Dr. Joseph Endepols, 1877-1962. Woordenaar en dialectoloog

[p. 49]

De weg naar het einde

Endepols was de tachtig ruim gepasseerd toen een heupfractuur, gevolg van een ongelukkige val, hem aan zijn studeerkamer kluisterde. Bovendien leed hij aan een toenemende gezichtsverzwakking, waardoor hij de laatste jaren het gebruik van een van zijn ogen praktisch moest missen. Maar hij bleef doorwerken voorzover het ging: aan de veertiende druk van het Klassiek handwoordenboekje (1961) en aan een editie van ‘Het leven van Sint Truyden’, uit een zestiende-eeuws handschrift.⁶⁹

‘Als 'n zachtflakkerend vlammetje’ is zijn leven uitgegaan. Dr. Endepols stierf op maandag 18 juni 1962. De uitvaartdienst vond plaats op donderdag 21 juni in de Basiliek van Onze Lieve Vrouw. Leden van de Broederschap, waarvan de overledene 58 jaar lid was geweest, droegen het stoffelijk overschot de kerk binnen. Na de absoute werd hij begraven in het graf van zijn ouders op het kerkhof aan de Tongerseweg.⁷⁰

L.C. Michels, zijn oudcollega bij de Leergangen en in de Woordenlijstcommissie, herdacht zijn persoon en woog zijn levenswerk. Hij zag de kleine man met zijn mooie zilvergrijze haar, iets gebogen lopend,⁷¹ weer voor zich; hoorde weer ‘zijn zeer persoonlijke, vooruitstrevende, niet zonder humor voorgedragen adviezen’; herinnerde zich hoe hij ‘met een schalkse glimlach wist te relativeren’, en hoe hij het woord ‘dialect’ uitsprak (‘in zijn mond klonk dit woord met een e die weinig verschilde van een a’), en oordeelde: ‘Hij was een toegewijd en bekwaam dienaar van het onderwijs en van de wetenschap, een man van letterkundige gevoeligheid, toneelkundige, tekstfiloloog, lexicoloog, dialectkenner. Daarnaast, en daarbovenuit, een mens die het eerste en voornaamste gebod in ere hield,

69 Kats, 106; Kats, ‘In memoriam’, 98, 102. Voor de beoogde editie van ‘Het leven van Sint Truyden’ gebruikte Endepols de tekst uit hs. 19 van de Luikse universiteitsbibliotheek, fo. 45-105; zie zijn uitgave van de Latijnse vertaling van deze zestiende-eeuwse Nederlandse tekst: Vita Trudonis confessoris (...), Maastricht 1934, VIII-IX. In 1937, 1944 en 1948 had hij al voorstudies voor de beoogde teksteditie gepubliceerd: ‘Trudoniana’, in: Onze Taaltuin 6 (1937-1938); ‘Deel II van Tspel van Sinte Trudo en de twee Luikse handschriften [namelijk hs. 78 en hs. 19]’, in: Tijdschrift voor Nederlandsche taal- en letterkunde 63 (1944) 258-264; ‘Welk der beide Luikse handschriften vertegenwoordigt de betrouwbaarste tekst van Tspel van St.-Trudo?, in: Album Edgard Blancquaert, de gehuldigde aangeboden ter gelegenheid van zijn emeritaat door kollega's vakgenoten en oud-leerlingen, Tongeren 1958, 135-145. Endepols’ promotor Gerrit Kalff had al 1889 (in: Trou moet Blycken. Tooneelstukken uit de 16e eeuw, Groningen 1889) een uitgave bezorgd van Tspel van Sinte Trudo uit het Luikse hs. 78.

70 Limburgs Dagblad, 22 juni 1962; Jef Notermans, ‘Een Limburgs en nationaal geleerde. Doctor Hubert Joseph Edmond Endepols 1877-1962’, in: De Bronk 10 (1962-1963), 135.

71 Interview met mr. Hans Paulussen, 17 mei 2010.

[p. 50]

alsook het tweede daaraan gelijk. Naar het uiterlijk was hetgeen mij het meest in hem boeide de ietwat ondeugende glimlach waarmee hij het betrekkelijke der dingen accentueerde, de waakzame blik, het wat dunne, daarom niet droge stemgeluid. Men kan hem niet vergeten.’⁷²

72 L.C. Michels, in: De Volkskrant, 29 juni 1962.

[p. 51]

Gedachtenisprentje. Aan de voorzijde: ikoon van Maria met kindje Jezus.