Werken. Deel 36. Het Jan-Klaassen-spel

X. Een schurk.

Baron Judocus Pot, bijgenaamd Plaasteren-Dooc, heeft eindelijk zijne sigaar opgerookt en slentert, zonder nog in het minste aan zijn baronschap te denken, den hoek der straat om; hij wil zien of de buurt, in de avondschemering, hem eenig tijdverdrijf oplevert.

Nauwelijks is hij echter aan de eerste huizen gekomen, of hij staat voor een groot heer stil, die er wel wat ver-

[p. 67]

waarloosd uitziet. Zijne haren zijn eenigszins verward, zijn gezicht rood opgeblazen; zijne oogen zijn dwalend en zijne tong stottert. Dooc moet juist niet zien, dat zijn fijn geplooid hemd met een aantal wijnvlekken gemarmerd is, om hem - altijd op behoorlijken afstand - te zeggen:

‘Ge hebt den reus gezien, mijnheerke!’⁽¹⁾

Maar Dooc herkent plotseling den heer, die hem tot tweemaal toe, bij het intreden des theaters, zijne half opgebrande sigaar heeft toegeworpen, die hem daarenboven eens eene tegen-kaart gegeven heeft; daarbij het is dezelfde heer, die onlangs bij tante Anna-Bella gekomen is, waar hij - en het oog van den knaap is sterk genoeg om dit gezien te hebben - echter in 't geheel niet welkom was.

Het is Tony Darenge, die zich onder den naam van ‘mijnheer Tony’ bij Anna-Bella heeft doen kennen, zoodat het meisje destijds niet wist dat hij de broeder van haren Jan is; doch dat bezoek - het gevolg eener ontmoeting - had het meisje stipt verborgen gehouden. Waarom zou ze haren vriend een noodelooze jaloezie in het hart werpen?

‘O, mijnheer, zijt gij het!’ zegt Dooc, de muts even oplichtende.

‘Is juffer Anna-Bella thuis?’ is Tony's vraag.

‘Neen,... ja...,’ antwoordt Dooc, en bij het laatste woord speelt er iets spottends om den mond van den straatjongen, en er fonkelt iets duivelsch in zijne oogen.

‘Neen? ... ja? ... Dwaashoofd! Het schijnt dat ge den gek met mij scheert.’

‘Wel ja, mijnheer.’

‘Hoe?’ en Tony's oog fonkelde van gramschap.

‘Ik wil zeggen, dat ze zeker thuis is.’

‘Des te beter. Is zij alleen?’

‘Moedermensch alleen.’

(1) Den reus zien, wil zeggen in Antwerpen ‘dronken zijn’.

[p. 68]

‘Zeer zeker?’

‘Vast wel.’

‘Gaat gij er heen, mijnheer?’

Tony knikt.

‘Ja, maar....’

‘Welnu?’

‘Mijnheer, ze kan den tabaksdamp niet verdragen, en ik zie dat ge dampt als een overzetboot.’

‘Schelm!’ malt Tony en werpt den deugniet de verlangde sigaar toe.

Dooc ziet nu den rijken heer, om den hoek loerend achterna. O, ware Anna-Bella alleen geweest, hij zou het tegendeel gezegd hebben; maar nu juist is Jan-oom, die in geen goede luim is, daar - en deze zal den ‘last-verkooper’, na wiens bezoek zijne tante geweend heeft, wel eene duchtige ‘pandoering’ geven, en de knaap lacht reeds bij het denkbeeld wat genoegen hij smaken zal, als hij dien windmaker onder Jan-oom's sterke hand zal zien buigen en wringen.

Dooc gaat op den vensterdorpel van den schoenmaker zitten: er zal daarboven komedie gespeeld worden, en hij vindt op dien dorpel een eerste en kostelooze plaats.

‘Slechte waar,’ mompelt de knaap, terwijl hij eene grimas maakt, en de Cuba langzaam onder den neus heen en weêr beweegt om er den geur van op te vangen. ‘Veel te versch - bah! - Cuba's van een cent 't stuk!’ laat hij er spottend opvolgen.

Dooc is, geloof mij, een echt kenner!

Toch steekt hij de sigaar andermaal in den mond en dampt voort.

Ik moet opmerken dat Dooc voor het oogenblik misgerekend heeft, wat de aanwezigheid van Jan Darinckx betreft; deze heeft juist Anna-Bella's kamer verlaten, op het oogenblik dat mijnheer Tony den hoek der straat omdraait.

[p. 69]

Anna-Bella zit alleen; de avond is gevallen en geeft aan de verschillende voorwerpen in de kleine kamer, onduidelijke vormen. Zij zit nabij het venster, op welks bank eenige bloemen bloeien, en waardoor het vertrek met een aangenamen geur vervuld wordt. Op dat oogenblik is zij eindeloos gelukkig, want er schemert, na het bezoek van Max Franck, eene schoone toekomst voor allen die haar lief zijn.

‘Anna-Bella!’ klinkt eene stem uit de duisternis.

Het meisje, dat in hare droomerij het gedruisch op den trap niet gehoord heeft, ontwaakt bij het hooren van die stem.

‘Kindlief,’ hervat Tony, naderbij tredend, ‘gij droomt zoo diep als het Lieve-Vrouwe-beeld op den hoek uwer straat.’

‘Mijnheer,...’ spreekt zij opstaande, en er ligt in den toon der stem eene fierheid, die den onbeschaamdste zou doen aarzelen; maar Tony is geen man om daar acht op te geven.

‘Ik ben zoo vrij u wat gezelschap te komen houden, lieve Anna-Bella.’

‘Gij weet wel, mijnheer, dat ik met uw gezelschap in 't geheel niet hoog loop.’

Begrijpt ge nu, nieuwsgierige lezeres, waarom Anna-Bella op de wandeling, toen Tony voorbij trad, bloosde?

‘Altoos even boos; foei, dat staat zoo slecht aan uw lief gezichtje.’

‘Wat verlangt ge, mijnheer?’

‘Wel, drommels! schoon kind, gij weet wel dat uwe lieve oogen, twee heldere sterren aan den hemel ontroofd, mij het hoofd hebben doen draaien.’

Tony nadert en wil zacht hare hand grijpen; maar Anna-Bella trekt ze schielijk terug en neemt eene houding aan die alles behalve vriendelijk is.

‘Gij, falsaris!’ mompelt zij. ‘Ik heb u reeds gezegd

[p. 70]

dat ik verloofd ben aan - een eerlijken jongen, dien gij....’

‘Waarschijnlijk een werkman!’ zegt Tony met verachting. ‘Maar, Anna-Bella, hebt gij dan nooit in den spiegel gezien en u overtuigd, hoe schoon ge zijt? Waarom wilt ge hardnekkig voortgaan uwe lieve oogen en uwe blanke handjes, door het nachtwerk te bederven? Geloof mij, gij zijt geroepen om in de wereld te schitteren.’

‘Ja, zooals gij, misschien!’ onderbreekt het meisje met den toon der verachting in de stem.

‘Zooals ik, en gij met mij.’

‘Met deugd en eer onder de voeten te trappen, niet waar? Met mij te verlagen, en een van die eerlooze wezens, kortom, met u gelijk te worden.’

‘Anna-Bella, dat meent ge niet.’

‘Neen, dat komt uit het hart, mijnheer. O, ik ken u sedert eenige uren. Ik wist tot dan toe niet dat hij, die mij met zijne liefde plaagde, iemand was, die....’

‘Welnu?’ onderbreekt Tony op onthutsten toon.

‘Ik ken u wel, mijnheer; ik weet nu dat mijnheer Tony de zoon is van eene arme stoeldraaiers-familie; ik weet wat die familie voor hem deed, om hem groot in de wereld te maken en hoe hij die weldaden beloont.’

Tony bedwingt zich, maar behoudt zijne kalmte.

‘Wie heeft u dat wijs gemaakt, kind-lief?’

‘Och, huichel niet: gij heet Toon Darinckx; uwe moeder woont op de Vest, in het kleine huis met den houten gevel; gij hebt nog slechts eenige uren geleden, uwe moeder zoo grof beleedigd en bespot, dat het arm mensch er ziek van is - en daarom haat ik u en noem u een deugniet.’

De jonge losbol werpt het meisje een grammoedigen blik toe.

‘En weet gij wel wie ik ben?’ zoo spreekt het meisje voort. ‘Ik ben een arme wees, welke voor haar dagelijksch

[p. 71]

brood wil werken. Gij zoudt mij van dien eerlijken weg willen afleiden; doch ik heb beschermers, die gij niet onder de oogen zoudt durven zien: uwe moeder, uw broeder.’

Die woorden doen een wonderbaar uitwerksel op den jongeling.

‘Gij schertst,’ zegt hij, ‘en om die donkere wolk van uw aangezichtje te verdrijven, zal ik de vrijheid nemen u eens vriendschappelijk te omhelzen.’

‘Raak mij niet aan; of hebt gij dan geen eerbied voor haar, die eens de vrouw uws broeder worden zal?’

Die woorden ontstellen Tony: wat zonderling toeval! Evenwel laat de ellendeling zijne prooi niet schieten, doch al houdt Anna-Bella er geen hond op na, toch is er op dat oogenblik iets dat den indringer plotseling bij de beenen grijpt, zich als een geheel slangennest daarom slingert, en hem zoo vinnig in zijne magere stelten bijt, dat hij een fellen schreeuw laat hooren.

Schoppen, stampen, schreeuwen helpt niets: baron Judocus heeft uitmuntende tanden en nagels. Hij is heimelijk naar boven geslopen, en heeft, in de duisternis verscholen, het oogenblik bespied dat mijnheer Darenge al te lastig wordt.

Ook Jan Darinckx komt op dit oogenblik terug; in drie of vier sprongen staat hij in de kamer en nu hij, in het schemerlicht, zijn broeder herkent, voelt hij zijne haren te berge rijzen en beeft hij van het hoofd tot de voeten.

‘Kerel!’ roept hij op verschrikkelijken toon uit, ‘kerel! verwek uw akte van berouw! Bloed, bloed moet ik hebben!’

De doodschrik maakt zich van den lafaard meester.

Op hetzelfde oogenblik dat Jan Darinckx die ijselijke woorden uitspreekt, slingeren Anna-Bella's armen zich om zijn hals, en hare tranen bevochtigen zijne wangen. Dat alles bluscht toch het gloeiende van den broederhaat niet. Straks heeft hij de moeder, nu de verloofde beleedigd!

[p. 72]

Jan Darinckx poogt zich te vergeefs uit Anna-Bella's armen los te maken.

‘Ik ben hier gekomen om het geld te brengen, dat moeder mij gevraagd heeft!’ huichelt de ontaarde zoon en broeder.

‘Wij hebben niets, niets van u noodig!’ roept het meisje hem toe. ‘Ga heen, of God weet wat u overkomt. Jan, in 's hemels naam, Jan! maak uwe moeder en mij niet ongelukkig!’

Anna-Bella was de engel des vredes.

‘Ik vergeef het hem!’ stamelt de werkman, en nu zakt hij op een stoel neêr, laat het hoofd tusschen de twee handen vallen en tranen stroomen hem overvloedig uit de oogen.

Doe wel aan die u haten! Maar zoo denkt er de kleine Dooc niet over, want nu Tony ter halverwege den trap is afgedaald, krijgt hij eensklaps eene storting van ruim een halven emmer water op het hoofd, die hem, weinig evangelisch, door den kleinen deugniet wordt toegediend. Dat zal echter een grooter uitwerksel gehad hebben, dan dat absolvo van broêr Jan.