kan bekoren,
Is, van uw heldendaên een' eedlen lof te hooren;
Dat honderd Vorsten, u afgunstig om die eer,
Myn ziel rechtvaardigen dat ze u verkoos, myn Heer.
Nu werde uw nutte togt kloekmoedig ondernomen!
Tracht, zonder myn verlof, hier nimmer weêr te komen.
Zoek elders meer geluks, dan in dit heilloos oord,
Daar myn gezigt altoos uw zielsgenoegen stoort.
| |
| |
Vorstin, ach! wat geluk kan ooit myn hart verwerven,
Na de onherstelbre schaê van u te moeten derven?
Wat kan ik hopen, dan te toonen, dat myn hart
Een beter lot verdient? dan, in de wreedste smart,
Ten koste van myn bloed, my eertropheen te stichten?
Maar gy, Mevrouw, schoon ik, genoopt door strenge pligten,
In onöphoudlyk wee myn jeugdig leven slyt,
Vergeet myn ongeval, regeer, en tracht altyd....
Wat hoor ik! Is myn moed zoo groot in uw gedachten?
Dit wreed verwyt bestormt my feller, dan uw klagten.
Ach, Prins! gelooft ge, dat Irenes teder hart
Gevoelloos wezen kan in uwe onlydbre smart?
Dat gy, dat gy alleen, door de ysselykste rampen,
Beklagens waardig zyt, en met uzelf moet kampen?...
Maar, hoe! wat zeg ik! Ach! waar toe my opgezocht?
Misbruik myn zwakheid niet: ga; haast u tot den togt....
| |
Vierde tooneel.
Paleologus, Irene, Andronnicus, Eudoxe, Narcea, Marcenus, Leo.
Wat geheim doet u hier samen spreken?
Myne onverwachte komst doet u van schrik verbleeken:
Gy veinst vergeefs voor my; 'k bespeur uw beider schrik.
Myn Vorst,... de Prins... hy kwam my zoeken, smeekt dat ik
(Nadien hy word genoopt door yverig verlangen,)
Hem, door myn voorspraak, doe een gunst van u ontfangen.
Op ieder oogenblik groeit dat verlangen aan.
Wacht van die eedle drift ontelbre heldendaên.
Uw gunst will' zyn begeerte op myne beê gehengen!
Zie daar, Prins, al de hulp die ik u toe kan brengen.
| |
| |
| |
Vyfde tooneel.
Paleologus, Andronicus, Marcenus, Leo.
Prins, heeft het ongeduld uw hart dus overheert,
Dat ge in uw stout bestaan noch myn verlof begeert?
Ja, Vorst; ik kan de zucht, waar door ik word gedreven,
Myn' yver tot dien togt, onmooglyk wederstreven.
Hoe wenschte ik dat die drift, die onbedachtzaamheid,
Die ik met weêrzin hoor, u nimmer had misleid!
'k Heb, min als Keizer, dan als Vader, u doen hooren,
Dat zulk een vreemd verzoek, hervat, my zou verstooren.
't Verwondere u dan niet, nu gy, uit overmoed,
Door zulk een roekloosheid my weêr op 't hoogst misdoet,
Dat u die dwaze bede in 't end' werde afgeslagen.
Ach, Vorst! begeert ge dan,....
Hoe! wilt ge u des beklagen?
Betoon my meer ontzags, opdat ik, voor altoos,
Dees' overmoed vergeet': verwek nooit roekeloos
Eene achterdocht, die u tot onheil kon verstrekken,
Die in ons beider ziel kon naberouw verwekken.
Weläan, myn Heer, ik ga; 'k bespeur dat zich myn hart
Niet meer bedwingen kan in zyne onlydbre smart.
Dat zy, die oorzaak zyn van all' myn tegenspoeden,
My ééns die weigring, al myn hartewee, vergoeden!
| |
| |
| |
Zesde tooneel.
Paleologus, Marcenus, Leo.
Hoe! voor myne oogen zulk een roekloos onbescheid
Gy hoort, dat hy ons dreigt, myn Vorst! zyn wrevelheid,
Zyn woede, die geenszins tot u zich durft verheffen,
Zal, onverzoenelyk, ons hoofd te zwaarder treffen.
Ja, 't is te duchten, dat het dreigend ongeval
Niet op ons hoofd alleen ter neder storten zal;
Dat op ons Nageslacht, door niemands hulp verdedigd,
Zyn felöntstoken toorn zelfs naauwlyks werd' bevredigt.
Voor my, ik sidder niet, wat rampen wy voorzien,
Voor 't woeden van den Zoon, zo ik den Vader dien':
Ja, schoon dat ongeval my mogt het eerst doen beven,
Vorst, 'k raad u echter acht op uwen Zoon te geven.
Hy had die smart niet op uw weigering gevoelt,
Zo hy geen groot bestaan had met dien togt bedoelt.
Wat zou hem naar 't gewest der Muitelingen dryven,
Indien zyn yver niet hunne ontrouw zocht te styven?
Zou iets hem nopen uit zyn Vaderland te gaan,
ô Vorst! 't en zy hy 't wilde, uit dolle drift, verraên?
Bedenk, bedenk dat hy, door d' Afgezant gewonnen,
Ondanks uw streng verbod in stilte 't Ryk zou konnen....
Ja, Vorst, 't en zy gy 't weert.
Hy, hy alleen is 't dien Leoncius begeert.
Denk, dat zyn staatzucht, door dien Afgezant gesteven,
Een' rang bedoelt, waar toe hy hier niet is verheven.
't Is waar, ik zie eerlang, door uw geduchte magt,
De Muitelingen tot gehoorzaamheid gebragt:
| |
| |
Maar wat verdriet zal u hun overmoed verwekken,
Zo ze onder zulk een Hoofd, als hy, ten stryde trekken!
Zo zy den Vader met zyn' eigen Zoon weêrstaan,
Als of ze voor dien Prins alleen ten stryde gaan!
Myn Vorst, wat stout bedryf zou hy niet billyk vinden,
Indien hy magtig waar' zich alles te onderwinden?
Misnoegd, alöm gevolgd door hun, die, keer op keer
Verwinnaars, moedig zyn op hun verkregene eer,
Zou hy, als Opperhoofd van die gevloekte Helden,
Licht zyn vermogen in Byzantium doen gelden.
Een jeugdig Prins, vol moeds, gelukt hem één bestaan,
Eén misdaad, zal allengs tot grooter overslaan.
Misleid door vleijers, die hem 's Ryks Beschermer noemen,
Zal hy zich schaamteloos op 's Hemels hulp beroemen.
Hy wint der benden hart door zyn' vermeetlen moed;
Hy triomfeert; elk schrikt; hy stort een zee van bloed;
Geen aanslag is te zwaar; in zyn verfoeilyk poogen,
Eert, of ontvlucht, beschermt, of vreest men zyn vermogen;
Totdat al zyn bestaan, zyn kloekheid, hoe bevlekt
Met gruwzame euveldaên, zelfs tot zyn glorie strekt.
Ach! hoe verbaast ge my! Hy werde vóórgekomen!
Zyn pooging van naby zorgvuldig waargenomen!
Myn Vrinden, op wier hulp ik my verlaten zal,
Kiest trouwe dienaars uit: men volg' hem overäl,
Opdat, indien hy waant myn magt te zyn ontwassen,
Wy dien Vermeetlen in zyn stoute vlucht verrassen!
| |
Zevende tooneel.
Wat voorgevoel! hoe hevig word myn hart,
Myn angstig hart, ontrust door pynelyker smart!
'k Zie, door Andronicus, door minnenyd, bestreden,
Irene, t'zyner liefde, in zyn belangen treden!
| |
| |
Wat noopt haar voor myn' Zoon? Zy spraken met elkaêr;
Myn komst heeft hen verrast; 'kwierd beider schrik gewaar.
ô Hemel! welk een' schrik!.. 'k Heb mooglyk my bedrogen.
Maar zou ik met den pligt eens Zoons my vleijen mogen?
Stelt my die pligt gerust? ô Neen! het minnevuur,
Wanneer het hevig blaakt, die gloed, verteert natuur,
En doet Andronicus misschien zyn deugd verzaken.
'k Weet dat Irene hem voorheen in min deed blaken:
Licht dat, ondanks myn' echt, hy haar noch liefde draagt,
Dat zy in 't heimelyk hem aanhoort, hem beklaagt.
Zo 't bleek..! Wat strenge wraak..! Laat ons't geheim ontdekken:
Ze ontveinzen 't my vergeefs, nu ze achterdocht verwekken.
Weläan, zo 't misdryf blykt, de schuldige verga!
Men overwege niet hoe dier die straf my sta!
Einde des Tweeden Bedryfs.
|
|
Auteursrechtvrij