Nagelate schriften

Veertigste Brief.
B.d.S. ann de zelfde.

Myn Heer,

HEt geen, dat in uw brief van de tiende Febr. aan my enigsins duister was, hebt gy in uw leste, van de dartigste van Maert, zeer wel verklaert. Ik zal dan, dewijl ik eigentlijk uw mening weet, de ^astaat van 't geschil even zodanig stellen, als 't van u begrepen, of opgenomen is; te weten, of 'er niet meer, dan een ^bwezend is, dat door zijn eige genoechsaamheit, of kracht bestaat: 't welk ik niet alleen ^cbevestig; maar ook aanneem te ^dbetogen, namelijk hier uit, dat des zelfs natuur nootzakelijke ^ewezentlijkheit ^finsluit; hoewel het zelfde zeer lichtelijk uit Gods ^gverstant, (gelijk ik in d' elfde ^hVoorstelling van mijn ⁱMeetkundige Betogingen op Deskartes ^kBeginselen gedaan heb) of uit Gods andere ^leigenschappen betoogt kan worden. Om dan ter zaak te komen, zal ik vooräf kortelijk vertonen wat eigenschappen een ^mwezend, dat nootzakelijke ⁿwezentlijkheitinsluit, moet hebben: te weten

I.	Dat het eeuwig is: want indien men daar aan een ^obepaalde during toeschreef, zo zou men dat ^pwezend begrijpen als iets, dat buiten die bepaalde during niet ^qwezentlijk is, of geen ^rwezentlijkheit ^sinsluit; 't welk tegen zijn ^sbepaling is.
II.	Dat het ^tenkel, en niet van delen te zamen gezet is: want de

a Status Quaestionis.

b Ens.

c Affirmare.

d Demonstrare.

e Existentia.

f Involvere.

g Intellectus.

h Propositio.

i Demonstrationes Geometricae.

k Principia.

l Proprietates.

m Ens.

n Existentia.

o Duratio determinata.

p Ens.

q Existere.

r Existentia.

s Involvere.

s Definitio.

t Simplex.

[p. 575]

	^usamenzettende delen moeten in natuur en kennis eerder zijn, dan het ^wzamengezette; 't welk in iets, dat uit zijn eige natuur eeuwig is, geen plaats heeft.
III.	Dat het niet ^xbepaalt, maar alleenlijk onëindig begrepen kan worden: want indien de natuur van dit ^mwezend bepaalt was, en ook bepaalt begrepen wierd, zo zou men die natuur als iets, dat buiten die palen niet ^nwezentlijk was, bevatten: 't welk ook tegen de ^obepaling is.
IV.	Dat het ^pondeelbaar is; want indien het ^qdeelbaar was, zo zou het in ^rdelen van de zelfde, of van een andere natuur, gedeelt konnen worden. Indien het eerste, zo zou men 't konnen vernietigen; en in dezer voegen zou het ^sniet wezentlijk zijn, 't welk tegen zijn ^tbepaling is. En indien het tweede, zo zou yder deel door zich nootzakelijke ^uwezentlijkheit ^winsluiten, en dus 't een zonder 't ander ^xwezentlijk konnen wezen, en by gevolg ook begrepen worden: en dieshalven zou men die natuur als ^yeindig konnen begrijpen; 't welk, volgens het voorgaande, ook tegen zijn ^zBepaling is. Men ziet dan dat, als men aan zodanig ^awezend enige onvolmaaktheit wil toeëigenen, men terstont in ^btegenzeggelijkheit valt. Want het zy dat d' onvolmaaktheit, die men aan zodanige natuur zou willen opdichten, in enig gebrek bestond, of in enige palen, die zodanige natuur zou hebben, of in enige verändering, die het van d' uitterlijke oorzaken, door gebrek van macht, zou konnen lijden: men zal altijt hier toe moeten komen, dat die natuur, de welke nootzakelijke ^cwezentlijkheit ^dinsluit, ^eniet wezentlijk is, of niet nootzakelijk wezentlijk is. En dieshalven besluit ik ten
V.	Dat al 't geen, 't welk nootzakelijke wezentlijkheit insluit, geen onvolmaaktheit in zich kan hebben, maar volmaaktheit alleenlijk moet uitdrukken.
VI.	Wijders, dewijl 't alleenlijk uit volmaaktheit kan voortkokomen, dat een ^fwezend door zijn eige genoechsaamheit, of kracht wezentlijk is, zo volgt daar uit dat, indien men ^gvoorönderstelt dat een wezend, 't welk niet alle volmaaktheden uitdrukt, nootzakelijk uit zijn natuur ^hwezentlijk is, men dan met enen voorönderstellen moet, dat ook dat ^iwezend, 't welk alle volmaaktheden in zich heeft, wezentlijk is. Want indien 'er een wezen van minder kracht door zijn eige genoechsaamheit wezentlijk is, hoe veel te meerder een ander van groter kracht.

Om dan eindelijk tot de zaak te komen, zo zeg ik, dat 'er niet

u Partes componentes.

w Compositum.

x Definitum.

m Ens.

n Existere.

o Definitio.

p Indivisibile.

q Divisibilo.

r Partes.

s Non existere.

t Definitie.

u Existentia.

w Involvere.

x Existere.

y Finita.

z Definitio.

a Ens.

b Contradictio.

c Existentia.

d Involvere.

e Non existere.

f Ens.

g Praesupponere.

h Existere.

i Ens.

[p. 576]

meer dan een ^kwezend kan zijn, aan 't welk ^lwezentlijkheit tot zijn natuur behoort; te weten dat wezend alleen, 't welk alle volmaaktheden in zich heeft, en dat ik God zal noemen. Want indien men enig ^mwezend stelt, tot welks natuur de wezentlijkheit behoort, zo moet dat wezend geen onvolmaaktheit in zich hebben, maer alleenlijk volmaaktheit uitdrukken; volgens de de vijfde stelling. En dieshalven moet de natuur van dat wezen aan God, van de welk men ook (volgens de zeste stelling) stellen moet dat hy ^owezentlijk is, behoren, dewijl hy alle volmaaktheden, en geen onvolmaaktheit, in zich heeft. Het kan niet buiten God wezentlijk zijn: want indien het ook buiten God wezentlijk was, zo zou een en de zelfde natuur, die nootzakelijke ^pwezentlijkheit ^qinsluit, ^rtweevoudiglijk ^swezentlijk zijn; 't welk, volgens het voorgaande bewijs, ongerijmt is. Dieshalven niets buiten God, maar God alleen is de geen, die nootzakelijke wezentlijkheit insluit: 't welk te bewijzen stond.

Dit is, mijn Heer, alles, dat ik tegenwoordiglijk tot bewijs van deze zaak kan bybrengen. Voorts wensch ik klarelijk te konnen tonen dat ik ben en blijf, enz.

Voorburg 10. April, 1666.

B.d.S.

k Ens.

l Existentia.

m Ens.

o Existere.

p Existentia.

q Involvere.

r Dupliciter.

s Existere.