Boekèt Mestreechs. Bloemlezing uit de Maastrichtse dialectliteratuur

[p. 119]

Lam Wijsen (1874-1967)
Meerke

Veur de verbreiing vaan 't Begienesträötsje had Meerke dao op de rechsen hook, woe noe 'ne kaffee is, häöre Bazaar. En al waor 't daan geine Grand Bazar, wie veer dee noe kinne - 'r waor huugstes 3 bij 5 meter - 't waor in alle geval, wie me dat noe zeet: Uw Warenhuis, wie V&D noe adverteert, veur alle bewoeners vaan 't Begienesträötsje en 't Laank Gresje aon d'n euverkant. (...)

Wie, e jaor veur häör, noonk Zjang, de poompemeker, z'n zèlvere broelof vierde, had dee 's zoondags trop in Slevrouwe 'n póntificaol hoegmès laote doen um tien ore, dus nao de gewoen hoegmès en veur de leesmès vaan haaf èlf, die aon e zij-altäörke gedoon mós, zoonder preek.

Toen had Meerke gezag: ‘Es iech ze vier, 't kommend jaor, doon iech dat ouch. 't Is wel väöl geld, zesteg frang, meh dat kin ouch nog devaan aof. Dao mote ouch väöl lui get vaan höbbe in de kèrk.’

Ze had ziech euver alles good geïnformeerd veurdat ze nao de pestoer góng um ze te bestèlle, want dao góng zie zelvers veur, aanders wis ze al vaanteveure tot get mis leep en de drei gouwe Napoleongs vaan 20 frang laoge allang opzij daoveur. Ze naom ze mèt in drei of veer sigaretuutsjes euverein. Ze trof de pestoer thoes en tege alle verwachting in waor dee direk mèt alles ingenome. Dus 14 daog nao Paose, póntificaol mèt drei hiere, bezunder intentie, 60 frang, sjreef heer in ze book.

Meerke waor content dat alles zoe gaw en zoe good gerangeerd waor en góng op hoes aon. ‘Zuuste wel,’ zag ze tege häör eige, ‘este mer geld op taofel lègks, is 'nen erme sigaremeker mèt 'n hoeshawwe zjus zoe good es 'ne rieke poompemeker mèt ei keend, al zeet ouch haaf Mestreech tege dee “Noonk Zjang” en tege miene maan “Meister”.’

Wie de köster devaan hoort, zag 'r: ‘Um tien ore, ezzebleef, daan zalle ouch wel de roej vloere zedeleers in 't middesjeep gezat mote weure.’ Nog 'ne gölde apaart aon te verdene, en heer op Meerke aof. Heer vroog kwansuis 't trouwbeukske um alles good te kinne rangere en zaog dao tot ze op d'n twiede mei getrouwd waore, dus 't waor veur zoondags denao. ‘Maak uuch noe mer neet oongerös, iech zörg wel dat alles in orde kump. De pestoer weurt al get aajd.’

‘Jao, jao,’ zag Meerke, ‘veer zien 's goondags nao gebroke Paose* getrouwd en veer viere 't zoondags drop. 't Weurt gei groet fies,’ zag Meerke, ‘'n hoegmès, e dröpke veur naobers en klante die komme

[p. 120]

filicitere en 's aovends get veur de femilie.’ ‘Iech zal miech toch neet laote loompe,’ dach ze tegeliekertied.

D'n daag kaom.

Peer kaom in ze broedspak, want dee waor nog zjus 't zelverste wie 25 jaor geleie, meh Meerke in e nui zwart zije kleid, want die waogde noe mie es 't dobbele vaan toen. De twie jonges en twie meidskes neve hun. Get naobers en bekinde woe Meerke 't aon vertèld had op 'nen aofstand drachter.

't Veel Peer op dat neet gelojd woort. ‘Mesjiens doen ze dat neet veur zoe'n apaarte mès detössedoor,’ zag 'r. ‘Veur de poompemeker trokke ze aon alle klokke tegeliek,’ zag Meerke, ‘dat weit iech nog good.’

In de kèrk waor um zoe te zègke geine mins, dao stoonte gein roej, vloere steul, dao brande gein keerse, niemand dee dao apprentie veur maakde en 't waor toch al ruim kerteer veur tien. Peer haolde ziene nikkele cilinder oet z'n tes, heel 'm aon z'n oer, ze leep, 't waor zoe, 't sloog tien ore.

Meerke waor neet mie te hawwe, ze leep, ze vloog nao de sakkerstei. Ze winkde häör ajdste dochter en sjikde die nao de köster. Dee kaom häör al tege op 't Slevrouweplein, woe ouch al de ierste lui veur de lèste mès vaan haaf èlf kaome.

In 't sakkersteike en de lange gaank is toen get te doen gewees. De boel stoont in tied vaan twie menute op stelte. De köster wouw geliek höbbe, dat de mès 's zoondags nao d'n trouwdaag mós zien, wat Meerke ouch bestèld had en Meerke heel mer vol: 's zoondags nao gebroke Paose, ze waor nao gebroke Paose getrouwd en zie kós mer neet oonder häör möts kriege dat, wie ze trouwde mèt Peer, de Paose vreuger waor gevalle es dit jaor...

De pestoer woort debij gehaold. Dee trok partij veur de köster: me kós toch gein mès oet daankbaarheid laote doen veurdat d'n daag dao waor. Heer zouw de mès de kommende zoondag doen en had 't vendaog al in de kèrkeleke deenste laote aofrope in alle mèsse.

Dat deeg de gal euverloupe bij Meerke en 't vuur oet de taak sloon. ‘En mien ton beer daan en m'n twie boge* mèt duvelkessajs en twie gekookde sjinke en m'n dreihoonderd bruudsjes vaan de bekker tege m'ch euver en de twie piècemontées mèt crèmebölkes vaan de sókkerbekker neve miech. Wee betaolt miech dat allemaol?’ 't Ei woord brach 't aander, tot 't bij Meerke droet veel: ‘Gef miech m'n cent mer trök, daan doen veer 't zoonder mès.’

‘Meh, mie leef mins,’ zag de pestoer, ‘iech höb toch gei geld vaan uuch, de köster zouw 't dees week komme hole, heet 'r gezag.’

[p. 121]

‘Waaat,’ sjriewde Meerke, ‘m'n drei Napoleongs? Zeet geer miech ouch nog veur bedreegster of gawdeef aon? Veur geinen have cent höb iech oets iemand bedroge en geer zouwt miech?’

‘Zwijgt,’ zag de pestoer, ‘de lui in de kèrk huren uuch en es geer meint tot iech eur geld höb, daan zal iech nog ins good zeuke, daan moot 't ziech bij miech bevinde, meh zeukt geer daan ouch nog ins bij uuch.’ De keplaon dee oonder de haaf èlf mès preke mós, kaom in.

‘Menier keplaon,’ zag de pestoer, ‘laot dat vaan die mès vaan tien ore de kommende zoondag mer oet de deenste en gaot geer mer nao de kèrk, aanders krijg d'r nog gein rös vendaog’ en góng door de lange gaank weg.

‘Meh dat zègk iech uuch,’ reep Meerke häöm nog nao, ‘iech kom vaanzeleve neet mie in de kèrk, noets, noets mie, zoelang es iech leef’, en trok mopperend de kèrk oet.

En ze heet woord gehawwe. Vaan deen daag aof góng ze, of euver 't Laank Gresje of door de Klein Lurestraot nao de Brojn Paoters* en, wat 't ergste waor, ze naom ouch nog aander parochiaone mèt. Wie ze evels dee zoondag thoes kaome, leep 't al zoe stèllekes op de middag aon. Tied veur e dröpke, en ze zien mèt e dröpke begós en mèt beer en boog en sjink en piècemontée oetgesjeid.

Wie Meerke get later häör nui zije kleid oet góng doen en in de kas wouw haange, die aw eike hangkas, zaog ze dao-in häör tes ligke die ze altied mèt twie witte linter euver häören oonderrok boont. In 't nui zije kleid had de nejeers häör 'n vaste tes gemaak. Ze staok häör hand trin en voont in 'n apaart klein teske, aofgeslote mèt 'ne witte beine knoup, de drei Napoleongs en 't breefke vaan de pestoer, wat 'ne mèssendeender had gebrach, boe-op stoont tot de hoegmès de zoondag trop waor.

Meh dat heet Meerke noets en aon niemand gezag. Nog neet, veurdat ze häör, jaore en jaore later, wie al lang 'ne nuie pestoer in de parochie waor, tösse vief plaanke op häöre rögk die kèrk in droge.

[p. 122]

Aantekeningen

Uit: Lam Wijsen, Prozawerken (Extra nummer van De Mösj, Maastricht 1974).

gebroke Paose: beloken Pasen

boog: schouderbeen met vlees

Brojn Paoters: De Franciscanen hadden hun kerk en klooster nabij de Tongersestraat, tussen het huidige bestuursgebouw van de UM en Klevarie.

In Mestreechter Spraok, 120-126 werden van Lam Wijsen vijf gedichten (De Liewerk, 't Winterkeuningske, November, Op zie graaf, Mien testemint) en een prozastuk (Mijne moedertaal) afgedrukt. Het gedicht ‘November’ staat ook in Mosalect, 153-154. Twee prozaschetsen (De pastoersmaog, lech bin good) werden opgenomen in Mestreechs aajd, 33-39.