Werken. Deel 6. Waar is de vader?

[p. 27]

IV. Bij den Bankier Eterson.

De bankier Eterson bewoonde, op korten afstand van Londen, een prachtig landhuis, dat uitzicht had op de Theems, welke, landwaarts in, een minder drapperig aanzien heeft dan wel in en om de wereldstad.

Mr. Eterson had zijn kantoor in de City, kwam daar dagelijks eenige uren doorbrengen, en keerde daarna met spoortrein of stoomboot naar zijne villa terug.

Deze laatste, zeiden wij, was een recht schoon en bekoorlijk verblijf, in de lente door bloesems, in den zomer door bloemen, in den herfst door vruchten omgeven.

De bankier was een man van zoo wat zestig jaar, met een sneeuwwit hoofd, doch nog blozend en frisch van wezen, tamelijk gezet, opgeruimd en vroolijk van gemoed en met recht gul karakter.

De man was nooit gehuwd geweest, doch had eene gansche schaar neven en nichtjes, die eens zijne ronde fortuin zouden erven.

Middelerwijl leefde de bankier er ruim en breed van, en kon gewis alle handelszaken ter zijde laten; doch hij was een werkzaam en ondernemend man, en zou niet weten wat met dien langen, vervelenden dag aan te vangen, als hij dezen niet deels op zijn kantoor besteden kon.

Mr. Eterson was een jager, geen sportman, geen vriend van hanengevechten of bokspartijen; hij hield van geen speeltafel in de club - hij was, kortom, onder die opzichten, geen Engelschman van den echten stempel.

[p. 28]

Doch al zijne neven en nichtjes bijeen trommelen, zijne oude vrienden uitnoodigen en met allen rustig en vroolijk maaltijd houden; dan, zich ruimgevig toonen in een goed werk en de kunst aanmoedigen - ziedaar eenige van zijne grootste genoegens.

Op een namiddag zat Mr. Eterson onder de veranda van zijn landhuis: 't was er, voorwaar, paradijsachtig!

De sierlijkste klimplanten kronkelen rondom de steunsels der veranda; beneden in de parken groeien de prachtigste bloemen; het landschap is heuvelachtig en de hellingen zijn met verschillende fruitboomen en plantgewassen bezet.

Op eenigen afstand van het landhuis stroomt de rivier, waarop beurtelings de stoomboot met golvende rookpluim, het schip met zwellend zeil voortsnellen.

In de verte ligt het onmeetbaar Londen, met zijne torenspitsen, duizende geveltoppen en daken; doch de afstand is zoo groot, dat de vormen der stad min of meer nevelig, maar altijd harmonieuser van toon worden dan wel van dichtbij gezien.

De zon gaat in het Westen, achter het reusachtige Londen, dat als een tooverstad aan den horizont oprijst, onder en overgiet de stad en den omtrek met een helderen glans.

Zou men niet zeggen dat gansch die stad in een lichtlaaien brand staat, die zijnen gloed tot op verren afstand, tot in het water van den Theems werpt?

Mr. Eterson, in zijne verranda gezeten, had dit prachtig tooneel reeds meer dan eens gaêgeslagen, en, hoewel hij het altijd met genoegen beschouwde, was hij er juist niet meer geestdriftig voor.

Dat was het geval niet met een jonkman, die naast den bankier stond, en op dit oogenblik zijn gast was.

Wij kennen hem reeds: het was mijnheer Albert Van Velthem, die van tijd tot tijd een uitroep van bewondering

[p. 29]

liet hooren, en nog meer de rust en de kalmte van het landleven roemde, dewijl hij wist wat onmetelijk mierennest ginds, op eenigen afstand van hen, woelde.

‘Een reusachtig mierennest inderdaad!’ zeide Mr. Eterson. ‘Ik heb vele steden, de voornaamste in Europa, bezocht; ik heb herhaalde malen te Parijs, dat men als zoo woelig wil voorstellen, vertoefd, doch geen enkele stad kan in die rustelooze woeling bij Londen vergeleken worden. Wat een wereld van driften, verlangens, streven, werking, kuiperij, schelmerij....’ sprak de bankier eenigszins mijmerend voort, ‘wat een wrijving van onbeperkte weelde en grenzelooze armoede.’

‘Inderdaad!’ antwoordde Van Velthem, ‘die scherp afgeteekende contrasten heb ik te Londen meer dan elders opgemerkt, deze vallen ons des te meer op, daar zij ons vreemd zijn in onze Nederlandsche steden.’

‘Dat belet niet dat wij hier ook een welvarenden en zelfs rijken middenstand hebben. De maatschappelijke tegenstrijdigheid valt er slechts zoo sterk in het oog, omdat de twee uiterste punten der samenleving, rijkdom en armoede, hier zoo buitengewoon kenmerkend zijn. Gij vindt zelden op het vasteland zooveel opgestapelden rijkdom als hier; gij vindt er de naakte armoê evenmin ooit zoo verschrikkelijk. Een en ander is in het oog vallend; de koets van den lord, met gepruikte heiducs, treft u, evenals den voetganger, die zwart van honger u voorbijsleft. Maar, geloof mij, wie in Londen wil of kan werken, want willen is niet altijd kunnen, vindt er tot in de meest wonderlijke, de meest fantastische, de meest onbegrijpelijke en door u nooit verstaanbare beroepen, een middel om geld te winnen.’

‘Dat geloof ik.’

‘En zie, toen ik vandaag op het kantoor kwam, had ik daarvan andermaal een bewijs. Kunt ge gelooven, dat een man, die met eene poppenkas reist, schier alle maanden,

[p. 30]

als hij in Londen verblijft, honderd à honderdvijftig pond op de bank storten komt en hij deze niet onaardige som met zijne poppenkas verdiend heeft?’

‘Verwonderlijk!’

‘Nu moet ik bekennen, dat die man met zijne poppen een zoo diepzinnig karakter aan zijn spel weet te geven, daarover een zoo wijsgeerig gevoel weet te verspreiden, dat een aantal familiën hem tot het geven van voorstellingen ten harent uitnoodigen, en hem daarvoor elken avond eenige ponden betalen. Ik ken daarbij geen ieveriger mensch, dan die man met de poppenkas en ik ben zeker dat, als God hem het leven spaart, hij met zijne poppen eene ronde fortuin zal bijeenzamelen. Overigens hij is de eenige niet; ik zou u meer dan een voorbeeld kunnen aanhalen....’

De jongeling luisterde met belangstellende aandacht.

‘Ik heb mijnen kassier order gegeven den man der poppen morgen herwaarts te zenden, en heb op die vertooning mijne familiebetrekkingen en vrienden verzocht. Gij zult zien en oordeelen. Voor ons allen is het feest. Voor u....’

‘Voor mij zal het insgelijks een onuitsprekelijk genoegen zijn, al was het slechts het gezelschap.’

De zon was verdwenen; daar waar vroeger de horizont gloeiend rood was, tegen welken gloed zich de stad afteekende, strekte zich nu een zwarte band uit, boven welken een flauwe lichtglans - gewis de weerkaatsing van het licht der duizende gaslantaarns.

De stad was niet meer zichtbaar; doch, als men scherp luisterde, hoorde men verre, zeer verre, nog een dof gedommel dat uit het mierennest opsteeg.

De maan blonk aan den donkerblauwen trans, en gaf aan het landschap en de rivier nieuwe schoonheden.

In de villa van Mr. Eterson waren de lichten ontstoken, doch de glazen deuren die op de veranda uitkwamen,

[p. 31]

bleven open, terwijl de gastheer met drie of vier personen, die inmiddels aangekomen waren, het avondmaal nuttigde.

‘De man met de poppenkas komt morgen,’ had de gastheer gezegd, ‘en ik noodig u uit van de partij te zijn,’ en die uitnoodiging werd met zooveel geestdrift aangenomen, dat Mijnheer Van Velthem wel gedwongen was eene wezenlijke waarde aan de voorstelling te geven.

Deze der genoodigden, had den man met de poppen reeds hier, gene daar gezien; een andere had hem in eene afgelegen zaal te Londen zien spelen, doch allen wenschten dat spel weêr te zien, te meer daar iedere vertooning, volgens de luimen van den man en de omstandigheden waarin hij zich bevond, gewijzigd werd.

Den volgenden dag kwamen de nichtjes, neefjes, ooms, tantes en vrienden op het landhuis aan, want de voorstelling was voor sommigen ook wel eene bijzaak: een groot diner was bij dezen de hoofdkwestie.

Men vergat den man met de poppen, en slechts toen het licht reeds ontstoken was, en de huisheer het teeken van opstaan gaf, gingen de genoodigden naar de luchtige gaanderij, naast de eetzaal, waar de man met de poppen wachtte.