Roomsche Reys

(1624)–Joannes Stalpaert van der Wiele– rechtenstatus

t'zamenspraeks-gewijs tusschen Pieter de Reyser ende Abacuk fijnen broeder


Redelick bescheid, dienende op de Leste Handelingh vande Roomsche Reis.
Genomen uitte woorden Ecclesiast. cap. 31. 32. Wijn in matigheid gedroncken geeft den Menschen een effen leven: hy verheugdt den geest ende het hart; ende is een ghezondheid van ziel en van lichaem. OFt God gave dat ghy mede Zoo in alles waert te vrede Als ick u hier hoor te sijn t'Zaemen-stemmig inden Wijn!
[pagina 422]
Niet-te-min, wat ist te weten Als ghy t'zaemen sijt gezeten Vrindelick en zonder gal Wat de wijn uit-werken zal? Ga naar margenoot+Wijn met matigheid gedroncken Plag het doof begrip t'ontfoncken, Wijn vereffent, wijn verzoet Wijn maekt quade zaken goed, Wijn vergeet de drouve smarten Wijn verzoet de bitt're harten Wijn brengt weerom op zijn dreef Dat gegaen was uitte schreef. Gaet dan vry te zaemen binnen 'k Hoop, ghy zult de waerheid vinnen Leggen in een matig glas; Est in vino veritas. Lachjer om? Hoordt, dit's de rede: Wijn vernieut weer d'oude zeden, Wijn verzacht den harden mensch, Removendo prohibens Wijn vereffent bey de Gallen Die doen dullen, die doen mallen Die den menschen een belet Sijn van rede en van Wet. Doch, wil ick wat bre'er uit-leggen Wat dit Removend' te zeggen Wat dit prohibens beduidt Daer ick mijn bescheid mee sluit? Hoordt dan toe 'kzalt u verclaren 't Sijn gele'en nu duizend Iaeren Schier dat Sinte Willeboord V quam preken Christus woord. Sergius de Paus van Romen Wast die hem tot u dee komen, Sergius wast die hem gaf Over u de Bisschop-staf.
[pagina 423]
Beda doet dit claerlik bliken En met hem ook uw' Kroniken En daer is niet eenen man Die my dit onkennen kan, Of in-diender iemand waere Zoud' ick hem te recht bezwaren Dat hy my een ander wees Buiten hem die Beda prees, En dan zoud' hy mette zotten Moeten slaen nae blinde potten, En dan zoud' hy zijn verwaen Al de wereld wijzen aen. En dan zoud' hy t'zijnder schanden Blijven mette mond vol tanden, En dan zoud' hy nae de wand Tasten met een blinde hand. Want men kan geen ander wijzen Ander nommen, ander prijzen. Wilboord wast, en Wilboord ist Die uw' Landen heeft gechrist. Hy quam dan, En van die tijden Leerde, preekte, boude, wijde Hy by u van plaets te plaets Met behulp van twaelef Maets. D'eene plante, d'ander sproeide 't Heilig Euangely groeide: God wast, die de wasdom gaf En d'Afgoon dee werpen af. d'Herculessen die daer stonden Op de Bataviersche gronden Zwart van stof, en groen van mos Ruimden uit het Schaken-bos Walch'ren ook, nae datze zeggen Liet Neptunus Autaer leggen En nam noch tot Wilboords les Naem en Wapen van zijn fles.
[pagina 424]
Naevenant all' d'andre Landen Daer den Rhijn, en Maes aen stranden Quamen met gemeenen loop Totten aen-gepreekten Doop. 'Teerste doch van all' zijn werken Daer-men 'smans geloof aen merken Kan, al-waer de reste stom, Was den Wilten-burgsen Dom. Deze wasset die hy stichte Naer uw' Schrijvers ons berichten Met bescherming van Pippijn, Aen den Ouver van den Rhijn, Daer nu Utrecht is gelegen. Hier rees op van Godes zegen En van Sinte Wilboords werk 't Eerste, Sinte Maertens Kerk. Sinte Maerten, en van deze Hebdy hoe de man most wezen Die, die Kerk eerst heeft gebout. Want voor-zeker dit Paepout. 't Sijn alleen toch maer Paepouwen Die van Sinte Maerten houwen: Menno, Luther, d'Hugenot Steken met Martijn de spot. Iae Calvijn, wel t'zijnder schanden Liet te Tours zijn Graf verbranden En zijn asschen, naer ick hoir, Stroijen inde diepe Loir. Die dan eerst uw' Tempel stichte Die dan eerst uw' Land berichte (Oordeelt zelfs, maer oordeelt heus) Wat hy was, hy was niet Geus. Geus! in geenderley manieren: Want die Sinte Maerten vieren Die Gods Heil'gen eeren, sijn Afgodisten by Calvijn.
[pagina 425]
Dit heeft tot een Christen leven Wilboord u nochtans gegeven t'Eten in uw' eerste pap; En dat uit een Munniks-kap. Munniks-kap (ick zal mijn woorden Staen) van Benedictus Oorde Munniks-kap, die zijn gevoel Hechte aende Roomsche Stoel. Want van hier had hy gekregen Wijding, zalving, zending, zegen En van hier wast, dat hy nam Wes hy t'uwent preken quam. Was doe dan de Stoel van Romen Tot het Rijk al-ree gekomen Vanden snoeden Antichrist Zoo heeft al uw' Land gemist, Zoo sijn nae de Hel gevaren All' de Ouders, all' de Scharen Die oit leefden naer het woord Vanden goeden Willeboord. Zoo heeft hy van d'eerste tijen V gepredikt ketterijen Voor Geloof; zoo was zijn zaed Vanden eersten aenvang quaed. Zoo heeft Iesvs ons bedrogen En Matthaeus ons gelogenGa naar margenoot+ Schrijvende, als datmen 't goed Koren, eerst-mael zaijen doedt: En daer nae, ter-wijl de knaepen Vanden rijken Vader slaepen, Door den vyand werdt gezaidt 't Onkruid, eer den Haen noch kraidt. Is dit zoo, zoo is nood-wendig Vw' gevoelen heilig-schendig: Ofhet Euangelij dwaelt In het geen nu is verhaelt.
[pagina 426]
Maer dit lest en kan niet wezen. Ergo 't eerste: En mids-dezen Komt de Leer van Willeboord Over een met Godes woord. En wie zoud' ook van uw' vrome Ouders, anders durven dromen Wie zou durven dencken dat Wilboord hen bedrogen had? Immers dat hen Godes zegen Zoo voor-zigtig in zijn wegen Als hy hen bekeren wou Zoo vergeten hebben zou Dat hy hen had laten leijen Laten trekken, laten vleijen Van haer eerst' Afgodery Tot zoo snoden Kettery Die in plaets van zijn genade Marmer, steen, en hout aen-bade Die of Heilig of Heil'gin Eerden tegen Godes zin. Die in als haer zoo verghiste Smeerde, Smoutte, Biechte, Miste, Die op 't Autaer een stuk Broods Eerde voor het Lichaem Gods. En met een woord, die de wenschen En d'inzettingen der Menschen 't Welk den Hemel zoo verstoordt, Stelde boven Godes woord. Ach! veel beter noit te kennen 't Wezen Gods als zoo te schennen Beter noch geafgodist Als met Romen zoo gemist, Beter Wilboord noit gezonden Als uw' volk zoo diep te gronden, Deur het Roomsche Ape-spel, Van het Veeg'vier inde Hel.
[pagina 427]
Maer wie kan dit oit geloven En door zulk gevoel beroven Godes alder-hoogsten Naem Iesvs alder-zoetste Faem, Zeker niemand als die luiden Die van ghist'ren en van huiden Gods genaed' en Christus Cruis Dringen tot een nauwe kluis Van Geneven, en niet verder. Zoo dat d'alder-besten Harder Wat hy hoede, wat hy le'e, Niet dan voor de deez' en de'e. Al de reste mis-gekaveldt Iae geschapen om gezwavelt En gebraen te worden met Eeuwig vier en drake-vet, Die dit tuigen, die dit leren Laet ick 't ander ook verweren Laet ick dullen, en met een Waerheid en bescheid vertreen, Want voor-zeker mijn gevoelen Is, dat niemand deze stoelen Kan geloven, ofhy moet Over-vallen zijn gemoed. Ofhy moet door over-maten 't Sy van minnen, 't sy van haten 't Sy van and're slimme wensch Trekken uit den eigen mensch. Ofhy moet de rechte rede T'eenemael met voeten treden En vergeten 't geen hy was Eer hy ketterijen las. Iae daer sijn die d'Exorcismen Boven all' de Catechismen Prijzen voor een zulke Ziel Die in Kettery verviel,
[pagina 428]
Want zoo ras zy werdt verovert Werdt zy metter daed betovert Mids d'oprechte Kettery Niet en is als Tovery Tovery! jae, zoo dat deze Inder daed zou Circes wezen, Die zoo wie zy reformeert Tot een ander wezen keert. En men zoud 't by nae geloven Nae men 't sijne Volk beroven Zeker wel tot groot verdriet Van haer goeden in-borst ziet. Van haer in-borst, van haer kennis Zoo dat oock de deugd tot schennis En helas! de zonde weer Hen gerekendt wordt tot eer. Beelde-stormen, Kerke-breecken Vloukken, schelden, laster spreecken Op Gods Autaer, op zijn Mis d'Alder-liefsten Offer is. En weerom aen d'ander zijde Waekken, vasten, honger lijden, Haere-kle'en, Boetvaerdigheid Anders niet als ydelheid. Iae niet dan een Supersticy Tegens God en zijn Iusticy. Tegens Christus, tegens all' Watter is, of komen zal. Dat de Paepen met haer werken Weer de Ioodsche Wet versterken Dat den Heer voor ons voldaen Heeft om in zijn Rijk te gaen, Och! noit beter vond gevonden Totte vrydom vande zonde. Gaet dan toe, als mannen, gaet! Weer aen! weer aen! 't mag geen quaed.
[pagina 429]
Gaet weer aen! ghy sijt getekendt. 't Quaed en wordt u niet gerekendt. Hoe-men u oock mallen ziet, Ghy en kunt vervallen niet. Dit is uw' Theologie: Maer geen snoder razernie, Dan wanneermen willens raest, Of met schijn van reden dwaest Des zoo sijnder wel sommenken Die uw' ziekte in bedenken Stellen, offer ook noch raed Is voor een zoo groten quaed? d'Alder-wijst der Doctoren, Geven schier de moed verloren. Dan voorwaer dit's al te hard, Voor die zoo verwezen werdt. d'Andre doch, die noch wat hopen, Spreken meest van 't hoofd te dropen, Of te wrijven met een lap, Nat gemaekt in Mankop-zap. Andre sijnder, die nae Leijen, Daer de Schrappers vande Keijen Wonen, nu van lang geleen, Willen met dit vollick heen. Veel, end' ook experte Meisters Meinen met Hellebor-pleisters 't Draijendt hoofd te brengen weer Totte al-gemeine Leer. Andre schrobben, andre boenen, Andre praetten van Ceroenen, Andre kleven op de Kruin Kataplasmen van Alluin. Doch all' t'zaemen doenz' ons merken Datmen op het hoofd moet werken Eer het quaed vermeestert wordt Alzoo't in de hars'nen schort.
[pagina 430]
Maer dit sijn all' Medicijnen, Die deur schaemte, die door pijnen, Die deur hette, die deur kou Menig niet begeren zou. Niet-te-min, alzoo'k wel wenschen Zou, dat van deez' arme Menschen d'Eene hier, en d'ander daer, Van zijn quaed geholpen waer. Hebb' ick mijn verstand geslepen, En my dunckt, ick heb begrepen Een remedy licht en zoet Tegens het Geneefse Roet. Weetje wat? Ick zal't u zeggen, En 'ken hoorden't noit weer-leggen Vande beste Medicijns: 't Is niet dan een Romer wijns. Wel verstaend' een dubb'len Romer; Of voor hen-luy die wat vromer Van complexy sijn, derd'half, Is hier d'alderbeste zalf. Zalf die diepen, zalf die heffen Zalf die rechten, zalf die effen Zalf die helder maken kan Hoofd en hart van yder man, Zalf met een woord, die kan stutten, All' die zouken, all' die dutten, Iae die draijen als een tol Metten Bybel inden Bol. Zegt my nu (ick moet dat vragen) Of ghy wel uw' leve-dagen Ergens oit bevonden hebt Een zoo heilsamen Recept? Die van zulke zoete struiken, En zoo licht was om te bruiken, Die zoo lieflik, die zoo zeeg Brengen kon zoo veel te weeg?
[pagina 431]
Of ghy dan door zucht van Staeten, Of door dorst van rijcke baeten, Of door liefde, of door vrees, Of door krankheid van uw' vleesch, 'Kzeg door minne van Maistressen, Of om 's buiks wellust te slessen, Of door and're slimme tocht Tot verwarring waert gebrocht: Zoo houd'ick by nae voor zeker, Dat ghy in een Rinschen Beker Wederom zult vinden 't geen Ghy verloren hadt voor heen. 'kZeg de menschelicke rede Die de wijn weer op zijn stede V zal brengen, nae mijn wensch, Removendo prohibens. Wel verstaende, eert te laet is, Observandis observatis; Nae den Regel, en de Wet, Die den Hemel heeft gezet. En dit wou'k, naer uw' begeren, Op het Prohibens glosseren. Doet ghy nu weer nae mijn eisch En maekt metten Reiser peis. Want daer schort voord-aen nu anders Niet meer, dan dat ghy malkanders Hevig op-genomen leed, Nu en t'alder tijd vergeet. Pieter heeft het spreek-woord voor hem Odi Mem'rem Compotorem Wasser iet wes dan te straf Drinckt dat met malkander af. End' hier mee zal ick u laten Binnen gaen, om wat te praten Onder 't glaesjen, offer claer Noch iet goeds vergeten waer.
[pagina 432]
Maer, of ghy te lang verbeiden, Zoo wil ick hier van u scheiden: Wenschende aen Abacuk, End' aen Reiser goed geluk. Goed geluk mijn lieve Pieter! God de milde Zegen-gieter Die Tobiam leiden dee, Geef u d'eige Raphel mee. Goed geluk! op dat wy mogen Weerom eens malkander oogen. Des ick u verbonden blijf, End' uw' handel onder-schrijf. Redelik Bescheid.	margenoot+ Vinum modicè sumptum acuit ingenium. margenoot+ Mat. 13. 24.

Vorige Volgende

Redelick bescheid, dienende op de Leste Handelingh vande Roomsche Reis.

Genomen uitte woorden Ecclesiast. cap. 31. 32.