De scheerslijper. Uit de kerkvervolging in de laatste dagen der voorgaande eeuw. Deel 2

[p. 209]

XXXV.
De oude dorpzangers.

Er was een ontzettende drukte in het dorp; alles was te been: groot en klein, jong en oud; geen oude grootmoeder, bleef op haar spinnewiel. Was er iets nieuws op handen? Moest er iets gewichtigs gebeuren? De kerkdeur, die zoo lang was dicht gebleven, had men ontsloten, verscheidene karren waren daareven aangekomen, en hadden uit de naburige gemeenten, en ook uit een Noord-Brabantsch grensdorp de kerkgoederen aangebracht, die wij, reeds lang geleden, op een nacht uit de dorpskerk zagen wegvoeren. Balen, zakken, kisten, manden werden op het kerkhof afgeladen, en naarbinnen gedragen. Wat men ontpakte, waren kerkgewaden, altaarversiersels, de kroonluchter, de godslamp, koperen kandelaars en armblakers, in een woord alles wat men in den tijd had weggevoerd, om het niet in de handen te zien vallen van die gehaate zwarte Bende, waarvan wij vroeger zoo dikwijls hebben gesproken. De vrouwen en de meisjes veegden en schuurden den vloer, stoften het houtwerk en de muren af, en zetteden en hingen het helder geschuurd koperwerk op zijn plaats. In de kerk viel het werk niet lastig; de honderde handen, die er moedig arbeidden, zouden voor den avond gedaan hebben.

Maar 't zou een heel ander werk zijn, meende Wolf de smid, om de klokken op de karren te krijgen en in den toren te hijschen. Daarom ook stond alwie handen aan 't lijf had, daar ginds bij den boer in het bosch, waar de bronzen kerkzangers, reeds zoo lang in hun graf

[p. 210]

lagen. Behalve eenige vertrouwelingen, had men in het dorp nooit geweten, waar de torenklokken werden geborgen; iedereen was dan ook naar het bosch gekomen om zijn oude vrienden weer te zien, en te groeten. Reeds van vroeg in den morgen stond de schuur der boerderij open, en waren honderde boeren bezig met opruimen. Het was geen klein werk om al die karvrachten stroo, turf, takkebosschen en brandhout, bouwsteen, planken en oude balken, die daar in de schuur opeen lagen gestapeld, weg te voeren.

- Het is geen marmer of arduin, waarvan wij ons grafmonument optimmerden, zei de smid; maar wat er onder ligt, heeft honderdmaal meer dienst bewezen, dan menig zoogenaamd groot man, die onder een kostbare grafnaald ligt te slapen.

Voor het middag was, had men de honderd karvrachten bouwstoffen, waarmee de graftombe werd opgetimmerd, naar buiten gevoerd, en den grond der schuur blootgelegd.

Nu begon men te graven, rechts, links, in een wijden kring; en terwijl men de aarde uit den gemaakten kuil omhoog wierp, waren er twintig kruiwagens, die den opgedolven grond onmiddellijk wegvoerden.

Nu werden er stevige katrollen aan een dwarsbalk der schuur vastgemaakt, en weldra stegen de oude dorpzangers, bij het gejuich van heel het dorp in de hoogte.

De paarden zijn ingespannen, de voerlui zijn gereed. Nooit ging er een blij der kreet door het bosch, dan op het oogenblik dat de karren met haar kostbare vracht, bij het onophoudelijk geklap der zweepen, zich in beweging zetteden.

En wat zal het zijn, riep Wolf de smid; wanneer onze oude vrienden weer op hunne plaats hangen, en met hun metalen longen door het dorp roepen, dat de tijd der kerkvervolging voorbij is, dat de Godin der Rede

[p. 211]

met verbrijzeld hoofd van haar troon is gevallen, en de vlag van het oude geloof weer op den kerktoren wappert!

Indien ik den smid had kunnen hooren spreken van de vlag van het oude katholiek geloof, had ik er een paar regels uit een mijner gedichten bijgevoegd, en in geestdrift uitgeroepen:

.....de oude vlag,

Die ooit wel eens vertrappeld lag,

Maar altijd ('t Gods woord!) verwinnend is gebleven!!

In den namiddag zijn al de karren gelost; de klokken staan onder in den toren. Weldra stijgen zij beurtelings naarboven bij het gepiep der katrollen, het gezucht en het gekraak der windas, het eentoonig maatlied der arbeiders, het gejuich en het gejubel der dorpelingen.

Daar hangen zij weer aan haar zware dwarsbalken; de klepels zijn ingehaakt; de oude zangers wier stem zoo lang stom bleef, kunnen nu hun triomflied maar aanheffen!

- Is Wolf Klumpp niet hier? vroeg iemand, die daar juist onder den toren aankwam.

- Ja, voerman, die is hier, werd hem geantwoord; hebt gij nieuws meegebracht uit de stad?

- Nieuws? Neen alles is daar zoo nog op zijn ouds; maar ik breng een brief mee voor den ouden Abt. Nu, ik weet wel dat de brave man niet meer hier is, en bijgevolg de brief niet kan besteld worden; maar ik wilde den smid gaarne vragen, waar ik met mijn brief heen moet, dewijl de kloosterabt weg is.

- Neen, de Abt, is er niet; dat weet ongelukkiglijk iedereen.

- Ja, en daar breek ik mijn hoofd mee sedert mijn vertrek uit de stad, zei de voerman; waar blijf ik met dien brief?

- Indien de brave man niet meer dan een paar dagen gaans van hier was, bestelde ik zelf den brief;

[p. 212]

niet langer dan morgen ging ik op reis, zei de smid.

- Cayënne is niet bij de deur, sprak Willi.

- En daarbij moet de brave man reeds lang bij den Heer zijn.

- Dan weet gij geen raad, Wolf? vroeg de voerman.

- Luister; de Abt is er niet, zei de smid; brieven zenden naar Cayënne, dat over de zee, en daarbij nog buiten de wereld ligt, is niet mogelijk; laat ons den brief openbreken, en inzage nemen van hetgeen hij bevat; heeft iemand daar iets tegen in te brengen?

Neen; dat is het eenige wat er mee te doen valt.

- Ja, dat was nog het beste, en het redelijkste ook, meenden allen. En de brief werd opengebroken; de smid zou hem lezen:

- Wel, Hemel en Aarde! riep de lezer; de brief is van den ouden Schout, die zeker nog niet eens weet dat de Abt in Cayënne of liever in den Hemel is.

- Van den Schout? Leeft hij nog?

- Ja, zeker leeft hij; morgen keert hij met den Vorster en Prothasius weder!.... morgen in den namiddag zien wij onze drie vrienden in ons midden weer.

- De Heer zij geloofd en gedankt! En honderdmaal achtervolgens hoorde men in de kerk, in den toren en buiten op 't kerkhof herhalen, dat de arme gevangenen nog leefden, en morgen zouden wederkeeren.

- Dat is gelukkig nieuws! riep Willi; daar luiden wij de groote klok op!

- Beter kunnen onze oude zangers daarboven in den toren, het triomflied niet inzetten, meende de smid; doch ik krijg daar een inval... Ja, ik beb iets anders, iets beters in mijn hoofd.

- Spreek maar, Wolf; wat gij voorstelt, moet gedaan worden, riep men van alle kanten.

Wolf de smid zooals men reeds dikwijls, in den loop

[p. 213]

van ons verhaal, heeft kunnen opmerken, had een groote stem in het dorp.

- Zooals gij hoort, zullen onze oude vrienden morgen hier zijn, sprak de smid; zoodra zij den voet op den grond der gemeente zetten, roept de feestklok, die met hare twee makkers zoo lang in het grat lag, als de Schout met Craas en Prothasius in de gevangenis zaten, hun het eerste welkom toe. Dat had ik in mijn hoofd; wat zegt gij er van? Heb ik het goed voor?

- Ik zeg dat gij verstand, veel verstand hebt, Wolf, antwoordde Willi; en de anderen zegden het ook.

En den volgenden dag des namiddags liepen honderde menschen, en zooals altijd de kinderen voorop, langs de dreef naar het andere dorp. Men was nog niet halfweg, of men wees elkander in de verte drie mannen Ran, die op hen afkwamen. Op hetzelfde oogenblik riep Willi's Donaat, die in een der galmgaten van den toren lag:

- Ik zie daar ginds in de dreef een zakdoek aan een staak wapperen..... dat is het sein; ja, daar zijn ze! Begint maar!

En onmiddellijk hief de dorpzanger met zijn zware, bronzen stem zijn triomflied aan. En hoe statig galmde die stem door de wijde galmgaten naar buiten! Hoe vroolijk drong zij door het loover der boomen, langs de gevels der huizen! Had de echo, daar ginds tegen de oude dorpschool, het gelui der klok wel ooit zoo zuiver teruggekaatst?

De menschen kwamen buiten geloopen, en bleven staan luisteren naar het feestlied dat hoe langer hoe blijder door het dorp galmde. Nooit had de bronzen zanger harder en schooner gezongen - het was bijna alsof hij zich in zijn graf had uitgerust, om op dien dag zijn stem des te harder te doen klinken. Meer dan een uur lang bleef hij zijn statig lied voortzingen, en hij

[p. 214]

zong nog toen heel het dorp, groot en klein, jong en oud de vrienden, die men reeds lang dood had gewaand, de hand gedrukt en tienmaal welkom had geheeten.

- Willi, waarom weent gij? vroeg Wolf.

- En gij, Wolf, waarom weent gij zelf? vroeg de pachter.

- Vooreerst omdat ik mijn oude vrienden weerzie, antwoordde de smid; en dan ook omdat die oude, vroolijke klokketoon weer door het dorp galmt.

- Ja, 't is daarom dat ik ook weende, zei Willi; meester van mij zelven ben ik niet meer.

- Een gelukkiger dag heb ik in jaren niet beleefd, hernam de smid; de oude parochiekerk ontsloten; de vriendelijke stem der groote klok weer zingend zooals voorheen; de Schout, Craas en zijn zoon in den huiskring weergekeerd; voor altijd, zoo ik hoop ontslagen van dien akeligen kerel met zijn verkochte ziel, en daarbij te denken dat men in ons dorp nooit den zoon van den Scheerslijper zal weerzien.... Ja, dat is een gelukkige dag!

- Er ontbreekt nog iets, zei Willi.

- Een tweede brief, zooals die van gisteren; maar hij moest over zee komen.

- Uit Cayënne?

- Ja, uit Cayënne; maar, ach! de arme Abt moet reeds lang bij den Heer zijn.

- Waar anders? Ja, bij den grooten Belooner daarboven.