Werken. Deel 36. Het Jan-Klaassen-spel

XX. De geheimzinnige portefeuille.

Drummel nuttigt zijn middagmaal in het koude vertrekje, waar wij hem reeds hebben aangetroffen: zijn maaltijd bestaat uit eene soort soep, of liever nat, waarop hier en daar een oog vet drijft; uit grauwe erwten die in een verbranden pot dampen, en eene sneê brood. De man leeft, men ziet het, op eene gansch patriarchale wijze; hoe patriarchaal de dienstmeid moet geleefd hebben, laat zich naar het beschrevene afleiden.

Gewis zal de lezer, bij het zien van dien pot met grauwe erwten, aan de onmeetlijke goudstapels denken, welke Drummel hier of daar, misschien onder de vloersteenen van zijnen kelder, begraven heeft? Dat is immers een heerlijk contrast: goud en grauwe erwten, dat een romancier bij het beschrijven van eenen vrek, niet kan, niet mag verwaarloozen?

Het spijt mij dat ik mijnen lezer dat effect besparen moet; maar Drummel is een slimmer vrek dan sommige roman-

[p. 125]

schrijvers voorstellen: Drummel laat zijne geldstukken in geen vochtigen kelder beschimmelen, maar doet ze ter beurze renten opbrengen, en wat zijne papieren betreft, die zijn zorgvuldig in een ijzeren brandkoffer gesloten, en dat koffer bevindt zich in eene kamer, waar de al te nieuwsgierige dieven zich niet zullen wagen.

Drummel, men ziet het, is een zeer prozaïsche woekeraar, die mij de gelegenheid niet geeft om den veel-eischenden lezer, op eenige donderende theater-effecten te vergasten.

Hij eet dan, zeg ik, zijne grauwe erwten, uit den zwart verbranden pot, nu op zekeren namiddag mijnheer Tony Darenge binnentreedt, na zich reeds vier- of vijfmaal des avonds te vergeefs voor het huis te hebben aangeboden; hij eet zijne erwten en gaat voort met eten, want het is zijne trotschheid te doen zien, dat hij matig is als een Robinson Crusoë - zooals hij ook gaarne zien doet, dat hij des avonds zijne zielespijs zoekt in de lezing van een vroom boek.

‘Hemeltje-lief, mijnheer Darenge!’ zegt Drummel grinnekend. ‘Neem mij niet kwalijk, ik ben aan het nagerecht - erwten, heerlijke lekkere erwten! 't Is mijn lievelings-eten. Houdt gij ook van grauwe erwten, mijnheer Darenge?’

‘Ik hou bijzonder veel van klinkende munt, mijnheer Drummel!’ en de jonge heer trekt den neus op voor den onaangenamen reuk, die in de kamer verspreid is. ‘Ik kom, mijnheer Drummel,’ gaat hij met nadruk voort, terwijl hij zich vlak voor den erwten-eter neêrzet, ‘ik kom om onze rekening te vereffenen.’

Drummel vischt altijd nog naar de laatste erwt in den pot, en houdt dus beide oogen daarin gevestigd.

‘Ik wil spreken van de honderd frank, die gij mij schuldig zijt voor het verkoopen van den schuldbrief?’ is het nadrukkelijk antwoord.

‘Ho, ho! hu, hu!’

[p. 126]

‘Ge zult toch niet loochenen....’

‘Mijnheer Darenge, ge hebt u in de rekening bedrogen; gij hadt mij gezegd, dat ik dien schuldbrief voor twee honderd frank zou hebben ingekocht.’

‘En gij hebt er drie honderd moeten geven.’

‘Gewis, en zoodoende verliest gij de honderd frank.’

‘In 't geheel niet.’

‘Zonder den minsten twijfel, mijnheer Darenge.’

‘Voor het minste zouden wij in dat geval ieder de helft moeten verliezen....’

‘Noch het een, noch het ander! Daarbij honderd frank is eene heerlijke winst, en hadde die eerlijke mijnheer Franck mij de som niet eens, zonder omzien, betaald....’

‘Hoe, de som is reeds betaald?’

‘Zoudt gij misschien liever gehad hebben, dat mij den schuldbrief niet werd afgekocht?’ zegt Drummel, zijne vork in den ledigen pot leggende en dezen voorzichtig ter zijde schuivende. ‘Ik zou uwen broeder’ - Tony wordt bloedrood - ‘of is het uw broeder niet? Wie drommel heeft mij dat onlangs in het oor geblazen! mompelt Drummel met een helschen glimlach. ‘Nu om 't even, ik zou dat brave huisgezin veel last berokkend hebben en....’

‘Genoeg!’ zegt Tony opspringend; ‘het is eene reden te meer, om mij mijn rechtmatig aandeel te betalen!’

Het wordt den jongeling te benauwd in die kamer; Drummel weet immers wie hij is! Drummel heeft met zijne helsche oogen achter de gordijn van Tony's Jan-Klaassen-spel gekeken, en in den windmaker, den geringen stoeldraaiers-zoon herkend.

‘Laat ons liever een woordje wisselen over de portefeuille,’ hervat het manneke en staat op, om voorzichtig de deur te sluiten.

‘Ik wil niets meer met u te maken hebben!’ is het antwoord.

‘Dan zult gij een anderen opzoeken, om u die zaak te

[p. 127]

helpen ontwarren; maar in dat geval treed ik altijd als derde persoon, als deelhebber in zekere winst op, gelijk ik mijn aandeel zal hebben in de christelijke verliezen, om die ontstolen fortuin aan hare rechtmatige erfgenamen te doen teruggeven, mijnheer Darinckx - vergeef me, ik wil zeggen Darenge - ik ook ben bezitter van het geheim.’

‘Ik begrijp u!’ mompelt Tony, wel vattende dat de oude Drummel hem bij den kraag had en stevig vasthield.

‘Mag ik weten welke fortuin in de zaak betrokken is?’

Tony fluistert den naam van eene der voornaamste familiën te Antwerpen.

‘Ho, ho! hu, hu!’ roept Drummel, ‘millioenen!’

‘Wat geeft ge op voorhand?’

‘Geen roode duit.’

‘Hoe, twijfelt ge dan?’

‘Ho, ho! hu, hu! eerst de papieren zien....’

‘Ge zult ze dezen avond zien!’ zegt Tony driftig en stormt de deur uit. Waarop bouwt hij toch de veronderstelling dat de portefeuille van baron Judocus Pot, dien onmeetlijken schat inhoudt? Enkel op gezegden van den knaap zelven, die dikwijls aan zijne straatwereld vertelt, dat hij nog eens in een gouden koets zou rijden, en die hieraan durfde twijfelen, kreeg zooveel vuistargumenten, dat men het best vond - te gelooven. De portefeuille bevindt zich, na het huwelijk, in het huis aan de Vest; Tony weet zeer goed de plaats waar men de papieren van eenige waarde bergt - daarbij, er ligt daar ook een door hem geteekend schrift, waarin hij verklaard heeft af te zien van alle recht op erfenis, indien zijn broeder de nog bestaande schulden op zich nam; maar nu de schulden vereffend zijn, kon hij immers, na het verdwijnen van dat schrift, een deel van den kleinen eigendom zijns vaders eischen!

Voorwaarts dus op den weg, waar een dubbel profijt hem te wachten staat. Daarbij de nood dwingt; de schuld-

[p. 128]

eischers kloppen op zijne deur; de kleêrmaker dreigt, de schoenmaker tiert, de waschvrouw huilt; 't is kortom een concert van schuldeischers - en dat volk, wie weet het niet bij ondervinding? heeft geen eerbied, geen ontzag, geene voorbehouding. Schuldeischers - dat is als de worm in het koren, de mot in de kleêren, de nachtmerrie in den slaap. Wat zou de wereld een aardsch paradijs zijn - voor de schuldenaars - als er geene schuldeischers meer waren!