Maastricht, met en zonder rouge

[p. 19]

Helmstraat

Lieve Max,
Maastricht, 30 oktober 1992

Toen ik vanmorgen de tuin inliep had zich op ieder grassprietje een dun laagje dauw afgezet. Het is een dag om opgelucht adem te halen. Zelfs in de binnenstad ruikt het zo fris alsof de straten met groene zeep zijn geschrobd. Voor het stadhuis staat de vrijdagmarkt. Vrouwen lopen met plastic zakken vol groente, bloemen en pakken boter. Belgen worden met bussen aangevoerd. De drukte heeft iets van er-moet-gewerkt-worden. Het weekend is in aantocht en dat maakt de hamsterwoede los. Ik hoor diverse Limburgse dialecten en er wordt Frans en Duits gesproken.

In de Helmstraat straalt de zon wat bleek vanaf het Vrijthof naar de Grote Gracht. Ik zit in lunchroom Entre Nous, schuin tegenover café D'n Avanceur. Alle panden aan de overkant hebben zo'n statige voorgevel met hardstenen raam- en deurkozijnen zoals je ze ook veel in België ziet. Die wat zuidelijke bouwstijl geeft Maastricht dat buitenlands karakter, denk ik.

De lunchroom is onderdeel van het winkelcomplex Entre Deux. Zo'n twintig jaar geleden - ik woonde toen al in Maastricht - heb ik gezien hoe het gymnasium dat jij bezocht, rigoureus door slopers in elkaar werd geslagen. Alleen de gevel van een merkwaardig pandje bleef staan dat samen met de Dominicanerkerk een historisch hoekje tussen twee moderne gebouwen markeert. Uit het puin

[p. 20]

van gymnasium en HBS verrees dit winkelcentrum met parkeergarage. Het duurde lang eer er een bestemming voor werd gevonden want nog voordat de bouw voltooid was, had het Belgische winkelbedrijf Grand Bazar afgehaakt. Het lag overigens nog diverse jaren leeg. Pas in '78 werd het in gebruik genomen. Wat bleef was deze lelijke bunker in het hart van de stad. Op de begane grond en in het souterrain van dit winkelcentrum is vlees, brood, kleding te koop. Lampen en woningsnuisterijen. Er is een Italiaan met kant en klaargerechten. Schoenen. Tapijten. Bonbons. De etalage van de slager, zo overdadig, zo volgepropt met ontzettend veel dood dier. Ik kan er niet naar kijken zonder te denken aan de dierentransporten, de mestoverschotten en hormoonschandalen.

De lunchroom wordt druk bezocht want mensen wachten hier ook op de bussen die onder de luifel van de Entre Deux rijden en er hun uitlaatgassen achterlaten. Enkele toeristen lezen de folders van de VVV. Op het pleintje, voor de ingang van het museum, staat een bronzen paard op een hoge sokkel. Ofschoon er geen naam op staat denk ik dat het van Arthur Sproncken is, de paardenbeeldhouwer in het Zuiden. Waar niet mee gezegd is dat hij niet over de provinciegrenzen bekendheid geniet. Hij werkt aan een replica van een paard van Marcus Aurelius in Rome, samen met de gieter Pie Sijen.

Naast de Dominicanerkerk is een klein eethuis Pico Bello. De stijl van de voorgevel sluit aan bij die van de Dominicanerkerk, de enige gebouwen die nog herinneren aan de Helmstraat van vroeger.

Café Math Boelen aan de overkant laat het zonnescherm al naar beneden, maar dat is vandaag wel een

[p. 21]

beetje overdreven. Was Math Boelen niet een bekende voetballer van MVV in jouw Maastrichtse jaren? (De naam Willie Brokamp schiet mij nu ook te binnen als een schim uit het verleden). Op het pleintje staan twee bomen van een inheemse soort. Maastricht werkt als een modebewuste vrouw steeds aan haar uiterlijk. Dat het niet altijd tot een fraai resultaat leidt, is ook hier te zien. Pal naast het paard van Sproncken hebben ze in het oog springende verkeersborden gezet, die aangeven dat er alleen invaliden mogen parkeren. De schoonheid van het beeld wordt er door aangetast. Dit moet zijn bedacht door iemand die beslist geen gevoel voor ruimtelijke ordening heeft. Maar het is een futiliteit vergeleken met de doodzonde die in het begin van de jaren zeventig door het gemeentebestuur is gemaakt. Je zou willen dat zo'n beslissing ongedaan kan worden gemaakt want door de bouw van de Entre Deux is de Helmstraat wel drukker en functioneler maar zeker niet fraaier geworden.

Rosalie

Lieve Rosalie,
Sint-Michielsgestel, 13 november 1992

Wat het is weet ik niet, maar als ik een brief van je heb gekregen, zoals die van 30 oktober, dan raak ik meteen in vuur en vlam en borrelen de herinneringen onstuimig op.

Wat de Entre Deux betreft, daar stond, zoals je terecht opmerkt, vroeger het gebouw van het Stedelijk Gymnasium en de Gemeentelijke HBS. Op de eerste onderwijs-

[p. 22]

instelling heb ik de wankele schreden gezet naar de klassieken zonder overigens het einddiploma te behalen, want vroegtijdig werd ik er vandaan gestuurd.

Ik kan me de lay-out nog precies herinneren. Je had er een cour achter een smeedijzeren hek en links lag het gymnasium. Aan de hoofddeur was een reusachtige koperen bel bevestigd, die door de portier werd geluid bij het wisselen van de lessen. Die portier, Harie Veugen, woonde in het gebouwtje, waarin nu het door jou genoemde eethuisje Pico Bello is gevestigd. Welke functie het vroeger heeft gehad, kan ik niet achterhalen, maar ik denk dat het behoorde tot het Dominicaner klooster.

Op het Stedelijk Gymnasium zaten zonen en dochters van de zeer gegoede, overwegend liberale, burgerij, waartoe ik me overigens niet wil rekenen. Je was haast een antichrist als je erop zat. In mijn tijd - zeg maar midden jaren vijftig - zaten we met welgeteld drieënzestig leerlingen op de school. Je had daar debating-clubs en het schoolblad heette ‘Pons Antiquus’. De vierde klas had drie hele leerlingen, wier namen ik nog zo zou kunnen noemen: twee jongens en een meisje. Een van de jongens was Theo van Kan, die het later nog eens tot Prins Carnaval heeft geschopt.

Je vraagt me of ik de voetballer Math Boelen heb gekend. Tot mijn schande moet ik ontkennend antwoorden en eerlijk gezegd geloof ik niet dat hij ooit voetballer is geweest. Maar Willy Brokamp heb ik wel nog zien schitteren. En vooral niet te vergeten ons aller Gerard Bergholtz, alias Pummy. Dat was een karaktervoetballer die als een stier te keer kon gaan en die voetbalde bij MVV, later

[p. 23]

bij Feijenoord, wat men hem in Maastricht maar moeilijk kon vergeven, en nog later bij Anderlecht. Pummy, die me laatst toen ik hem even aan de telefoon had zei dat hij zijn bijnaam in het geheel niet als beledigend ervoer, heeft maar liefst eenentwintig keer gespeeld in het Nederlands elftal.

Ik weet nog dat er op een keer een interland tegen Hongarije werd gespeeld, waarin Pummy voor het eerst als international zou optreden. Maar Maastricht kon alleen maar Nederland 1 ontvangen, terwijl de wedstrijd op Nederland 2 zou worden uitgezonden. Fans van Bergholtz zijn toen in een demonstratie de straat opgegaan. Ik werkte in die dagen op de redactie van wat toen nog heette De Nieuwe Limburger. In die krant verscheen een verslag van de demonstratie. Als kop hadden we er boven gezet: ‘Maastricht wil zijn Pummy helemaal zien.’ Nou, daar werden we de dag erna voor op het matje geroepen bij de hoofdredacteur, want die dubbelzinnigheid ging hem wel wat al te ver. Trouwens nu we het toch over beroemde Maastrichtse voetballers hebben: laten we Jeu van Bun niet vergeten, die ook international is geweest. Later was hij inner van de premies voor een ziektekostenverzekeraar en zag je hem met de fiets door de Maastrichtse straten en dreven gaan. Dat was iets anders dan al die voetbalgoden van vandaag, die stinken van het geld.

Tot schrijfs.

Max