Logo DBNL
De wolfjager. Deel 2 (1860)

De wolfjager. Deel 2

(1860)–August Snieders–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

VII.

Het Steen! Dat woord heeft ons altyd eene huivering ingeboezemd, en dit des te meer nu de geschiedenis ons nauwkeurig geleerd heeft, wat al wraekroepende gruweldaden dáér, achter die muren, eens gepleegd werden1.

Het is nog niet lang geleden, dat ik, in gezelschap van eenige myner vrienden, die afschuwelyke martelplaets der XVIe eeuw bezocht. Wy hebben getoefd in die holen, waer het zonlicht nooit met een enkelen zyner gouden stralen heeft kunnen door dringen; het is alsof men alle middelen heeft aengewend die mogelyk waren, om den gevangene

licht en lucht te benemen; wy zagen, by den fakkelglans, de yzeren krammen in de muren en aen het gewelf, welke voor de marteling gediend hadden; de yzeren ketingen met halsen voetbanden, altyd gereed om de slagtoffers te ontvangen; wy bezochten den smachtkelder, nauwelyks eenige voeten groot; wy lazen de woorden die de slagtoffers, als een vloek die door de eeuwen heenklinkt, op de muren gegriffeld hadden.

In die holen liggen thans, naest het overblyfsel dier marteltuigen, koopwaren opgestapeld: wonderlyke mengeling, inderdaed! Hooger, langs de straet, ontmoet men nog altyd de met yzer beslagen en met tralievensters voorziene deuren; doch stoot deze laetsten open en gy zult de kerkers van voorheen bewoond zien door arme, maer vrye menschen; gy ziet er printen aen de wanden, bloemen op de vensterbank; gy hoort de moeders vrolyk zingen by de wieg van haren zuigeling; gy zult by uw binnentreden welligt een blozend meisje het hoofdje, dat zy over het naeiwerk gebogen hield, zien opligten en u, met eenige verlegenheid, goeden dag knikken.

Onder de gewelven der kapel, waer zoo menige veroordeelde, pligtige of onpligtige, de laetste oogenblikken zyns levens in het gebed doorbragt, onder die gewelven arbeidt nu de nyverige werkman en zingt er, zonder nadenken, zyn bly en

zorgeloos volkslied. Op de binnenplein, in het wachthuis, op de breede steenen trappen, waer zoo dikwyls het gekerm der ongelukkigen, het onbarmhartige bevel des beuls, en de vloek van den Spaenschen soldaet weêrklonk, spelen, rollen, dartelen en schateren nu kleine jongens, die spottend den vreemdeling aenstaren, wanneer een woord van ontzetting zynen mond ontvalt.

Die arme volksvrouwen, die werklieden, die kinderen denken niet, dat zy dartelen, zingen, hare zuigelingen wiegen tusschen muren, die stroomen bloed gezweet hebben. Eens zal deze of gene knaep, die de sprankel der denkingskracht in het hoofd gevoelt, zulks weten en welligt kan de bewustheid, dat zyne wieg tusschen die muren geschommeld werd, later invloed op zyn gedachten-leven hebben.

Klimt men hooger, dan wordt het gezigt nog vreedzamer: in de eene cel kweekt een der bewooners zyne zangerige vogels, en in den toren, die destyds zyn spits in de golven der Schelde spiegelde, huizen thans eene gansche vlugt witte en blauwe duiven, die vry de galmgaten in en uit vliegen, als wilden zy aen den schipper, die op den wyden plas in zyne boot wiegelt, zeggen, dat het Steen in onze dagen een huis des vredes geworden is.

In geheel dit gebouw heerscht echter iets doodsch, iets akeligs, waertoe de herinnering aen het verledene gewis veel

bydraegt; het heft zich niet meer ten allen kante fier als een dwingeland in de hoogte; het heeft zyne verzakkingen, zyne bouwvallen en deze geven aen die gevangenis het aenzien eener boetvaerdige, welke zich nederig en berouwvol tusschen de daernaest gelegen gebouwen, wegschuilt. De puinen hebben een spraekvermogen, dat ons altyd tot in het diepste der ziel ontroert: zy zyn de welsprekende getuigen van den ondergang der magten, welke de volkeren onderjukten!

Laet ons voor eenige oogenblikken het Steen weêr bevolken.

Wy plaetsen Spaensche, Waelsche of Duitsche krygsknechten aen den ingang; wy hooren voor in de wachtkamer weêr het gelach, het gesnap, het gezang hunner makkers, terwyl op hetzelfde oogenblik, beneden en boven hen, slagtoffers, welligt onder de martelingen van den beul, den laetsten snik geven.

Laet ons de dubbele poort, welke met een donderend gedruisch achter ons toevalt, doorgaen en twee mannen volgen, die juist den trap afdalen om naer de onderaerdsche kerkers te gaen. De een, welke vooruit treedt en eene kleine lantaern draegt, hoewel het nog maer schemer-avond is, moet de cipier zyn. Hy is een sterk gebouwde kerel, met een koel en onbewegelyk gelaet, en wiens uiterlyk nooit den indruk zyner ziel verraedt. Zyn stap is geregeld; nooit

verhaest of vertraegt hy dien, hetzy hy dan den opgeslotene den dood of het leven aenzeggen moet. Nooit is er een woord van medelyden over zyne lippen gerold; nooit heeft een traen by het zien van het folterendste lyden, zyne wimpers vochtig gemaekt; maer ook nooit heeft hy den ongelukkige, door een enkel woord of door eenen lach, vernederd en bespot. Daerom, veroordeel hem niet: wie weet wat er in de diepste kronkels van zyne ziel omgaet!

Achter hem gaet een man, die den regter mantelslip over den linkerschouder geslagen heeft, en daerdoor grootendeels zyn aengezigt verbergt. Hy stapt onzeker en als koortsachtig voort: een bewys dat hy, zoo als de cipier, in die gewelven des doods niet te huis is.

Beiden komen eindelyk aen eene zware en zeer lage deur. De sleutelbos rinkelt en er ligt iets spottends in dat gedruisch; de sleutel verwekt in het slot eenen schreeuw als die eener tygerkat. Het licht der lantaern werpt een flauwen glans in den kerker. De cipier verzocht zynen gezel om binnen te treden, terwyl hy hem het licht overreikte. De hand van den vreemdeling beefde, en er was ontroering in zyne stem toen hy zeide:

‘Is het hier?’

‘Ja, segnor!’

‘En gy verzekert my.....’

‘Dat alles in orde is, zoo als gy het bevolen hebt.’

‘Goed.’

‘Is er nog iets van uwe bevelen?’

‘Wacht my boven aen den trap.’

De cipier verwyderde zich. Die, welken hy tot geleider gediend had, trad binnen. In het enge hol stond een man aen den muer geklonken. Ringen, aen den wand vastgemaekt, omknelden zyne beenen en zynen hals, terwyl daerenboven zyne handen aen elkander waren geboeid. Het gelaet van den gevangene was akelig bleek en verwrongen; men zag dat hy leed onder de tortuer, welke hem werd aengedaen. Toen het licht der lantaern geheel op zyn gelaet straelde en hy zynen bezoeker herkende, kwam er een sarcastische lach rond zyne lippen spelen en ‘lafaerd’ mompelde hy.

De man, welke daer aen den muer staet als de grootste misdadiger, is niemand anders dan Arend Bout, en in den bezoeker herkennen wy welhaest don Velasquez.

De Spanjaerd wierp zynen mantel achteruit op den schouder, en zette de lantaern op den steen, dien den gevangene tot zitplaets, tot tafel en zelfs, met eenig stroo, tot bed dienen moest. Don Velasquez zette zich naest het licht neêr, en beschouwde met een duivelschen lach zyn slagtoffer. Bout zag den Spanjaerd, men zou gezeid hebben, met onverschilligheid aen. Die zelfbeheersching, welke de

Kempenaer in ruime mate bezat, maekte juist zyne kracht uit, tegenover een karakter zoo als dat van don Velasquez; want deze was niet wat hy tegenover Karel van Mansfeld geschenen had, tydens het feest by heer Joès. Hy bezat slechts die berekende kalmte, welke met het gemoed niet vereenzelvigd is en alleen maer dient om dezes zwakheid voor eenige stonden te verbergen, vooral als men gevoelt dat men zich voor een overmagtigen tegenstrever bevindt. Het was don Velasquez welke het eerst de samenspraek in de Waelsche tael aenknoopte, eene tael welke Arend Bout, door zyne vroegere betrekking met het hof, zeer goed verstond.

‘Gy zyt dan eindelyk in myne magt’ mompelde hy met een satanisch genoegen.

‘Dat is waer’ gaf Bout kalm ten antwoord.

‘Gy kunt niets meer.....’

‘Niets’ hervatte de gevangene.

‘Gy zult niet meer als een hinderpael op mynen weg verschynen; uwe stem zal niet meer door die dikke gewelven dringen.’

‘En myne handen zullen de hondenzweep niet meer tegen u opheffen.’

‘Ha! ik zal het u duer betaeld zetten!’ zeide don Velasquez vreesselyk. ‘Weet gy wat lot u wacht?’

‘Zyt gy het, die het my toebereidt?’ liet Bout er onverschillig op volgen.

‘Ik, ja, ik!’ hervatte de Spanjaerd grynzend, en klopte met de regterhand herhaelde keeren, snel op zyne borst.

‘Welnu, neem dan het ergste.’

‘Eerst eene martelende gevangenis.’

‘Dat is zoo al iets.’

‘Dan de pynbank.’

‘Dat is minder.’

‘En eindelyk den galgendood.’

‘Dat is niets meer.’

‘Ha! gy braveert mynen haet. Neem u in acht. Aen dien muer geklonken, zal ik u zien verbleeken.’

‘Toch niet van schrik.’

‘Voor de pynbank zal ik u zien sidderen en beven.’

‘Van koude misschien.’

‘Onder de galg zal ik u om genade hooren smeeken.....’

‘Ik zal u integendeel uitlagchen!’ - en een koortsachtige lach, zoo als er zeker nooit een in dat kerkerhol geklonken had, deed don Velasquez een oogenblik huiveren.

De Spanjaerd beet zich te leur gesteld op de lippen; hy had een geheel ander uitwerksel verwacht.

‘Gy hoopt misschien’ zoo ging hy voort ‘op de bescherming van graef Karel van Mansfeld.’

‘Ik hoop op niemand.’

‘Dan zyt gy overtuigd dat gy sterven zult.’

‘Wat in uwe handen valt is dood, dat weet ik.’

‘En gy lacht.’

‘Ik lach met u en den dood!’

‘Doch gy zyt jong; gy moet nog aen het leven gehecht zyn.’

‘Kluchtspeler!’ mompelde Bout, en er kwam weêr een akelige grynslach om zyn bleek gelaet.

‘Gy kunt u nog redden.’

‘Ik weet het. Indien ik geen hinderpael blyf zyn voor het huwelyk tusschen Martha van Baldrikum en don Velasquez.’

De Spanjaerd stond regt en stiet de deur toe, welke met eene spleet open stond, als vreesde hy dat de woorden van den Wolfjager tot boven, tot in het oor van den cipier, zouden doordringen.

‘Maer gy hebt immers uw doel bereikt!’ ging Bout voort. ‘Wat kan ik nog doen, terwyl ik hier gevangen zit?’

‘Veel. Wat hebt gy aen Martha van Baldrikum verteld, op den avond dat ik u in haer bidvertrek aentrof?’

‘Eene levensgeschiedenis.’

‘Dewelke?’

‘Die van eenen schurk.’

‘De myne?’

‘Dewyl gy een schurk zyt, zal het zonder twyfel de uwe zyn.’

‘Ellendige!’ riep de Spanjaerd, en wy weten niet wat het meeste fonkelde of zyne koolzwarte oogen, of de dolk, dien hy uit de scheede getrokken had. Na eene korte wyl bedaerde hy echter en de ponjaerd verdween.

‘Gy hebt daer een prachtigen en puntigen dolk, don Velasquez’ zeide Bout, zoo eenvoudig alsof hy in zyne hut aen het vuer gezeten had.

De Spanjaerd antwoordde niet.

‘Gy hebt eene geweldige achterdocht in het hart der jonkvrouw doen ontstaen’ hervatte de hidalgo.

‘Ik weet het.’

‘Welnu, loochen dat die levensgeschiedenis op my toepasselyk is, en ik geef u het leven, de vryheid en goud daerenboven.’

‘Slang!’ blies Bout hem toe.

‘Wy zullen aen weêrskanten het voorgaende vergeten.’

‘Ik wil niet vergeten! Of denkt gy dat ik ben zoo als gy, die alles vergeet, én den dood myner Dora, én het lange lyden myner Bela, én den moord op Claes-Arië gepleegd?’

‘Gy raeskalt. Myne pligtigheid jegens uwe familie, bestaet slechts in uwe zieke verbeelding; wat Claes-Arië betreft, hy had den dood verdiend.’

‘Zoo als ik hem naer uw inzien verdien.’

‘Gy weigert dus?’

‘Of ik weiger!....’

‘Maer ik zal u het hart levendig uit den romp doen halen en het u in het aengezigt slaen!’ riep de Spanjaerd knarstandend uit, en staerde den gevangene met gloeijende oogen aen.

‘Kluchtspeler!’ hervatte de Wolfjager andermael.

De Spanjaerd voelde zich geslagen. Hy was gekomen om zynen gevangene eens straffeloos te kunnen hoonen, beleedigen, martelen; hy had gehoopt hem bevend van schrik in zyne boeijen te vinden, en na dat helsch genot beproefd te hebben, dacht hy hem te dwingen, plegtig voor den heer Joès van Baldrikum en het geregt te verklaren, dat hy den Spanjaerd gelasterd had. Dan werd Martha de zyne en de schrael gefortuneerde hidalgo, werd een der rykste edellieden van gansch de koopstad.

Hy vond integendeel eenen man, die door niets kon ontzet worden: noch door de vrees van de pynbank, noch door het vooruitzigt van den dood. Niets kon hem verlokken, noch de vryheid, noch het aengeboden geld. In plaets van te

bespotten, werd de Spanjaerd zelf bespot; in plaets van zich te zien smeeken, moest hy zich-zelf voor den in boeijen geklonken ellendeling vernederen!

Don Velasquez gevoelde zynen toestand en het stormde geweldig in zyne ziel.

‘My dunkt’ zeide Bout ‘dat de rollen omgekeerd zyn.’

De Spanjaerd was zich-zelven niet meer meester; de dolk blonk andermael in zyne hand en als een tyger vloog hy op den Wolfjager aen, en plantte hem het wapen op het hart. Één stoot en het was met Bout gedaen - en echter behield deze zyne kalmte.

‘Gy hebt het gemakkelyk zoo’ zeide hy, het oog op het lemmer slaende.

‘Ik zal u dooden!’ grynsde don Velasquez.

‘Dat durft gy niet’ liet Bout er op volgen.

‘Ellendeling!’

‘Stoot toe, don Velasquez’ spotte Arend.

‘Ja, vermoorden zal ik u!’

‘Kom, kom! gy durft niet.’

De punt des dolks drukte reeds in het vleesch der borst.

‘Gy zyt een groot edelman!’ ging Bout altyd op kalmen en spottenden toon voort ‘gy weigert aen uws gelyken een eerlyk tweegevecht, en gy laet een armen

burger eerst in de boeijen slaen, om hem, weerloos als een schaep, te kunnen martelen en afmaken.’

De Spanjaerd aerzelde; hy trok het wapen terug.

‘Waerom aerzelt gy? Ben ik niet magteloos genoeg in myne boeijen?’

‘Ik wil mynen dolk niet bezoedelen!’ hervatte de Spanjaerd.

‘Kluchtspeler!.... Neen, gy vreest dat men u morgen voor het geregt zou brengen, waer gy my brengen wilt. Gy weet dat er degens zouden zyn, die eens mynen dood zouden wreken, als gy aen de hand des geregts ontsnaptet. Het Steen is diep, de gewelven zwaer en versmachtend; maer de doodsreutel van Arend Bout zou echter wel gehoord worden.’

Die woorden waren met kracht uitgesproken, en don Velasquez stak andermael den dolk op. Met eene vermaledyding op de lippen, die Bout met een schouderophalen beantwoordde, verliet hy het kerkerhol en vloog, eerder dan hy ging, de trappen op. Eene poos nadien kwam de cipier binnen, maekte koel, zoo als gewoonlyk, de ringen los, nam de lantaern op, wenschte den gevangene een ‘aengenamen nacht’ en liet dezen alleen.

Hoeveel zelfbeheersching de Wolfjager ook bezat, wy moeten bekennen dat hy, in het tooneel, hetwelk wy zoo even

bywoonden, zich-zelven overspannen had. Ook toen don Velasquez de gevangenis verlaten had, was er een oogenblik van moedeloosheid in hem gevolgd. Als de boog ontspannen is, vlot de pees los op den adem van den minsten wind.

Bout kroop in den donkeren kerker en al tastende naer den steen, die hem tot zit- en ligplaets diende, en zette zich op denzelve neêr. Hy was te vreden dien trotschen ellendeling vernederd te hebben, en echter huiverde hy by de gedachte dat dit tooneel zynen dood welligt onvermydelyk maken zou; hy huiverde, niet voor zich-zelven, maer de ongelukkige Bela en zyne vrienden kwamen hem voor den geest.

Reeds zes weken had Bout in de gevangenis doorgebragt, en hoewel reeds dikwyls ondervraegd, was er nog niets ten zynen opzigte beslist. Middelerwyl was een vochtige kerker zyn deel; des nachts was het er donker als in een graf; over dag viel er eene lichtschemering in dit hol neêr. Ieder uer scheen den Wolfjager een dag, ieder dag eene week; het was alsof hy reeds lange jaren in dien smachtkelder vertoefd had - en was dat te verwonderen by Bout, die aen de vryheid der uitgestrekte bosschen, aen de lucht der frissche en versterkende heide-vlakten gewoon was?

Als het licht in het hol schemerde, ging hy soms langs de wanden en zocht er de uitdrukking van hetgeen zyne voorgangers, in dien kerker geleden hadden. Hier las de Wolf-

jager smartelyke woorden, welke met eene yzeren stift in den muer gekrast waren; dáér meende hy de nagels der vingeren in den steen afgeprent, verder dacht hy bloed gesprenkeld te zien, en als de duisternis, met hare akeligheid in de gevangenis neêrviel, scheen het hem somtyds toe, dat zy door duizende klagende stemmen, door duizende bleeke of bloedige geesten bezield werd. Hy hoorde het gekerm der gepynigden, het gekraek en gekras der pynbank, het koude bevelwoord des regters - en Bout haette, in die begoocheling, den vreemdeling en zyne handlangers meer dan ooit.

Toen don Velasquez het Steen verliet, zeide hy tot den cipier:

‘Dat is een hardnekkige beeldenbreker, die Arend Bout. Men zal hem ter pynbank moeten brengen. God weze hem genadig!’

Eene uer nadien kraste de sleutel op nieuw in het slot des kerkers; het licht der lantaern verscheen weêr als eene weldadige zon in de opening der deur; de koele cipier gelastte Bout op te staen en hem te volgen. De Wolfjager ademde vryer, toen hy den voet buiten de krocht zette, en men mogte hem naer de pynbank of naer den dood geleiden, maer eenige oogenblikken eene zuiverder lucht inademen dan in dien kelder, dat was voor hem reeds een onwaerdeerbaer geluk.

 

Alvorens wy echter den lezer met het vervolg van deze

verandering bekend maken, zullen wy het Steen moeten verlaten, en ons in verbeelding naer het godshuis van Postel begeven.

De winter was sinds lang heen; men was het jaer 1567 reeds eenige maenden ingetreden.

Zoo doodsch Postel in den winter was, zoo aenlokkend was het, nu het schoone jaergety loover en bloemen over hetzelve had gestrooid. Zoo als de overste gezeid had, leverde het godshuis eene onuitputtelyke bron van uitspanning op. De jager vond er wild in overvloed; de visscher ruimschoots bepootte vyvers; de studiezuchtige ontmoette er eene diepe rust; de mymeraer kon ongestoord in de lommerryke dreven, of in de uitgestrekte bosschen dwalen.

Op zekeren morgen steeg Cuyl te paerd; Muro stapte fier eene der dreven in. De vogels kwinkeleerden in de hooge beuken- en eikenboomen hun vrolyk lied; millioenen diamanten dauwdroppels hingen aen het loover, aen de bloemknopjes, en aen de grashalmen te vonkelen. In het water der grachten, rond het godshuis, spartelden de visschen; de blanke zwanen en eenden duikelden en schenen zich een feestelyken tooi te willen maken. Millioenen insecten gonsden, bromden, zongen; - er was eene geheimzinnige harmony in de natuer, welke frisch, jeugdig en vol levenslust den nieuwen dag te gemoet zong.

In den beginne trof dit alles de aendacht des ruiters, en zyne ziel verhief zich biddend tot den Schepper; doch allengs keerde zyn geest naer de aerde terug, en hy schepte er behagen in, die gelukkige aerde met geliefde wezens te bevolken.

Nu ontglipten de teugels aen zyne handen; zyn hoofd neigde naer zyne borst en mymerend, met een zoeten glimlach om de lippen, zat de jongeling in den zadel. Muro scheen den toestand zyns meesters te eerbiedigen; het edel dier brieschte of hinnikte niet meer; het liet integendeel den kop hangen en stapte langzaem, als onder den last der zwaermoedigheid gebogen, door het mulle zand voort.

De edelman bereikte de vael-bruine heide, nog met dauw bedekt, doch welke laetste allengs onder de warmte der zon wegdampte. Het gedruisch dat eene poos geleden zyne myme ring stoorde, verstierf; de zang der vogelen, in dreven en kreupelbosch, had opgehouden en het blyde klokkenlied, dat uit eenen der torens van het godshuis juichend opsteeg, was in het luchtruim verloren gegaen.

De doodsche rust, zoo als zy op de vlakte heerschte, was den jongeling lief. Hy beminde de eenzaemheid, en daerom toefde hy ook dikwyls in die heide, welke des winters en nu in hare bruine py, en in den nazomer in haren purperkleurigen bloemendos gehuld werd. Het paerd volgde het grauwe en zanderige karre-spoor, dat in duizende bogten door de

vlakte, of door de heuvels slingerde; de ruiter steeg somtyds af en terwyl Muro hier en daer een spichtigen graspyl langs het met lis, biezen en riet begroeide moerveld opspoorde, zette hy zich op den grenssteen neêr, en bevolkte in zyne verbeelding de vlakte met al wat hem lief was.

Wanneer men in eene gemoedstemming verkeert zoo als die waerin wy Cuyl bevinden, krygt alles wat ons omringt, waerde: de tooverachtige lichtspeling der zon op het zand, de schakeering der gezevenkleurde keisteentjes; de eeuwig groene mastenboomen; de berk met zilverwitte schors, die alleen, op den oever van het met waterleliën overspreidde moeras, schynt te droomen; de schaersche bloemen in den mageren graskant; de torenhaen, die ginds aen den gezigteinder boven de blauw-zwarte bosschen uitsteekt: - alles spreekt in die oogenblikken, tot zelfs de pinkende dwaellichtjes, die, als het duistere ons overvalt, boven de vlakte opstygen, dansen en weêr verdwynen.

Voor Cuyl sprak alles van Martha - altyd Martha!

Als de klooster-overste soms den jongeling op zyne eenzame wandelingen verraste, zeide hy hem vaek op deelnemenden toon en de hand vriendschappelyk in de zyne gedrukt: ‘Zult gy dan nooit vergeten?’ en, met overtuiging in den toon der stem, had de jongeling altoos ‘nooit’ geantwoord. Maer Huibert Simonart had toch door goede

woorden, de duisternis in het gemoed des edelmans doen opklaren, en zoo als wy hem thans ontmoeten, durfde hy weêr dweepen met de woorden: ‘geloof, vertrouw en hoop.’

De voogd was een goed en vertrouwd vriend voor hem geworden, en terwyl het in den winter buiten stormde en hagelde, waren er tusschen de vier muren der cel, gelukkige dagen gesleten. Toen het lente werd, noodigde hy zynen gast dikwyls tot de wandeling uit, steeg soms op zynen telganger en bezocht met Cuyl de uitgestrekte domeinen, de heerlykheid Reusel, het voorheen vorstelyke1 en toen reeds zoo vergeten Bladel - en de edelman nam welwillend het rentmeesterschap der ryke bezittingen van het godshuis op zich.

Met het aenbreken van het schoone jaergetyde waren de reizigers ook talryker, en niet zelden bragten deze den jongman eenige tydingen uit het noorden of zuiden des lands meê, hoewel hy, zooveel als de voorzigtigheid dit vereischte, zyn vroegeren stand verborgen hield. Spanje was wraekzuchtig en haette blindelings al wat niet onbepaeld aen zich verkleefd was! Zoo had Cuyl eenigen tyd geleden nog zyde-

lings berigten uit Antwerpen ontvangen, en indien veel treurigs voor de toekomst in dezelve besloten was, dan pinkte hem toch ook hier en daer een enkel sterretje tegen.

Doch wy keeren terug tot den morgen, toen wy den edelman alleen en dwalend hebben aengetroffen.

Muro ging waer het hem goed dacht. Als door een instinct aengedreven, volgde de trouwe draver den weg, die, dwars door de heide, naer de erf van Arend Bout kronkelde. Soms tweemael in de week vloog hy, onder den spoorslag van Hannibal de vlakte over, om aen het huis van den Wolfjager stil te houden, en het was dus ligt te begrypen dat het dier dezen weg boven elk anderen verkoos.

De edelman was dan ook aen Bout's wooning gekomen, zonder hiervan bewust te zyn. Het gehinnik van zyn paerd riep hem uit de diepe mymering, waerin hy verzonken was. Een ligte kreet van verbazing ontsnapte zynen mond, toen hy de erf herkende.

Muro stapte de brug over.

De erf van den Kempischen Robinson Crusoë was inderdaed niet meer kennelyk; zoo doodsch en eenzaem als zy er in den winter uitzag, zoo vrolyk aenzien had zy in het schoone jaergetyde. De vlakte voor het huis was nu een vruchtbare moestuin, in welken het zelfs niet aen bloemen ontbrak; want het pad, dat van de brug naer het huis leidde, was er aen

weêrskanten door omzoomd. De vruchtboomen hadden de bloesems, waermeê zy oversneeuwd waren geworden, afgeschud en de vruchten knopten reeds aen de takken. Aen de eene zyde van het pad, werd een ryk getopt korenveld door een ligten wind bewogen, en een zwerm gonzende byën dreef over hetzelve en over de bloemkelken, welke de lucht met balsemgeuren bezwangerden, heen en weêr. De wooning lag grootendeels onder het afhangende loof der beuken verborgen; zelfs zou men hare aenwezigheid in den eersten oogenblik niet hebben opgemerkt, indien hare helderwit gekalkte muren geene scherpe tegenstelling gemaekt hadden, met het bruin-groene loover van het geboomte.

De wolfshonden blaften een oogenblik; doch de stem van Aecht gebood hun te zwygen. Daerop heette een heldere schaterlach, die uit de schaduw van het geboomte opsteeg, den ruiter welkom. Cuyl herkende Bela: zy zat in achtelooze kleeding, met loshangende hairen en bloote voeten onder een der schaduwryke beukenboomen en vlocht eenen bloemenkrans.

‘Hannibal!’ riep de zinnelooze.

‘Goeden dag, lieve Bela!’

‘Lieve Bela!’ mompelde het meisje, alsof de toon dier stem haer vreemd voorkwam.

Cuyl sprong van het paerd, en Muro stapte zonder leidsman den kleinen stal binnen.

‘Voor wien toch vlecht gy dien schoonen krans, Bela?’ hervatte Cuyl, zich tot het meisje wendende.

‘Voor de dooden’ gaf de zinnelooze somber ten antwoord.

‘En voor welke dooden?’

‘Voor die welke tusschen hemel en aerde hangen, zoo als moeder Aecht zegt..... Stil! de raven en kraeijen mogen het niet hooren!’ en Bela zag behoedzaem naer boven in de boomtakken, en legde den wysvinger op den mond.

Cuyl dacht aen Claes-Arië.

‘Ja, voor de dooden’ zeide moeder Aecht, welke middelerwyl, met de twee handen op de heupen leunende, nader getreden was; ‘ik heb het hem wel gezeid: opknoopen zullen zy u, gelyk ze Claes-Arië opknoopten. Wie weet of vandaeg of morgen de roode haen niet over ons dak loopen zal.’

‘Maer van wien spreekt gy dan toch, moeder Aecht?’

‘Van wien anders dan van Bout?’

‘Bout? Heeft men Bout den smaeddood van Claes-Arië doen ondergaen?’ riep de edelman driftig, terwyl eene koortsachtige rilling hem over de leden joeg.

‘Wat zou het anders?’ ging Aecht met koele onver-

schilligheid voort. ‘Wie heeft nog iets van hem gehoord, sedert hy is heen gegaen?’

‘Dat is waer; doch dat bewyst uwe sombere voorzegging niet.’

‘Zóó zal het zyn; hy haette de Spanjolen en de Spanjolen hebben het hem betaeld gezet!’ - en van den toon der onverschilligheid plotseling tot dien der grootste aendoening overgaende, jammerde zy over haer toekomstig lot, over de armoede, die haer te wachten stond, over de ongelukkige en verlatene Bela.

Cuyl haelde een nieuw zilverstuk te voorschyn, hield het tusschen den wysvinger en den duim in de hoogte en liet het een oogenblik in het zonlicht flikkeren. Het jammeren der oude hield op en toen het muntstuk in hare knokkelige handen gevallen was, ging zy genoegelyk grommende heen. De woorden der oude hadden echter den jongeling getroffen: Bout was eenige weken geleden met zyne wondermiddelen het land ingetrokken, en had beloofd zyne reis zóó in te rigten dat hy geruimen tyd te Antwerpen kon verblyven, ten einde over alles wat zynen vriend dierbaer was, een nauwkeurig verslag te kunnen doen, als hy op de erf terugkeerde; maer Cuyl herinnerde zich don Velasquez en dezes betrekking met den Wolfjager - want de jager had ook het vervolg zyner geschiedenis, zoo als wy ze hem aen Martha van Baldrikum

hoorden vertellen, aen zyn nieuwen vriend meêgedeeld. Hy kende voorwaer dien Spanjaerd genoeg dat deze zich, op de de eene of andere manier, lafhartig op den jager zou wreken.

Bela's schaterlach weêrklonk onder de beukenboomen en toen Cuyl zich omwendde, zag hy het meisje als in een wandelenden bloemtuil veranderd. Zy had zich den krans, dien zy voor de dooden bestemde, om het hoofd, om den hals en om het midden geslingerd, en de loshangende hairen, de achtelooze en armoedige kleeding, maekten eene wonderlyke tegenstelling met de frissche kleuren der bloemen.

‘Wat doet gy, Bela?’ vroeg de edelman.

‘Ik ga ter kerke; ik ben de bruid!’ zeide de zinnelooze, en zy lachte den jongeling vriendelyk toe.

‘En wie is de bruidegom?’

‘De pluimgraef van Turnhout, Hannibal!’

‘En waer is dan de nieuwbakken pluimgraef, die u ter kerke moet geleiden?’

By die woorden bleef het ongelukkige meisje staen en zag naer boven in de takken van het geboomte, alsof zy dáér haren gewaenden bruidegom zou zien zitten.

Cuyl naderde de zinnelooze; hy nam hare handen vertrouwelyk in de zyne en vroeg:

‘Is Hannibal uw vriend?’

‘Ik mag Hannibal vry met den neus trekken!’ antwoordde Bela, terwyl zy den edelman vlak en onbevreesd in de oogen zag.

De jongeling glimlachte en sprak voort:

‘Zet u eens naest my neêr, hier, onder dezen beukenboom’ - en toen de jongeling gezeten was, kwam de zinnelooze aen zyne voeten zitten en met den elleboog op zyne kniën leunen.

‘Is Hannibal uw vriend?’ hervatte Cuyl andermael.

‘Ja, myn beste vriend en onze hond ook.’

‘Wie heeft u gezeid dat gy de bruid van Hannibal zyt, Bela?’

De zinnelooze sprong op en liep schaterend een prachtigen vlinder achterna, om daerna weêr achter eene vlugge zwaluw of eene gonzende by te ylen. De edelman volgde het arme meisje met het oog. Na eene poos keerde Bela hygend terug en vleide zich op de vroegere plaets neêr.

‘Bela, heeft uwe moeder u nooit leeren bidden?’ ving Cuyl andermael aen.

‘Moeder!’ zeide het meisje op een lang getrokken toon, en alsof zy uit een zwaren droom ontwaekte. ‘Moeder.....’

‘Gy herinnert u immers uwe moeder wel?’

‘Moeder.....’

Bela zag peinzend naer den blauwen hemel.

Cuyl wilde weten of het beneveld verstand van Bela zich niet zou opklaren, als men haer zacht, vriendschappelyk, liefdevol toesprak en behandelde.

‘Ja, uwe moeder is daerboven in den Hemel, by God. Heeft zy u nooit leeren bidden: ‘Onze vader, die in de hemelen zyt?’

‘Onze vader.....’

‘Toen gy lang, zeer lang geleden, nog een klein kindje waert..... Gy waert ziek en laegt in uw bedje, en uwe moeder zat voor u en leerde u de handjes samenvouwen en zeggen: ‘Onze vader, die in de hemelen zyt.....’

‘Geheiligd zy uwen naem.....’ mompelde de zinnelooze, alsof het geregelde denkvermogen haer werd terug gegeven.

‘Ja, ja!’ juichte de jongeling. ‘En nu verder, verder?’

‘Hannibal, daer is Hannibal!’ riep Bela, en andermael vloog zy op en ylde juichend den hof in, om welhaest over de brug te verdwynen. Cuyl sloeg denzelfden weg in. Hy vond de zinnelooze aen den waterkant zitten, terwyl zy de ligte golfjes over hare bloote voeten spelen liet. Haer donker oog was strak op den blauwen hemel gevestigd. Zy murmelde:

‘Onze vader.....’

Cuyl bleef staen en fluisterde zacht het vervolg van het gebed, en zonder het hoofd om te wenden, ten einde te weten van waer die geheimzinnige stem kwam, zeide Bela een groot deel van hetzelve achterna. Dat was de eerste herinnering harer kindschheid, welke weêr de duisternis in hare ziel doorboorde.

‘Moeder’ hervatte de zinnelooze, in gedachten verzonken. ‘Wie heeft dat woord uitgesproken? 't Is lang, zeer lang geleden dat ik hetzelve gehoord heb..... Moeder....’

Eensklaps zag Bela hare beeldtenis in het water; zy boog zich voorover om dezelve nauwkeuriger te beschouwen: het meisje knikte en lachte het schynsel toe en begroette het met den naem van moeder. Ofwel zy waende den wolfshond of Hannibal te zien, en noemde beiden hare ‘zoete vrienden.’

Toen zy opstond zag zy den edelman staen; zy had eenen glimlach om de lippen, die haer betooverend schoon maekte en nader tredende, legde zy de beide handen in de zyne en murmelde op dankbaren toon:

‘Spreek my veel van myne moeder.’

‘Ja, Bela, daervan zullen wy dikwyls spreken, en dan zult gy my ook liefhebben, niet waer?’

De eerste lichtsprankel was dan in het hoofd en het hart

van het meisje gevallen; het eerst wat Bela geregeld uitdrukte, was een rein kinderlyk gevoel, het eenige overschot van herinnering dat zy ook bezitten kon.’

De zachte uitdrukking van Bela's gelaet verdween echter plotseling; hare trekken werden krampachtig saêmgewrongen, de oogen, straks nog zoet en droomend, kregen eene onbepaelde, woeste uitdrukking en de zinnelooze danste, schaterlachte, zong, schreeuwde en huilde als eene wilde. Hare loshangende hairen vlogen, door die beweging, heen en weêr; hare kleederen golfden met den wind en het arme meisje geleek voorwaer aen eene duivelin.

‘Daer heeft zy hare kuren weêr!’ gromde Aecht, die middelerwyl terug gekeerd was, en zy greep de zinnelooze onstuimig by de borst.

‘Aecht’ zeide de jongeling streng ‘mishandel haer niet!’ - en alsof Bela reeds haren beschermer herkend had, rukte zy zich uit de handen der oude los, en kwam zacht en onderworpen als een lam, aen Cuyl's zyde hulp en onderstand zoeken. ‘Aecht’ ging Cuyl voort ‘dat kind is onder myne bescherming en indien haer vader, zoo als gy zegt, ongelukkiglyk naer de andere wereld verhuisd is, dan wil ik voortaen haer vader zyn. Ik ben dit niet alleen dezer ongelukkige, ik ben het den vader verpligt. U ook, Aecht, zal het niet slechter gaen. Indien uw zoon niet terugkeert, zal ik u

de rest uws levens zoo gelukkig mogelyk maken. Middelerwyl geene ellende voor den tyd! Ik zal trachten eenig nieuws van Bout op te sporen.’

Toen Cuyl de erf verliet, oogde Bela hem lang en met eene vriendschappelyke uitdrukking op het wezen, achterna. Meer dan ooit was hy aen de familie des Wolfjagers gehecht: hy had eene ongelukkige gevonden, aen wien hy zyn goed hart betoonen mogt, en daeraen had hy sedert lang behoefte gevoeld. Hy wilde met zachtheid, met liefde allengs de rede, het denkvermogen, in Bela doen terugkeeren - en echter, dacht hy, thans is zy gelukkig en met de rede breng ik haer welligt de ontgoocheling, het lyden, de marteling!

De terugkeer naer Postel gebeurde ditmael niet al mymerend; Muro draefde integendeel over de heidevlakte.

In het godshuis aengekomen, hield Cuyl zich onmiddellyk met den Wolfjager bezig. Hoewel graef Karel zyne denkwyze minder dan vroeger deelde, dacht de edelman nog altyd een beroep te mogen doen op zyne bereidwilligheid. Met eenen brief van zynen meester aen den graef, vertrok Hannibal dienzelfden dag naer Antwerpen, in gezelschap van eenige zoogezegde teuten, of reizende kooplieden. Een diplomaet van den koning van Spanje, had zich moeijelyk zooveel eigenwaerde gegeven als Hannibal deed, en zeker zou hy

zoo stilzwygend niet zyn geweest als men, langs duizende slinksche wegen, het doel zyner reis niet had poogen te kennen.

Hannibal kwam te Antwerpen aen; doch graef Karel was er op dat oogenblik niet. Den 18 juny van het jaer waerin wy ons bevinden, verlieten vier vendelen Waelsche knechten de stad, om zich, zegt de Chronyck, weêr naer de ‘frontieren’ te begeven. Buiten de St.-Joris- of Keizerspoort gekomen, sloeg dat janhagel aen het muiten, overrompelde Ter Ziekenenklooster, mishandelde den ouden parochiaen en de nonnen, en verbryzelde wat niet kon meêgedragen worden. Den 19 's nachts verlieten graef Ernst en zyn zoon Karel, met de hertziers van mevouw de hertogin en met eenige ruiters de stad, om de spitsboeven te vangen, en van dien togt was de bevelhebber nog niet terug gekeerd.

Middelerwyl bleef Hannibal echter niet ledig. Hy ging naer de herberg de blinde Valk, waervan hy Bout dikwyls had hooren spreken; doch toen de staljongen naer Arend Bout vroeg, hief de dikke waerd, een echte bierbuik, de schouders op en de schippersmaet, dien wy in het voorgaende hoofdstuk leerden kennen, maekte op die vraeg met den vinger eene cirkelvormige beweging op de hoogte van den hals, als wilde hy beduiden, dat de jager sedert lang voor kraeijen-aes aen de galg geknoopt was.

Graef Karel keerde inderdaed in de stad terug. Gewasschen, geschoren en geborsteld, bood Hannibal zich stoutweg aen, hoewel de dienstboden hem meer dan eens de deur wilden uitwyzen.

‘Ik zeg’ riep hy den deurwachter toe ‘dat gy meester Hannibal moet aendienen.’

‘De heer graef ontvangt niemand’ luide het barsche antwoord van den bediende.

‘Maer ik, ik ben eene uitzondering! Kom, kom! dien Hannibal aen, den vriend uws meesters.’

‘Vriend, vriend’ mompelde de bediende en zag met een honenden lach den staljongen aen, die er, voorwaer! in zyn versleten plunje, niet naer uitzag de vriend van den graef van Mansfeld te zyn.

‘Ha! gy ziet naer myn verkleurd wambuis, myn valen hoed en de versletene veêr; maer de kleêren maken den man niet. Ik zeg by mynen patroon, den heiligen Hannibal, dat, als gy my niet aendient.....’

‘By den nikker! wat gebeurt hier?’ zeide plotseling eene gebiedende stem en graef Karel ligtte de gordyn op, welke de deur bedekte. Toen hy den dwerg in eene dreigende houding voor den reusachtigen deurwachter zag staen, berstte de krygsman in schaterend gelach uit. ‘Drommels, Hannibal!’ riep hy uit.

‘Het is dat, die.....’ mompelde de staljongen, verlegen over de plotselinge verschyning.

‘Men mag de oude vrienden niet aen de deur zetten!’ ging Mansfeld lagchend voort. ‘Kom binnen graef van Nullenstein tot Zeroburg!’ en Hannibal, na een onbeschaemden blik op den onbeschaemden knecht te hebben geworpen, trad de kamer binnen.

Graef Karel van Mansfeld droeg een glinsterend borstkuras, over het purper fluweelen kleed; aen een breeden zyden sluijer, die van den linker schouder over het harnas afdaelde, hing een lang rapier; de gepofte broek reikte tot aen de dyen, en werd vervangen, door eene nauwsluitende, welke in de hooge rylaerzen verdween. Naest zynen zetel, op de tafel, lag de Spaensche hoed met afhangende pluimen versierd.

‘Wel Sint Carolus!’ hervatte de edelman. ‘Hannibal, wat geluk u te zien!’

‘Ik breng uwer edelheid eenen brief van mynen meester.’

‘Ha!... Vaert heer Cuyl nog altoos wel?’ vroeg de jonge bevelhebber, terwyl hy het verzegeld papier aennam; doch hy gevoelde op dat oogenblik dat een ligte blos van schaemte hem op het aengezigt steeg.

‘Myn edele meester is welvarend’ antwoordde de

staljongen; hy biedt u zyne vriendschappelyke groeten aen.’

Graef Karel bleef geruimen tyd over het papier gebogen; hy had zich bedrogen, toen hy vermeend had er menig verwyt in te zullen aentreffen - en echter uit die letteren scheen genoegzaem te blyken, dat zyn vriend met zyne verandering van denkwyze volledig bekend was. Cuyl vroeg hem, in name der oude vriendschap, eenig narigt over den Wolfjager te willen bezorgen, die zich tydens de plegtige intrede van mevrouw de hertogin van Parma, te Antwerpen moest bevonden hebben.

‘Drommels!’ riep plotseling de graef en liet zyne vuist zoo donderend op de tafel vallen, dat Hannibal wel twee stappen achteruit schoof. ‘Inderdaed, ik heb destyds dien Bout ontmoet; maer ik heb vergeten my met hem bezig te houden.’

‘Gy zaegt hem, edele heer?’ waegde Hannibal te zeggen.

‘Ja, myne Waelsche knechten hebben hem op zekeren dag, in het Steen achter de traliën gestoken.’

Hannibal werd koud als ys; want hy wist wat het zeggen wilde, naer het Steen te worden gevoerd.

‘En nu, edele heer.’

‘Bah! wie weet of zyn lyk niet lang naer den galgenput is gevoerd.’

Hannibal's beenen knikten zoo hevig, dat hy vreesde ze als zwavelstokken te zien breken.

Karel van Mansfeld stond op en stapte peinzend de kamer op en neêr. Hy was inderdaed woest en ligtzinnig, die jongeling, maer het goede gevoel was in hem niet versmacht. Het folterde hem dat hy zoo onbezonnen dien Bout vergeten had, die nu welligt reeds aen de laffe wraek van don Velasquez kon opgeofferd zyn. Zyne eerste gedachte was, zich bloedig op dien Spanjaerd te wreken, want al had hy zich met Spanje verzoend, hy had met dien ellendeling nooit gemeene zaek willen maken; doch wat hielp de wraek?

Niet alleen had de graef den jager vergeten; maer hy herinnerde zich nu, hoe hy zynen vriend Cuyl beloofd had hem met den loop van 's lands zaken min of meer bekend te houden, en een waekzaem oog te slaen op de schoone Martha. Martha! - hy had haer, wel is waer, hier of daer by eene plegtige gelegenheid gezien, onder ander tydens de intrede, maer alles had zich by eenen groet bepaeld, en het had hem zelfs niet tegen de borst gestooten, dat hy gedurig die ‘Spaensche vlieg’ zoo als hy don Velasquez eens noemde, rond dat suikerzoet zweven zag.

Meer dan dat: het huis van heer Joès, waer hy vroeger dikwyls zoo vriendschappelyk ontvangen en waer hem, ter oorzake van den hoogen stand zyns vaders en ook wel om

het goede dat van tyd tot tyd door den loszin heen tintelde, veel vergeven werd - dat huis was in de laetste weken door veel hoop en vrees bestormd geworden. De heer van Baldrikum werd door eene zware ziekte aen het bed gekluisterd, en meer dan eens had men gevreesd dat Spanje een zyner ververkleefdste en invloedrykste aenhangers zou verloren hebben. Al wat dan ook der Spaensche zyde was toegedaen, had zich beyverd telken dage naer den toestand des zieken te vernemen - zelfs de landvoogdes had hem in den beginne met een bezoek vereerd; maer Mansfeld was er geen enkelen keer verschenen. Hy had alles vergeten; hy was om zoo te zeggen geen hofjonker meer, maer enkel een soldaet, die eigenbaetzuchtig aen zich-zelven, aen zynen krygsmanspligt, denkt.

Welke omwenteling had zich in het leven van dien jongman opgedaen! Van opbruisenden aenhanger van het Compromis, was hy een der magtigste werktuigen in de handen van Spanje geworden. Gisteren nog wilde hy, in zynen yver, Egmond van kant helpen, om de zaek des prinsen te dienen; van daeg zwaeit hy onbarmhartig de kling en werpt de lont in het kruid, om al te dooden wat Spanje's magt weêrstand biedt! Meer dan vroeger dobbelt, vecht hy en spoelt zich, met den wyn der schenkster uit de taveerne, het bloed van het hart, dat regtstreeksch of zydelings

door zyne schuld, er op gesprenkeld werd. Zyn geweten slaept voor het oogenblik; maer minder vast dan hy het denkt; één woord van Cuyl is immers genoeg om hem uit den roes te doen ontwaken, en een goed gevoel, door al de walmen des kwaeds heen, te doen tintelen?

Plotseling zette de graef zich weêr by de tafel, schreef eenige woorden, vouwde het papier driftig toe en verzegelde den brief. ‘Antwoord!’ gebood hy barsch en kortweg aen den bediende, die het geschrevene kwam halen.

‘En gy’ ging de graef voort, zich tot Hannibal wendende ‘ga heen! Indien de Wolfjager nog niet is opgeknoopt, zal hy u vrank en vry worden overgeleverd. Kom morgen weêr.’

De graef hervatte zyne ongeduldige wandeling; men zag aen zyne verwrongene gelaetstrekken, aen zyne fonkelende oogen, men hoorde aen het mompelen van driftige woorden, dat het in zyn hart stormde.

‘Wyn!’ had hy eenen knaep, die zich in eene naburige kamer bevond, toegeroepen en toen deze hem, op een zilveren schenkblad, een grooten beker met schuimenden wyn aenbood, greep de krygsman het drinkvat vast, ledigde het in éénen teug, en wierp het daerna onstuimig op het schenkblad terug.

Hannibal had het geraedzaem gevonden, zyn zoogezeiden

‘vriend’ maer niet verder te stooren. Hy sloop als een dief de kamer uit; doch nauwelyks bevond hy zich tegen-over den reusachtigen deurwachter, of hy nam de houding van een statig edelman aen, en wierp een trotschen blik op den dienstknecht, die maer moeijelyk zynen lach bedwingen kon.

Toen graef Karel, die zyne wandeling hervat had, zich omkeerde, zag hy dat de schenker de zael nog niet verlaten had.

‘Wat wilt gy?’ vroeg hy barsch aen den bedeesden knaep.

‘Uwe edelheid.....’

‘Welnu, wees kort.’

‘Zoo even heeft een bediende van den huize des heeren Joès van Baldrikum zich aengeboden.’

‘Wat was zyn verlangen?’

‘Hy was gelast uwer edelheid eene droevige tyding te brengen.’

‘Heer Joès is ziek, ik weet het.’

‘Erger dan dat....’

‘Wat dan?’ onderbrak de graef ongeduldig, en staekte plotseling zyne wandeling.

‘Heer Joès is dood.’

‘Dood..... dood, zegt gy?’

De knaep knikte bevestigend.

‘Genoeg, ga heen!... Wyn!’ riep de graef andermael, en na den beker voor den tweeden keer geledigd te hebben, liet hy zich in zynen zetel neêrvallen.

‘Kom’ dacht hy ‘kom, Karel, vergeet een oogenblik uwe koortsachtige droomen van roem en grootheid! Wees voor eenige stonden weêr den jongeling van voorheen. Er liggen dooden, er zyn ongelukkigen op uwe baen. Gy kunt er over heen stappen en uwen weg voortzetten: wat geeft u dat! Maer neen, bescherm diegenen, welke zonder u de prooi zullen worden van dien ellendigen don Velasquez; geef aen Bout, zoo het niet te laet is, de vryheid; geef aen Cuyl, zoo mogelyk, zyne bruid terug en indien de Spanjaerd zich andermael op uwen weg vertoont’ - en de jongeling rigtte zich onstuimig op - ‘plant hem dan het rapier in de borst.’

Het een en ander was gemeend, en de lezer moet het laetste voor even zoo klinkende munt aennemen als het eerste. Graef Karel had reeds meer dan eens het bewys gegeven, dat hy onbesuisd met de wapens omging1. Des te meer de jongeling van zyne magt en zynen invloed bewust werd, des te stoutmoediger werd hy jegens die, welke hy

haette, en onder deze stond don Velasquez vooral met zwart kryt aengeteekend.

Het antwoord op den brief, dien wy den graef, op het oogenblik dat Hannibal zich by hem bevond, zagen verzenden, het zich niet lang wachten. De prevoost berigtte den graef dat de bescherming, welke hy op den dag der inhechtenisneming opzigtens Arend Bout had doen gelden, stiptelyk was in acht genomen; dat de verhooren nog tot geen bewys van schuld hadden geleid, en dat hy, de prevoost, - niettegenstaende het nieuwe aendringen van don Velasquez om Bout ter pynbank te doen brengen - gereed was den gevangene in vryheid te stellen.

‘Ha! don Velasquez!’ riep graef Karel, en een duivelsche grynslach verwrong zyn gelaet ‘ha, gy durft met my de worsteling beginnen! Wy zullen zien, wien de triomf blyven zal, aen u of aen my!’

Het was ten gevolge van een bevel van den prevoost, dat wy, eenige bladzyden vroeger de deur van Bout's kerker zagen openen, en dat de cipier gebood hem te volgen. De steenwarer antwoordde nu ook op de vragen des jagers niet: de gedachte der pynbank, des doods, der vryheid woelden Arend Bout beurtelings door den geest. Men bereikte eindelyk de wachtkamer der Waelsche krygsknechten, en met het bevel ‘blyf hier’ verliet hem de cipier.

Bout begreep nu, dat hy welhaest weêr de vrye lucht zou inademen: zy waeide hem reeds door de openstaende deur van het wachthuis te gemoet; zy verfrischte reeds zyne longen, zyne bleeke wangen, zyne brandende slapen! Hy zou een jaer van zyn leven gegeven hebben, indien hy onmiddellyk de deur had mogen uitsnellen; want nu, meer dan ooit, was het alsof geheel dat vreesselyke Steen hem op den boezem woog.

Bout moest echter geduld hebben; hy voegde zich by een drietal halfdronken Walen, die de wacht hielden. Zy reikten hem weldra den gevulden beker toe, en er werd op een vrolyk leventje gedronken. Men zong beurtelings een lied, men sloeg met de bekers op de tafel, men lachte en schaterde, zonder eenen oogenblik te denken aen al de martelingen, die boven en beneden hen op weerlooze slagtoffers werden gepleegd.

Bout dacht er aen en hy haette die liederlyke huerlingen meer dan ooit. Ook toen zyne beurt van zingen gekomen was, hief hy stout een Vlaemsch lied aen tegen de Waelsche knechten. Gelukkig verstonden deze het Nederduitsch niet en herhaelden in koor, terwyl zy met de bekers op de tafel trommelden, den vrolyken deun van het referein:

 
Jochey jochey!
 
God staet den Vlaming by!

Er liep een sarkastische lach over de lippen des jagers, toen hy dit zag en hoorde. Zyne wraek was echter onvolkomen: hy had gewild dat zy de scherpe schichten, welke het lied bevatte, gevoeld hadden. Toen de onvoorzigtige evenwel, met den beker in de hoogte, het tweede koeplet van het lied begon te zingen, vielen plotseling en als door eenen tooverslag, de bekers uit de handen der Walen en toen Bout zich omkeerde, ten einde de reden hiervan op te sporen, zag hy den graef van Mansfeld op den dorpel der deur staen. De oogslag van den bevelhebber vonkelde, en zyne hand had een oogenblik het gevest van zyn rapier doen rammelen.

Eene doodsche stilte volgde op het rumoer in het wachthuis; een der Walen stond voor zynen kommandant te waggelen en stamelde eenige onsamenhangende woorden. De graef wierp hem een dreigenden en verachtelyken blik toe, - een blik die hem eene onverbiddelyke straf voorspelde.

‘Bout’ zeide hy op gestrengen toon ‘gy zoudt verdienen terug te keeren van waer gy gekomen zyt! Inderdaed, gy zyt wel stoutmoedig den leeuw, in zyn eigen nest, te komen tergen! Ga heen, en wees op uwe hoede, of ik zal u doen geeselen dat het bloed u langs de lenden druipen zal.’

De Wolfjager begreep nu voor goed zyne onvoorzigtig-

heid. Vroeger zou hy zich aen zoo iets niet hebben pligtig gemaekt; maer het onregtvaerdige lyden, hem zoo langen tyd aengedaen, had zyn gemoed verbitterd en den wraeklust in hem aengehitst. Bout mompelde eenige woorden van verontschuldiging, sprong als een hazenwindhond zoo snel de deur uit en ylde, als waren zyne voeten gevleugeld, de straet in. Onder weg herinnerde hy zich plotseling dat hy den graef geen woord van dank had toegerigt, en Bout keerde onmiddellyk op zyne voetstappen terug.

Toen hy weêr aen de gevangenis gekomen was, sprong hem plotseling een menschelyk wezen, gillend van blydschap, om den hals. Het was Hannibal, die zich aen de vryheid van den jager verwachtte en sedert den morgen in den omtrek van het Steen dwaelde. Aen de poort van het gevangenhuis trappelde het ongeduldige paerd van graef Karel, door eenen der Waelsche knechten, vastgehouden.

Op het oogenblik dat de jonge bevelhebber opsteeg, trad Bout nader; het oog van den graef vonkelde nog.

‘Begeef u naer het huis van heer Joès’ zeide hy kortweg. ‘Wacht daer op myne bevelen, en zorg dat gy morgen de stad verlaten hebt, of het zou u slecht, zeer slecht kunnen vergaen.’

 

Middelerwyl beraemde don Velasquez de marteling en

den dood van Arend Bout. De Spanjaerd hoopte in zyn helsch plan te zullen gelukken en dat misdadig ontwerp hield hem zóó lang bezig, dat hy er eerst des avonds aen dacht, by den zieken heer Joès en zyne dochter een bezoek te gaen afleggen. Het huis van den edelman was reeds gesloten, doch don Velasquez was zóó sterk met denkbeelden voor het heden en het toekomende bezig, dat hy er zelfs niet het minste acht op sloeg, evenmin als op de bedrukte en snikkende dienstboden, die hy in huis ontmoette.

In eene der groote kamers van het huis lag het lyk van heer Joès op een praelbed uitgestrekt; een zwart laken, met een overgroot wit kruis daerop, was over hem gespreid en hing in breede plooijen tot op den grond. De handen des dooden waren op het lyklaken saêm gevouwen; het hoofd rustte op een hagelwit kussen. De kalmte, die den edelman in zyn leven kenmerkte, had hy ook in den dood behouden. Het waslicht, dat aen het hoofd-einde brandde, wierp een waggelenden glans op het gelaet, 't geen somtyds deed denken dat de doode in zyn eeuwigen slaep glimlachte.

De dochter des overledene zat by het lyk geknield, het hoofd op den boezem gebogen. Zy had onvermoeid, van toen het eerste spoor der ziekte zich vertoonde, aen het bed des vaders gestaen; zy wilde by hem blyven, tot dat zyn stoffelyk overschot in den schoot der aerde zou ter ruste gelegd zyn.

Een oogenblik vóór dat wy de kamer binnentreden, had een priester by het lyk gebeden. Zy was wel plegtig en statig, de stem van dien monnik - welke, in eene heilige stilte en het oog naer den doode gekeerd, dezen de verschrikkelyke woorden des profeten in den mond legde: ‘Myne dagen zyn heen, al myne gedachten zyn verzwonden, al de hoop myns harten is verdwenen..... Ik zeg aen het graf: gy zult myn vader, en aen de wormen, gy zult myne moeder en myne zusteren zyn.....’

Nu echter dacht Martha alleen te wezen: zy bedroog zich. Aen den ingang der deur stond don Velasquez, doch hy was als aen den grond gekluisterd. Hy voelde eene bange rilling over zyne lidmaten loopen, en het scheen hem toe dat aen elken hairpyl een zweetdrop biggelde. Don Velasquez sidderde voor den doode. Geruimen tyd bleef hy daer staen, eer hy de noodige kracht verzameld had om de jonkvrouw te naderen. Eindelyk legde hy de bevende hand op Martha's schouder en fluisterde zacht haren naem.

De jonkvrouw zag op en toen zy don Velasquez herkende, rees zy plotseling overeind, drong zich digter by het lyk haers vaders en met eene beweging van afschuw, zeide zy tot den Spanjaerd:

‘Ga heen, ga heen!’

‘Martha!’

‘Zwyg, ga heen, ik bid er u om.’

‘De smart doet u verdwalen, liefste.’

‘Neen, neen! Als ik u bidden mag, laet my alleen; ik wil aen niemand denken dan aen mynen vader, niemand zien dan dit koude lyk.’

‘Martha, wees bedaerd; wy zullen te samen voor den overledene bidden’ hervatte bevend de Spanjaerd, terwyl hy een angstigen blik op het meisje wierp.

‘Met u bidden, segnor? Neen, dat kan, dat mag niet zyn.’

‘Ben ik dan uw vertrouweling niet, Martha? Heeft de dood uws vaders dan de banden tusschen u en my gebroken?’

‘Later, zal ik u alles zeggen.’

Het meisje wendde zich eensklaps om, en trad snel een naburig vertrek binnen; don Velasquez volgde haer en vond Martha in den leuningstoel gezeten, het aengezigt door de twee handen bedekkende.

Behoedzaem naderde de Spanjaerd.

‘Martha’ hernam don Velasquez, terwyl hy de eene hand zacht van het aengezigt wilde verwyderen; ‘ik ben gekomen, om de smart met u te dragen; het lyden dat men te samen draegt, wordt immers ligt en klein.’

‘Ik mag van u geenen troost aennemen; ook, waerom zou ik het verzwygen, gy zyt het niet die de wonden myns harten zalven kunt. Ik smeek u nogmaels, laet my alleen, om

de liefde uwer moeder, indien gy ooit uwe moeder hebt mogen beminnen.’

Don Velasquez had den eersten indruk, die de doode op hem gemaekt had, toen hy binnen trad, verdrongen. Was het ook niet belagchelyk voor dat lyk te sidderen? De dooden zyn immers dood en niet meer te vreezen gelyk de levenden! Don Velasquez sloeg onstuimig de hand op Martha's arm en trok haer overeind.

‘Segnora’ zeide hy op eenigzins vaster toon ‘spreek, wat gaet er in u om? Waerom weigert gy mynen troost, waerom verstoot gy my zoo hardnekkig?’

Het scheen dat de blooheid van het meisje verdween en plaets inruimde voor den moed der vrouw.

‘Segnor’ zeide zy kalm ‘indien de doode, die in het naburige vertrek ligt, spreken kon, zoudt gy het van hem zelven vernemen. Het is echter nu het oogenblik niet, om u dit raedsel op te lossen; keer later hier terug, en ik zal u de laetste woorden myns vaders overbrengen.’

‘De laetste woorden uws vaders?’ en een verschrikkelyk vermoeden ging don Velasquez door de ziel.’ Spreek jonkvrouw, ik wil alles weten!’ voegde hy er gebiedend by.

‘Eerbiedig de aenwezigheid van den doode.’

‘Ik kan deze plaets niet verlaten, alvorens dat zonderling gedrag verklaerd zy.’

‘Welnu, weet dan’ zeide Martha met ontroerde stem ‘dat alle betrekking tusschen ons beiden gebroken is; ik kan de uwe niet wezen.’

Don Velasquez werd koud van ontzetting by het hooren dier woorden.

‘Ik heb het woord uws vaders!’

‘Gy hadt het woord myns vaders; doch gy hebt nooit myn hart bezeten. Ik zou u naer het altaer gevolgd zyn, omdat de wil myns vaders my heilig was; maer nooit zoudt gy u hebben kunnen beroemen op myne liefde.’

De Spanjaerd was bleek van ontsteltenis.

‘Segnor, ik heb u nooit gezeid dat ik u beminde: myn hart was elders, gy weet het wel. Vóór dat myn vader stierf, nam hy myne handen zacht in de zyne, en vroeg my of ik hem nog iets te vragen had, en in dat plegtig oogenblik heb ik hem de diepste geheimen van myn hart ontvouwd. Hy leerde uw tegenwoordige en uw voorgaende kennen, en hy herriep, in het aenschyn des doods, het u gegeven woord; want hy wilde niet meer dat zyne dochter de echtgenoote werd van don Velasquez.....’

Zonder op hoogen toon gesproken te zyn, waren die woorden treffend en het scheen den Spanjaerd toe, dat hy den doode zich zag oprigten en binnen treden, om de waerheid te getuigen van hetgeen Martha zeide.

‘Martha’ zeide hy met eene bevende stem; ik weet dat gy nog steeds eenen anderen bemint.’

‘Don Velasquez, ik geloof dat de vrouw slechts ééns in haer leven waerachtig bemint. Dat blyft, en het gaet met haer ten grave.’

‘Maer ik zeg u, dat die andere u nooit ten altaer geleiden zal.’

‘Dan nog heeft don Velasquez niets te hopen.’

‘Niets te hopen?’ mompelde de Spanjaerd. ‘Ik weet, men heeft my gruwelyk by u belasterd. Wee, dien Wolfjager!’

‘Om 's Hemels wil, vertrek uit dit lykhuis! Het voegt hier niet woorden van haet en wraek te laten hooren; de ziel myns vaders vraegt gebeden.’

‘Martha! ik wil plegtig bevestigen, dat ik onpligtig ben.....’

‘Zwyg, zwyg!’

‘Wat bewys hebt gy Martha, dat men u de waerheid gezeid heeft? Alleen de haet tegen den Spanjaerd heeft dien laster jegens my doen uitbraken, en indien uw vader, de edele heer Joès, zich op dezen oogenblik kon oprigten en myne regtvaerdiging aenhooren, hy zou met my den lasteraer veroordeelen..... Martha, ik bid er u om, herroep die harde woorden, welke gy gesproken heb.’

De toon was zoo ontroerend, dat het meisje wankelde; de Spanjaerd boog de eene knie en verborg snikkend het aengezigt in de twee handen. Het medelyden overweldigde de ziel van Martha: haer moed en afkeer had voor dat gevoel plaets gemaekt.

‘Don Velasquez’ zeide zy zacht en de handen smeekend saêm gevouwen ‘ik bid God om vergiffenis indien ik mynen vader in zyn stervens-uer ten uwen opzigte in dwaling bragt; doch indien gy onpligtig zyt, kom, leg de hand dan op de plaets waer eens het hart myns vaders klopte, en beloof my plegtig, dat gy de schuld niet zyt van Dora's en Claes-Ariës dood, en van Bela's smartelyk lyden.’

De hairen rezen don Velasquez te berge; er liep eene rilling over zyne ledematen en eene bovennatuerlyke vrees deed zyn hart jagen; langzaem rees hy overeind.

‘Gy antwoordt niet?’ hervatte Martha.

De Spanjaerd aerzelde nog altyd; koortsachtig trad hy naer het lyk en strekte bevend de hand naer hetzelve uit.

‘Meineediger!’ klonk er eene forsche stem door de kamer, alsof zy uit de borst van den doode geklonken hadde, en don Velasquez deinsde achteruit.

Wie had daer gesproken?

Indien de twee persoonen naer den ingang van de zael waren gegaen, zouden zy in de donkere schaduw van de

deur, den jager bemerkt hebben. Bout was, zoo als Mansfeld het hem geboden had, naer het huis des heeren van Baldrikum gegaen, en terwyl Hannibal aen de deur wachtte, om het paerd des edelmans vast te houden, was de Wolfjager binnen getreden.

De oude knecht herkende Bout, en ofschoon deze zich eenige weken geleden juist niet al te vriendelyk jegens hem gedragen had, droeg hy er geenen wrok over. Hy stemde er des te gewilliger in toe, den Kempenaer aen de deur der kamer, waer Martha zich bevond, te laten wachten, aengezien Arend hem de komst van graef Karel aenkondigde.

Bout ligtte een weinig de fluweelen gordyn op, en zag dat hy zich naby de lykkamer bevond, welke zoo even door Martha en don Velasquez verlaten was. Eerbiedig knielde hy neêr om te bidden, doch dat gebed werd onmiddellyk onderbroken door de stemmen der jonkvrouw en des Spanjaerds. Met ingehouden adem en met een jagend hart kroop hy de deur nader en, scherp luisterend, ving hy de laetste woorden van Martha op. Het was ook hy die, in de schaduw der deur verborgen, onwillekeurig en denkend binnen 's monds te spreken, het woord ‘meineediger’ liet hooren, toen don Velasquez de hand naer den doode uitstrekte.

Op dat oogenblik hoorde men een zwaren stap in den naburigen gang. Arend Bout liet graef Karel van Mansfeld,

voor zich doorgaen. De krygsman trad langzaem binnen, nam eerbiedig den hoed af, boog zich voor de jonkvrouw en na eene gebiedende beweging met de hand gedaen te hebben tegen den Spanjaerd, opdat hy zich onmiddellyk verwyderen zou, boog hy de kniën by het lyk van heer Joès.

De ontheiligende tael des Spanjaerds in het lykhuis werd door eene heilige stilte vervangen. Graef Karel, hy, die zoo dikwyls met den dood gespot had, hy, die het leven van een mensch niet meer scheen te tellen, dan dat van een insekt hetwelk om zyne ooren kwam gonzen, graef Karel zelf was getroffen over hetgeen hy zag en wenschte zich geluk daer gekomen te zyn: Martha was het tweede offer dat hy uit de hand des vreemdelings rukte. Na eene poos geleidde hy de jonkvrouw in de naburige kamer, om haer een oogenblik aen het droevige tooneel te onttrekken. Aen de deur waekte Arend als een trouwe hond.

Den dag nadien, en vóór dat Bout de stad verliet, zeide Martha van Baldrikum aen den trouwen gids:

‘Arend Bout, ziedaer de rozette, welke gy my onlangs gevraegd hebt.’

De jager bezat dan eindelyk de herinnering welke hy zoo vurig had betracht. Zyne zending was volbragt, daerby herinnerde hy zich de woorden van den kommandant, en hy wist maer al te wel dat deze niet spotte.

Hannibal bleef in den blinden Valk, en de jager ving reeds vroeg in den morgen de terugreis naer zyne Kempen aen. Het was inderdaed of hy zyne landstreek sedert tien jaren niet meer gezien had. Aecht echter zou over zyne terugkomst niet heel te vreden zyn, aengezien zy hem zonder zyne geneesmiddels en zonder klinkende specie in den zak, zou zien terugkeeren.

Karel van Mansfeld bleef intusschen de trouwe beschermer van Martha. Hy had voor een oogenblik de goede opwelling zyns harten weêr gevonden. Morgen, wie weet! kon die echter weêr versmacht worden.


Vorige Volgende