Handleiding tot de kennis van onze vaderlandsche spreekwoorden en spreekwoordelijke zegswijzen, bijzonder aan de scheepvaart en het scheepsleven, het dierenrijk en het landleven ontleend

(1844)–J.P. Sprenger van Eijk– rechtenstatus

Register der spreekwoorden en spreekwoordelijke zegswijzen, van de Scheepvaart en het Scheepsleven ontleend, die behandeld zijn.

	Bladz.
Alle havens (ook wel heiningen) schutten den wind	81
[Alle] beetjes helpen, alle vragtjes ligten	120
Als de bruid is in de schuit, dan zijn de beloften uit	123
[Als] het diep verloopt, dan verzet men de bakens	58
[Als het] in de kajuit regent, dan druipt het in de hut	87
[Als het] maar een halven wind wil zeilen	164
[Als het] zeil scheurt, heeft het een gat	[164]
[Als] kok en bottelier zamen kijven, dan hoort men waar de boter gebleven is	92
Berg uw plunje	111
Booi is kapitein (bij verkorting kaptein)	63
Bij den wal langs, of langs het walletje heen	148
Daar is geen touw aan te beleggen	136
[Daar is] een kink in den kabel	87
[Daar is] veel over stuur	134
[Daar is] een kaper op de kust	89
[Daar] komen zoo groote schepen aan als er afvaren	120
Daar komt een luchtje	153
[Daar] men voor scheep komt, moet men voor varen	120

	Bladz.
Daar moeten geen twee groote masten op een schip zijn	102
[Daar] verdrinken er meer in een wijnglas dan in de zee	158
Dat is een driedekker	72
[Dat is een] klouwer, een wakkere klouwer	91
[Dat is een] kabel op zolder	87
[Dat] pronkt als een vlag op een modderschuit of praam	146
De Admiraal heeft geschoten	49
[De] baken komen uit	57
[De] beste stuurlui staan aan wal	134
[De] bezem op den mast, om de zee schoon te vegen	103
[De] denkbeelden en woorden stroomen hem toe	132
[De] derde streng maakt den kabel	86
[De] een staat aan den helmstok, de andere aan den boeg	82
[De] oude schepen blijven aan land of wal	120
[De] plecht is van het schip	110
[De] wijn en de vrouwen zijn gevaarlijke klippen	91
[De] zaak wil niet vlotten	148
[De] zee is zonder water	155
[De] zee maakt gedwee	158
Die den kok bedilt, moet het rookgat uit	91
[Die] lieden worden zeer gepraamd	112
Des avonds rood, ’s morgens goed weer aan boord	67
Een glaasje op de valreep	140
[Een] goed Zeeman valt wel over boord, of, zeilt wel eens tegen een paal, of, word wel eens nat	159
[Een] mal zeeschip van een wijf	161
[Een] man over boord, een eter te minder	67
[Een] schip (of ook wel een wrak) op strand, is een baak of baken op zee	56

	Bladz.
Een vrouwenhaar trekt meer aan dan een marszeil	164
[Een] zee van jammeren overdekte hem	154
Eerst in de boot, keur van riemen	69
Er is geen schuit zoo digt, of, er komt ligt een lek in	123
Ga niet scheep zonder beschuit	119
[Ga] uit mijn schuit, gij bederft de vracht	123
Groot schip, groot water	118
Gij moet aan dat lijntje niet trekken	101
Het anker der hoop is enz.	51
[Het anker] is doorgegaan	52
[Het] doet er weinig toe, al krijgt het waterschip een gat meer	150
[Het] gaat hem voor den wind, of ook wel voor wind en tij	150
[Het] hoofd is het roer van het schip	117
[Het] is een brander, houd af!	70
[Het is] er holtertopa	83
[Het is] een diep gaand schip	118
[Het is een] ongemakkelijk zeeschip	160
[Het is een] schip, waar men de hand aan moet houden	119
[Het is] kwalijk met hem gevaren	142
[Het is] tusschen kaai en schip gevallen	119
[Het is] van stapel geloopen	131
[Het is] doodstroom	133
[Het is] dood tij	138
[Het is] een mannetje om in een praam te zetten	112
[Het is] zijn voorland	148
[Het is] koel op zee	154
[Het] kan beter van een schip dan van een schuit	122
[Het] loopt de spijgaten uit	129
[Het] moet er onder of over	105

	Bladz.
Het moet over dien boeg gaan	62
[Het moet] er op of onder	106
[Het] raakt kant noch wal	88
[Het] roer ligt er naar	116
[Het] schip moet op de helling	119
[Het schip] is gebleven met man en muis	120
[Het] tij wacht naar niemand	138
[Het] was daar sobere kompanje	93
[Het was daar] een beroerde zee	154
[Het] wel afloopen van het scheepje	122
[Het] welvaren van dezen huize	144
[Het] zeegat of armoede is hun voorland	148
[Het] ziet er uit, als of men in een kombuis komt	93
[Het] zit er niet dieper, zeide de loods, en hij peilde grond	99
Hier liggen wij met de zeilen voor den mast	164
Hoe vaart gij?	140
Hooge masten vangen veel wind	103
Houd uw roer regt	116
Hij begint aftetakelen	136
[Hij] bereikt de haven zijner begeerte	81
[Hij] bewimpelt het en - hij spreekt onbewimpeld	60
[Hij] bindt een reefje in	113
[Hij] doet het met een druil	73
[Hij doet] een noodschoot	127
[Hij] draait of legt bij	71
[Hij] dringt hem uit zijn eigen vaarwater	139
[Hij] drijft over stuur	134
[Hij] durft niet van land steken	96
[Hij] gaat onder zeil	162
[Hij gaat] er zeil op maken	[162]
[Hij gaat] met de laatste schepen onder zeil	[162]

	Bladz.
Hij gaat regt door zee	156
[Hij gaat] peper halen - of om peper uit	107
[Hij gaat] met hem diep in zee	155
[Hij] geeft hem de volle laag	95
[Hij geeft] op als de zee	155
[Hij geeft] een schoot onder water	127
[Hij] gelijkt de ankers, die altijd in het water zijn, en nooit leeren zwemmen	53
[Hij] geraakt in de branding	71
[Hij] haalt zijn zeil in top	162
[Hij haalt] te veel want over hoop	149
[Hij haalt] de riemen binnen	115
[Hij] heeft het bezeild	61
[Hij heeft] den aap beet	107
[Hij heeft] de lading scheep	97
[Hij heeft] een hoofd als een boei	63
[Hij heeft] veel over boord gevaren	65
[Hij heeft] het anker achter de kat gezet	53
[Hij heeft] de fok opgezet	77
[Hij heeft] zijn grond gepeild	109
[Hij heeft] schoon schip gemaakt	121
[Hij heeft] zijne scheepjes (ook wel schaapjes en koetjes) op het drooge	122
[Hij heeft] het op stapel gezet	131
[Hij heeft] hem deerlijk toegetakeld	136
[Hij heeft] streken op zijn kompas	95
[Hij heeft] de kooi lek gevaren	145
[Hij heeft] een zee van geld	155
[Hij heeft] het zeiltje gestreken	164
[Hij heeft] zeevoeten	161
[Hij] helpt hem in den grond	78
[Hij] houdt zich aan hooger boord	68
[Hij houdt] het met pompen boven	111

Hij houdt het roer	116
[Hij houdt het roer] vast	[116]
[Hij houdt] zijn roer regt	[116]
[Hij houdt] het roer in het water	[116]
[Hij houdt] zich als of hij gek was, en laat zijn schuitje vol loopen	123
[Hij houdt] de regte streek	131
[Hij houdt] oog in 't zeil	162
[Hij] is ons eenig plechtanker	51
[Hij is] zoo vet als een Spaansch anker of als een ankerstok	55
[Hij is] een mannetje om in een praam te zetten	112
[Hij is] het hoekje te boven	61
[Hij is] een ballast (ook wel een onnutte ballast)	59
[Hij is] weer aan hooger boord	65
[Hij is] op een vreemde haven geweest	82
[Hij is] al in Jaffa	85
[Hij is] gekielhaald	90
[Hij is] een goede (ook wel bevaren) loods	98
[Hij is] uit de lijk geslagen	100
[Hij is] een regte pekbroek	109
[Hij is] een zetschipper	124
[Hij is] een goed stuurman op zee	134
[Hij is] schipper en stuurman tevens	125
[Hij is] van de plecht gerold	110
[Hij is] van zijn streek	132
[Hij is] weêr op zijn streek gekomen	[132]
[Hij is] het stuur kwijt	133
[Hij is] wonderlijk toegetakeld	136
[Hij is] de tramontane kwijt	137
[Hij is] al grooter zee overgevaren	142
[Hij is] aan hooger of lager wal	149
[Hij is] door den wind	151

	Bladz.
Hij is den wind kwijt	152
[Hij is] een grondelooze zee	155
[Hij is] stijf onder het zeil	163
[Hij] klampt mij aan boord	90
[Hij] komt met de naschepen	121
[Hij komt] al in mijn schuitje	123
[Hij komt] in behouden haven	81
[Hij komt] met een opgestoken zeil	163
[Hij] kroop in het kabelgat	87
[Hij] krijgt hem in zijn boot	68
[Hij krijgt] een ligter aan boord	97
[Hij] laat er zijn anker vallen	51
[Hij laat] het maar drijven, ook wel vlotten en drijven, of op Gods genade drijven	74
[Hij] laat hem op zijn eigene wieken drijven	[74]
[Hij laat] alles in het riet loopen, of stuurt alles in het riet	115
[Hij laat] zich door den stroom medeslepen	132
[Hij laat] zijn tij verloopen	138
[Hij] laveert	97
[Hij] legt het roer waar hij 't binden wil	117
[Hij legt] tegen hem in den wind	153
[Hij] ligt in lij	100
[Hij ligt] het anker	50
[Hij] loopt in het lijntje	101
[Hij loopt] met een nat zeil	163
[Hij] lijdt schipbreuk	124
[Hij] maakt van zijn neus een anker	52
[Hij maakt] van een mast een schoenpen	103
[Hij maakt] de reef los	113
[Hij] mag zien, hoe hij den mast ophaalt	101
[Hij] meent, dat hem geene baren (ook wel geene zeeën) te hoog zullen gaan	58

	Bladz.
Hij moet de fok uithouden	77
[Hij moet] het zeegat in	159
[Hij moet] roeijen met de riemen die hij heeft	115
[Hij moet] tegen wind en stroom oproeijen	[115]
[Hij moet] de vlag strijken	147
[Hij] neemt poolshoogte (bij verkorting hoogte)	112
[Hij neemt] hem den wind af	151
[Hij] raakt schipper te voet	125
[Hij] raakte achter de puttings over boord	65
[Hij] reedt mede aan dat schip	118
[Hij] roeit met tien riemen, naar lager wal	116
[Hij roeit] met zijne eigene riemen	113
[Hij roeit] er aan of onder	115
[Hij] rolt van de plecht	110
[Hij] rijdt aan dat touw	136
[Hij] staat stijf aan het roer	116
[Hij] smijt hem over boord	65
[Hij] steekt hem de loef af	98
[Hij steekt] het roer in de heg	116
[Hij steekt] van wal	148
[Hij] strijkt de vlag	133
[Hij] vaart waar de groote mast vaart	102
[Hij vaart] tegen den stroom op	141
[Hij vaart] met mij in één schuitje	123
[Hij vaart] voor Schipper	124
[Hij vaart] voor wind en stroom	141
[Hij vaart] wel of kwalijk	[141]
[Hij vaart] achteruit	142
[Hij vaart] in zijn zog	[142]
[Hij vaart] met dubbele passen	[142]
[Hij vaart] vroeg, en hij vaart laat	[142]
[Hij vaart] mede als de groote mast	143
[Hij vaart] onder die vlag	146

	Bladz.
Hij valt over boord	65
[Hij] verstaat geen scheeps	122
[Hij] voert bram boven bram	69
[Hij voert] de vlag	145
[Hij voert de] groote vlag; geweldig de vlag; laat de vlag geweldig waaijen; wil de vlag overal voeren	146
[Hij] volgt den stroom	132
[Hij] voert groot, of hij voert klein zeil	162
[Hij] waait met alle winden	153
[Hij] weet wel tij te kavelen	138
[Hij weet] zeemanschap te gebruiken	159
[Hij] wendt het over een' anderen boeg	62
[Hij] wendt het over alle boegen	[62]
[Hij] werkt met schipperspoosjes	125
[Hij] werpt, of smijt hem over staag of stag	130
[Hij] wint het met vlag en wimpel	146
[Hij] zal de kaap niet halen	86
[Hij zal] het moeten opdokken, of ook wel uitdokken	107
[Hij zal] den mast wel ophalen	120
[Hij zal] die klip niet te boven zeilen	91
[Hij] zeilt op éénen boeg	62
[Hij zeilt] ruimschoots	163
[Hij zeilt] hem in de zijde	[163]
[Hij] zet een riem of riempje onder het zeil	114
[Hij zet] alle zeilen bij, om de kust (ook wel de kaap) te halen	163
[Hij] ziet wel hoe na het bij land is	96
[Hij ziet] in den wind	151
[Hij] zit op het drooge	73
[Hij zit] aan het stuur	133
[Hij zit] aan het roer van Staat	116
[Hij zit aan] den grond, of ook wel aan lager wal	78

	Bladz.
Hij zit anderen gedurig in het vaarwater	138
[Hij] zoude voor den mast moeten	102
Iemand op de lij smijten [Iemand] in de lij leggen, [Iemand in de lij] brengen, [Iemand in de lij] houden	100
Ik ben met hem gescheept of opgescheept	118
[Ik] heb mijn poos te roer gestaan	116
[Ik] moet het schip aan de zee overgeven	118
[Ik] stuurde hem van huis af, of zal hem op die zaak afsturen	134
[Ik] voel land en ik zie land	96
[Ik] zal dat wel kalefateren	88
[Ik zal] het weten te schipperen	127
Klein schip, klein zeil	122
Kom ik over de Hont, dan kom ik over den staart	84
Men heeft hem de voeten gespoeld	128
[Men heeft hem] afgescheept	50
[Men heeft hem] van stuurboord naar bakboord gezonden	65
[Men] is in het schuitje en moet medevaren	143
[Men] kan geen haven (ook wel rede) met hem bezeilen	61
[Men] kan aan de vlag zien, hoe de wind is	147
[Men] komt hem dwars voor den boeg	62
[Men] luistert niet naar het roer	116
[Men] moet het touwtje wat vieren	137
[Men moet] zien, hoe het gebakend is	57
[Men moet] zeilen, terwijl de wind dient	163
[Men moet] pompen of verzuipen	111
[Men moet] varen, waar men voor scheep komt	143
[Men] neemt hem op het sleeptouw	127
[Men] ziet op geen aap, als men uit Oost-Indië komt	106
Mij is al menig water over het hoofd gegaan	161

	Bladz.
Na hooge vloeden, lage ebben	76
Onder het staande zeil is het goed roeijen	115
Ontzeg geene vracht eer de schuit vol is	124
Op dit kompas kan men veilig aangaan	94
Staagjes (of zachtjes) aan, dan breekt de lijn niet	100
Stille waters hebben diepe gronden	80
Tegen wind en stroom kan men niet opzeilen	152
Trek aan dat lijntje niet	100
Van de boot komt men in de schuit	68
Veel vlaggen luttel boters	146
Vuile gronden bederven de kabels	79
Wacht u voor de gijk	81
Wat doet hij in het gangboord te liggen	65
[Wat] zal de zee al opleveren	155
Werelds goed is eb en vloed	75
Wie geen want heeft naar het schip, moet te gronde gaan, of op een klip vervallen	149
[Wie] voor hond scheep komt, moet de beenen kluiven of de bonken eten	122
Wij kregen een brander aan boord	70
Zeeman geen man	159
Zoo grof als een kabel	86
Zij volgen de groote vlag	146
[Zij] hebben ze achter de ooren	80
[Zij] trekken ééne lijn	101
[Zij] zijn in het schuitje en moeten mede	123
[Zij] varen in ééne beurs	143
[Zij] zal beginnen te kielhalen	90
Zijn hoofd stuurt niet	117
[Zijn] kompas is verdraaid of van de pen	94
[Zijn] tij is verloopen	137

Vorige Volgende