Evangelische Schat van Christus Jesus ontdeckt
(1621)–Joannes Stalpaert van der Wiele–
AuteursrechtvrijTwe-entwintigste gedicht.Hippolytus, als verbeterende ziin maniere van spreecken, verklaert dat de kledinge en de toerustinge (daer van hi zich int voorgaende Gedicht beromt heeft) niet anders en is als Christus Iesus zelfs. Den vvelcken hi eerst door den Doop, ende daer nae noch naerder door de vordere Mysterien aengetrocken heeft: Niet alleen tot versmaedheid van alle vvereldsche Ciraetten, maer zelfs oock tot schrick ende overhand ziinder Vianden. Midsdez' en heeft uw quelen
End' al uw' schoons gelaet van d'aengebode deugd
Op mi geen vat altoos: Want ick ben zoo verneugdt
In Lichaem end' in Ziel, van buiten en van binnen
Door miins liefs Heeren hand, dat geen geschapen zinnen,
| |
[pagina 86]
| |
Ze waren noch zoo kloeck, en noch zoo riick daer toe
En zouden weten waer, op wat manier, of hoe
Zi mi tot meer ciraets, noch iet wes mogen vougen,
Hoe zwaer de Wapens oock, oit van Achilles wougen
In Stael end' in rood Goud, als die doorslepe man,
Die met ziin gladde tong wel eer van Aiax wan;
Hoe kostelick en riick de Periaensche kleren
Oock waren, die 'tgeval des oorlogs deede keeren
Eens uit Darius Tend in Alexanders hand;
Hoe dier oock dierste was dat oit de wereld vandt
Ten zou op miin ciraet met wel geiickte Schalen
Gewogen, niet een aes oock opwaers kunnen halen.
Miin onhervaeren tong helas! miin klein vernuft,
Twelck op de wereld noch hier met de wereld suft,
Om u te beelden af tgeen over mi verzaemeldt
Heeft Godes milde hand, heeft u daer flus gestameldt
'Ken weet niet wat getuig van Kriigsriem-riem end Helmet,
Van Koocker en van Zwaerdt, van Panzer en Kasket.
Wat kond' ick anders doen! ken vond' geen ander woorden,
Noch voor mi die u sprack, noch voor u die mi hoorden,
Daer med' ick eenigsins zou geven te verstaen
Wat mi voor Wapens heeft miin Koning aengedaen.
Maer, leider! ick beken't 'ken hebb'u oock de Schemel
Noch nauwelicks ontdeckt, vant geen daer mi den Hemel
Rondom mee heeft verciert. o alderriickste kleed!
'tWelck oock den Drager zelfs noch niet te nommen weet
Voor dat hi heeft geleerdt in d'alderhoogste Schoolen
Daer Seraphim studeert, de namen van de Stoolen,
En tonderscheidt vandien, daer meed nu deze Siel,
Nu geene, die haer slechts aen Godes vrindschap hiel
| |
[pagina 87]
| |
Ten lesten toe gehecht, Den Koning zal beklede'.
Tot dat ick mi daer vin, zoo houdick mi te vrede
Met tgeen miin Meester (och! Den Heer vernieuw ziin
Mi leerde als hi mi beweegde tot de deugd
Vant Christelick geloof: miin zoon, Riep hi, werdt wacker vreugd)
Gaet zouckt de riicke SchatGa naar margenoota verburgen inden Acker
Vant Nazareens verbond. De zwart Afgoderi
Vervalt voordaen te grond; De nachtGa naar margenootb is nu verbi:
Siet hoe den gulden dag den doncker gaet bekeren
Int aengename licht? Ei! wisselt toch van kleeren,
En laet al tgeen de nacht tot noch toe heeft beschauwt
Voordaen door sHemels vier verguldt ziin en geblauwt.
Maeckt dat gh'als op den dag nu heuselicken handelt,
Schickt dat gh'als nae de nacht nu eerlicken wandelt:
Niet als de wereld plag in droncke brasseri,
Of als 't onreine vleesch in vuile Hoereri,
In iverzucht of twist; maer liever gaet u kleden
Rondom met Iesus Christ zoo d'een als dander leden
Van d'een en d'ander mensch: En wacht u wel naer d'eisch
Te leven of te doen van uw bedurven vleisch.
Dus sprack des Heeren vrind: En God gaf mi de ooren
Te neigen nae ziin mond, en nae ziin raed te hooren.
Ick dee miin oogen op, 'kontfing den klaren dag,
Die'ck mi met zulcken licht in d'oogen schinnen zag,
Dat ick van stonden aen verwondert boven maten
Van miin verslapen tiid, niet naer en konde laeten
De sluimerige leen te lichten uit het bed,
En miin voort aen te kleen naer een alzulcke wet
Als d'opgereze glans des daegs mi scheen te raden.
Hier over most ick eerst miin vuiligheid afbaden
| |
[pagina 88]
| |
Int water van den Doop; op dat noch quiil noch sweet
Van miin voorgaende loop besmetten zoud' het kleed
Daer mee mi Godes Soon de schoud'ren soud' omhangen.
En siet op deze voet hebb' ick (God lof) ontfangen
Den Rock die van fatcoen en van coleure me'e
Veel meer als duisent mael de witheid van de snee,
En d'alder riickste dracht der Princen gaet te boven.
Daer is geen menschen tong die daer af kan vol-loven
Het alderminste deel. want of ghii't vat of niet,
Z'en is in geen verscheel van hem die mize biedt.
Tis Christus dieze geeft, 'tis hi die werdt gegeven,
Om zoo hi heeft geleeft in hem te mogen leven.
Tis Christus die ons kleedt; en dat met ziin persoon.
Wat wonder is het dan, dat kostelick en schoon,
Dat Riick en dierbaer is en boven al verheven
Een kleed twelck daer is een met hem diet heeft geweven?
Stelt nu eens het gewaed van uw Romeinschen Rock,
Uw goud-bedopten Riem, uw' Ridderlicke Stock,
Uw brooskens, hoed, en swaerd daer me ghi mi doet proncken
Hier, tegens het cieraet dat God mi heeft geschoncken:
En siet oft oock wel waerd is eens te siin genomt?
Voowaer ick mein wel neen. wat dan te siin beromt?
Ten siin toch anders niet dan darmen ende vellen
Van dieren, of voorwaer dan Rickelen en bellen:
Als tkinder poppe-goed daerom van beter kans,
Om datter mee gevoedt de pracht werdt vande Mans.
Dus houdt u Tuigjen thuis ten kan mi niet vermaecken.
Die goud gebeuren mag en houft geen blick te raecken:
Wat dan die daer gekleedt mag siin met zulcken God?
Beroupt de Knechten eens van uw bebloede Rot,
| |
[pagina 89]
| |
Die ghi om miin persoon te vangen hebt gezonden,
En vraegt hen af waer me zi mi toch bezig vonden,
Als ick dien witten Douck mi reickten aende mond.
Den Hemel pasten't zoo, dat ick ter zelver stond
Wel juist, noch voor noch nae, gevat wierdt van uw knapen,
Als ick mi nu weer versch gestiift had met dit Wapen.
Tis waer, ick weet het wel, ze hebben mi gesien,
Iae aengegrepen zelfs, als ick noch op miin knien
Tot lof van miinen God ter aerden lag gebogen:
Maer weinig wisten zi wat kracht ick had gezogen
Uit dien si snewiiten Douck; of met wat stercker brood
Den Heer mi had gestiift op Wereld Hel en Dood.
Dat is, om met geweld ter aerden neer te vallen,
Als 't MadiaenscheGa naar margenootc veld, de Poorten vander Hellen.
Och! dit heeft mi geleerdt dien waerdigen Leviit,
Die nu van daer hi is, tot deze miine striid
De bistand Goods verzouckt. maer nu vind' ick warachtig
Ziin woorden metter daed: want voel te wel hoe krachtig
Mi wert hoe langs hoe meer de ziel; Iae 'tswacke vleisch
En vreest voor geen torment, en schrickt voor geen Forneis.
Al quaem oock Pluto zelfs, al quamen al de Draecken;
Al dedenz' al haer vier end' all haer vlammen blaecken,
Soo ben ick wel gemoedt, en weet oock wel gewis,
Dat ick haer winnen zou door kracht van dezen disch.
En waerom zoud ick niet? want dit is doch de Taeffel,
Daer, door de vette weit, end' uit-geleze Waeffel,
Die daer genoten werdt, de ziel zoo werdt geklouckt,
Dat zi al 'thelsch gespuis, hoe zeer ooc dat het vlouckt,
Niet anders als eenGa naar margenootd Leeuw uit schietende den waessem
Vant Goddelicke vier, verschrickt met haeren aessem.
| |
[pagina 90]
| |
En ruimen doet het veld. Geliick dan deze spiis
Miin ziel van binnen voedt, en van het Paradiis
Mi tot een pand verstreckt, zoo lang ick in dit leven,
Als in de vloeden werd' door hoop en vrees gedreven;
Zoo is ze desgeliicks voor mi van buiten aen,
Een wapen en een kleed om mi te houden staen
Altiid al even vast vereenigt en verbonden
Aen Christus minen Heer, tot grouwel vande zonde.
Wat mi t'ontmoeten komt van winnig, weeld' of eer,
Dat mi te trecken schiint van Christo minen Heer
Als met een listig lint, terstond komt mi te vooren
Als dat de reden eischt in alles nae te sporen
De voeten van den geen daer ick het kleed af draeg.
Wie dat mi dan bekoort, 'tis Viand, Vrind, of Maeg,
Tis wereld, vleesch of Hel, 'tsiin pinen het siin weelden;
De liefde en de schaemt bedwingt mi uit te beelden
Het laeten en het doen van hem die mi omgordt.
Een Raedsheer werdt beschaemt, indien hem iemand port
Te spelen op de straet met knickers of met kooten.
Een Krigsman die gewoon te slaen is of te stooten
Ziin Viand op de borst met Sabel ofte Speer,
En zal hem tot het Wiel begeven nimmermeer
Om als een teere vrou of vlas of wol te spinnen,
Zoo lang als d'een 'tgesigt, en d'ander oock de zinnen
Of nae de Wapens keert, of op den Tabbaerd slaet.
Men zoud' hem menigmael vergripen in de daed,
En lietmen't niet door schaemt van d'omgehangen kleeren.
Voorwaer met meerder reen, een Vrind, een Kind des Heren,
Zoo lang als hi dit kleed maer kan gedachtig siin,
En zal sich door geen lust, en zal sich door geen piin
| |
[pagina 91]
| |
Van d'alderzoeste minn' ziins Vaders laten scheyen.
Ten waer men zeggen wou, dat wapens en levreyen
Die hier een Krijgsman voert, of daer een dienaer draegt
Van meer vermogens siin, om tot het geen behaegt
Den Hopman of den Heer de Knechten te beroeren,
Als wel dit riicke kleed twelck wi van Christus voeren.
Och! dit en mein ick niet: 'ten is oock geen bescheid.
Wi siin te wel gekleedt, te dierbaer gelevreidt.
Al quam ons schoon (des neen) de liefde te verflouwen,
Zoo zou noch evenwel de schaemt ons weder houwen.
Wel hoe! en most hi niet uit zinnig ziin en dol,
Die als hi maer een siet de waerde vande wol,
Daer van hem 'tChristen Kleed, gereedt is en geweven,
Verlaten zoud het spoor, onteeren zoud' het leven
Vant onbevleckte Lam, twelck hem oock met verlies
Ziins levens, heeft gekleedt met zulcken Riicken Vlies?
Neen, neen; dit waer te grof: het spreeckwoor brengt toch
Wiens brood ick eten zal, wiens wol ick kom te klede'
Zal ick oock spreecken voor; Iae zelfs nae alle wet
Van menschelicke reen, oock volgen mette tred.
Wanneer mi dan gebeurdt dat Mammons swarte Slaven
Mi zoucken van de weg te dringen, door de gaven
Van hun geslagen goud; zoo werp ick stracks miin oog
Op't kleedjen dat ick draeg van hem, die van om hoog,
Om mi te maecken riick, hem hier zoo quam verarmen,
Dat hi van Bet'lem af, tot Golgotha wou swarmen
Als een behouftig man, die nergensGa naar margenootd hoofd of voet
Te rusten vinden zou dan op een ander goed.
En seg met eenen: och! miin ziel wat gaet u over?
De Meester die ghi dient was hier ter wereld pover:
| |
[pagina 92]
| |
Hi trachte nae geen goed; hi vluchte voor de Eer;
Hi ginck altiid te voet. hoe zal dan op een Heer,
Die zoo in alles zocht de hoogmoed in te krimpen,
Een dienaer vougen toch die achter hem gaet glimpen
Met Purper en met Goud? voorzeecker het misstaet
Dat een hovaerdig Knecht ziin Heer te boven gaet.
Als mi de wereld weer bevleidt met hooge Staten,
Om mi daer door 'tgeloof of deugd te doen verlaten;
Zoo zegg' ick weerom: vrient, waer nae ist dat ghi ziet?
Den Koning die ghi diendt was vande wereld niet.
Veel minder noch vant vleesch. foei mi! woud' ick gehengen
Dat Venus of Priaep, een deel verrotte Krengen,
Mi 'talderriickste kleed besnotten met haer quiil.
Dit waer te grooten leed voor hem die't nu een wiil,
Int sweet van ziin gesigt, en duitgestorte plassen
Van Golgota zoo schoon gevolt heeft en gewassen.
O onbesuisde Le'en! is u zoo rasch ontgaen,
Wat eerGa naar margenoote niet lang geleen den Heer u heeft gedaen?
Wanneer hi met ziin vleesch u alle bei de tippen,
Tot liefde en tot vrees, quam raecken van de lippen?
Tot liefde, wel te recht; want hi die met hem een
Komt maecken zinen knecht, wil oock dat hi gemeen
Zal hebben en zal doen, met hem ziin goede wercken.
Tot vrees oock niettemin; want wie en kan niet mercken
Het misbruick van de leen en d'oneer van die mond
Die Gode werdt gedaen, wanneerze haer met sond
Van vleeschelicke lust onteeren en mismaecken,
Die hi noch onlangs dee de eer van hem te raecken?
En hier uit kundi oock wel mercken, Heer Prefect!
(Hoe wel ghi te vergeefs. daer over mi begeckt)
| |
[pagina 93]
| |
Dat ghi te geender wiis door dit gelaet van kleren
M'onttrecken zult de priis of minne miins liefs Heren.
Hi is mi al te waerd; Ick houd' hem al te vast;
En weet wel dat miin hooft geen Rozenhoed en past,
Ter wiil miin Heer die ick te volgen heb verkoren,
Mi voorginck met een Cruis en met een Croon van doornen.
Miin Schoud'ren die hi nu vereert heeft met ziin Iock,
Verwalgen het ciraet van uw Romeinschen Rock.
En hoe zou deze tong ziin lieven naem versaecken
Die hi noch huiden vroug hem selven gaf te smaecken?
Eer zoudt ghi mi de Le'en verdringen door uw straf,
Iae zelver deze ziel oock van haer zelven af.
Als ghi haer met bescheid van reen zoud mogen hopen
Te scheiden van haer God. Doedt wel dan en laet lopen,
Heer Rechter, 'tis u best zoo ongegronden wensch.
Want God te wederstaen en past toch genig mensch.
Neemt vri uw Huisraet weer, die ghi mi hebt getrocken
Aent liif, en weet dat ick niet eens en sou willen bocken
Daerom ter aerden neer. verzindt dan waer ghiit meugt
Besteen aen beter vrind
|
|