Brieven (2 delen)

Aan J. Immerzeel (zie Hoofdstuk III).
Aan N.G. van Kampen²⁾.

208. Wildenborch den 20 Maart 1823:

Weledele Heer,

Met bijzonder genoegen las ik, in het Twede Deel van de Beknopte Geschiedenis der Letter. en Wetensch. in de Nederlanden, dat mijne Poëzie UWED had behaagd³⁾; maar de afwijking van mijne Naamspelling, en de herschepping van den Boer op den Wildenborch in een Lochemschen Steeman deden mij vermoeden, dat mijne Verzen UWEDe niet in deszelfs Bibliotheek ter hand waren geweest. Ik neem daarom de vrijheid, om een Exemplaar van dezelve met dezen aftezenden; in de hoop dat UWEDe niet zal weigeren, dit kleine geschenk aan te nemen, als een blijk van mijne zuivere hoogachting voor den mannelijk denkenden en sprekenden Auteur van een aantal Geschriften, die de Natie tot eer strekken en de liefde tot alles wat goed en schoon is hoogst weldadig onder ons opwekken.

Hoe gaarn zoude ik, bij de aanbieding van mijne Gedichten, tevens mondeling aan UWEDe de reden hebben willen mededelen, waarom dezelve in dien trant en in geen anderen bij ons over het algemeen meer gebruikelijken zijn gedicht. Deze reden of redenen in het brede te lezen zou' vervelend zijn! Ik bepaal mij dus met hier alleen dit te zeggen.

2) N.G. v. Kampen (1776-1839). Sinds 1815 lector voor Duitsch te Leiden; van 1829 Prof. te Amst. in Ned. Letterk. en Vaderl. Gesch.

3) II, bl. 487: ‘Staringh te Lochem, wiens eigenaardige dichttrant, die kennis aan de Ouden en Hedendaagschen meermalen met vaderlandschen gloed of echten luim vereenigt, den Schrijver van dit verslag altijd bijzonder behaagd heeft’.

[p. 154]

Nooit heb ik iets gemaakt, om ter openbare voorlezing gebruikt te worden, en heb dit, al was zulks mijn verlangen geweest ook niet kúnnen doen, wijl bezigheden, die mij aan de eerste plaats heilig moeten zijn, mij telkens in mijn schuilhoek plegen op te zoeken en te storen.

Voorts zijn de kring der denkbeelden van den eenzamen Landbewoner en de scheppingen zijner imaginatie noodwendig van die des gezelligen Stedelings verscheiden.

Gelderland, al verder, is voor den Geldersman en behóórt ook, mijnes inziens, voor hem te zijn, wat Holland is voor den Hollander - Vriesland voor den Vries; en de pligt van deelneming in wederzijdsche belangen rust zo het mij toeschijnt gelijkelijk op alle drie.

Eindelijk! heb ik -‘uit onmagt’ kan wie wil mij toevoegen - maar dan toch mede beredeneerd sedert ik de Jongelingsjaren ontwassen ben, een af keer van dat Geweld, waarop de woorden van Kleist toepasselijk zijn:

Wenn du nicht wie der Sturmwind sprichst,
Wenn kein Erdbeben deinen Leib
Zu rüttlen scheint, indem du zürnst:
So mangelts dir an Heldenmuth¹⁾.

De Apolio, die den Draak onder het enkele optrekken van de lip doorschiet, is, als ideaal van kracht, mijn Man, en geen schuimbekkende Castriotto van Albaniën.²⁾

Van mijne rijmloze vijfvoetige jamben³⁾ zag ik wel in dat gene honorabele mentie bij de meerderheid van onze Journalisten was te verwachten! Ondertuschen houde ik het toch voor ene verdienste, dat ik de eerste bij ons ben geweest, die, na den zeventigjarigen slaap der Jamben van van Zantens Verloren Paradijs, deze Verzen weer wakker heb helpen maken, in een volledig stukjen van genoegzame lengte om daarin de grote verscheidenheid blijkbaar te doen worden voor welke de Rhytmus in dezelve vatbaar is.

Dit stukje kwam in 1791 aan 't licht, en staat met enige verandering herdrukt in mijne Ged. 2^de St. 141. Een klein Fragment van Bellamij in zulke verzen (Kaïns Wanhoop) was vroeger in de Proeven voor 't verst.

1) En. Chr. von Kleist: Geburtslied (ed. Reclam blz. 75).

2) Skanderbeg, de Albaneesche held. 1403-68 (Castriota).

3) St. schreef ter verdediging o.a. hiervan een Antikritiek in den Recens. ook der Recens. 1821, Dl. II, blz. 225, op een kritiek in den Alg. Konst en Letterbode 1821. blz. 264. Ook in kladjes meermalen verdedigd, o.a. een proeve van verdediging, nog bewaard. (Zie ook het Voorberigt voor de bundels v. 1820.)

[p. 155]

enz. geplaatst¹⁾. De Verjaardag, in het Eerste Stuk van mijne God. is ruim twintig jaren later, dan mijne eerste Jamben gemaakt.

Het vooroordeel van een' geleerden, anders kunstkennenden, vriend, die zeker de Vischers van Theokritus²⁾ voor geen Proza zoude durven verklaren, deed hem nogtans twijfelen of hij dat Opstel wel een Vers mogt noemen.³⁾ Voss zou' er met zijne Idylle der Bettler nog wel erger bij hem zijn afgekomen! Nu nóg een woord! Een Fransch Journaal⁴⁾ heeft gezegd ‘que le caractère de mon talent étoit la facilité’. Dit oordeel streelde mij bijzonder! Waren somtijds mijne stukjes ras op het papier geworpen, ik heb gemeend naar die raadgevingen van Horatius te moeten luisteren welke een Voltaire en een Wieland zelfs gevolgd hebben, en begreep tot een láát nákomend, geduldig overzien te zijn gehouden, zouden, voor zoveel ik vermogt mijne verzen, naar taal en zin ongedwongen en natuurlijk voleindigd staan! Hoe verheugde 't mij nu te zien dat mijne moeite besteed, om, als zonder moeite schrijvend, gelezen te worden, niet vergeefs was aangewend.

En hiermede heb ik genoeg - ja, te veel gepraat van een handvol rijmen, die ik zelf geen hoger rang toekenne dan dien van Flageoletstukjes nu en dan tot afwisseling op concerten geduld. Ik beveel mij Uwer WelEds veelgeschatte vriendschap gulhartig aan, en heb de eer mij met bijzondere hoogachting te noemen.

De Beknopte Geschiedenis heeft, geloof ik, gene melding gemaakt van 't Paradijs Verloren van Milton, in rijmeloze maat vertaald, door J. van Zanten, M.D. Haarlem 1728. UWED^s werk heb ik uitgeleend en ben dus, op dit ogenblik, buiten staat om na te zien wat daar van is. In Bidloos Panpoëticon - bij den Heer de Vries en in de Bloemenlezing van Vischer⁵⁾, wordt niet van v. Zanten gesproken. Zijn Naam, dunkt mij, behoort altoos tot de Historie van het rijmloze Dicht onder ons.

De tijd laat mij niet toe, om meer dan een enkel woord van mijn bijvoegsels in de Schetsen⁶⁾ (die ik mede insluit) over te schrijven en alle de menigvuldige drukfouten daarin te verbeteren. Die de Bldzn 19, 20 en 21 las, zou dadelijk, zo ik meende, ontwaard hebben dat ik wel een droge stof

1) Proeven voor het verstand, den smaak en het hart (1784-85). Men zie voor ‘Kain’ de Proeven. (3^de druk, 1825 hlz. 101-05).

2) Gedeeltelijk vertaald door Bilderdijk in 1805 (N. Mengelingen II blz. 232).

3) Jer^o. de Vries (brief v. 9 April 1810) zie Bijlagen XXII.

4) ?

5) Bloemlezing uit de Ned. dichters en prozaschrijvers (1821-28. 3 dln.) door L.G. Visscher.

6) Schetsen (1816) met twee opstellen: Iets over onze Spelling en Proeve over onze Fransche Taalbastaardij (Zutphen. Thieme). Een door St. verbeterd exemplaar met talrijke aanvullingen is bewaard.

[p. 156]

door scherts had willen vervrolijken, maar geen Paskwil maken op het werk van een Man¹⁾ wiens karakter en begaafdheden ik de zuiverste achting toedraag. Men heeft nogtans mijn geschrijf, in een Journaal²⁾, met dien naam bestempeld; schoon ik niet geloof, dat men het met dat woord zo erg meende.

1) Siegenbeek.

2) ?