Zonder God

[p. 337]

XXVI.
Laat gij haar dan sterven als een hond?

Bij het heerlijk zomerweder wandelden Boerhave en Starbb door het veld. Minto liep door het koren, en snuffelde rechts en links door de heggen.

- Wat zegt gij van mijn korenakker? vroeg Starbb, met welgevallen over het graan heenziende.

- Voor een kenner geef ik mij niet uit, antwoordde Raphaël; maar in mijn oog staat uw oogst overheerlijk.

- Overheerlijk, ja; wij zijn nu in de maand Juni, en 't is slechts dan dat men op de toekomst eenigszins mag betrouwen. Wat in deze maand slecht staat, blijft slecht; neen, daar komt niets van.

- Wat ik hier zie, komt mij voor, best koren en beste tarwe te wezen.

- Dat is het ook; en dat alles hoort toe aan de boerderij van ‘'t gevleugeld Paard.’

- Ziet gij daar aan uw voet dat verdord palmtakje, Symen?

[p. 338]

-Ja, het palmtakje van Palmzondag. Sedert een paar jaren had ik dat voorouderlijk gebruik verwaarloosd; maar ook toen kwam de duivel op mijn akkerland, en krabde met zijn bokkenpoot de graanpijltjes weg.

- Zooals ik u nog meer gezegd heb, Symen, waar de duivel komt, loopt alles verkeerd.

- In dien tijd wist ik dat niet; 't was in de dagen toen mijn kippen maar één poot hadden, toen mijn duiven ooievaars waren geworden, toen er hazen op de schuur zaten.

- 't Was een dwaze eigenzinnigheid, Symen, denk er niet meer aan.

- Eigenzinnig ben ik altijd een weinig geweest; ook moest ik in alles gelijk halen. Maar dat is nu uit mijn hoofd, 't Is bijna alsof de smid, mijn buurman, mijn hoofd versmeed heeft.

- En met zijn hamer, den duivel er uit heeft gebonsd, lachte Raphaël.

- Nu is 't voor goed er uit; zonder Jud Bormm, ware het echter nooit zoover gekomen.

- Dat is geen nieuws voor mij.

- Dergelijke heeren komen niet meer in mijn huis; de goede God alleen blijve er voortaan.

- En de vrijdenker blijve er buiten, Symen.

- Het was die schurk die mij ongelukkig maakte, mijnheer Boerhave; en aan dien kerkdief moest ik nog heel mijn bezit vermaken!

- Bestaat dat testament nog, Symen?

- Waarachtig niet; of ik het niet terstond in't vuur wierp, zoodra ik den schurk in de gevangenis had aangetroffen?

- Zeer billijk, en ook rechtvaardig.

- Zijn koffer met eenige prullen er in stond nog altijd in zijn slaapkamer; nu staat het in de schuur.... niets van al wat mij aan dien goddeloozen vrijdenker

[p. 339]

herinnert, wil ik meer in mijn huis; God alleen blijft er binnen.

- Waar die huist, kan al eens een kwade dag aanbreken; maar zijn zegen blijft er toch.

- Aan mijn koren- en tarweland en veestal zou ik waarlijk meenen, dat die van hierboven mij weer bijstaat.

- Ja, Hij zegent u, dat is zichtbaar, evenals het duidelijk te zien is, dat Hij de hand van uw buurman Kleffer, terugtrekt.

- Kleffer is een ongelukkige kerel, die naar geen goeden raad luistert, maar met het hoofd door den muur wil.

- Gij ziet ook wat er van komt, Symen; zoo doodarm is Kleffer geworden, dat hij en zijn dochter van honger sterven, indien....

- Indien zijn gewezen ondermeester hem niet voorthielp.... en hoe gaat het met Rica?

- Slecht, zeer slecht; men moet geen dokter zijn om te zien, dat haar toestand uiterst gevaarlijk is.

- 't Is zonde; Rica is een allerbraafst meisje.... 't kind moet veel verdriet geleden hebben.

- En daarin ligt ook de eigenlijke oorzaak harer ziekte.... Zie ik Kleffer daar ginds niet? Ja, hij komt daar aanloopen.

Bleek van ontsteltenis, hijgend kwam de schoolmeester nader.

- Rica! Ach, Rica gaat sterven! gilde hij; komt spoedig.... zij ligt geheel buiten kennis.

Boerhave en Starbb hadden niet meer dan een minuut noodig om Kleffer's woning te bereiken. Toen zij het vertrek, waar de zieke te bed lag, binnentraden, opende deze de oogen, en sprak met een zachten glimlach:

- 'T is voorbij.... waar is vader?

- Hier ben ik, kind; is 't nu beter?

[p. 340]

- Beter, ja, zuchtte het meisje; ik meende daareven dat ik ging sterven.... ga terstond den pastoor roepen.

- Wat zegt gij daarvan, Kleffer? vroeg Boerhave, hem buiten de ziekenkamer trekkend; hebt gij daar iets tegen?

- Spreekt gij van den pastoor? schokschouderde de schoolmeester; wat kan die hier maken?

- Spreek zoo niet, berispte Symen Starbb; spiegel u aan mij. Evenals gij deedt, heb ik ook Dien van daarboven uit mijn huis gejaagd; maar gij hebt ook gezien hoe het ging met ‘'t gevleugeld Paard.’

- Och, met die ouderwetsche praatjes kan ik niet om, zei Kleffer.

- En wat hebt gij gewonnen met den duivel in plaats van God in uw huis te brengen?

- Ik geloof noch aan God, noch aan den duivel, dat weet gij.

- Des te erger; waarom opent gij de oogen niet? Bij mij is de duivel er uit, en nu de oude, groote Baas er weer in is, gaat alles naar wensch. Waarom handelt gij niet zooals ik?

- Dat de pastoor met al die zonderlinge mommerij hier binnenkomt, is in strijd met mijn beginselen, met mijn geweten. Toen Pharaïlde stierf, was ik afwezig.... anders....

- Kom, wat gij daar zegt, haakt niet aan elkander; van uw grondbeginselen en geweten, versta, ik geen woord, en gij zelf evenmin, neem dat niet kwalijk.

- Heb ik ooit uwe overtuigingen afgekeurd? Eerbiedig dan ook de mijne.

- Maar, Kleffer, dan moet gij ook de overtuigingen uwer dochter eerbiedigen, merkte Boerhave aan.

- Rica denkt er over zooals ik; maar men heeft haar misleid, bedrogen.

[p. 341]

- Wie misleidt haar? Foei, buurman schaam u, zei Starbb.

- Kleffer, 't zou onbezonnen, wreed en onverantwoordelijk zijn, 't verzoek eener stervende dochter niet terstond in te willigen, meende Boerhave.

- Hoe gij zelf handelt, wat gij over de Kerk denkt, dat gij noch aan God, noch aan duivel gelooft, is uwe zaak, zei Starbb; maar den wil uwer dochter moet gij eerbiedigen.

- Och, waarom de zieke verontrusten? wierp Kleffer op; waarom haar bang maken met dood, hel en oordeel? Laat het arme kind rustig sterven.

- Niemand zal haar verontrusten, niemand wil of zal haar schrik aanjagen, verzekerde Raphaël; de priester doet juist het tegendeel.

Symen Starbb werd driftig en riep:

- Kom, laat uw kind dan maar sterven als een hond; Kleffer, 't is een eeuwige schande.... of wilt gij dat de arme Rica in haar graf liggend, haar eigen vader zou vervloeken?

- 'T is verschrikkelijk, 't is ruw gesproken, zei Raphaël; maar Starbb heeft gelijk.

Kleffer had gesidderd bij de woorden van Starbb; en waarom moest hij sidderen? Hij beweerde toch dat de dood aan alles onmiddellijk een einde stelt. En toch sidderde de arme vrijdenker.

- Kom, wat zegt gij, Kleffer? vroeg Boerhave; laat ons spoed maken, de tijd verloopt.

- 'T zij dan zoo, luidde het antwoord; handelt naar uw goeddunken.

Daarop ging hij de deur uit om een wandeling te doen door het akkerveld, en keerde slechts weder, toen de plechtige berechting zijner dochter was afgeloopen.