|
| |
| |
| |
VI.
Des anderendaegs, in den morgen, zaten oom Daniël en tante Tilla met hun nichtje by een, in de groote kamer van den Beukberg.
Heyman, in weêrwil van den warmen zomerdag, zat by den haerd, waer het gekloven berken- en beukenhout vrolyk brandde, en hing byna boven de vlam. De grysaerd, die geweldig door de jichtpynen gekwollen werd, beweerde, dat het vuer hem goed deed, en dat hy geene hoop had van zyne kwael ontslagen te zyn, dan enkel door het gedurig verwarmen zyner verstyfde lidmaten.
Tante Tilla zat in haren met tryp gevoederden leuningstoel, en was, van het hoold tot aen de voeten, in eene dikke, wollen deken gewikkeld. Sedert verscheidene weken, was zy door eene sterke verkoudheid aengedaen, welke ofschoon niet gevaerlyk, zich echter buitengwoon wederspannig toonde.
| |
| |
Coba zat aen het venster, met haer naeiwerk: het meisje zag er zoo bleek uit, dat iemand, die haer sedert eenige weken niet gezien had, zoude gevraegd hebben, of dat wel die lieve bloem was, welke zoo veel hoofden van jongelingen had doen draeijen en op den hol geholpen?
Gedurig wendde zy hare oogen naer den Bloemvyver, waer de bonte runderen en kalveren, door het gras en de bloemen dartelden, en zich in het water der beek kwamen haden; waer Evert Bierinck aen den voet van den berk was gezeten, en zich bezig hield met korven te vlechten. Er biggelde een traen in hare oogen, zoo dikwyls zy dezelve op haer naeiwerk terugbragt, en haer hart scheen te zullen breken, zoo dikwyls er eene kleine zucht uit opsteeg.
Dan bleef zy wederom een geruimen tyd, starlings op haer werk ziende, zitten droomen, en overdacht al hetgene, wat zy den dag te voren gehoord en gezien had. In haren geest verscheen Rig Stengel, die opgeblazen en verwaende jongeling, welke haer gisteren gedurig in het oor had gefluisterd dat hy de lieve Coba beminde, gelyk het bloed zyns harten, en dat hy gewis zoude ziek vallen en sterven, indien hy de liefde moest missen van de Bloem van den Beukberg - en dan huiverde het meisje, terwyl er eene uitdrukking van walg en schrik over haer wezen liep.
Het beeld van den hoovaerdigen Stengel maekte spoedig plaets voor dat van den jongen Evert, op het oogenblik, dat hy in het midden van zynen ouden vader en moeder, op het marktplein verscheen, om aen zyne ouders, die hy zoo lief
| |
| |
had, het vermaek te gunnen, hetwelk het geheele dorp derwaerts lokte. In haren geest zag zy, hoe haer oude speelmakker, den lach van tevredenheid op de lippen, daer aenkwam, als ware hy fier geweest op de nederigheid zyner geboorte en op de armoede zyner ouders.
Terwyl zy daeraen dacht, verdween de uitdrukking van afkeer en walg, welke zy gevoelde voor den hoovaerdigen Stengel, die zich geschaemd had over zyne moeder, en maekte plaets voor een glimlach van goedkeuring en bewondering.
Op dat oogenblik kwam de oude pastoor binnen, om by oom Daniël en tante Tilla een bezoek af te leggen. Coba had den grooten, tinnen tabakspot op de tafel gereed gezet, de pyp van den pastoor er nevens gelegd, en toen voor hem een leuningstoel geschoven naest dien van tante Tilla, by de tafel.
De pastoor was de vriend des huizes, en ging op een zeer vertrouwelyken voet om met de familie Heyman. Het gesprek viel terstond, zoo als men ligt denken kan, op hetgene er daegs te voren in de gilde was voorgevallen.
- Ik weetalles; mompelde oom Daniël, terwyl hy ontevreden het hoofd schuddend, met de tang in de asch roerde; en onder ons gezegd, ik heb eene dwaesheid begaen, onzen Stengel myne plaets over te geven.
- Ja, dat was eene dwaesheid, zeide de pastoor; dewyl gy wist dat Rig hoegenaemd niet geleek om u te vervangen.
- Ik was van uw gevoelen, sprak tante Tilla; maer Daniël is al te toegevend, al te....
| |
| |
- Maer, goede hemel! riep Heyman; was er dan iets aen te doen? Het was Rig bekend, dat ik de magt had my by de gilde te doen vervangen; eene weigering zoude hem gestoorden beleedigd hebben.... En gy weet hoeveel water ik in den wyn moet gieten, sedert dat ik hier met die ongelukkige jicht, by het vuer zit, en volstrekt buiten staet ben om een oog te houden, over hetgeen er op den Beukberg omgaet!
- Ik doe u geen verwyt, Daniël; onderbrak hem de geestelyke, die de gegrondheid van de opmerkingen zyns vriends vatte, en reeds gevoelde dat hy medelyden kreeg met den ouden Heyman. Ik doe u geen verwyt; maer toch bid ik u te beletten, dat vandaeg Rig Stengel zich naer de gilde begeve....
- Zeker, zal hy dat niet doen, zeide Tilla.
- Gewis niet, voegde Daniël er by; het zal niet gezegd worden, dat ik tweemael de oorzaek zoude zyn van al die wanorde, van al....
- Indien heden Big Stengel zyn regt als plaetsvervanger van den hoofdman deed gelden, en zich in de gilde vertoonde, voorzie ik nog iets ergers dan er gisteren gebeurd is; ja ongelukken gebeurden er; dat miste niet.
- Neen, neen! zeide Daniël; het is de eerste en de laetste mael dat er dergelyke dingen, by myn leven, zullen plaets hebben; reken daer op.
- Rig Stengel had zelf moeten beseffen, merkte Tilla aen, dat hy te jong is, om zynen meester te vervangen, by al die bejaerde en deftige menschen van het dorp.
- Dat moest hy! zegde Heiman; maer hy heeft het hier....
| |
| |
- hy bragt zynen wysvinger tegen zyn voorhoofd, en van daer, met eene draeijende beweging, in de hoogte.
- Daer zit de knoop! zegde de pastoor; en laet het ons regt uit zeggen: Rig bezit al te veel eigenliefde, of liever, en neem het my niet kwalyk, hy is tamelyk verwaend en hoovaerdig.
Oom Daniël en tante Tilla knikten beiden met het hoofd, tot teeken van goedkeuring; terwyl zy zylings rondzagen, of Rig Stengel zich somtyds niet in de nabyheid bevond, en de woorden van den dorpsherder zoude hebben kunnen hooren, of de beweging van hunne hoofden gadeslaen.
De geestelyke vervolgde stil:
- Hetgeen er gisteren gebeurd is, móést gebeuren; ik heb het voorzien. Men had hem zyne ydele verwaendheid nog kunnen vergeven; maer toen hem de hoovaerdy zóó ver dreef, dat hy zich schaemde zyne arme moeder te kennen, ging het te ver; toen was het duidelyk te zien, dat by de eerste gelegenheid, het onweder zoude losbersten. En konde het anders! Kan een hoovaerdig mensch ergens den voet zetten, zonder stoornis te verwekken, daer, waer hy zich bevindt? Bragt de hoovaerdige engel niet de tweespalt tusschen de hemelbewooners?
Daniël en tante Tilla luisterden aendachtig toe, en knikten toestemmend met het hoofd.
- Breng, zoo ging de pastoor voort, een hoovaerdig mensch in eene familie, in een of ander bestuerraed, of in een gezelschap, en gy kunt verzekerd zyn, dat gy er weldra de
| |
| |
verdeeling en de wanorde zult zien geboren worden. Dáér, waer zich een hoovaerdig hart bevindt, is het onmogelyk vriendschap, vertrouwen en eendragt aen te treffen. Waerom? Omdat de hoovaerdige over zich zelven ingenomen, ook niets dan zich zelven bewondert; de gevoelens van anderen met de voeten stoot, en hen in hunne doenwyze beleedigt en veracht. Hoe wilt gy, dat men zulk een mensch verdraegt, hem, die niemand lyden kan?
- Gy hebt gelyk! zegde Daniël.
- Zoo is het en niet anders, zegde Tilla.
De pastoor vervolgde:
- En dat gedrag is des te hatelyker, daer het onmogelyk is er de minste verschooning voor te vinden. Waerop verhoovaerdigt zich de mensch? Op verstand, schoonheid, fortuin? Maer dat alles komt niet van hem; dat komt van den Heer van hier boven. Wat zyn wy allen zonder de hulp van onzen Schepper? Niets dan ellende. Indien wy iets goeds bezitten hebben wy het van den Heer; waerom zoudt gy er u dan over beroemen?
Hier onderbrak Daniël de kleine zedeles van den pastoor.
- Rig Stengel, zegde hy, heeft dit alles misschien toch zoo ver niet na gedacht; zyne schoone kleederen en sieraden en de rang, welken hy voor het oogenblik bekleedde, hebben hem het hoofd doen draeijen, en.....
- Hy, die met dat alles zich wil verheerlyken, miskent zich zelven, en vergeet wat hy is. Blyft een ezel niet een ezel, ofschoon hy met een schitterend, gouden tuig beladen, voor
| |
| |
een kostbaer rytuig gespannen staet? Hoovaerdy, hoovaerdy! vervolgde de herder, het hoofd schuddende, ik heb het duizendmael gezegd, gy zyt de bron van alle kwaed. Tobias zegde met te vergeefs tot zynen zoon: ‘Pas op, myn kind, dat de hoovaerdigheid nooit in uw hart, noch in uwe woorden dringe; want zy is het begin van 's menschen verderf!’ en Rig Stengel zoude wel doen, zich deze woorden te herinneren.
De pastoor zweeg; Daniël en Tilla bleven ook, gedurende eenige oogenblikken, sprakeloos.
- Welk een verschil van karakters, ging de pastoor, als tot zich zelven sprekende voort, wanneer men Stengel vergelykt, met dien braven zoon van den ouden Bierinck!
- Evert? vroeg Daniël.
- Ja, Evert, die met zyne gebrekkige, doodarme ouders, gisteren daer kwam aengewandeld, als ware hy de zoon geweest van den heer van het dorp.
- Een brave zoon! zeiden te gelyker tyd Daniël en Tilla.
- Een brave zoon! klopte het hart van de Bloem van den Beukberg. Er kwam een ligte blos hare verbleekte wangen kleuren, en verlegen vestigde zy haer oog op heur naeiwerk.
- Ja, Evert gelykt nog aen een kind, zegde Daniël; aen een kind, in zyne volle eenvoudigheid....
- Aen het kind, onderbrak de pastoor; hetwelk in zyne onschuld niet weet, dat er in de wereld meerderen en minderen bestaen, en bygevolg er nooit aen denkt, zich zelven boven anderen te verheffen. Zoo ook is de eenvoudige Evert: hy beroemt zich op niets, en wanneer men hem pryst,
| |
| |
wordt hy schaemrood. Eenvoudig in zynen handel, erkent hy terstond wanneer hy, by ongeluk, zoude misdaen hebben, en luistert gedwee en onderdanig, wanneer men hem berispt. Wantrouw, achterdocht en afgunst zyn by hem onbekend: daerom ook is hy onbekwaem, om kwaed van anderen te denken, en hen ongunstig te beoordeelen.
- Zoo moesten de menschen allen zyn, zeide Tilla.
- Zóó moesten zy zyn; voegde Heyman er by, maer...
- Zoo was nogtans, zeide de pastoor, Hy, die ons de wetten van het Evangelie hier kwam onderwyzen, Hy, die aen den mensch leerde: ‘Leer, van my, niet myne wonderen na te doen, maer dat ik eenvoudig van harte ben.’ Dat leerde Hy.
Er heerschte wederom, gedurende eenige oogenblikken, eene volkomene stille, gedurende dewelke iedereen de zedeles van den priester overwoog.
- Zoo is de jonge Evert! zeide tante Tilla zacht, en als tot zich zelve sprekende; maer Rig niet; neen, Rig niet....
- Gy hebt gelyk! zeide Daniël eenigzins gemelyk, en de pastoor ook; maer roep dat alles maer niet al te hard, dewyl gy Stengel volstrekt niet kunt missen. Zie eens, het koren staet gemaeid op het veld: de tarwe is byna ryp; er moet geploegd en gezaeid worden, indien gy niet wilt dat, eenmael de herfst gekomen, uw vee van honger verga..... De turf ligt droog in de heide, en elk oogenblik zie ik slecht weder te gemoet.... Er moet volstrekt vee verkocht en ander aengekocht worden, zoo als men my dezen morgen
| |
| |
gezegd heeft: en wie moet dat al te mael doen uitvoeren, en beloopen? Da er om, in Godsnaem, laet ons al eens het een en ander over het hoofd zien.... O, die ongelukkige jichtpynen, die my beletten in persoon alles na te zien!
- Nu, nu, bedaer, en heb geduld, myn goede vriend, zeide de pastoor; wy meenen het zoo kwaed niet met Rig Stengel, die in alle geval nog jong is, en gewis zich nog wel zal beteren.... God weet of de les, welke hy gisteren ontvangen heeft, hem niet tot inkeer brenge?
- Mogelyk! zeide Tilla. Daniël deed zyne twee lippen met eene vlugge beweging even vooruit komen, als of hy had willen zeggen, dat hy hier aen weinig geloof sloeg, en met het hoofd schuddende, zegde hy:
- Dat gaet er nooit geheel uit, dat is in het karakter der Stengels; zyn vader was ook zoo. Doch nemen wy er geduld mede; er is niets aen te doen.... Toch neemt hy vandaeg myne plaets niet als hoofdman, om geheel de gilde op nieuw in den war te helpen.... In alle geval kan men hem niet beletten, dat hy er toekomende jaer, verschyne, in de hoedanigheid van koning; maer tegen dien tyd hoopt Daniël, met Gods genade, ook daer te zyn; want ik gevoel wel, dat myne kwael niet meer verergert Tilla, wat ik daer zeggen zou, vergeet niet, de oude vrouw Stengel het een en ander in stilte, te doen toesteken; indien Rig zyne moeder vergeet, zullen er nog menschen zyn, die meer gevoel dan hy in het hart hebben.... Vergeet ook den ouden Bierinck niet...... Spraken wy daer even niet van
| |
| |
zynen zoon, van Evert? Ik heb den goeden jongen in geene eeuw meer gezien?
Deze vraeg was gerigt tot Coba, die met gespannen aendacht, de zamenspraek van den pastoor en van oom en tante had afgeluisterd. De Bloem van den Beukberg antwoordde niet op hetgene men haer vroeg; zy hief even den schouder op, en sloeg blozend de oogen benedenwaerts.
De pastoor had zyne pyp uitgerookt, zynen langen rotting genomen, en was, na afscheid van zyne vrienden genomen te hebben, heen gegaen.
|
|
Auteursrechtvrij