Logo DBNL
De wolfjager. Deel 2 (1860)

De wolfjager. Deel 2

(1860)–August Snieders–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

VIII.

Het was in het midden der maend july van het jaer 1567, dat twee ruiters, door eenen gids vooraf gegaen, zich op denzelfden weg bevonden, dien wy in het eerste hoofdstuk van ons verhael beschreven hebben.

De duisternis was reeds gevallen; er heerschte eene doodsche rust in het landschap langs weêrskanten van den weg, welke enkel door den doffen hoefslag der paerden in het mulle zand, onderbroken werd. De maen verschool zich van tyd tot tyd achter de dryvende wolken, en als zy te voorschyn kwam, spreidde zy een zilverachtig tooverlicht door de zwarte dennen, die hier en daer den weg omzoomden.

De gids ging eenige stappen voor de twee ruiters: wy herkennen in hem den Wolfjager; de ruiter op een driftig paerd gezeten, was niemand anders dan Cuyl; de tweede ruiter was een tenger jongman, die den hoed diep in de oogen had getrokken, en niettegenstaende den zoelen july-nacht, een ligten mantel over de schouders geslagen hield.

Het oog van den jager dwaelde gedurig regts en links, of zag scherp voor zich uit, als vreesde hy onraed. Somtyds stond Bout stil en luisterde, ofwel als hy twyfelde boog hy zich en legde het oor tegen den grond. Het scheen echter dat hy zich telkens bedroog en, gerust gesteld, zette men den nachtelyken togt voort.

De jongste ruiter scheen niet ten eenemale in de gerustheid van Cuyl te deelen; hy ondervroeg herhaelde keeren door eenen oogslag zynen medegezel, als deze oplettend de gebaren des jagers gadesloeg. De edelman stelde zynen jongen makker gerust.

De Wolfjager stond andermael stil.

‘Het loover ritselt!’ zeide hy, zich tot Cuyl wendende.

‘'t Is de nachtwind.’

‘Neen, alles is looverstil. Ik hoor duidelyk het slaen en kraken der takken.’

Bout nam zyn geweer van den schouder en maekte zich

gereed om elken aenval af te wachten. Cuyl plaetste zich zóódanig, dat hy zich tusschen den jongen ruiter en den kant bevond, van waer het gedruisch opsteeg.

‘Wie daer?’ klonk de stem van Arend Bout.

Het loover bewoog zich sterker, en welhaest sprong eene kleine gestalte, onder den uitroep van ‘goed volk!’ op den weg.

‘Hannibal!’ klonk het uit drie monden te gelyk.

De staljongen kon niet spreken van het hygen.

‘By den nikker, gy laet de tong hangen als een speurhond!’ spotte de Wolfjager. ‘Wat nieuws?’

‘De Spanjaerd ligt op tien minuten afstand van hier.’

‘Drommels!’

‘Hebt gy wel duidelyk gezien?’ vroeg de edelman.

‘Ik ben stil het ledige huis nader geslopen, en heb door het glasraem geloerd.’

‘Wie voert het bevel?’

‘Don Velasquez, edele heer.’

‘Hebt gy gansch den omtrek verkend? Heeft men schildwachten uitgezet?’ hervatte Cuyl.

‘Ik heb tot nu toe niets bemerkt, edele heer.’

‘Wat doen de schuimers?’ vroeg Bout.

‘Bah! zy denken op niets. Zy voeren een vrolyk leventje; de kroes gaet onophoudelyk rond; zy zingen en dobbelen.’

‘Vooruit dan!’ liet de jager er plotseling op volgen.

Toen Hannibal den naem des Spaenschen bevelhebber noemde, voelde Cuyl zyn bloed opbruisen, terwyl de jonge ruiter zich digter by den edelman trachtte te plaetsen. Hannibal verdween andermael als een jagthond in het kreupelhout, en de kleine karavane zette den weg voort. Men sprak niet dan fluisterend met elkander; men hield de paerden, hoe moeijelyk het voor de dieren ook wezen mogt, zooveel mogelyk in het mulle zand om het gedruisch van den hoefslag te breken.

‘Zie’ zeide de Wolfjager, terwyl zyn scherp oog door de nevelen des nachts drong, en zyn vinger regt voor zich uit wees; ‘ginds flikkert eene kuras in den maneschyn. Dat is een vriend. Stil, ik ga hem den broederkus geven.’

Eer Cuyl nog eene opmerking kon maken, sprong de gids vooruit en op den boschrand gekomen, riep hy qui vive? Het kuras verdween achter het loover. Bout naderde en welhaest bevond hy zich tegen-over een der Waelsche knechten, die, de tromp van het geweer op hem gerigt, op zyne beurt het qui vive? deed hooren.

Het schot viel en klonk en weêrklonk van echo tot echo, terwyl deze laetste byna te gelyker tyd den helderen schaterlach des jagers, over de onbehendigheid van den schutter, weêrgalmde.

‘Domoor!’ zeide Bout, dat zou nog geenen olifant kunnen raken op dertig voet afstands!’

In een omzien en eer de Waelsche knecht eenig ander wapen grypen kon, had Bout hem door zyne twee ontzaggelyke armen omvat, wrong hem tegen zyne sterke borst aen, plooide hem de lenden als eene korengarf, en bonsde hem op den grond, alsof hy eenen kaetsbal in de hand gehad hadde. Terwyl hy den knecht met de eene hand vasthield, haelde hy met de andere eene sterke touw te voorschyn, en op het oogenblik dat Cuyl te voet in het bosch kwam, om te zien wat er van zyn trouwen gids geworden was, lag de Spanjaerd reeds, met een stuk boomwortel in den mond, stevig aen eenen boomstam gebonden.

‘Styg op!’ sprak Bout driftig tot den edelman, en zich tot den Wael rigtende, liet hy er spottend op volgen: ‘Breng aen uwen meester, aen dien dapperen don Velasquez, de groeten van zyn besten vriend.’

In het huis, waervan Hannibal had gesproken, had men een oogenblik opgehouden met zingen en drinken, toen de echo het geweerschot overbragt; doch de galm was te onzeker, om er lang over na te denken, of zelfs om er gissingen op te maken.

In den eenen hoek van het huis, of liever van de puinen, waren de Walen, zoo als Hannibal gezeid had, bezig met

drinken en dobbelen; aen den haerd zat, of liever lag don Velasquez. Zyn oog was mat en zyne tong stamelde; zyn harnas was bemorst met wyn, dien hy door de onzekerheid zyner hand uit den tinnen kroes gestort had. Hy was dronken, de liederlyke Spanjaerd!

Aen den muer, en met gevaer van het gebouw in brand te steken, hadden de soldaten een brandenden takkebos van hartsachtig hout geplaetst, waervan de glans geheel het vertrek verlichtte; het geknetter der vlammen maekte eene wonderlyke muziek met het geklink der bekers, het gelach en gesnap der knechten, het gerammel der dobbelsteenen en het gerinkel van het geld.

‘Baldès’ riep don Velasquez op een oogenblik dat de knechten een helsch gedruisch hielden ‘Baldès doet die kerels zwygen!’

Baldès, die deel maekte van de bende, welke Claes-Arië's hut in brand stak en dezen ongelukkigen gids ten slotte opknoopte, was de luitenant der Walen. Hy was een Spanjaerd, die, zonder edelman te zyn, oneindig meer eigenwaerde bezat dan zyn meester, en zelfs met eene soort van verachting op dezen neêrzag.

‘Ha, Baldès!’ ging don Velasquez voort; ‘wy zullen vreesselyk huishouden in die Kempen, indien men er den wil onzer genadige vorstin niet eerbiedigt..... Die wyn’ voegde

hy er by ‘doet my het hoofd draeijen alsof het op eene pin stond.’

Baldès zweeg.

‘Ik zal doctor Spoel, die ik nu voor de tweede mael achter de hielen zit, met zyne beenen aen de galg doen hangen en hem zoo met myn rapier in twee splitsen..... Schenk in, Baldès!.... Het leven is kort en de vreugde is zoo zoet!’

De luitenant schonk.

‘Kent gy Nicolaï Cuyli, Baldès?’

‘Ja wel, segnor!’ was het koele antwoord van Baldès.

‘Ik heb last om dien knaep ook aen te houden; hy is verdacht der muitery genegen te zyn. Daerby, hy heeft my bestolen, gedreigd; men zal hem het hart uit het lyf rukken en het daerna in het aengezigt werpen van zyne bruid, die leugenachtige Martha.....’

‘Martha van Baldrikum?’ zeide Baldès met een fynen spotlach op de lippen.

‘Schenk in, ik wil vergeten; ik wil de herinnering verdrinken in stroomen wyn. Ha! ik heb haer toch mogen vertrappen, die slang! Hare Hoogheid stiet haer van zich af, alsof zy venyn ware geweest; want ik’ en don Velasquez klopte met den gevulden beker op zyne borst ‘ik had de vorstin gezeid dat zy de nieuwe leer was toegedaen.’

‘Heeft graef Karel van Mansfeld haer niet beschermd?’

hervatte Baldès, terwyl hy andermael den beker vulde die hem, met eene waggelende hand werd toegestoken.

‘Ha! die graef is ook een schurk! Al wie Nederlander zegt, wil schurk zeggen! Maer hy zal komen, Baldès, Alvarez de Toledo! Spanje zal gewroken worden. Er moeten hoofden vallen zoo veelvuldig als de hagel, die by winterdag op het veld neêrslaet, en dan eerst zullen zy gedwee worden, die muiters!’

‘Men zegt dat de hertog welhaest zal aenkomen.’

‘Zy zyn hem te gemoet gegaen, die bedelaers en waterdrinkers! Zy gaen nu reeds voor hem bukken, in afwachting dat hy hun het hoofd van den romp doe slaen. Egmond is de grootste verrader; maer het zal hem welgaen, en dien Mansfeld ook! Er zou geen regt meer zyn, indien men dezulken niet ten vure doemde!’

Op die wyze raeskalde don Velasquez, toen een gedruisch van menschenstemmen buiten de deur zich hooren liet. Deze werd welhaest geopend en drie of vier krygslieden drongen binnen, terwyl zy eenen onzer kennissen, Hannibal, voor zich uit stieten.

Toen de baldadige soldaten hem zagen, schoten zy allen in een langen schaterlach, en tien stemmen te gelyk vroegen aen de binnengetredenen, waer zy toch wel dat wonderlyk wild hadden opgespoord. Baldès gebood de knechten het

stilzwygen, en men sleurde den bevenden Hannibal voor don Velasquez.

De bevelhebber rigtte zich op, zag den knaep strak aen en vroeg op zyne beurt, waer men dien kabouter had gevangen? Een der krygsknechten berigtte, dat men hem op eenigen afstand van het huis had aengehouden; dat men hem voor eenen spion hield, die met de muiters in verband stond en die een hunner makkers, op eene vernederende wyze, aen eenen boomstam hadden gebonden.

‘Een spion!’ riep de Spaensche bevelhebber, stamelend. ‘Een spion?.... Spionnen moeten met de koord gestraft worden, even als die Claes-Arië. Maer stil! ik meen dien dwerg nog gezien te hebben. Baldès, vraeg hem eens uit wat deel der hel hy voortgekomen is?’

‘Hoe is uw naem?’ vroeg de luitenant in gebroken Neêrduitsch.

‘Hannibal’ was het bedeesde antwoord.

‘Vanwaer komt gy?’

De stalknaep aerzelde; hy vreesde zynen meester te verraden en moed scheppende, besloot hy leugen op leugen te stapelen, liever dan de waerheid te doen kennen, al wachtte hem dan ook het lot van Claes-Arië.

‘Ik kom uit de Vryheid Turnhout.’

‘Wat deedt gy daer?’

‘Ik bragt eene boodschap derwaerts van mynen meester, aen den Pluimgraef der Vryheid.’

‘Wie is uw meester?’

De knaep aerzelde.

‘Spreek.’

‘De edele graef Karel van Mansfeld.’

‘Hy bedriegt ons!’ riep don Velasquez. ‘Ha! ik ken u, kleine duivel! Gy zyt de stalknaep van dien ellendigen Nicolaï Cuyli!’

Hannibal sidderde; echter liet hy den moed niet zakken en de stem verheffende, hervatte hy:

‘Welnu, segnor don Velasquez, doe my dan opknoopen als gy durft! Gy zult zien dat de edele heer van Mansfeld, myn genadige meester, u rekening zal vragen over mynen dood.’

‘Hoe komt gy hier’ hervatte Baldès ‘in het midden des nachts en alleen in de heide?’

‘Ik ben verdwaeld.’

‘Wie heeft eenen onzer knechten aen eenen boom gebonden?’

‘Ik niet.’

‘Voor den drommel, sprinkhaen! dat geloof ik wel: Spreek op, wie?

Ik weet het niet: dat is heilig.’

‘Knoop op, zeg ik u!’ riep don Velasquez andermael

zynen soldaten toe. ‘Het is een spion, de knecht van een groot muiter, dien wy last hebben om geboeid en gekneveld aen den prevoost over te leveren!’

In een omzien was er eene lange koord over eenen balk geworpen, en Hannibal stond met een dreigenden strop om den hals, voor den bevelhebber. De moed, die de dwerg eenen oogenblik te voren de grootspraek in den mond gaf, om den naem van Karel van Mansfeld te bezigen, was verdwenen; het koude zweet brak hem uit; hy werd wit als een lykkleed; zyne kniën knikten en toen hy onder het gelach der soldaten, een weinig den strop om den hals voelde prangen, huilde en jammerde hy als een bezetene.

‘Ha! gy steekt de tong naer my uit, schelm!’ riep don Velasquez.

‘Neen, edele heer, neen!’ stotterde de knaep, want Baldès had den soldaten een teeken gegeven, den strop weêr los te laten.

‘Zeg my, waer of die Cuyli zich bevindt?’ hervatte don Velasquez. ‘Gy weigert?.... Hael op!’ En toen Hannibal een paer voeten van den grond hing, lachte de dronkaerd om het afschuwelyk gezigt dat de spartelende jongen trok.

Andermael liet men den ongelukkige naer beneden, en werd de strop weêr wat losser gemaekt, om den knaep wat adem te laten halen. Er is geene kleur op een palet gekend,

welke men niet op het gezigt van den stalknecht bemerkte. Hy leed meer dan duizend dooden; maer toch weigerde hy te spreken en vond integendeel troost in de gedachte, dat, terwyl de bende zich vermaekte met hem te martelen, zyn meester reeds verre weg zyn zou.

Na eene poos, en terwyl de afschuwelyke don Velasquez, spotte, lachte en dronk, werd de dwerg twee of drie malen in de hoogte geheischt, en liet men hem daerna weêr op den vloer neêrvallen.

Don Velasquez herhaelde telkens zyne vraeg; doch een doodsch stilzwygen volgde op zyne ondervraging, en toen eindelyk de Spanjaerd, ten gevolge van het veelvuldig drinken, achterover zakte, en met den beker in de hand insliep, gebood Baldès, welke alleen met verontwaerdiging die marteling had nagezien, dat men den gevangene zou los laten. Hy zelve bragt den stalknaep eenen beker versterkenden wyn aen den mond, en deed hem daerna in den hoek van den haerd neêrzitten.

Hannibal dacht echter dat zyne paspoort naer de andere wereld geteekend was; als de bevelhebber wakker werd, zou hy hem immers aen den eersten boomstam den beste doen opknoopen, even als hy het jaer te voren Claes-Arië tusschen hemel en aerde had doen dansen. En toch, Hannibal had het leven zoo lief, sinds hy voor de eerste mael op de erf van Arend Bout was aengekomen; hy gevoelde sinds dien dat

hy niet meer alleen in de wereld was, en dat er hem nog veel geluk zou kunnen toelagchen. Dat alles was voorby, en zelfs zyn meester zou misschien nooit weten, dat Hannibal gestorven was, om het geheim der nachtelyke reis voor zynen aertsvyand te bewaren.

De hoop echter verlaet ons niet: zy is onze gezellin als wy pas het wiegje verlaten; zy is het nog als de laetste adem op het punt is ons te ontsnappen. Hannibal hoopte ook: vooreerst op Baldès, en dan was er nog een voorgevoel in hem, hetwelk hem toefluisterde, dat die onverschrokken Wolfjager hem wel uit de handen dier ellendige Walen zou wegvoeren, al was het dan ook even als Elias in een vurigen wagen.

De hoop was te vergeefs; de nacht kroop traeg voort. Don Velasquez sliep zyne roes uit; de soldaten volgden zyn voorbeeld, zelfs de schildwacht stond slapende op haren post. Alleen Baldès waekte en hield gedurig het oog op den gevangene gevestigd. Toen de luitenant overtuigd was, dat allen in de diepste rust gedompeld waren, naderde hy den knaep, schonk eenen beker wyn in en reikte hem dien over.

‘Drink’ fluisterde hy ‘dat zal u kracht geven.’

Hannibal greep dankbaer den kroes aen en ledigde hem.

‘Gy zeidet de waerheid, niet waer?’ ging Baldès voort. ‘Zyt gy inderdaed in dienst van graef Karel van Mansfeld?’

Hannibal staefde de leugen.

‘Welnu, ga dan heen; tracht u, eer het zonlicht aen de kimmen doorbreekt, uit de voeten te maken. Zwyg, en beweer altoos dat gy de waekzaemheid der schildwacht bedrogen hebt.’

Baldès deed den knaep opstaen, opende behoedzaem de deur en de staljongen wankelde, eerder dan hy ging, de deur uit; buiten gekomen, scheen hy een oogenblik bedwelmd te zyn; doch het gevaer gaf hem kracht en als een spook, verdween hy in de duisternis.

‘Als dit lotgeval nu geene heldendaed is’ dacht Hannibal, terwyl hy zyne beenen met eene ongelooflyke snelheid voor- en achteruit slingerde, ‘dan is er geene regtvaerdigheid meer onder de zon.’

Baldès legde zich daerna op den grond neder, en eenige oogenblikken nadien was er, in geheel het huis, geen enkel wakend wezen meer.

Den volgenden morgen zou de onachtzame schildwacht ongetwyfeld de straf ondergaen voor het ontsnappen des gevangenen - en dit was ook zoo.

Don Velasquez had zyne herinnering niet ten eenemale op den bodem van den kroes gelaten: hy eischte den dwerg terug en toen deze te vergeefs gezocht werd, deed hy den Waelschen voetknecht aen eenen der boomen vóór het huis

binden en hem, tot den bloede toe, geeselen. Don Velasquez moedigde den geeselaer aen, hoewel Baldès menig woord ten gunste van den krygsman aenhaelde. De kommandant was doof; slechts het zien van het bloed, en daerop een beker schuimenden wyn, waren alleen in staet om hem weêr in eene goede stemming te brengen.

By eene heldere july-zon, die reeds hoog aen de kimmen stond, maekte de bende zich marschvaerdig.

De natuer was frisch, levendig en vol kracht: de dauw blonk in den glans der zon als juweelen, die de zorgelooze nacht had achtergelaten. Het gouden zonlicht danste op de toppen der speeren, op de gepluimde helmen, op de harnassen der knechten.

De troep stapte onregelmatig voort: hy kon ongeveer twintig manschappen tellen, waervan een tiental te paerd. Aen het hoofd reden don Velasquez en zyn luitenant Baldès.

De bende werd, zoo als wy reeds hoorden, naer de Kempen gezonden, om er hier en daer de orde te handhaven. Uit de groote steden verjaegd en gebannen, waren de predikers, zoo als wy gezien hebben, verpligt het land te verlaten of zich in afgelegene streken op te houden. De linnenwever, doctor Spoel, scheen echter de zaek niet te willen opgeven, en het was onder andere deze laetste pooging, welke don Velasquez ging beletten.

Omtrent op hetzelfde oogenblik dat de bende den weg voortzette, bevonden zich de twee ruiters en Arend Bout, die wy in den vorigen nacht verlaten hebben, op de erf van den jager, in de Turnhoutsche heide. Moeder Aecht zag met een achterdochtigen blik op de twee nieuwe gasten, hoewel zy Nicolaes Cuyl reeds meer dan eens op de erf gezien had. Bela integendeel scheen met het bezoek ingenomen en begroette den jongen ruiter met den naem van ‘Hannibal.’

‘Is Hannibal hier?’ vroeg de jager aen moeder Aecht.

‘Neen’ antwoordde deze, op eene byzonder bondige wyze.

‘Dat verontrust my’ liet Cuyl er peinzend op volgen.

‘Ze zullen hem opgeknoopt hebben gelyk Claes-Arië’ mompelde de oude ‘hy is ook al een van die belhamels!’

Cuyl glimlachte.

‘Ze moesten dien doctor Spoel ook maer tusschen hemel en aerde hangen’ hervatte de oude.

‘Waer is doctor Spoel tegenwoordig, moeder Aecht?’ hervatte de edelman.

‘Gisteren preêkte hy voor de wevers van Arendonck, en die wilden huilden en tierden als bezetenen - God zegene ons!’

‘Bah!’ liet de jager er gebiedend op volgen; ‘wat bekommeren wy ons met doctor Spoel!’

Bout verliet daerop het huis; Cuyl schoof zyn jongen makker den wel is waer ruwen, maer toch vry gemakkelyken leuningstoel voor; hy zelve zette zich naest denzelve op eene bank neêr.

Wy kunnen nu een nauwkeuriger oog op den jongen ruiter slaen. Hy scheen een knaep van vyftien of zestien jaren; hy had trekken, fyn geteekend als die van een meisje; zyne hairen, die slechts even onder den hoed uitpiepten, waren blond. Hy droeg zynen mantel vry links of ten minste weinig ruiterlyk over den schouder, en het was blykbaer, dat hy niet gewoon was met hooge rylaerzen aen te gaen.

‘Gy zyt hier in veiligheid’ zeide de edelman; de togt is snel en vermoeijend geweest; rust hier een weinig uit, alvorens wy de reis voortzetten.’

‘Ik dank u!’ fluisterde eene zachte en melodievolle stem, terwyl Cuyl tevens door een vriendelyken glimlach beloond werd.

De slaep daelde welhaest op den jongeling neêr; niemand bevond zich nog in de wooning tenzy Cuyl, en als Bela door het vertrek kwam, ging zy, ofschoon reeds op de bloote voeten, op de teenen, om den slaep des jongen ruiters niet te stooren. Cuyl zag lang en liefderyk naer den slaper, en de glimlach

rond zyne lippen duidde genoegzaem aen, dat de tevredenheid en het geluk in zyn hart schuilden.

Eerbiedvol nam de edelman de bloot gewoelde en tengere hand van den slaper in de zyne, en toen de hoed van dezen, door eene ligte beweging, van het hoofd viel, werd een zuiver blank voorhoofd zigtbaer en ontrolden zich lange blonde lokken, zacht en schoon als zyde.

De jonge ruiter was Martha van Baldrikum.

Sedert den dood van Joès van Baldrikum, had graef Karel van Mansfeld, als een getrouw vriend, de wooning van de edele jonkvrouw bezocht, en dank aen die magtige bescherming, bleef don Velasquez steeds op behoorlyken afstand. Bout had, zoo als wy weten, op last van den graef, Antwerpen verlaten en het was Cuyl of hem een hemel op aerde getooverd werd, toen hem én zyn goede vriend, én zyne Martha weêr gegeven werd. Hy kuste herhaelde malen de zoo duer gekochte rozette en den brief, waerin graef Karel hem berigtte, welk gevaer zyne verloofde liep als hy, in het gevolg van Margaretha van Parma, weêr naer Brussel vertrekken zou, terwyl de liederlyke don Velasquez te Antwerpen zou achterblyven.

Margaretha van Parma, was overigens ten hoogte gebelgd over de handelwys van de jonkvrouw en over den plotselingen ommekeer, dien men heer Joès op zyn doodsbed

toeschreef. Don Velasquez had den weg naer de zwakke zyde der vorstin weten te vinden. Deze trof niet alleen de edele jonkvrouw met hare ongenade; maer zy strekte die zelfs uit op Nicolaï Cuyli, en er was een oogenblik geweest dat zy aerzelde, of zy niet eene geregterlyke opeisching tegen hem zou uitvaerdigen. Men verdacht hem, even als de jonkvrouw, der Hervorming niet ongenegen te zyn. Wien verdacht men al niet in die yselyke dagen! Zelfs Karel van Mansfeld moest een oogenblik de verkoeling zyner hooge beschermster ondervinden.

Den 18 july vertrok Margaretha van Parma langs het water, met de bargie1 naer Brussel. Twee dagen te voren reed de graef van Mansfeld, in gezelschap van een jongen ruiter, die niemand anders was dan de vermomde Martha, de stadspoorten uit. Alvorens de stad met hare daken en torenspitsen uit het oog verdween, had de jonkvrouw herhaelde malen het hoofd omgewend. Men verlaet niet zonder zuchten de plaets onzer geboorte, het huis waer wy als kind gespeeld, als maegd geliefd hebben! Men zegt niet, zonder eenig nawee te gevoelen, de plek vaerwel waer wy kort geleden een dierbaer overschot aen den gewyden grond hebben toevertrouwd!

Op twee mylen afstand van de stad leverde de jonge bevelhebber het meisje over in de handen van Nicolaï Cuyli, die, vergezeld door den Wolfjager en Hannibal, haer ter bestemde plaets afwachtte. Het wederzien tusschen de twee verloofden was zieltreffend geweest; dat tusschen Cuyl en den graef, van de zyde des laetsten, was integendeel gedwongen. Ook de samenkomst was kort. Graef Karel had zyn ouden makker bondig den toestand doen kennen; hy had hem den uittogt van don Velasquez meêgedeeld en gezeid, dat als hem eenige overlast werd aengedaen, hy steeds op zyne bescherming rekenen mogt - en in dat woord bescherming lag het bewustzyn van invloed en magt wel wat al te duidelyk te lezen.

Alle staetkundig gesprek had de graef vermeden: dit ook zou wel wat kittelig zyn geweest voor zyne eigenliefde, en uit hoffelykheid had Cuyl de aenraking van die gevoelige snaer vermeden. Kortom, Karel van Mansfeld was in de oogen van Cuyl niet meer wat hy geweest was. Niettemin had hy getoond dat de goede gevoelens niet ten eenemale in zyn hart versmacht waren. Die opwelling bewees, dat zyn geweten eens uit den roes ontwaken zou, en de wroeging hem het hart zou afknagen over de veelvuldige strafbare feiten, welke hy in zyne wilde onbezonnenheid gepleegd had. Noch het gedruisch der gevechten, noch de

glinstering des hofs, noch de woeling der vermaken, noch al de roem der wereld zyn in staet de stem des gewetens te versmachten!

In galop en voor 't laetst met de hand ‘vaerwel’ wenkende, verliet de ruiter de plaets der byeenkomst. De bloedroode veder op zynen hoed schemerde nog eenige oogenblikken tusschen de boomstammen, en Karel van Mansfeld verdwynt voor het oogenblik in ons verhael van het tooneel.

Cuyl beschouwde, met een innig gevoel van geluk, de vrouw welke hy beminde en welhaest zyne gade wezen zou. De woorden ‘geloof, vertrouw en hoop’ welke op den kersnacht in zyne ziel weêrklonken hadden, waren nu waerheid geworden. Wat gaf hem de gramschap der hertogin, de bedreiging dat de overblyvende goederen van heer Joès, door het Spaensch gouvernement zouden aengeslagen worden, - hy bezat nu den ryksten en kostbaersten schat, dien de edelman had achtergelaten en die aen Cuyl door velen benyd werd.

Bela, de zinnelooze, sloop nader en kwam zich vertrouwelyk aen de voeten der slaepster zetten.

‘Arm kind’ dacht Cuyl ‘gy schynt als door een geheimzinnig gevoel tot haer gedreven, omdat gy gevoelt dat zy edel en goed is, dat zy u als eene zuster beminnen zal. O ja, Martha zal u leeren bidden; u van uwe moeder spreken

en op den zoeten toon harer stem zal de herinnering in u terugkomen.’

Een kus, welke Bela op Martha's handen drukte, deed deze laetste ontwaken. Zy zag verwonderd op, toen zy de zinnelooze met hare verwilderde hairen en loshangende kleêren voor zich zitten zag; Cuyl stelde haer gerust door te zeggen:

‘Dat is Bela, de zinnelooze dochter van Arend Bout.’

Martha huiverde; zy herinnerde zich don Velasquez, en als wilde zy zich wreken door te beminnen wat hy haette, trok zy het meisje nader by, streek de ravenzwarte hairen van het voorhoofd weg en glimlachte haer toe.

‘Gy zult myne zuster zyn, niet waer, Bela? zeide het meisje.

“Moeder.....” mompelde de zinnelooze.

“O ja, uwe moeder, als gy het wilt.”

En alsof de dankbaerheid eensklaps een helderen lichtstrael door het benevelde brein drong, greep Bela andermael de hand van Martha en overdekte ze met kussen.

“Nicolaï” zeide de jonkvrouw met tranen van aendoening in de oogen, wy zullen hen allen liefhebben, Bela, den Wolfjager en Hannibal!’

De zinnelooze danste vrolyk de achterdeur des huizes uit.

‘Het zal onzen pligt zyn, Martha, gelukkigen te maken.’

zeide de edelman, terwyl hy het meisje voor het openstaende venster geleidde.

‘O ja, pligt, gy zegt het wel. Zy hebben hun leven in de waegschael gesteld, om te vereenigen wat gescheiden was. Wat moet die arme Bout in het Steen geleden hebben! Wat marteling heeft hy daer onderstaen! Dank aen hem en aen dien trouwen Hannibal, ben ik thans weêr in uwe nabyheid, en bezit de ongelukkige wees een magtigen beschermer!’ en by die woorden speelde een dankbare glimlach om Martha's lippen.

‘Ja, dank aen hem, is het my geoorloofd thans weêr een kus op uw lief voorhoofd te drukken!’ en de edelman voegde de daed by de woorden.

Martha hervatte, terwyl zy de frissche lucht die door het venster speelde, inademde:

‘Wat is men hier vry en ongestoord, Nicolaï! Wat geuren de bloemen hier zoeter dan in de beslotene stad! Wat stille en droomende landstreek!’ en het meisje hielp den zachten wind, om de lange, blonde lokken achterwaerts te stryken.

‘Inderdaed, Arend Bout woont hier als een koning op zyn lusthof.’

‘Zeg eens, myn beste ridder’ hervatte Martha opgeruimd ‘bereidt gy my eene wooning in uwe Kempen, zoo aengenaem als deze?’

‘Voorzeker! Gy zult’ voegde hy er glimlagchend by ‘de vryvrouwe van Ter Kooijen1 zyn.’

‘Ter Kooijen?’

‘Eene aengename wooning, welke gy als uw kasteel kunt aenzien; omgeven door een weelderigen moes- en bloemhof en rykelyk voorzien van fruitboomen, dien gy als uw park zult kunnen beschouwen; een uitgestrekt bosch en weilanden, met eene beek dooraderd en dan eene nog uitgestrektere heide, die welhaest met een tapyt van purpere bloemen zal overdekt zyn.’

‘Overheerlyk!’

‘En dan, Martha, de rust; wy zullen vry zyn, niet omringd door de bespieders van Philips; wy zullen den haet, den nyd, de tweedragt niet als bloedige slangen rond onze wooning zien kronkelen; wy zullen het gekerm der onschuldigen niet hooren, noch het hart voelen openryten by het zien van het wee, dat ons arm vaderland verscheurt; wy zullen er God bidden, dat hy welhaest betere dagen voor Nederland doe aenbreken.’

Martha was peinzend geworden.

‘Neen’ zeide zy ‘wy zullen dat niet meer zien, en

ik dank er den Hemel voor. Ik heb alles vaerwel gezeid wat my lief was: het huis myner ouders en myne vriendinnen; ik heb in den nacht vóór myn vertrek, in gezelschap van graef Karel en den ouden bediende, het graf bezocht waer het stoffelyk overschot myner ouders rust. Aen alles bragt ik myn afscheid. Als men zooveel zielesmart geleden heeft als ik, dan verlangt men naer kalmte, naer rust. God geve! dat wy deze op Ter Kooijen zullen genieten..... En gy, Nicolaï’ ging zy vleijend voort ‘dweept gy nog altyd met uwen schoonen droom van een vry en zelfstandig vaderland?’

‘Die droom bleef my altyd by; hy zal my immer lief zyn; maer, helaes! wie weet of het ooit wel iets meer zyn zal dan een droom.’

‘Neen, het zal niet anders zyn.’

‘Waerom zegt gy dat op zoo stelligen toon, Martha? Het is zoo hard de laetste begoocheling van eene gedachte te verliezen, welke zich met ons vereenzelvigde.’

‘Heb ik u bedroefd?’

‘Neen, gy hebt gelyk. Al zou de droom waerheid worden, dan toch zou ik werkeloos moeten blyven.’

‘Wat wilt gy zeggen?’

‘Ik mag Martha van Baldrikum, eens myne gade geworden, niet meer verlaten. Ik zal, al brak het gunstige oogenblik aen om het rapier weêr te grypen, haer niet meer vaerwel zeggen.’

‘Gy zegt dus vaerwel aen uwen heerlyken droom, enkel omdat ik naer rust en kalmte verlang?.... Welk denkbeeld koestert gy toch van Martha, Nicolaï?’

De jongeling staerde zyne verloofde verwonderd aen.

‘Denkt gy, al ben ik maer een jong en zwak meisje, dat er in myne ziel geene liefde voor het vrye vaderland bruist?’

‘Gy verwondert my!’

‘Neen, al sprak ik u van rust en kalmte, daerom zal ik u niet weêrhouden, als gy eens geroepen wordt om voor de vryheid van ons volk te stryden. Uw droom is de myne, en toen gy op dien septemberavond van verleden jaer over een vry en onafhankelyk vaderland spraekt, toen, Nicolaï, was ik regt fier op u.’

‘Dank, heb dank, Martha!’ en de jongeling greep de handen van het meisje in de zyne en drukte ze inniglyk.

‘Neen, neen! ik was nooit Spaenschgezind; maer myn vader was onverbiddelyk streng en ik was het gehoorzame kind myns vaders, en zoohaest ik dengene leerde kennen, dien men my tegen mynen wil tot echtgenoot bestemde, vermengde ik, in mynen afkeer tot hem, al wat Spaensch was - en u, u beminde ik des te meer.’

Er tintelde eene zalige tevredenheid in de oogen van Cuyl; zyn hoogste wensch was nu bereikt: hy bezat niet alleen

zyne verloofde, maer die verloofde zou zelfs een spoorslag te meer zyn, om eenmael in het werkdadige leven terug te keeren, en tot datgene meê te werken, wat altyd de droom zyns levens geweest was. De rimpel, welke zoo dikwyls het voorhoofd des jongelings groefde, kreeg nu als het ware eene gansch andere, eene kalme uitdrukking.

Een gedruisch van menschenstemmen, dat zich buiten hooren liet, onderbrak de samenspraek; Martha verschrikte en fronselde de losgewoelde hairen snel te samen, drukte den hoed op het hoofd en sloeg den mantel andermael over den schouder.

‘Zie!’ riep Cuyl juichend, terwyl hy door het opene raem wees.

Arend Bout kwam schaterlagchend de erf opgedraefd; hy had Hannibal te paerd op den schouder zitten. De zinnelooze Bela zette aen dat tafereel nog meer vrolykheid by; zy danste en sprong, in gezelschap van de twee wolfshonden, den sterken jager vooruit.

‘Hannibal, Hannibal!’ riep Bela.

‘Ziedaer een triomfantelyke intogt’ zeide Cuyl.

‘Die arme jongen!.’ liet Martha er op volgen. ‘Wy zyn eigenbaetzuchtig geweest, Nicolaï; terwyl wy van het geluk in het toekomende spraken, misten wy den trouwen knaep.’

‘Ik had er een voorgevoel van, dat Arend Bout hem zou terugbrengen.’

‘Inderdaed’ riep de jager ‘ik heb den schalk op een half uer afstand van hier vinden liggen slapen. Hy sliep zoo gerust alsof er geene Spanjaerds in de wereld waren! By den nikker, heer Cuyl, hy heeft den Spanjaerd eene goede poets gespeeld, en daerom verdiende hy ook, te paerd op Arend Bout, te komen aendraven.’

Zoo uitgelaten had Cuyl den jager nooit gezien; hy scheen de gelukkigste der menschen, nu hy den dwerg aen de voeten zyns meesters mogt neêrzetten.

Hannibal vertelde zyn avontuer; hy nam daerby de houding en den toon van den meèst onverschrokken kryger aen; en volgens zyne loffelyke gewoonte werd het verhael hier en daer met eene rederyke bloem, altyd ter zyner eigene gunste, opgesierd. Bela luisterde met gespannen aendacht; zy lachte als de anderen lachten, zag droevig als er een zweem van droefheid over Martha's aengezigt dreef. De knaep verhaelde ook zyn nachtelyken togt, na aen den wreeden don Velasquez ontsnapt te zyn. Men zou gezeid hebben, dat hy nadien te midden, door gansch een leger had moeten slaen. In de verbeelding van Hannibal was het zoo, want in iederen boom zag hy een Spaenschen soldaet; in iedere flikkering van het maenlicht eene dreigende speer. In den morgen, by het opgaen

der zon, ontmoette hy eenige landlieden uit den omtrek, die hem den kortsten weg naer Arend's hut wezen.

Op eenigen afstand van daer werd de knaep door de vermoeijenis overmeesterd, en hy sliep in het gras, dat den weg omzoomde, rustig in. Gelukkig was Bout langs die zyde ter zyner opsporing uitgegaen.

De Wolfjager zette eene steenen kruik en een half dozyn tinnen kroezen op tafel.

‘Heer Cuyl’ zeide hy ‘wy moeten, alvorens te vertrekken, deze kruik met ouden wyn ledigen; het is een geschenk van den prior van Corsendonck. Dank zy den hemel, nu immers zyn wy altemael vereenigd.

‘Gy hebt gelyk, en het heeft moeite gekost!’ liet Cuyl er vrolyk op volgen.

Ieder greep den kroes vast. Alleen Aecht hield zich terug en rigtte hare brandende blikken op de groep, die aen het open venster stond; zy rekende reeds uit hoeveel geld de kruik met kostbaren wyn waerd was, en zy haette die vreemdelingen, even als haren schoonzoon, welke haer alweér van dien schat beroofden. De bekers stieten naer vaderlandsch gebruik tegen-een, en Cuyl dronk op den vriendschappelyken band, die allen, onaengezien stand of rang, moest omsluiten.

‘Drink maer’ mompelde de oude Aecht, terwyl de

scherpe oogen in het perkamenten aengezigt vlamden ‘de wyn zal u later slecht bekomen!’

Die woorden werden op dreigenden toon uitgesproken, en er lag iets profetisch in opgesloten. Allen gevoelden er het uitwerksel van; de kroezen klonken niet meer; de monden zwegen en ieders oogslag was ondervragend op de oude Aecht gerigt, die in den hoek van het vertrek stond.

‘Wat nieuws weet gy dan?’ vroeg Bout gemelyk.

Aecht zweeg of liever grommelde iets tusschen de tanden.

Een dof gedruisch steeg, op dat oogenblik, in de verte op; het kwam allengs nader en men onderscheidde welhaest stemmen die zongen, tierden en schreeuwden. Eene ordelooze bende trok over den heide-weg; voorop reed een man, in een lang zwart kleed gehuld; het rybeest was een oude, luije ezel, welke van tyd tot tyd met stokslagen door de vrouwen werd voortgedreven. De ruiter was een lang, mager man, wiens spillebeenen langs het dier neêrhingen en byna door het zand sleepten. De menschen, die hem volgden, waren armoedig, sommige zelfs maer half gekleed, en aen de woeste kreten of bewegingen der mannen, aen de verwilderde trekken der vrouwen, meer nog dan aen hare lompen, zag men welhaest, dat zy tot de laegste klassen der samenleving behoorden.

De man op den ezel sprak met luider stemme tot zich-zelven,

zonder zich aen het gedruisch, 't welk hem omgaf, te stooren.

‘Doctor Spoel!’ liet de edelman zich plotseling ontvallen.

‘Omringd door al wat de Kempen baldadigs heeft’ voegde de jager er by.

‘Welnu, wat geeft ons dat!’ hervatte Cuyl en zette den kroes andermael aen de lippen.

De edelman wilde daerdoor den slechten indruk verdryven, dien de woorden van Aecht en het verschynen van die bende op de aenwezigen gemaekt hadden; doch het gelukte hem niet, en er was op den bodem zyns harten zelf iets dat hem, met eene kwalyk verborgene onrust, de groep deed achterna zien. Zy verdween welhaest en het gedruisch dat, langzaem als een onweêr was opgestegen, stierf ook weêr even langzaem weg.

Wat was de reden dier onrust? Men dacht algemeen aen don Velasquez, welke met zyne bende de Kempen introk en tot zending had den laetsten prediker te verdryven. Men dacht aen het waerschynlyke samentrekkingspunt, waerin men zich zou bevinden, en waervan Martha den weêrschok zou kunnen gevoelen.

Die slechte indruk werd slechts teenemael uitgewischt, toen den volgenden dag in het godshuis te Postel, het huwelyk gevierd werd, tusschen Nicolaes Cuyl en Martha van

Baldrikum; alleen Bout scheen nog onder den indruk van het gebeurde te lyden.

By hare aenkomst in het klooster had Martha het mansgewaed afgelegd, en in eene der neêrhuizingen al de eerste noodwendigheden des levens vereenigd gevonden; want vele der tilbare goederen van wylen heer Joès, waren reeds vroeger, op eene min of meer bedekte wyze, naer de Kempen overgebragt. Zy vond er haer huiskleed, zoowel als hare prachtgewaden, waermeê zy eens, gevierd en aenbeden, in de hofhouding van Margaretha van Parma geschitterd had.

‘Zyt gy te vreden, Martha?’ had Cuyl met eenen glimlach op de lippen gevraegd, en het blonde meisje had hem met eenen glimlach geantwoord, die meer zeide dan duizend woorden. ‘Te Ter Kooijen zult gy het overige vinden’ ging de jongeling voort. ‘Hannibal zal er myn vertrouweling, Bela, welke gy door uwe zoetheid de rede zult teruggeven, zal er uwe vriendin worden.’

Bout was op den huwelyksdag in zyn zondagspak, en Hannibal had zyn blontkleurig kleed voor den dag gehaeld, in hetwelk wy hem te Antwerpen voor den Roeyen Leeuw zagen paradeeren; hy had zelfs het overgroot rapier niet vergeten. Wat bruid en bruidegom betreft, deze schenen op dien dag in de schitterendste dagen der wereldsche grootheid terug gekeerd. Over een pad van frissche bloemen traden

zy ter kerke, en deze laetste was, als door eenen tooverslag, met kransen en loover doorslingerd geworden; de klokken weêrgalmden wyd en zyd; de beijaerd zong uit de hoogte des torens zyn vrolyk lied; het orgel dreunde en de monniken in hunne hagelwitte kleederen, knielden rond het altaer en baden in hunne hymnen om zegen voor bruidegom en bruid.

Huibert Simonart, de eerbiedwaerdige overste, zegende het huwelyk in, by hetwelk Arend Bout en Hannibal als getuigen optraden. Na de plegtigheid ontmoetten wy beiden in de kloosterkeuken; zy ledigen daer eene kruik van den besten wyn, op de gezondheid van bruid en bruidegom.

Hannibal was uitgelaten vrolyk; hy dronk driemael tegen Bout eens den kroes ledig, en ieder keer zoog hy er als het ware den laetsten druppel uit, lekte de lippen, klokte met de tong, om te doen verstaen dat de wyn van 't paters vaetje wezenlyke godendrank was; hy sloeg ten laetste zynen beker zoo geweldig op de tafel, dat het den keukenbroêr, die het spit draeide, schrikken deed.

Nu eens stelde de knaep eenen dronk aen de pas gehuwden in, dan zong hy een vrolyk liedeken; nu trok hy zyn rapier, dreigde met stotterende tong en scheef getrokken oogen, er al de Velasquezsen aen te rygen gelyk braedpaling, en om te doen zien wat gezigt de Spanjaerd trekken zou, verklaerde

hy den keukenbroêr, dat hy hem voor de aerdigheid eens aen zyn rapier ging steken.

Hannibal bragt het echter niet verder, dan dat hy eenen aenval tegen het aen het spit gestoken speenvarken waegde, en het door de ribben stak dat het vet in het vuer kiste. By die misdaed van lèze-cuisinier rees de keukenmeester in de hoogte, en het zou met den held wonderlyk afgeloopen zyn, indien Bout hem niet by den kraeg gegrepen en hem met eenen wip op den schouder gesmeten had, om hem naest Muro, in den stal, zyne roes te laten uitslapen.

Bout nam zyn geweer en verliet daerop het godshuis. Eene sombere gedachte scheen hem bezig te houden, en echter het klooster hield nog altoos feest: de klokketoonen en de beijaerd schenen hem achterna te roepen, dat zy gelukkig waren door de huwelyksplegtigheid; kinderen en vrouwen kwamen hem tegen met bloemen, om deze der bruid aen te bieden; honderde armen verlieten de poort, na er milde aelmoesen ontvangen te hebben.

 

Wy zullen ons middelerwyl in een ander dorp der Kempen, te Arendonck, verplaetsen, alwaer wy den Wolfjager welhaest terug vinden.

Den dag te voren zagen wy de bende van doctor Spoel,

met dezen prediker aen het hoofd, in de rigting van het gezeide dorp verdwynen.

De gewezen linnenwever en die zich in leeraer herschapen had, bevond zich sedert eenigen tyd in het hartje der Kempen; hy trok van dorp tot dorp, omringd door eene ordelooze menigte uit de omliggende gemeenten saêm geraept; hy predikte onder de breed getakte linden, op de marktpleinen, in deze of gene schuer, op de hoeken der straten, in de digte mastbosschen, in de weide of op den openbaren weg; hy doopte de kinderen aen de snel vlietende heidebeek, even als een ronddwalende apostel, uit de eerste dagen des Christendoms.

Doctor Spoel mogt dan ook een man van overtuiging zyn, doch zyne aenhangers uit overtuiging waren op verre na niet talryk. Velen sloten zich enkel en alleen by de bende aen, om, onder den dekmantel der Evangelie-leer, deze laetste op hunne manier toe te passen. Dat gebeurde maer al te dikwyls, en wy maken er ook de overtuigden niet verantwoordelyk voor. Doctor Spoel was echter zoo als wy zeiden, doordrongen van zyne zending en hy hoopte de Arendoncksche, Reuselsche en Bladelsche heidenen eenmael op het pad der deugd terug te brengen.

Moeijelyke zending, voorwaer!

Wy ontmoeten doctor Spoel te Arendonck, omringd door zyne zoogezeide lammeren; de lindenboomen beschermen de

gemeente tegen de al te brandende zonnestralen; de lidmaten liggen hier en daer in het gras of in het zand. Eenige luisteren naer de stem des predikers, die eene boerenkar tot katheder heeft; moeders sussen hare schreeuwende kinderen; knapen vechten en rollen door het zand; mannen knutsen met de kroesen en drinken.

Doctor Spoel is een lang en mager man, met armen die meer dan eene buitengewoone lengte hebben en welke hy soms, in de warmte der prediking, als molenwieken rondslaet.

Zyn gelaet is uitgemergeld en bleek; zelden slaet hy de oogen naer beneden, meestal houdt hy ze ten hemel gerigt; zyne stem is hol, zyne spraek langzaem en statig, en de kalmte blyft hem zelfs by, niettegenstaende het onweêr dat uit zyne weinig gehoorzame aenhoorders opstygt en soms in bliksems op zyn hoofd dreigt los te bersten.

‘Want’ zoo leeraerde Spoel in dat oogenblik ‘daer zullen er velen in mynen naem komen, zeggende: ik ben het en zy zullen er velen verleiden. Marcus Evangelie, kapittel XIII, vers 4 en 5.’

‘Op uwe gezondheid, doctor Spoel!’ riep een der rabauwen achter in den hoop. ‘Hier, geef eenen beker aen den hooggeleerden doctor; zyne keel moet zoo droog zyn als de perkamenten omslag van zyn boek.’

Een half dozyn kroezen werden den leeraer toegesteken.

‘Neen, want er staet geschreven by Mattheus: ‘de Zoon des menschen is gekomen, etende en drinkende, en zy zeggen: ziet den brasser en den wynzuiper, der publikanen en zondaren vriend.’

‘Laet ze razen en tieren, doctor. Drink! Op uwe gezondheid.’

‘Neen’ hervatte de prediker ‘want er staet geschreven: ‘de wyn is een ding vol onkuischheid, en de dronkenschap is een oproerig ding; zoo wie daerin geneugte heeft die zal niet wys wezen.’

‘Wyn, wyn? het is geen wyn! Doch waerom drinken wy geenen wyn?’ riepen meer dan twintig stemmen, zonder op het proverbia door Spoel aengehaeld, acht te geven.

‘Ja, ja!’ schreeuwde een groote kerel, met rosse hairen en baerd, en die een oud rapier in de vuist klemde. ‘Het volk moet wyn hebben!’

‘De kelders van het klooster te Postel stroomen over van het druivennat!’ tierde een andere.

‘Naer het godshuis, naer Postel!’ schreeuwden de menigte.

‘Er staet geschreven’ hervatte de rosse aenleider spottend: ‘de gestolen wateren zyn zoet en het verborgen brood is lieflyk.’

‘Hoerrah voor de gestolen wateren!’ weêrklonk het

by een deel der bende - en de rosse kerel knipte een oog van verstandhouding met eenige andere knapen, die zich in de vergadering bevonden, en die hem in 't geheel niet vreemd waren; zy waren van die ellendige stroopers, welke, zoo als wy hooger zeiden, de beweging slechts tot dekmantel hunner deugnietery gebruikten.

Doctor Spoel trachtte te vergeefs het woord te nemen; het volk raesde, tierde en huilde rondom hem gelyk een onweêr. Spoel kruiste de armen op de borst en in die kalme houding, wachtte hy het einde van den storm af, dien ‘de koningen der aerde’ rondom hem verwekten.

Toen hy echter het woord hoopte te kunnen nemen, steeg er eene andere stem op, die zoo krachtig was dat zy geheel het gedruisch overheerschte; het was die van Arend Bout, welke, het geweer aen den bandelier op den eenen schouder gehangen, tegen eenen lindenstam leunde:

‘Men zal u te Postel onthalen, Tewis!’ riep de jager.

De rosse kerel zag op en wierp zyne fonkelende blikken op den jager.

‘Neen, wy zullen ons zelven onthalen’ antwoordde hy ‘op den besten wyn en het lekkerste brood!’

‘Men zal u stokslagen opdisschen.’

‘Wie durft ons hier tegenspreken?’ bulderde de rosse, terwyl hy het rapier dreigend in de hoogte stak.

‘Ik!’ antwoordde Bout.

‘Ha, gy zyt het dan, die hier als der papen verdediger optreedt!’

‘Ik zal weldoende en eerlyke menschen tegen plunderaers en dieven beschermen, en des noodig.....’ en Bout zichzelven onderbrekende, sloeg de hand op den loop des geweers.

‘Peis, peis!’ klonk de holle stem van doctor Spoel: ‘die het gekyf lief heeft, heeft de overtreding lief; die zyne deur verhoogt, zoekt verbreking.’

‘Naer den drommel met uwe teksten! Naer de galg met den Wolfjager, den bespieder!’

Bout glimlachte.

De rosse Tewis, een gewezen stoeldraeijer van Bladel, die zich in het vorige jaer, tydens den beeldenstorm in de Kempen, eene niet zeer gunstige befaemheid had verworven, sprong plotseling voor Bout; deze rukte snel eenen eikenstok uit de hand van eenen der omstanders, en terwyl de stoeldraeijer met zynen degen schermde, zwaeide de eikenstok in snelle kringen door de lucht, en zond ten laetste het wapen ter hoogte van den lindenboom door de lucht; daerna viel er eene hageljagt stokslagen op den rug van den volksleider.

Bout werd algemeen toegejuicht, en de rosse ging eindelyk zynen toorn in de naburige taveerne uitbraken.

De wyn van den overste was voor het oogenblik gered; doch een der in lompen gehulde of liever halfnaekte kerels, beweerde dat men brood en kleêren by de kloosterheeren zou gaen halen.

‘Ja, wy moeten kleêren hebben, kleêren om onze naektheid te bedekken.’

‘Zy hebben gelyk!’ mompelde de rosse andermael, die middelerwyl terug gekomen was. ‘Waerom moeten wy half naekt en de kloosterheeren, met goud overdekt, gekleed gaen!’

‘Dat is waer!’ schreeuwde de menigte.

‘Peis, broeders!’ onderbrak de leeraer, en hy opende den mond reeds om zyn gezegde door een nieuwen tekst te staven.

‘Naer den duivel met dat eeuwige “peis.”

“Aenmerkt de leliën des velds” zeide de doctor, zonder door de woeling onthutst te worden; “aenmerkt hoe die wassen; zy arbeiden, noch spinnen.....”

“Wy ook willen arbeiden, noch spinnen!”

“..... Maer ik zeg u, dat Salomo in al zyne glorie niet gekleed was als eene van deze.....”

“Wy zullen ons ook kleeden als de leliën des velds!” riep de rosse spottend; wy zullen ons vesten en mantels maken uit de witte habyten der kloosterheeren!’

‘Hoerrah voor de leliën des velds!’ en er steeg een ruwe schaterlach uit de vergadering op.

‘Voorwaer, ik zeg tot den rossen broeder’ hervatte Spoel: ‘zy hebben hunne tongen gescherpt als serpenten: venyn der adderen is onder hunne lippen.’

‘Doctor Spoel gy raeskalt’ hervatte de rosse; ‘ik heb den Bybel ook doorlezen en de vergadering zal beslissen, wie van ons de beste uitlegging van het Evangelie geeft.’

‘Leve rosse Tewis!’

‘Op de kar, op de kar! Weg met doctor Spoel!’

Tien of vyftien persoonen, vrouwen en mannen grepen den doctor vast, rukten hem van de kar en onder het juichen der menigte klom de rosse, die weêr het rapier in de hand had, op het voertuig.

Hy sprak, doctor Spoel parodieërende:

‘Broeders, er staet geschreven, onregtvaerdig goed zal den bezitter als vuer in de handen branden, tot hy het weêrgegeven hebbe aen den eigenaer. Waer hebben de monniken al die gronden, hoeven, tienden en bosschen gehaeld, die zy bezitten?’

Men zweeg op die vraeg, niet wetende wat antwoorden; maer de rosse wilde zyn doel bereiken, en gaf hun het antwoord in den mond:

‘Zy hebben het gestolen.’

‘Ja, ja!’ huilde de menigte.

‘Van wien?’

‘Van ons, van ons!’

‘Dan zyn de kloosterheeren?....’

‘Schelmen.’

‘En wy?’

‘Eerlyke lieden.’

‘Ja, schelmen: geweld hebben zy gedaen, beroovende de weezen’ ging de stoeldraeijer voort.

‘Ja, ja, dat deden zy.’

‘..... En het gemeene arme volk hebben zy beroofd.....’

‘Dat is waer.’

‘..... De naekten en gaenden zonder kleed en de hongerigen hebben zy de airen ontnomen.’

‘Dat deden zy.’

‘Dat deden zy!’ spotte Arend Bout ‘en gy vergeet dat de monniken u allen overladen hebben met weldaden; met brood, vleesch en bier, deksel en kleêren; schoeisels voor uwe naekte voeten hebt gy by hen gevonden. Nog niet lang gelepen spysden zy ongeveer vyf duizend armen op een enkelen dag. Gisteren nog.....’

‘Wy moeten meer hebben! Weg met dien bespieder daer!’ hervatte de rosse en wees met den vinger naer den Wolfjager; doch niemand durfde Bout aen het lyf en men

vergenoegde zich met de stem des jagers te overschreeuwen.

‘Wat gestolen is moet den eigenaer wedergegeven worden’ hervatte de rosse. ‘Wie zyn de eigenaers?’

‘Wy, wy!’ huilde de menigte.

‘Ja, er staet geschreven: ‘zy zyn een luttelken verheven en zullen niet blyven staen; zy zullen vernederd worden gelyk alle dingen, en gelyk de toppen der airen zullen zy in stukken gewreven worden.’

‘Weg met hen!’

‘..... En van de puinen der kloosters, zegt de Bybel, zullen de arme wevers huizen bouwen, en zullen gekleed gaen in 't fynste kleed van den prior, en zullen eten zyn witste brood, en de kraen steken in het oudste wynvat van den prior.’

‘Heiligschennis!’ riep doctor Spoel ‘dat staet nergens in de H. Schrift.’

‘Als het er niet in staet, dan zou men het er maer moeten in zetten!’ riep, de rosse. ‘Wat zegt er de gemeente van?’

‘Ja, ja! dat moest er in staen.’

‘Indien het in den Bybel van doctor Spoel niet staet, dan ten minste staet het in de Arendoncksche Schrift, en dat is de echte.’

De menigte huilde en tierde en men zag aen dat tooneel,

genoegzaem wat stichting de Evangelieprediking onder die heidenen der heide maekte. De ordelooze bende had dus eenen plundertogt naer Postel besloten. Doctor Spoel werd niet meer aenhoord en hoewel hy afschuw van de eeredienst der kloosterlingen had, wilde hy echter aen den voorgenomen diefstal de hand niet leenen. Met groote stappen, de lange magere armen in de hoogte gestoken, verliet Spoel de onverbeterlyke schaer en zeide, toen hy voorby Bout ging:

‘Met degenen die vrede haten was ik vredelyk; als ik hen toesprak, stonden zy tegen my op zonder zake.’

Arend Bout had te vergeefs al zyne welsprekendheid gebruikt, om het volk van dat ontheiligend voornemen af te brengen. Hy riep in het geheugen al het goede dat de monniken deden:

‘U, Tewis, lieten zy vry hout in hunne bosschen kappen, toen uw huis door den brand verteerd was; u, Marten, hebben zy zes jaren huer kwytgescholden, toen de ziekte onder uw vee u ten onderbragt; u, Jeurie, hebben zy de tiende geschonken, toen gy een slechten oogst had; de meesten van u hebben er jaren lang brood en vleesch gekregen, hulp en onderstand voor uwe zieken en ouderlingen, voor de gebrekkelyken en weezen.....’

Men lachte den Wolfjager vierkant uit, zelfs toen hy de bende verwittigde, dat zy op een aenrukkenden troep Walen

zoude stooten, onder kommando van don Velasquez. De rosse Tewis was de afgod der bende en dezen gehoorzaemde men. Toen de jager zag dat de plunderaers zich tot den aftogt gereed maekten, verliet hy heimelyk de plaets en eens zeker zynde van niet meer bemerkt te worden, draefde hy als een krygsros over de heide heen, en rigtte zich regtstreeks op den toren van het godshuis.


Vorige Volgende