Nvchteren Loth. Dat is, middel om op te staen, uyt de ziel-verderffelijcke sonde, van dronckenschap, tot een maetich, ende godtvruchtich leven

[fol. ***2r]

Tot de Devght-beminnenden Leeser.

DEwyle de Heydenen de Dronckenschap veracht, ghehaedt, ende verfoeyt, jae voor een grouwel ghehouden hebben; Hoe veel te meer behoorden alle Christelycke Menschen, een afgrysen van de selfde sonde te hebben, om henselven vanden onmatigen, stercken dranck af te sonderen, waer door Lichaem, ende Ziele niet weynich beswaert, ende beschadicht werden? Hier toe soude een yeghelyck seer lichtelyck connen ghebracht worden, by aldien hy, ter tydt, wanneer des vleeschs begheerlyckheden hem beginnen te bestoocken, ende aen te vechten, hemselven voorstelde de effecten, ofte quaede vruchten, welcke op den acker des dronckenschaps gheteelt, ende tot verderf der ghenieters ghemaeyt worden. De selve beschryft ons seer heerlyck de Poët Virgilius, met dese volgende woorden:

Wort niet met Venus liefd', noch liefd'des Wijns beladen,
Want Venus, en den Wijn, op een maeniere schaden.
De crachten Venus swackt, so doet oock med' de Wyn,
En doet den mensche traech, en swack van beenen zyn.
De blinde liefde dwinght, 'tsecreet te verclaren,
De dulle dronckenschap, t'verborghen t'openbaren.
Cupido menichmael, een schaed'lyck oorlogh' werckt
En Bacchus insghelycks, de hant tot stryden sterckt.
En als dees twee aldus, 'tverstant des menschs verstoren,
Is alle schaemt, en eer, en vreese, gantsch verloren.

[fol. ***2v]

 

Lyaeum vast beboeyt, en Venus aen syn zijdt.

 

Op dat ghy door haer gift', gheen schade oyt en lijdt.

 

Laet Wijn den dorst verslaen, En Venus kinders bouwen:

 

Maer 'tschaedt, alsmen niet kan, sich in dees palen houwen.

In dese veersen wordt niet gheseyt, ofte het can oock uyt Godts Heylich Woort claerlijck aenghewesen, ende bevesticht worden: Want dat door de dronckenschap 'smenschens herte vervoert wort, ghetuyght de Wyseman Salomon, wanneer hy seyt: Siet den Wijn niet aen, dat hy root is, ende in het glas soo schoon staet: hy gaet fyn glat in, doch daer nae steeckt hy ghelyck een slanghe, ende vergift, ghelyck de ader. Proverb. 23.31. By Esaiam wort de Wijn dese cracht toegheschreven, datse den Mensche dul maeckt. Esa. 28.7. By den Propheet Oseam, datse den redelicken menschen, tot sotten maeckt. Ose. 4.11. Daer en boven ghetuyght de Wijseman, dat misbruyck van Wijn inghenomen tot dronckenschap, de geylheydt, ende vuyle wellust verweckt: Wijn (seght hy) maeckt loose lieden, ende stercken dranck maeckt wilt, wie daer sin toe heeft, wort nemmermeer wys. Proverb. 20.1. Want (nae 'toordeel des Apostels Pauli) Inden Wijn is overdaet, Ephes. 5.18. Daer zijn noch veel meer quaden, ende quaelen, die dese sonde met haer sleept, ende als vruchten des boosheyts haeren ghenieters mededeylt; Als naemelyck verquistinghe der goedren: Want de suypers, ende slempers veraermen, ende die hem gaern vol suypt, die en wort niet ryck. Proverb. 23.20. Schade der lichaemelicke ghesontheyt: Want soomen den Wijn te veel drinckt, soo brenght sy herten leedt, gramschap, slaeghen ende wonden aen. Eccl. 31.33. Schaede aen het leven: want de Wijn bederft vele luyden, Eccl. 37.34. De Camerlinck van den Coninck Darius, willende de sterckte des Wijns beschryven, seght aldus. Lieve Mannen, de Wijn is treffelyck sterck, ende overweldighet alle die hem drincken. Hy verleyt het ghemoet, hy maecket dat de armen, ende Coninck

[fol. ***3r]

dwaesachtich, ende ydel worden: also doet hy oock met den eyghen Manne, ende met den vryen, met den armen, ende rycken. Hy neempt hen alle verstandt, ende maecktse sorgheloos ende vrolyck, dat haerer ghene, noch aen treuren, noch aen zyne schult, ofte plicht en ghedenckt. Hy maeckt oock dat de mensche meynt, wat hy voor hem neempt, dat het sy eerlyck ende recht: ende en ghedenckt niet dat hy een Coninck is, niet dat hy een Overste is, ende sulcks niet en behoort. De menschen vergheten oock, wanneer sy drincken, aller vrientschap, aller broederlicke trouwe ende liefde: in corten so sy drincken, rucken sy het sweerdt. Ende soo sy van Wijne nedergheleydt syn, en weder opstaen, en weten sy niet, wat sy ghedaen hebben. 2.Esd. 3.18, &c. Dese alle vermelde schaeden, die de dronckenschap veroorsaeckt, zyn groot; Maer laet ons daer by noch stellen ('t welck niet after ghelaten moet syn) dat Godts toorn door de selfde grootelycks ontsteecken wort ghelyck te sien is by Esaiam 5.11. Item cap. 2.22. Esa. 28.1. Ende daer by de Ziele, versteeckt van de eeuwige salicheyt: Want de wercken des vleeschs syn openbaer, als zyn, dronckenschap, brasserye, onreynicheyt, oneerlickheyt, ende dierghelycke, van welcke d'Apostel gheseyt heeft, wiese volgt, die ghene en sal het Coninckrycke Gods niet besitten, Gal. 5.21. God gaeve dat alle dese grouwelicke schaeden, ende quaden des dronckenschaps van yder man bedacht wierden, de maeticheyt, ende soberheyt soude, by velen in grooter achtinghe, ende ghebruycke wesen, als sy nu is. Doch also sy vanden meesten hoop der menschen uyt den sin ghestelt worden, daerom ghebeurt (God betert) datter so vele menschen in dese sondige, en Ziel-moordadige ghewoonte van dronckenschaps, met luste voortvaeren. Dewelcke om nu (so veel't doenlyck is) weder te rugge te trecken, ende met Loth uyt haere sonde op te doen staen, ten eynde sy den wech der Godsalicheyt, alsoo 'tbetaemt, moghten in dese teghenwoordighe Werelt bewanderen; so ist dat

[fol. ***3v]

wy in desen Boecke de maeterie van de Dronckenschap wytlopich verhandelt hebben, Op dat die sulcks lesen, ofte horen lesen, haer selven (so sy Dronckaerts zyn) ofte haeren naesten (welcken sy weten datse in dronckenschap hen verloopen) mochten waerschouwen, straffen, ende vermaenen, ende tot beterschap des levens brenghen. Want 'tis noodich, wilmen comen ter salicheyt, dat dronckenschap gheweert sy. Hierom oock Augustinus seer wel raedt. De ghene (seght hy) die Dronckaerts syn, die moeten hen, door de hulpe Godes, ontwerren uyt het slyck, ende de gote der dronckenschap. Terwyl het noch tydt is om boetvaerdicheyt te thoonen, moeten sy haer met alle naersticheydt bevlytighen, door Gods hulpe op te staen, ende ootmoedich van gantscher herten den Heere met den Propheet biddende, te seggen: Verlost my uyt den dreck, dat ic niet en versincke: So wie henselven allencxkens hier van ontrect, die sal wel van de dronckenschap verlost werden, ende en sal hier naemaels de ondraeghelycke straffe der Hellen niet lyden. Om welcken raet Augustini te beter int werck te stellen, so laet desen onsen arbeyt uw: E. welghevallen, ghebruycktse met luste ende liefde, ghelyck ick uyt luste, ende liefde u die ben mededeylende. Die goede God, die ons hier toe by gestaen heeft met kracht zyns Heyligen Gheestes, gheve mede V. L. zyn ghenaede, dat ghy dit alles mooght behouden, ende onderhouden, tot grootmaeckinghe zyns Heylighen Naems, stichtinghe zynder Ghemeynte, ende saelicheydt uwer Zielen, Amen.

V. E. Dienstwillighe,

D. SOVTERIVS.