Gerard Kornelis van het Reve en De groene anjelier

[De taal der liefde]

□ Synthese

Ik denk dat de beginzin uit De Taal Der Liefde al net zo beroemd zal worden als de ouverture van De Avonden. Er ligt een kwarteeuw tussen beide ‘romans’. Was De Avonden een winterverhaal, De Taal Der Liefde is een zomerboek. Symbolisch, zo te zien. G.K. van het Reve koestert zich in de hitte van de schrijfzekerheid.

[p. 225]

Met deze schrijfzekerheid kan hij nu zijn Grote Onzekerheden feilloos formuleren! Trefzekerheid vanaf de eerste zin, met de scherpe topografische situering: ‘Op de 12de augustus van het jaar 1969, om twaalf uur des middags, in de felle hitte van het open veld, sloot ik met Mevrouw Germaine Ch. te V., Quartier de la Peine, op ongeveer vijfhonderd meter van haar hoeve Auvergne, de koop waarbij ik een veertienduizend negenhonderd en tachtig vierkante meter omvattend stuk land in eigendom verwierf, bestaande uit een 742 meter boven de zeespiegel gelegen bergplateau - waarop de funderingen van een ongeveer een eeuw tevoren verlaten huis - en een met woud bedekte berghelling; het geheel, wigvormig, zich uitstrekkend tussen een weg en een rivierbedding.’⁽²³²⁾ Trefzekerheid in het uitpakken met het volledige reviaanse arsenaal. De typisch stilistische en thematische elementen rukken aan. Maar er is al onmiddellijk een markant verschil met Nader Tot U, zijn zes jaar oudere bundel. Dit wordt geen gedateerd briefgebeuren. Van het Reve integreert de datum, van meetaf, in zijn tekst. Daardoor verliest dit proza het gelegenheidskarakter van het epistolaire. Wat een briefgebeuren kon worden, wordt een gebeuren opgevangen in het ruimere kader der fictie. Op zichzelf vind ik dit al een verbazend staaltje van schrijfkunst. Een winstpunt voor onze schrijver en een poging, in Gombrowiczeaanse zin, zowel formele als thematische schema's te doorbreken.

In het eerste hoofdstuk, Gezond Leven, dat 15 bladzijden telt, passeren alle reviaanse topics, balancerend op

(232) De Taal Der Liefde, 7.

[p. 226]

het koord van de esthetische ironie, de revue. Straks zal hij zijn humorpotentieel aanboren. Weldra kan je met de nodige recul op dit Meesterwerk, de tot stand gekomen synthese tussen briefvorm en fictie met autobiografisch karakter bewonderen, alsook de synthese tussen de esthetische ironie en de in Nader Tot U aangekondigde humor.

Te zien aan de beginzin die met het ‘ik’ van de schrijver begint, - een voorteken toch - staan we hier voor de op schrift gestelde fixatie van het homoseksuele syndroom. Luister, Vermoeide Lezer(es), naar mijn uitleg.