Logo DBNL
Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven (1623)

Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven

(1623)–Daniel Souterius–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De neghenste Predicatie.
Uan andere schaeden, die de Ziele uyt de dronckenschap aencomen.

PYtagoras plagh te segghen, datter driederley wijn-druyven op de wijngaerden wiessen. + 1. D'eerste van vreughde. 2. De tweede van dronckenschap. 3. De derde van wrevel. Hier toe dient oock het segghen van Anacharsis: dat den eersten dronck is voor den dorst, de tweede voor het voetsel, de derde voor ghenuchte, ende dat den vierden dronck uytsinnicheyt baerdt. De Heylighe Apostel Paulus

doet vermaen van een dronck ter gesontheyt 1.Tim. 5.23. daer hy seght: + Drinckt niet meer water, maer gebruyckt wat wijns om u maeghe, ende uwe vele kranckheden. De Predicker spreeckt van een dronck-Wijns die tot verheuginge streckt: segghende: Soo Gaet henen ende eedt u broot met vreughden, drinckt uwen Wijn met goeden moet: Want u werck behaeghet Gode wel. Eccl. 9.7. + By den Propheet Oseam, wort gesproocken van een dronck-Wijns tot dronckenschap, + alwaer Ephraim beschuldicht wert, dat zy van Wijne dul was. Wt al het welcke men claerlyck verstaen can datmen Gods schepselen mildelyck jae tot verheuginghe mach ghebruycken, doch wanneer de maete van redelyckheyt ende soberheydt wordt overtreeden, dat alsdan den Wijn ofte stercken dranck, den mensche gheen voordeel, maer groote schaede aenbrenght, also dat de dronckenschap, mach ghenoempt worden een moeder des quaets: ghelijck Basilius die noemt. + Ofte een ontsteeckinghe van rasernye, + ghelyck Ambrosius segt, waer door. 1. Verstant. 2. Wille. 3. Oordeel 'teenemael vergaedt als voor desen aenghewesen is. Volght dat wy noch bewysen, hoe de dronckenschap vergifticht ende verderft, noch drie andere edele instrumenten der Ziele, te weten:

1. Memorie.
2. Phantasye.
3. Gheest.

Dese drie schoten over, inde voorgaende Predicatie, daer van wy nu voor hebben te handelen: die goede God geve my daer toe mont ende wijsheyt om te spreken, ende V. L. aendachtige herten om te vaten ende te bewaren.

I. Dronckenschap beroert, ende verderft de Memorie.

MEmorie is de Kasse ende Koffer, + daer men de schat des wetenschaps in sluyt, maer wort seer licht gebroocken door dronckenschap, in sulcker voeghen, dat alle wetenschap ende kennisse daer uyt vlieght. De Poëten spreecken in haere boecken van een seeckeren dranck, die nae desen leven den ghestorven ghegeven wort, welcke drinckende zy alle vergheten dat op aerden gheschiet is inder Werelt, ofte dat noch gheschiet. Dit is slechs een verdichsel dat met de waerheyt niet over een compt, doch dit weten wy voor seecker, dat de Wijn hier op aerden in overdaet ghedroncken, soodaenighen schadelicken dranck is, datse in den Mensche de Memorie ofte ghedachtenisse van allen dinghen, insonderheyt van goede kennisse, doet vergaen. Hierom ist dat Salomon verbiet den Coninghen Wijn te drincken in overvloet, + de reden zyns verbodts is dese, op dat sy het recht der ellendighen niet souden vergheten. Een der Camerlinghen des Koninghs Darij, willende de sterckte ende schaede des Wijns beschrijven, + seght dat de menschen, wanneer sy drincken, vergeten aller vrientschap, aller broederlycke trouwe ende liefde: Ende wanneer zy van Wijne nedergheleyt zyn, ende wederopstaen, en weten sy niet wat sy ghedaen hebben.

D'exemplen zyn claere ghetuyghenissen hier van, denckt vryelyck dat de goede man Loth nemmermeer soo grouwelyck een feyt met zyn jonghste dochter soude aenghegaen hebben, + hadde den Wijn, die hy

te veel ingenomen hadde, uyt zyn memorie niet wech ghenomen 'tgunt hy met zyn oudtste dochter te vooren bedreven hadde. Alexander Magnus soude noyt zyn besten vrient ende ghetrouwsten dienaer Clitum van 'tleven berooft hebben, hadde den Wijn, daer van hy droncke was, + niet uyt zyn Memorie wech ghenomen alle de weldaden ende diensten, die hy van Clito hadde vele jaeren lanck ontfanghen. De Soone Cyrilli en soude ter gheeniger tydt tot dese boosheyt ghecomen zyn (ghelyck Augustinus verhaelt) dat hy zyn eyghen Moeder die swangher was, + beslaepen soude hebben, zyn Susters ghesocht soude hebben te schenden, zyn Vader soude omghebracht hebben, zyn twee Susters ter doodt soude verwont hebben, ten waer saecke gheweest, hy door de dronckenschap de memorie, (van 'tgunt de natuere van hem vervorderde, de eerbaerheyt verboodt, God strengelyck wil straffen) hadde benomen. Seeckere vyff personen in Bohemia (van welcken Iobus Fincelius schrijft) en souden tot soo groote grouwelickheyt niet vervoert zyn gheweest, + dat zy eenen Duyvel op een muer haere glasen toedroncken, ten sy dat de dronckenschap 'teenemael uyt de Memorie wech ghenomen hadde, hoe grooten vyant de Duyvel zy, van der Menschen Zielen ende salicheyt van dien. Ontrent de stadt Camerytsch in Enghelant, en soude een seecker geselle met den donder in der wolcken niet ghegeckt, ende in spot van Godt den Heere ghesproocken hebben: + Dat het niet anders en was dan een boevissche Cuyper, die op zyn tonne clopte: (ô grouwelycke, vervloeckte Gods-lasterlijcke woorden!) ten waere gheweest dat hy op d's Heeren dach in de harberghe met zyn ghesellen droncke ghedroncken hadde, welcke dronckenschap

zyn Memorie niet toe en liet te schricken voor des donders toorne in den wolcken. + Ende dat de Heere God is, + die zynen blixem laet comen op der aerden, ende hy dondert met zynen donder grouwelicken ende doet groote dinghen.

De Heydenen hebben Bacchum wel moghen noemen 'tKindt des verghetenis: Want die met Bacchi dranck wordt begoten, die vergeet zynen vrient, hem selven, Godt ende alle zyne gheboden. Het welcke moet volghen uyt de dronckenschap: want aenghesien daer door des Menschens herssenen onghetempert, ende ontsteecken worden door swaere overvloedighe dampen, de welcke uyt den inghenomen Wijn opwaerts climmen naer het hooft, hierom wordt de Memorie grootelycx verswackt ende gequetst: Ghelyck de claerheyt ende schoonheyt van een huys vergaet door den ghestaedighen roock die int huys is, insghelijcx compt den claeren spieghel van de Memorie te bevlecken ende te verduysteren, dat sy de straelen van haer onthoudenisse verliest, door den reuck en roock, ofte dampen des Wijns.

2. Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

HOut dit dan in uwe memorie, + op dat ghy u wachtet voor de dronckenschap: Die voor de Memorie een peste is. Isset niet dat dickwils de Dronckaerts in dronckenschap yets doen, daer van zy, nuchteren gheworden niets en weten? Godt gave dat sy hier over beschaempt ende bedroeft waeren! doch 'tis so varde van daer, dat sy selfs hier mede voortcomen, om haerlieder quaede feyten te bedecken ofte te vercleynen: segghende: Vergheeft het my, ick was

droncke, ick weet niet wat ick sprack, ofte wat ick dede. Een droncke mensche, en is by zyn verstant noch by zyn Memorie. Dit konnen sy wel segghen tot haers selfs verschooninghe: maer ten heeft gheen aert ofte verwe, datmen d'een faute met d'ander wil toe plaesteren, + d'een sonde met d'ander ontschuldighen, want droncke-drincken is sonde, in uwe dronckenschap een boos feydt te bedrijven is sonde, ende verdient (seydt Aristoteles) dobbele straffe: wilt ghy nu daer en boven voortcomen met uwe verghetenisse, so is dat noch een sonde, namentlyc, dat ghy u selven berooft door den stercken dranck van uwe edele Memorie. Ghy sult veel meer soecken uwe Memorie te stercken, op dat sy een bequaeme schat-camer blyve, daer inne ghy Godts woordt ende alle godsaelighe saecken mooght behouden: Waer toe van noden is, soberheyt, 'tghebedt, ende de neerstighe overleesinghe der Heyligher Schriftuere.

II. Dronckenschap, verderft de Phantasye des menschens.

TEn is oock gheen cleyne schaede, + wanneer de dronckenschap des menschens Phantasye corrumpeert, alsoo dat sy een winckel wordt aller booser ghedachten, ende vreemder snooder inbeeldinghen. Het innemen van den Wijn tot dronckenschap, mach wel vergheleecken worden by 'thooft van den visch Polypus, + 'twelck toebereydt zynde, is van seer soeten smake, maer is seer quaet voor menschens herssenen, in welcke het verweckt seer schrickelicke droomen, alsoo, het sy dat de dronckenschap een lieffe-

lycken Duyvel voor velen is, ende een soete sonde oock een lecker vergift (als Augustinus spreeckt) + soo en can sy niet, dan de herssenen stooren ende de Phantasye ofte Inbeeldinge, met grouwelycke droomen ontstellen, soo dat de Dronckaerts meenen dinghen te zien die zy niet en sien, saecken te wesen gheschiet, die inder daet niet en zyn gheschiet.

By Euripidem hebben wy 'texempel van Polyphemus, + de welcke den dranck uyt Vlyssis kanne al te veel ghenomen hebbende, wordt soo seer verbystert in zyn Phantasye, dat hem dochte, dat hemel ende aerde te saemen hen vermenghden, ende dat hy den stoel van Iupiter sach: Coelum mihi commixtum videtur terrae ferri, Iovis item sedem video. Dit waeren vreemde bedriegende inbeeldinghen: Maer gheen mindere, doch wel grouwelycker Phantasyen, quellen ende ontstellen den Dronckaerdts van onsen tyden, als sy door den dranck hen herssenen verderven, ende quaet dencken van den vromen, daer sy om quaedt te dencken, gheen oorsaecke en hebben. Hoe dickwils gheschietet dat de Dronckaert zyn vrient, voor zyn vyandt sal houden, ende die voor zyn ghetrouwen vrient reeckenen die zyn vyandt is, ende zyn applschaede ende verderff soect? Hoe dickwils sietmen gebeuren dat een Dronckaert beseten met jalousye, zyn eerbaere huysvrouwe verdacht sal houden van ontrouwicheydt ofte overspel, om dat hy siet datse d'oogen op een ander slaet, ende ymanden aenspreeckt? Hoe comt dit: om dat den stercken dranck de gheesten des herten ende der herssenen (zynde de rechte instrumenten der Ziele) in flammeert ende onghetempert maeckt, waer uyt dat rysen boose inbeeldinghen, alsoo dat het niet te verwonderen en is dat een Dronckaert met jalosye ghe-

quelt wort: want door het drincken wort zyn Phantasye vergifticht, zyn sinnen verdwaest, ende gedachten vervalscht. Den acker vande Phantasye, en can gheen goede vruchten voortbrenghen, wanneer zy te veel met Wijn begoten, ende door stercke humueren verdorven is, + zy is veel meer ghelyck een Morasch, dat anders niet voort en brenght dan onnutte cruyden, Vorsschen, Serpenten, ende andere derghelycke vuyle ghedierten, want de lichaemen der menschen oock te seer begooten, ende als in den Wijn ofte stercken dranck verdroncken zynde, zyn onvruchbaer, ende alsdan in den selven laeten hen gheerne vinden d'onnutte ghedachten, serpentische quade nadenckingen, ende boose suspicien, door al het welcke de Phantasya ghevoert wort ten quaeden.

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

VVIe op dusdaenighe maeniere niet en wilt beschaedicht zyn, die wachte hem voor dronckenschap: + Ende daer mede sal hy den wech toestoppen, waer door zyn Phantasye compt te dwaelen ende hem te verleyden. De Duyvel en soeckt niet liever dan op dese wijse den Mensche te krencken: want Laesâ Phantasyâ d'inbeeldinghe eens menschens zynde vergiftich, dan volghen daer uyt groote swaericheden, haedt, nijdt, vyantschap, twisten, kijven ende oneenighe huyshoudinghe tusschen Man ende Wijff, Meester ende Knecht, Vrienden ende Maeghden, de bant der eenicheydt wordt ghebroocken, ghelyck te sien is onder den ghenen, die een gulsich, beestich leven leyden, in alle overdaedt ende dronckenschap. Ghy die een Christen zyt, schouwet alsulcke wercken

der duysternisse. So ghy u nuchteren hout, ende binnen de palen van de loffelycke soberheyt blyft, soo sal uwe Phantasye soo lichtelyck niet gheturbeert worden, om den dwaesen Nabal in zyn dwaesheyt naer te volghen, maer sult veel meer met de deuchsaeme Abigael, alle goet gedencken van uwen even naesten, ende hem in zyn eere ende vroomicheyt voorstaen. 'tWelc wanneer de mensche doet, soo en besondicht hy hem selven niet aen God, noch en verloopt hem niet seer haest teghen zynen vriendt, maer leeft in ruste ende liefde, met een vreetsaem gemoet.

III. Dronckenschap verdruckt 'smenschens Gheest.

IN de Ziele is een gheestelycken yver ende ghenegentheyt gheschapen, + diemen ghemeenlyck noemt Gheest, ende dese wordt mede door de dronckenschap grootelycks verdruckt en verdorven: 1. 't Sy wanneer de Gheest yveren sal, + nae hemelsche dingen. 2. 't Sy wanneer de Gheest hem voeghen sal tot bidden. Want daer 'tvleesch door wellust stijf ende sterck wordt, daer ist dat den Gheest t'eenemael verhindert wort om te soecken dat hemels is: + Want dat Vleesch begeert alle tydt teghen den Gheest: Daerom soo langhe de Gheest in den karcker des lichaems, met de ketenen van vleeschelycke lusten ende begeerlyckheden gheboyt, beslooten ende ghevangen licht, so en can den Gheest hem niet verheffen ende yverich betonen om Godt te dienen.

Augustinus seght dat de dronckenschap, + die een herte overwonnen heeft, is een groote versmooringhe der

Ziele, ende en can gheen onderwysinghe plaetse grypen: Insghelijcx laet ons segghen, dat sy is een versmoorder ofte versmooringhe des Gheests, door dien sy den Gheest totten Godsdienst onbequaem maeckt. Dit selve heeft Horatius ten deele wel gheweten, die daerom aldus spreeckt: +

 
--- Quin corpus onustum
 
Hesternis vitijs, animum quoque praegravat ipsum,
 
Atque affligit humi, divinae particulam aurae.
 
Een Lichaem beswaert met overvloet,
 
Besmet den Gheest al met der spoet.
 
En soeckt hem van den Hemel te weeren,
 
Om de Aertsche dinghen te begeeren.

Want d'overvloedicheydt der wellusticheden bestaende in gulsicheyt, overdaet, ofte dronckenschap, zyn als 'tvoghel-lijm dat niet alleenelyck de vederen des voghels besmetten ende vuyl maken, maer doense alsoo vast aen een cleven, dat de voghel hem niet en can inder hooghte begeven, hoe snel en vaerdich hy te vooren was. Blijckt dat mede niet in 'smenschens Gheest? Laet die door de swaerte der vleeschelijcke wellusten beswaerdt werden, hoe veerdich ende yverich sy te vooren mach geweest zyn, sal nochtans haer niet connen om hooghe nae de hemelen begheven, nochte Gods ghenaede bedencken ende der Zielen salicheyt betrachten, maer blyft als versmoort inde aertsche dinghen.

Christus de Heere mach dan wel segghen, dat de vleeschelycke menschen (onder welcke zyn, de Dronckaers) gelyck zyn den Swijnen, + want dese haer met Eeckelen messchende, niet eenmael om hooge en sien, maer als den buyck vol is, nemen sy haeren lust inden slijck der aerden te wentelen, ende daer in te slaepen:

Also mede doen de Dronckaerts, die hen laeten voorstaen dat sy op aerden alleenelyck leven, om t'eeten ende te drincken, ende goede dagen te hebben. Sy toghen hen selven luyden van deser wereldt, welcke haer deel hebben in haeren leven, + ende vullen den buyck met Gods schatte, doch int misbruyck ende ontheyliginge van Godes goede schepselen. + Want sy leven leckerlyck op aerden, hebben wellusten, ende voeden haere herten als in eenen Feest-daghe.

2. Tot de voorgaende schaede ende ongheluck, compt noch dit, dat de Dronckaert, + onbequaem hem selven maeckt om God den Heere te bidden, ende om zynder ghenaede aen te roepen. Daer en is gheen nutter ende saeligher oeffeninghe voor den kinderen Godts, ende waer door Godt Almachtich meer can gheeert worden, dan het ghebedt, de dancksegginghe, ende de loff-sanghen tot den Heere, + door welcke den mondt zyns roems ende zynes prijs, vol af is. Doch dese geestelycke oeffeninghen, worden door de dronckenschap gantsch omghestooten. Want indien niet alleen de daeghelycksche soberheyt, maer oock somwylen een buyten-ordinaris vasten nodich is tot den gebeden, om daer toe dies te bequamer te wesen: Hoedaenich sullen doch de ghebeden wesen van eenen droncken mensche? Godt wil met aendacht ende inden Gheest en waerheydt aenghebeden zyn, + maer een Dronckaert en heeft gheen aendacht, noch Gheest, noch waertheyt by hem, daerom (o groote rampsaelicheyt!) zyne ghebeden, ofte en konnen gheene ghebeden verstrecken, ofte zy moeten rechte bespottingen Gods wesen. Hoe sullen sy oock Godts woort lesen? hoe sullen sy de predicatien hooren, hebbende het hooft vol Wijns ofte Biers: want so wy selfs

nuchteren zynde, indien gevalle dickwils slapen ende sluymeren, van de ghene dan die droncken zyn, en is anders niet te verwachten, als een onvernuftich sluymeren, het welcke haer gheheel berooft van de nutticheyt des Goddelijcken Woorts. Ende isser wel een grooter ellende, als hem selven moetwillich te beroven van de vrucht der ghebeden, ende des woordts Godts? Een Secretaris ofte Raeds-heer, hebbende met zyn Prince te spreecken van saken die zyn ampt belanghen, sal hy sich selven gaen droncke drincken? Sal hy wel dorven voor zynen Heere verschijnen, droncke zynde? sal hy alsdan wel ghestelt wesen om zyne saecken uyt te richten? Nu aenghesien wy daghelycx met onsen God moeten spreecken! hem biddende, ende hem tot ons hoorende spreken, zyn woort lesende (waer in ghewisselyck een groote ghelucksaelicheydt des Menschen is gheleghen) en beroven wy ons selven dan niet (door de dronckenschap) van dese ghemeynsaeme t'samen-spreeckinghe met onsen God, die ons soo nut is, ende ons soo grooten troost aenbrenght?

O jammerlycken stant eens menschens, wanneer de dronckenschap beneempt zyns Gheests sterckte, ende door 'tVleesch, den Gheest onmaetich gemaeckt wort? Begheert ghy hier van een notabel exempel, siet Loth aen: So langhen tydt desen man, de Gheest in hem liet overhant nemen, soo wederstont hy vroomelyck de wellusten der Sodomiteren, dat hy int minste hen niet ghelyck en was, maer doe hy hem liet verleyden door 'tvleeschs begeerlijckheyt ende lusten, dat hy droncke-dronck, so ist geschiet dat het Vleesch teghens hem machtich is gheweest, ende heeft hem in groote schande ghebracht: Want ghelyck Orige-

nes seght: + Quem Sodoma non decepit, ebrietas decepit. Den welcken Sodoma niet heeft connen verleyden, die selve wiert van de dronckenschap verleydt ende bedrooghen: Ende den Wijn, die hy te veel dronck, + bracht hem herten leedt aen. Dewyle het so toegegaen is met Loth, soo en can het anders niet gaen met een ander mensche, maer veel eer gaedt het slimmer ende ergher, die droncke-drincken voor zyn daegelycx werck hout, daer door voorwaer den Gheest t'eenemael onder den voet moet liggen. Het gaet met ons vleesch geheel anders toe, als het doet met de aerde, diemen messchet: want daer d'aerde hoe meer zy ghemescht werdt, vrughbaerder is, ende beter vruchten voor den mensche voortbrengt, die seer nuttich ende profytich zyn, daer en teghen ist dat ons Vleesch gheheel anders doet: Want hoe meerder het ghekoestert ende ghemescht wordt, hoe snooder ende schaedelicker vruchten voor den Gheest, voortbrenght.

+

Applicatie, ofte Toeeygheninghe.

OM dese, ende andere meer, ongevallen te myden, + ende schaeden te ontgaen, wat staet ons toe te doen? Sullen wy den raedt Lycurgi int werck stellen? Die om 'tvolck van de dronckenschap te onthouden, geboodt alle de Wijngaerden af te houwen. + Neen wy voorwaer: Dese en was niet wel by zyn sinnen, doe hy siende datter vele droncke-droncken, gheboodt dat men den Wijn-stocken af snijden soude: men moetste veel meer Fonteynen by de Wijngaerden gheordineert hebben te stellen, ende daer mede gecastyet ende bedwonghen hebben, + dien dullen God, door een soberen God, dat is, men hadde behooren den

Wijn met water te vermenghen, om zyn ghewelt te benemen, + dan daer in hem droncke te drincken. Ende beneffens sulck een middel om dronckenschap te mijden, so salmen in ons afsnyden de lusten des Vleeschs, ende inden gronde afhouwen den boom des quaeden begeerlijckheyts, daer toe den wortel met alle de tacken der Wereltse ghesintheden uytwerpen, uyt onse herten. + Wie isser die zyn dienst-knecht soo veel sal toegeven, dat hy daer door sal comen teghen hem op te staen ende te verderven? Wie voet zyn Paerdt so vet ende weelderich, dattet onbequaem sal zyn om te berijden ofte daer van dienst te ontfanghen? Ghelijck yderman wijs ghenoech is, om dat niet te doen, soo mede laet ons 'tVleesch niet messen ende vetten met stercken dranck, in sulcker manieren dattet rebel en wederspannich werde teghens de Ziele, ende onsen Gheest verhindere om zynen God te dienen. Ten gaet nemmermeer wel, wanneer in een huysghesin, de dienst-maeght Agar, soeckt te hersschen boven hare vrouwe Sara, het staet noch quaelycker met den standt des huysghesins, wanneer de vrouwe meer authoriteyts dan den man wil nemen, insonderheyt wanneer dattet een quade huys-houdster is. Maer boven al en voeght het niet, + dat de weerdicheyt ende authoriteydt van onsen Gheest, onderdruckt worde van het snoot, wellustich, wederspannich vleesch, dat een quade huys-houster is, ende quade regersse der Ziele, die niet en behoorde boven te regheeren, maer behoorde den Gheest, als haeren Heere onderworpen te zyn, ende onder hare beleydinghe, haer dienstbaer te betonen. +

CRATES, als hy een Iongelinck sach, die door overvloet van vleesch ende Wijn, swaer-lyvich begon

te worden, ende nam zyn vermaecken daer in, dat hy daeghelycx inden Wijn sadt, seyde tot den selven, ô ellendighe! laet nae, voor u selven een ghevanckenisse te maecken. Men mocht huydendaeghs oock wel seggen, O mensche laet af u vleesch te koesteren ende uwe wellusten te dienen, waerom wilt ghy voor uwen Gheest (daer mede ghy Godt behoort te dienen) een karcker ofte ghevanckenisse bouwen, daer door den Gheest zyn vryheydt benomen worde, op te styghen, ende met zyn ghedachten te door wandelen de schoone wooninghen des hemelschen Zions?

Isset niet een sot die zyn Wapenen aen zyn partye overgheeft, ende wapent zyn vyandt teghens hem? Is hy niet dul, die de mueren ende poorten van zyne Stadt omwerpt, ende een wyde bresse maeckt voor d'incompste zyner vyanden? Maer wie doet dat meer! dan een gulsighe buyck ende een droncken keele? + Want een man, die zynen Gheest niet houden en can, die is ghelyck als een opene Stadt sonder Mueren, tot welcken de Duyvel, zynen inval lichtelyck doen can. Weest dan niet soo sot ende dul: maer waeckt ende bidt, weest nuchteren, op dat ghy als een vaste beslooten Stadt blyvende, in welcke de Gheest volle heersschappye voere, ghy uwen vyant de Duyvel mooght teghenstaen, + ende den Heere uwen Godt mooght blyven dienen, in uwen Gheest ende in uwen Lichaeme, de welcke diere gekocht zyn. Hy heeft ons doch verlost, op dat wy ons betoonen souden dienstknechten der gherechticheyt, Rom. 6.22. + ende heylich souden zyn in onse wandelinghe. 1.Petr. 1.18. + Laet ons dan niet nae menschelycke begheerlyckheden wandelen in gulsicheydt, brasserye, dronckenschap, maer den tydt die noch overich is besteeden na den wille Gods.

Onse aertsche ghesintheden doodende, op dat wy in onsen sterffelicken lichaeme de sonde niet en dienen, nae hare lusten, maer maetichlyck, rechtveerdichlyck ende heylichlyck leven in dese teghenwoordighe Werelt. + Daer toe die goede God, u door zyn ghenade met zynen H. Gheest wil brenghen ende stercken, door onsen Heere Iesum Christum, Amen.


Vorige Volgende