Logo DBNL
De gasthuisnon. Deel 2 (1855)

De gasthuisnon. Deel 2

(1855)–August Snieders–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XV.

Onze geschiedenis zal misschien in het oog van den lezer, veel van haer belang verloren hebben, omdat eenige onzer hoofdpersoonen het tooneel verlieten. Dit echter is voor de byzondersten slechts tydelyk. Overigens zullen wy onzen lezers doen kennis maken met een nieuw persoonaedje.

Laet ons echter voor eerst nog het een en ander tot vollediging van de voorgaende hoofdstukken zeggen.

Het midden des zomers was reeds gekomen, en

echter lag de baronnes nog altyd in de kleine wooning aen het ziekbed gekluisterd. Men verwachtte elken dag den dood, die een einde aen haer lyden zou komen stellen. Van Paul had men niets meer vernomen, evenmin als van Felicita; het kind der rampzalige echtgenooten had eene schuilplaets en eene liefderyke verzorging gevonden in het huis van Adelbert, terwyl de oude Tom, de trouwe dienstknecht, in een Godshuis woonde en er rustig en vreedzaem het leven kon slyten. De plaets, waer vroeger het hotel stond en het puin, waren reeds te koop geveild.

In de aristocratische wereld had men den naem der van Weeleghoms als van de lyst geschrapt, en niemand trok zich de gevallene familie regtzinnig aen, tenzy Adelbert, de oude Hartman en dan die verhevene zuster Mathilde. Zy had waerheid gesproken, toen zy by haer afscheid van de wereld, tot hare gezellinnen zegde: ‘Misschien kom ik eens tot u terug; maer het zal zyn, als gy niet meer feesten kunt; als de gasthuiszuster uw stervend hoofd zal komen ondersteunen.’

Terwyl de non aen het ziekbed nederzit, moeten wy ons een eind wegs buiten de stad begeven, en het postrytuig volgen, dat langs den grooten weg zich naer de stad rigt. Het vliegt om dus te zeggen, en nog schynt het veel te langzaem te gaen voor den bejaerden reiziger, die hetzelve alleen bezet. Slechts als de postillon, door op nieuw met de zweep te kletsen, de

dampende paerden aendryft, komt er een trek van voldoening op het gelaet van den ouden heer.

Deze laetste scheen zestig jaren te tellen; zyn hoofdhair, zyne zware wenkbrauwen en lange knevel waren sneeuwwit en staken zonderling af tegen zyn bruin geroosterd aengezigt. In dat gelaet lag, niettegenstaende den ouderdom, nog jeugdige krachtdadigheid te lezen, en daeraen was ligt te bemerken, dat hy den bovengemelden ouderdom nog niet kon bereikt hebben. Toen hy aen eene pleisterplaets afstapte, bemerkte men in hem eene militaire houding; een paer ridderlinten pronkten hem op de linkerborst. Kort en krachtig gebood hy welhaest den koetsier ‘voorwaerts’ en nauw hadden de paerden eenige oogenblikken uitgedampt, of zy voerden het rytuig weêr pylsnel over den steenweg heen.

De reiziger, hoewel vreemd in dezen omtrek, wierp geenen oogslag op de milde natuer, welke hier hare pracht in schaduwryk loover, daer in malsche grasvelden, ginds in bloemen langs den weg, ten toon spreidde; hy lette noch op de welvarende dorpen, noch op de schilderachtige landhoeven; noch op den groet dien de dorpeling hem toestierde. Hy scheen enkel met de vlugt des rytuigs bekommerd te zyn, en een vreugde-vol ‘ha!’ ontsnapte aen zynen mond, toen hy den prachtigen Onze-Lieve-Vrouwe-toren van Antwerpen voor zyn oog zag opryzen.

Welhaest rolde het rytuig de poort binnen.

Wy zullen dien vreemdeling welhaest op eene andere plaets, en die meer in betrekking staet met ons verhael, terugvinden. Laet ons inmiddels naer het huis van Jan Hartman terugkeeren.

De priester, die de laetste troostmiddelen van de godsdienst aen de oude baronnes gebragt had, verliet zoo even de wooning van den fabriekwerker. De dood naderde, en de baronnes scheen het zelve te gevoelen. De non zat aen het sterfbed en sloeg den minsten oogslag der zieke gade; Jan Hartman zat op zyne kniën voor het bed en bad. Men had de oude kennissen van mevrouw wel verwittigd; doch zy waren nog niet gekomen.

Mevrouw van Weeleghom kon niet meer spreken; doch de blik dien zy nu op de non, dan op den ouden Jan wierp, was welsprekender dan woorden. Er straelde iets smeekends uit hare verglaesde oogen, hetwelk zich als eene bede van vergiffenis tot beiden rigtte, en zonder twyfel tot allen, die zy vroeger gekend en gehaet had. Als zy haren blik in de kamer rondsloeg, zocht zy gewis haren zoon en er kwam een diepe zucht uit haren boezem, als de non haer het bedriegelyk: ‘hy komt morgen!’ toesprak - woorden, die mevrouw reeds verscheidene weken dagelyks moest hooren.

Zoo zacht had de lezer het sterfbed van die vrouw niet gedroomd - maer de gasthuisnon had dit trotsche gemoed, tot in de laetste vezels, weten te

breken en de zachtheid van deze laetste, de nederigheid en de gelatenheid, waren om dus te zeggen in de ziel der aristocratische vrouw overgegaen.

Het stervens-uer naderde, toen een donderend kloppen op de huisdeur de godsdienstige stilte kwam stooren, welke er in het huis heerschte.

Een oogenblik opende de zieke de oogen; een ongewoon vuer glinsterde in dezelve, en terwyl zy het afgematte hoofd poogde op te rigten, liet zy kort en afgebroken de woorden: ‘hy is daer!’ ontglippen.

- Wie, wie? moeder..... vroeg de non.

De stervende zweeg, en de oude fabriekwerker strompelde naer beneden, om te zien wie de driftige bezoeker zyn zou. Zuster Mathilde dacht niet anders of het was Paul, die den laetsten kus der moeder nog kwam ontvangen. Beneden aen den trap hoorde zy echter eene vreemde stem, die dringend zegde: ‘de baronnes van Weeleghom.’ De oude Hartman murmelde eenige onverstaenbare woorden tegen, doch in eenige sprongen had de vreemde bezoeker de eerste verdieping bereikt, en ruw de deur open stootende, stond de man, dien wy op den weg naer Antwerpen ontmoet hebben, op den dorpel der kamer.

Zyn arendsblik ging in het vertrek rond, en nauw had hy de zieke op het bed bemerkt, of hy vloog er naer toe, greep haer onstuimig by den arm en riep krachtig, alsof hy den laetsten sprankel levenskracht wilde opwekken: ‘Baronnes!’

Mevrouw van Weeleghom opende nogmaels de oogen, en staerde den vreemdeling strak in het aengezigt; de kracht herleefde in haer en langzaem, als een akelig spooksel met gloeijende oogen, ligtte zy het hoofd op en het naderde den reiziger, om hem des te beter te kunnen beschouwen.

‘Kent gy my nog, baronnes van Weeleghom?

- Dooden..... terug..... Erbarming! stamelde de zieke, en zy zakte weêr achter over.

- Neen, rigt u op! riep de vreemdeling, en schudde de bezwykende kranke. Zeg, spreek, waer is myn kind, waer is myne dochter?....

- Kind..... kind..... dáér!.... en zy wilde hare vermoeide hand opligten, om naer de gasthuisnon te wyzen, die met een kloppend hart, de handen zamen gevouwen, in eenen hoek van het kamerke stond, zonder te weten wat dit plotseling tooneel verbeeldde. De vreemdeling had de baronnes niet verstaen, en haer wanhopig schuddende, riep hy met hartverscheurende stem uit:

‘Spreek, spreek, alvorens te sterven..... Dood! jammerde hy en sloeg de handen voor de weenende oogen. Toen hy ze liet neêrvallen, viel zyn blik op zuster Mathilde, welke altyd met ingehouden adem bleef wachten. De reiziger zag haer insgelyks met een kloppend hart aen, en bibberend ontrolde aen zynen mond:

‘Wie zyt gy?

- Zuster Mathilde! was het zoete, maer ontroerde antwoord.

- Neen, neen! hoe noemde men u in de wereld?

- Isidora, freule van Herlicum.

- Myn kind! myn kind! gilde de vreemde heer uit; hy klemde de non in zyne armen, en kuste haer onder het plengen van overvloedige tranen.

- Vader, vader! hoorde men de stem der non onder dat kussen en weenen uitroepen. Gy leeft! O God heeft my steeds gezegd, dat ik u zou wederzien.

Onbeschryfelyke vreugde in dat nederige kamerke, en naest het doodsbed der baronnes!....

Nog klemde de vader zyn kind aen het hart; nog kluisterde de non zich aen de jagende borst haers vaders; nog weenden zy beiden van vreugde en dachten in eenen droom te verkeeren, toen Adelbert in de kamer verscheen, om een laetste bezoek by de stervende af te leggen.

De jonge edelman stond even stom als de oude Hartman, by het zien van het ontroerend tooneel, en hy verklaerde het zich slechts, toen hy den vreemdeling hoorde zeggen:

‘Zie my nogmaels aen, Isidora! Ja, ja, gy hebt de hemelsche trekken uwer moeder.

- En zoo, zoo als gy zyt, vader, heb ik u gedroomd, zegde de non; zóó heb ik my steeds voorgesteld, dat ik u zoo wederzien.

Maer eensklaps rukte zich de zuster los, en vloog

onder het uiten van een yselyken gil naer het bed harer pleegmoeder. Dan ook werd de heer van Herlicum - want hy was het inderdaed - bleek als een doode, toen hy het zwarte kleed zag, waerin zyne dochter getooid was. Zyn oog stond strak in het hoofd, zyn mond wilde spreken en zyn vinger wees bevend op het orde-gewaed.

‘Dat kleed! mompelde hy uit. Mynheer, ging hy voort, terwyl hy Adelbert by den arm greep, wat beduidt dat kleed?

- Het is het kleedsel der gasthuisnonnen.

- En myn kind?....

- Is de heiligste engel dier orde.

- Gasthuisnon!.... Dat wil zeggen, liet van Herlicum er verschrikkelyk op volgen, dat ik haer verliezen moet, op het oogenblik dat zy my, na zooveel jaren lydens, wordt weêrgegeven.

De kolonel (want die graed was hem, na de terugkomst uit Batavia, verleend geworden) rukte zich de hairen uit het hoofd.

De zuster had die woorden niet gehoord; zy bleef over het ligchaem der baronnes gebogen, dat zy met hare tranen besproeide, en snikte:

‘Dood..... moeder..... Paul!.... Komt, ging zy ten laetste voort, zich tot de omstanders wendende; laet ons bidden voor de overledene! - en allen, zelfs de kolonel van Herlicum, zakten op de kniën en baden voor de afgestorvene.

Toen het gebed geëindigd was, wendde de non zich weêr tot haren vader, en hielp hem opstaen.

‘Ja, uw kind is de zuster van het lydende menschdom geworden, zegde zy; maer dat werpt geenen scheidsmuer op tusschen uwe en myne liefde.

- Neen; maer ik had, voor den korten tyd dat ik nog te leven heb, u altyd aen myne zyde willen gezien hebben.....

- Laet ons te vreden zyn, vader, met het lot dat God ons nog geeft. Wy zullen elkander dikwyls zien, elkander lief hebben en te zamen den hemel danken, dat hy u aen my terug geeft, op het oogenblik dat allen die my lief waren, my ontnomen zyn.

- Ik weet alles, Isidora; ik ken al de rampen die de familie van Weeleghom getroffen hebben. Ik weet, dat zy, die daer op het doodsbed ligt, de eerste schuld is van die ongelukken. Ik moet het ongeluk en den dood eerbiedigen: maer eens, in een ander leven, zal ik haer rekenschap vragen over de behandeling, die zy myn kind heeft doen ondergaen.

- Vader, vergeef en vergeet. Overigens zy hebben my met goedheid overladen.....

Zuster Mathilde strengelde hare beide armen om den hals haers vaders.

‘Isidora, myn kind - droom myner liefde, gedurende meer dan twintig jaren..... Ik had gehoopt, op de beloften van myn ouden krygsmakker, dat gy de echtgenoote van zynen zoon zoudt geworden zyn.

- God heeft het anders gewild.

- Welnu, dat Zyn wil dan ook geschiede.

Die woorden vloeiden wel uit den mond des kolonels; maer zyn vaderhart was gebroken.

Zoo was de dood der baronnes geweest. Zy, die in den voorspoed hare salons en balzalen opgevuld had gezien met vrienden en vriendinnen - stierf eenzaem en verlaten in het huis van een ouden fabriekwerker; zy, die zoo gaerne in de pracht leefde, stierf op een nederig bed, met katoenen gordynen behangen en in een nog nederiger kamerke. De vrienden waren met de pracht verdwenen, en zelfs zullen zy haren lykstoet niet komen bywoonen, nu hare doodskist niet uit de poort van het hotel; maer wel uit de lage deur eener werkmanswooning gedragen wordt.

Er zullen echter nog trouwe harten zyn, die haer tot aen het graf zullen vergezellen.

 

Verlaten wy het sterfhuis en rigten wy ons naer de wooning van den burggraef, waer de kolonel van Herlicum zynen intrek genomen heeft, op het gastvrye aenbod van Adelbert.

Dáér deed hy zich de geschiedenis der van Weeleghoms en die zyner dochter, door den jongen edelman, in het breede verhalen, en aen den traen, dien hy herhaelde malen van zyne oogleden wischte, kon men gemakkelyk zien, dat het hart van den heer van Herlicum altyd zyne edele hoedanigheden behouden

had, die de baron van Weeleghom zoo dikwyls roemde. Gestreng en dapper krygsman - dat was hy; maer dáérbuiten was hy de gevoeligste mensch der wereld.

Op zyne beurt zegde de kolonel aen Adelbert, dat hy zonder fortuin was toen hy, vóór de scheiding der Nederlanden, naer de Oost-Indische bezittingen vertrok, en nu met aenzienlyke rykdommen in zyn land terugkeerde. Met eene bewogene stem schilderde hy het lot af, dat hy zyne dochter had willen toebereiden. ‘Even als een verliefde van achttien jaren voor zyne bruid, voegde hy er by, heb ik niet anders gedaen, dan ontwerpen en plannen voor haer gevormd: en dit alles valt nu plotseling in duigen!’

De vriendschap tusschen deze twee harten was dan ook spoedig bezegeld: iedere minuet welke verliep, leerden zy elkander meer en meer waerdeeren, en in een innigen uitroep liet de kolonel zich eens ontvallen, terwyl hy de beide handen van Adelbert in de zyne drukte:

‘O, had ik zulk eenen schoonzoon mogen ontmoeten!

Een blos dreef over de wangen van Adelbert.

De kolonel zag het en zegde:

‘Vergeef my, ik heb zonder het te weten een der geheimen uwer ziel doorgrond.

- Kolonel, zegde de jongeling met eenen traen in het oog; ik had Isidora zoo gelukkig niet kunnen doen zyn als zy nu is.

Indien de kolonel van Herlicum het denkbeeld van Adelbert's ziel geraden heeft, dan toch moet men bekennen, dat de jonge edelman zyn lyden op eene verhevene en grootsche manier draegt.

Dit waren de eerste en laetste woorden, welke er over dit onderwerp gesproken werden.

De kolonel van Herlicum vond dus in het huis van den burggraef, voorloopig, een gastvryen haerd: wy zeggen voorloopig, want de oude krygsman zag van zyn voornemen niet af, om zyne wooning in Antwerpen te vestigen, en er zich dan ook een eigen hotel aen te koopen. Dáér immers zou hy het geluk hebben dikwyls zyne dierbare dochter te ontmoeten.

Hoe meer de kolonel het leven van zuster Mathilde inzag, hoe schooner en ontroerender het hem voorkwam. Als men hem soms trekken van liefdadigheid van zyne dochter verhaelde; als hy soms het gasthuis bezocht, en er zyn kind bezig zag, met het verplegen der zieken - dan dreven hem de tranen over de wangen.

‘Ja, zegde hy eens, terwyl hy hare beide handen zacht in de zyne sloot; gy wordt my des te dierbaerder, omdat gy het evenbeeld zyt van eene vrouw, die ik steeds heb lief gehad, en die ik aen uwe zyde had willen zien als eene zuster.....

- Is het dan myne moeder niet, welke gy bedoelt? vroeg de gasthuisnon.

- Neen: ik kende haer aen gene zyde der zeëen.

Zy was het, die uwen vader het leven redde en zyne ballingschap verzachtte; zy was een weldoende engel voor my, zoo als gy zyt voor een-ieder.

- O, ik bemin haer reeds als eene zuster. Is zy nog in leven?

- Neen, zy stierf; maer God zal hare edele ziel in zynen schoot hebben opgenomen.

- Hoe was haer naem, opdat ik hem steeds in zalige herinnering houde? hervatte de gasthuisnon.

- Lou Endah..... was het antwoord.

De avonturen van den kolonel waren aen dien naem verbonden, en het is te begrypen, dat de oude krygsman het verhael zyner lotgevallen schuldig bleef. Onze lezers ook zullen ons misschien reeds verweten hebben, dat wy dien kolonel van Herlicum zoo plotseling uit de lucht doen vallen en niet eens zegden, waer hy sinds het afscheid van den baron van Weeleghom gebleven was. Wy hebben gezegd dat hy uit de Oost-Indiën kwam, en wy zyn gehouden dit te regtvaerdigen.

Wy zullen dus in onzen roman, den nieuwen roman van onzen held weven en het gesprek afluisteren, hetwelk op een heerlyken en warmen avond gehouden wordt, in den hof van Adelbert's hotel. Onder het prieel van roozen, zit gansch de familie byeen - wy zeggen de familie; want menschen die zoo nauw aen elkander verbonden zyn, mogen wy dien heiligen naem wel geven.

Verwonder u dus niet, lezer, als ik u in het gezelschap van den kolonel, van zuster Mathilde en Adelbert, den ouden Tom en den braven Jan Hartman - beiden waren dien dag genoodigden - in het adellyke huis aentoon. Tom daerenboven kende den kolonel van ouds en wist van Leipzig, Austerlitz, Moskou en Waterloo nog al een enkel woord te zeggen.

Het was dan..... doch vooraf, lezer, moet ik u waerschuwen, dat ik de woorden van den kolonel slechts in het ruwe meêdeel, en my in de onmogelykheid bevindt om het eigenaerdig karakter weêr te geven van zyne natuerbeschryvingen en van de duizende byzonderheden, welke het voor ons vreemde land oplevert, en die hy voorzeker grondig kende.

Het was, zeg ik, op dien schoonen familie-avond dat de kolonel van Herlicum van zyne avonturen sprak.

 

‘..... Ja, zegde hy, het waren geweldige gevechten, die welke in 1821 over Palembang beslisten. Zy waren de voorbode van de onwankelbare vestiging der Nederlanders op Sumatra.

Ik was door eenen pyl aen de linkerborst getroffen, en dacht reeds op den dood. Terwyl het gedonder van den slag over my heen vloog, verzamelde ik myne denkingskracht en wilde myne laetste oogenblikken aen myn vaderland toewyden, aen allen die

my lief waren, en vooral aen u, Isidora. Myn vriend, de baron van Weeleghom, had my een oogenblik aen zyn hart gedrukt gehouden; ik had hem myn vaerwel toegesproken, en toen hy voor het geweld van den vyand moest wyken, had ik het bewustzyn verloren.

De avond was gevallen, toen ik tot my zelven terugkwam en met den terugkeer der zinnen, was ook de levenszucht weêr in mynen boezem gedaeld. Het bloed myner wonde was gestelpt, en hoewel uitgeput van krachten, bezat ik er nog zoovele om my op te rigten, en ik herinner het my levendig - ik bleef op myne kniën zitten, en bad God vurig om redding.

Eene doodelyke stilte heerschte, op dat oogenblik, over de vlakte.

Waren de onzen overwinnaers of wel waren zy verslagen? Niemand kon my op die vraeg antwoorden: allen die rondom my lagen, waren dood. De gesneuvelde oproerling, met zyne halfnaekte ledematen leunde nu vertrouwelyk met zyn hoofd op den dooden Hollander; de gevaerlyke klewang1 de vlammende kris2 de vergiftige pyl, die wapens, waermeê men zoo vreesselyk gestreden had, lagen nu vreedzaem naest het geweer en den sabel, als stomme getuigen dat de oorlog was uitgebluscht.

Op dat oogenblik had ik, dunkt my, alles gegeven, om eene enkele stem te hooren, welke op myn geroep antwoordde; doch de echo der naburige bosschen en der onmetelyke bergketen, waerop de maen haren lichtglans goot, weêrgalmde alleen myne klagt. Ik bedrieg my, in de verte klonk my, als een vreesselyke donder, het gehuil van den koninklyken tyger tegen, en boven my klapperden de roofvogels. Zy verlieten hunne ondoordringbare bosschen, en kwamen feestmael houden op den achtergelaten buit.

De gemoeds-toestand, waerin ik my bevond, is niet te beschryven. Ik ben geen bloodaerd: in het midden van den kogelregen, ben ik dikwyls koel en onverschillig gebleven; maer op dat oogenblik, ik beken het, sidderde ik. De gedachte van door de klauwen des tygers verscheurd te worden, na aen den dood ontsnapt te zyn, deed my eene uiterste pooging wagen; ik verzamelde myne krachten en als door eene bovennatuerlyke hand geholpen, rigtte ik my op en vlugtte, zooveel als myne kracht het toeliet, in eene tegen-overgestelde rigting.

Terwyl ik my naer den kant der bergketen wendde, klonk my allengs al meer een naderend gedruisch in de ooren. Ik meende den hoefslag van een paerd te hooren, en inderdaed, ik zag weldra een ros, zonder ruiter, met gerekten staert en vliegende manen, over de vlakte komen aenrennen. Het dier brieschte bang en versnelde zynen loop, als de

brullende stem des tygers zich verschrikkelyker hooren liet.

Toen het zich, op weinigen afstand van my bevond, vertraegde het zynen galop, stond eindelyk stil, stak den kop met gespitste ooren in de hoogte en scheen te luisteren. Het yselyke gehuil des tygers hield in dat oogenblik op, en ik dankte de Voorzienigheid, die my welligt, in dat vlugtende paerd, eene redding zond. Ik naderde het dier en riep het eenige woorden in het Maleisch toe - gy glimlacht, Jan Hartman? Echter op die menschelyke stem scheen het dwalend dier zich gerust te stellen en te verblyden; want het hinnikte van genoegen, en zelfs, na eenige zysprongen, liet het zich by den toom grypen. Niet zonder moeite kroop ik in het ryk versierde zadel, hetwelk gewis kort te voren een der opperhoofden van den oproer gedragen had.

Onder mynen spoorslag snelde het dier als de wind, als de bliksem voort. Het vloog snuivend over kreken en diepten heen; het wierp zich in den breeden stroom en zwom denzelve moedig over; het ylde brieschend over de hellingen der bergen en rotsen. Nauw had het die moeijelykheden verlaten, of het doorrende een deel der onmetelyke velden met alang-alang bezet.1 Het scherpsnydend gras mogt, in zyne

snelle vaert, zyne ledematen geeselen en tot bloeden slaen - het scheen, door dien bloedigen zweepslag, slechts des te heviger aengedreven. Het mogt nieuwe wonden bekomen, in het digtgewassen hout van het djati-bosch - het was alsof een bovennatuerlyke geest het dier gedurig voortzweepte.

Ik voor my had ook veel in die onstuimige vaert geleden; my ook had het scherpsnydend gras wonden toegebragt, of my de kleederen van het ligchaem gereten..... Drommels! ik had liever in een gloeijenden kogelregen gestaen, Tom..... Ik dankte dan ook den hemel toen het trouwe dier, aen den boord eener rivier gekomen, eindelyk zynen loop vertraegde. Het beest hinnikte blymoedig alsof het zyne eigene landstreek, zyne bekende geboorte plaets, had weêrgezien.

De eerste stralen der zon braken door de morgennevelen, en overstroomden de weelderige natuer met eene zee van gloed en schittering. Ja, dat beken ik, nooit heb ik met meer dankbaerheid het aenbreken van een nieuwen dag begroet. Ik was uitgeput van vermoeijenis; myne wonden vroegen verkoeling en verbinding.

Terwyl myn paerd op het gras graesde, zette ik my in de schaduw der boomen neêr. Ik zag onverschillig naer de malsche vruchten, my door de takken van den tamerinda als toegereikt: ik was op dat oogenblik, als de sedep malem “de droevige

plant” naby welke ik gezeten was, die des nachts hare weelderige bloemen opent en als gansch de natuer zich verblydt in den vrolyken morgen, verheft zy zich integendeel doodsch en treurig.

Wat gaf my die natuer-rykdom, door God zoo kwistig rondom my gestrooid!.... Het was schoon die reusachtige bloemen te zien, met hare schitterende kleuren; die eeuwen-oude boomen, met hunne onmeetbare bladeren; die geurige en bloemryke gewassen, welke van den eenen tak naer den anderen slingerend, boven myn hoofd duizende regenbogen schenen te vormen; het was verrukkelyk om dat gevogelte te zien, wiens gepluimte als met diamanten overstrooid was; het was aenlokkelyk voor den avonturier den grond na te gaen, die goud, zilver en edelgesteenten in zyne oppervlakte scheen te besluiten - maer my bekoorde dat alles niet, en ik had op dat oogenblik myn nederig moederland, met zyne dorre heîvlakten, oneindig liever.

Ik sloot afgemat de oogen, en Gode myne ziel aenbevelende, dacht ik, naer ik meende voor het laetst, aen myne Isidora, aen mynen vriend en dezes familie..... Een zachte slaep overviel my; hoe lang ik geslapen heb, weet ik niet. Het gedruisch van menschen-stemmen, en het gekletter van wapens in myne nabyheid, wekten my uit mynen slaep op. Toen ik de oogen opende, zag ik eene jonge vrouw voor my staen, regelmatig en schoon van trekken en met iets

in het zwart glinsterend oog, dat my van diep medelyden scheen te spreken. Zy stond daer peinzend, de kin op de fyne hand latende rusten, en scheen myn ontwaken te hebben afgewacht.

Verwonderd, maer verrukt over de aenwezigheid van een menschelyk wezen, rigtte ik my op en terwyl zy eenige woorden murmelde, wees zy op het met bloed doorweekte windsel myner wonde. Ik deed wederkeerig een teeken, dat ik geweldig leed en hare hulp afsmeekte. Een groote traen, glinsterend als de morgendauw, viel van hare zwarte wimpers op hare taenkleurige wangen..... Die traen was inderdaed welsprekend voor my! Hy zegde my immers, dat ik een medelydend hart gevonden had, in het midden dier wildernis, in het midden dier gevreesde vyanden.

De jonge vrouw knielde by my neêr, rukte haren sluijer van den schouder, nam de windsels van de wonde, schepte water in de kleine hand, waschte het bloed weg en na eenige balsemende kruiden geplukt te hebben, legde zy my een weldadig verband op de wonde. Dikwyls lachte zy my vriendelyk toe, en toen zy geëindigd had en ik hare hand greep, om die dankbaer te kussen, greep zy integendeel de myne en drukte er vurige zoenen op neêr.

Die vrouw scheen, naer hare kleeding te oordeelen, tot den hoogen stand te behooren. Haer sarong1

was, even als haer selingdang en baadjoe, van kostbare stoffe; hare weelderige hairen, achter het hoofd zaêmgeknoopt, waren met natuerlyke bloemen doorvlochten - eene voorliefde van iedere Indische vrouw. Om haer zuiver voorhoofd, droeg zy een ligten gouden band, die, even als de gouden slangen welke hare armen versierden, het teeken waren, dat die schoone vreemdelinge nog maegd was. Als er een engel uit den hemel tot my was komen neêrvliegen, had ik hem gewis met niet meer aendoening kunnen gadeslaen.

Het gedruisch dat my had doen ontwaken, kwam voort van eene groep inlanders, die, op eenigen afstand van my, een groot vuer hadden aengelegd, en bezig waren myn trouw paerd ten feestmael te bereiden..... Gy schynt verwonderd, Tom?.... Arm dier, het was de klauwen des tygers ontvlugt, om in de handen der menschen te vallen. Het duerde niet

lang, of de inlanders kwamen met een yselyk gehuil op my af; zy zwaeiden hunne krissen, en het gevaer ziende waerin ik my bevond, riep ik in de Maleische tael: “Dood my, ik ben uw vyand; maer martel my niet!” en het meisje, altyd kalm, antwoordde in diezelfde tael: “Gy zult niet sterven!”

De krygstroep eischte echter mynen dood; doch ik bleef gelaten in myn lot. Ik was in de handen der Battaks1 gevallen, een der beschaefdste en echter een der meest gevreesde stammen van Sumatra. De misdaed aen overspel, de diefstal by nacht, de krygsgevangenschap, het huwelyk tusschen kinderen van

hetzelfde bloed, de aenranding van een dorp, van een huis, van eenen persoon - worden er gestraft door gevierendeeld en verslonden te worden. Myne uniform scheen dan ook het onherroepelyk vonnis, dat ik als krygsgevangene zou behandeld worden.....’

Het waren Jan Hartman en Tom niet alleen die de ooren by dit verhael wyd openspalkten: zuster Mathilde en Adelbert volgden, met gespannen aendacht, de woorden des kolonels.

‘Het meisje, zoo ging deze voort, stond my als myn bewaer-engel ter zyde en sprak hare gezellen toe, in eene tael welke ik niet verstond. De houding van dat kind der natuer was fier; de toon harer stem treffend en terwyl zy, onder het spreken, de handen in fantastische cirkels boven het hoofd bewoog, scheen zy de Battaks, met al de booze geesten der onzigtbare wereld, te bedreigen..... De inlanders bedaerden op hare woorden, en welhaest danste men rondom de geroosterde klompen vleesch van myn armen redder. Een groot deel van den dag vertoefden wy op die plaets; de drom inlanders werd gedurig grooter, zoowel als het getal vrouwen, moeders en kinderen.

Tegen het vallen des avonds zakten wy op breede vlotten van bamboes, de rivier af. Ik lag tusschen den buit, dien de troep gemaekt had. Het deed my pyn - of neen! het deed my de ziel van verontwaerdiging gloeijen, dat het grootste deel van den buit van onze Hollandsche soldaten afkomstig was. Ik her-

kende de bebloede uniformen onzer troepen; gouden epauletten, ridderteekens, sabels en degens waren in eene woeste mengeling tusschen de wapens der Battaks geworpen - en tot overmaet van triomf voerden deze eenen ongelukkige gekwetsten mede, die zy ten speelbal hunner wreedheid zouden doen dienen.

Ik had echter den troost gehad te vernemen, dat myne landgenooten den zegeprael behaeld hadden en de oproerige Sultan1 door de onzen krygsgevangen gemaekt was. Dat was inderdaed een zoete troost voor myn krygsmanshart. Lou Endah, hetgeen in onze tael wil zeggen “vol schoonheid” - zoo heette myne vriendelyke pleegzuster - had een diepen zucht geloosd, toen zy my die heuchelyke tyding verkondigde. Zy betreurde de onderwerping van haer vaderland - echter scheen zy dien val op geenen weerlooze te willen wreken.

Als ik moeijelyk rustte en myne wonden my pyn veroorzaekten, kwam zy met eene zachte hand een gemakkelyker steunsel aen myn hoofd geven; als ik zuchtte en dien zucht naer myn moederland zond, zag zy my meêlydend aen, en als ik haer naer de reden van al die zorgen vroeg, dan legde zy geheimzinniglyk den wysvinger op den mond, ten teeken dat zy my verzocht te zwygen.

De avond was middelerwyl gevallen. De maen

kwam op en had lang het meir, waerop wy voortdreven, met een mystiek licht beschenen. Aen den horizon verloren zich de toppen der bergen in het blauwe azuer des hemels; maer regts van ons brak eene ontzaggelyke zwarte massa door de nevelen heen, en vlammend rood was aen dien kant de hemel, alsof hy in lichtlaeijen gloed stond; de weêrglans kleurde het meir bloedig rood. Wy bevonden ons tegen-over een der volkanen, die in de Oost-Indiën zoo talryk zyn..... Ik hael dit aen, omdat ik nooit dit onheilspellend rood; dat vurige meir; die dryvende vlotten met menschen; die glinsterende wapens; de kaeimans, welke met den monsterachtigen kop boven het water, dreigend naest de vlotten zwommen - omdat ik nooit dat yselyk natuertafereel zal vergeten.

Lou Endah zat naest my, zonder den minsten indruk van hetgeen ons omringde, te laten blyken; zy koesterde my als een kind, en zich over my heen buigende en myn afgemat hoofd in haren arm latende rusten, suiselde zy een lied, gelyk de moeder suiselen zou aen de wieg van haer kind. Het lied van het natuerkind was zóó schoon, zóó melodieus dat ik, hoewel in het midden eener woeste natuer en eener wilde bevolking, my eenen oogenblik in eene onzer Christenkerken en omringd door geloovigen dacht..... Als zy een oogenblik ophield, fluisterde zy my toe, dat zy het Opperste Wezen, den Dibata-Assi-Assi, voor my had gebeden, en voor myne moeder, en voor

myne zusteren, en voor de kinderen, die ik in het land myner vaderen mogt hebben achter gelaten.

Ik vroeg haer wie zy was. Zy antwoordde my: “Eene maegd der Battaks, die u lief heeft als de sterren der oogen harer moeder, als de levensvlam van haer eigen hart.” Nooit heb ik een eenvoudiger en mysterieuser wezen ontmoet dan die Lou Endah; het was voor my de engel der Voorzienigheid..... Wy bereikten den oever en togen welhaest landwaerts in. Hoe verder wy in de bosschen kwamen, hoe woester de bende werd, hoe vonkelender de krissen my somtyds langs het hoofd gezwierd werden. De Battaks zongen, of liever huilden liederen, rammelden met hunne wapens, of staken den bebloeden buit op dezelve in de hoogte. Ik was echter voor hen de schoonste trofee, het schoonste voorwerp van triomf, en dit scheen my des te meer de voorbode van den marteldood. Ik was bereid om den pynelyksten dood te onderstaen; ik wilde myne beulen overtuigen, dat de blanke vreemdeling met moed zou weten te sterven, zonder eenen kreet, zonder eene klagt aen mynen mond te laten ontsnappen. Ik wilde sterven zoo als het den krygsman betaemt.....’

Tom knikte goedkeurend met het hoofd.

‘Dikwyls als ik het oog op de jonge vrouw sloeg, welke lagchend en vrolyk scheen gelyk de overige vrouwen, was het my alsof het eene slang was die, kruipend onder bloemen, my was genaderd en nu

hare valschheid, in volle kracht, deed aenschouwen. Maer als ik dan hare tranen, hare woorden van liefde herdacht, als ik my herinnerde, hoe zy myne wonden had verpleegd, dan daelde er ook weêr een sprankel hoop in myne ziel. Op eene vlakte gekomen, werd ik aen eenen palmboom gebonden; de voeten beneden aen den stam, de beide handen boven het hoofd..... Myn oog zocht lang te vergeefs Lou Endah; ik zag haer aen den ingang van eene kraton1, in diepe gedachten verzonken zitten, en zy scheen zich noch om my, noch om de razende menigte te bekommeren.

Ik was dus verlaten en bestemd om gevonnisd te worden, en, als een offer aen de aloude wet, om eindelyk ten feestmael te dienen..... Ja, ja! Tom - voegde de kolonel er lagchend by, toen hy den ouden dienstknecht, over dat zonderlinge geregt, de oogen zag open trekken: schotels menschenvleesch hebt gy zeker nooit opgediend. - De vrouwen, ik wist het, waren van dien wettelyken disch uitgesloten, doch misschien verzon zy reeds, die jonge wilde, hoe zy het best eenen der bloedige brokken aen de offertafel zou kunnen ontstelen, om haren tygerinnenlust te bevredigen.....

Ik had echter ongelyk haer te beschuldigen..... Om de dichterlyke tael der Battaks te gebruiken, mag ik zeggen: zachter dan de antilope, onschuldiger

dan de bloemenkelk en zuiverder dan het kristallen water der rotsen, was de ziel van dat naïve kind, en niets ontbrak er aen hare denkbeelden en daden, dan de hemelsche stempel des Christendoms, om haer een voorbeeld onder de vrouwen te doen zyn.

Toen de Hoofden gezeten en de Battaks, op het klinken van den tam-tam en het gekletter der wapens, byeen gekomen waren, stond Lou Endah op en smartelyk met het hoofd naer den boezem gebogen, naderde zy de raedsvergadering van den stam. Zy bad, zy smeekte, zy trachtte door hare tranen de Hoofden te vermurwen. Wat zy zegde, heb ik later geweten. Zy vertelde bedeesd, in hare dichterlyke tael, dat zy eens met hare moeder en haren gekwetsten vader op de zeekusten verdwaelde, en terwyl de voeten harer moeder op het gloeijend duinzand als verschroeiden, zy te vergeefs de schaduw der palmen, het bloeijend mos tot rustbed, en het kristallen water tot lafenis trachtte te bereiken. De edele radjah1 had gestreden tegen de blanke vreemden, die zyn land kwamen overrompelen, en het stael van den overweldiger had hem doodelyk getroffen. Terwyl moeder en kind hem den laetsten troost toebragten, verschenen plotseling de blanken op den oever, en de fiere krygsman zag den dood voor oogen.

Hy bedroog zich. De bevelhebber der Hollan-

ders stapte integendeel van zyn paerd, deed den gevallen radjah opstygen, en de soldaten maekten van hunne wapens twee draegbaren, waerop moeder en dochter geplaetst werden. Men voerde de ongelukkige familie met verschuldigden eerbied tot aen den zoom van het bosch, en de blanken hadden daerenboven alles gegeven wat noodig was, om de wonde van den gekwetste te zalven en te verbinden. De radjah was echter een vreesselyke vyand geweest; één bajonnetsteek had den blanke nu voor altyd van hem verlost; doch de officier zegde integendeel: “Wy zyn geene lafaerds, die den magtelooze vermoorden; genees en wy wachten u op het slagveld.” De blanken gingen heen; de radjah stierf op den zoom des wouds in de armen van zyne dochter, die hy liefhad als het licht der zonne, en hy deed haer op zyn graf zweren, dat zy den edelmoedigen blanke die weldaed zou vergelden.....

Ik heb hem gezocht en ik heb hem gevonden, zegde het jonge meisje, gewond en stervend op den boord onzer vloeden, en snakkend om hulp en troost, even als myn vader eens om hulp en troost snakte - en gy, Battaks, broeders van den gestorven radjah, gy hebt hem gebonden met bloedige koorden en wilt het offermes wetten, om het in zyn hart te planten, maer Lou Endah, maer de Dibata-Assi-Assi zyn met den edelen blanke.’

‘Ik herinnerde my dat geval uit myne krygs-

mans-loopbaen in de Oost-Indiën, hetwelk my, zonder Lou Endah, gewis volkomen uit het geheugen zou gegaen zyn. De tael der jonge wilde was indrukwekkend geweest; de Hoofden overwogen. Zouden zy den noodlottigen teug drinken?1 Neen! zy traden tot my, deden myne banden losmaken, en zegden: “Gy zyt vry; maer gy zult naer de uwen niet terugkeeren, omdat wy eenen gyzelaer in ons midden willen behouden.” Ik omhelsde Lou Endah, die my voor myn vaderland en de mynen had weten te bewaren, en heel de stam jubelde om myne vryspraek. Die daed van edelmoedigheid, zoo als Lou Endah de vrylating haers vaders had genoemd, hadden de Battaks nooit van wege eenen blanke kunnen denken, en hoewel de dochter van den radjah geen regtstreeksch gezag in den stam uitoefende, had men echter, uit eerbied voor den gestorven vader, hare bede aenhoord.

Lou Endah geleidde my naer hare wooning; onder de schaduw van den waringin, den vereerden boom, werd my eene zoete rust geschonken. Ik sliep er in, door de zachte beweging der hangmat en by het zoete neuriën van de melodieuse minneliederen van den stam.....

Myne dochter, vergeef dat ik u in langen tyd

geen teeken van leven gaf. Het was niet alleen die vrouw, welke my aen de plaets gekluisterd hield; het was de gyzeling, welke men my had doen bezweren, en het is myn hart niet, dat eene plegtige belofte zal verbreken. Neen, ik vergat u nooit en des avonds, in het lommer der weelderige boomen gezeten, steeg ik in myne gedachten de wyde zeëen over. Lou Endah zelve had u lief als eene, zoo zegde zy, welke uit haer bloed geboren was..... Hoe dikwyls aen het strand, moest ik haer de rigting wyzen, waer dat tooverland lag, van 't welk ik haer al de wonderen vertelde - en dan staerde zy in den horizon, als wilde zy die landstreek ontdekken; zy had geen denkbeeld van den afstand..... Hoe dikwyls boog zy zich over de heldere bron om zich te spiegelen, omdat ik haer gezegd had, dat myne Isidora schoon was zoo als zy; zy was gelukkig dat er toch ééne schoone blanke was, en dat gy dit waert..... Hoe dikwyls heb ik uwen naem moeten herhalen, en hem in het zand der duinen neêrschryven, in hare tael en in de myne.....

Ik leerde Lou Endah de waerheden des Christendoms kennen en verzoende haer met de blanken. Haer lot werd dagelyks nauwer aen het myne verbonden. Eens, op een heerlyken nacht, verlieten wy onze wooning en gingen naer het digtby gelegen djati-bosch. Een missionnaris, een dier menschen welke, met gevaer van hun leven, den armen heiden het licht en de waerheid gaen prediken, wachtte ons

daer. Millioenen starren glinsterden aen den blauwen hemel; de nacht was heerlyk schoon, en door de zoetste geuren gebalsemd; de wind suiselde door de bladeren en bloemen - en in die prachtvolle natuer knielde Lou Endah neder en werd zy Christene..... Hare ziel was te rein, om met de duisternis des heidendoms overnerveld te blyven..... Een rotsklomp was het altaer, de geur der bloemen de wierook, de starren waren het waslicht, en de takken van het geboomte het gewelfsel van den tempel, waerin wy voor God vereenigd werden. Ik zal dien nacht nooit vergeten.....’

Een zoete glimlach plooide de lippen der non, terwyl zy een dankbaren blik ten hemel sloeg.

‘Een kind werd ons geboren. Ik zou u geen denkbeeld kunnen geven van de teederheid, met welke de moeder het eene bloemenwieg gemaekt had tusschen de twee boomen voor onze wooning, terwyl zy aen den zuiderwind overliet het te wiegen..... Doch neen! Ik zal die herinneringen ter zyde laten; zy doen my zeer, omdat er toen te weinig aen myn geluk ontbrak en de huiselyke liefde my het geledene deed vergeten. Dat huiselyk geluk duerde kort.....

De Battaks gelooven aen de ziels-verhuizing; zy meenen, dat de geesten hunner afgestorvenen in de ligchamen der tygers overgaen. Zy zouden denken hunne dierbaren te doen lyden als zy den koninklyken tyger aen den dood overleverden. Van dien

eerbied komt het dan ook, dat men een groot getal van deze dieren in de omstreken van Achem en Menangkarbou vindt, en niet zelden stormen zy in gansche troepen op de stammen neder. De Battak wapent zich niet tegen die bloeddorstige roovers; neen! de vrouwen integendeel zetten lekkere spyzen aen den ingang der hutten, als om de tygers te verbidden..... Die godsdienstige voorzorg heeft niet belet dat eens ons kindje uit zyne wieg werd gerukt, en een spoor bloed en verscheurde lidmaetjes wezen ons den weg naer het bosch, alwaer het verslonden was.’

De kolonel hield een oogenblik stil, door de smartelyke herinneringen als overmand; al de aenwezigen eerbiedigden dat stilzwygen. Na eene geruime poos ging de krygsman voort:

‘Lou Endah kon het gewigt van dat lyden niet verdragen. Zy werd mager en bleek, en in het jaergetyde dat de bloemen verdorren, en de regen den smachtenden grond komt laven, rustte zy stervend op het mosbed, en hield myne hand voor het laetst tegen haer kloppend hart gedrukt. Zy zegde my, dat zy naer haer kind ging; dat haer geest door de digte bosschen zweven zou; dat hy zou rusten in de kelken der bloemen, in de dauwdruppels van den morgen en den avond, op den boord der zilveren vlieten en meiren, tot dat hy den tyger vond in welken haer kind was overgegaen. Dáér ook wilde zy zyn, en dáér ook zou zy my wachten.

Ik herinnerde haer, dat zy Christene was en de ziel van haer kind zou ontmoeten boven het uitspansel, dat zy de “blauwe zee” noemde. Zy sloeg de oogen omhoog, bad, vertrouwde en stierf..... Ik heb haer ter aerde besteld, daer waer ik de achtergelaten lidmaetjes van ons kindje had begraven en een kruis, als herkenningsteeken, op den heuvel geplaetst. Tot den laetsten dag toe, dat ik by de Battaks gebleven ben, strooide ik dagelyks bloemen op het graf, en toen de opperhoofden my eindelyk de volkomen vryheid lieten en eer ik vertrok, plantte ik nog een groenen sambodja op hare tombe. Die boom, altyd met sneeuwwitte bloemen overdekt, strooit ze ruimschoots en gedurig op het graf neêr, terwyl de zeewind de verdorde kelken komt wegvegen.....

Ja, God heeft niet alleen engelen in ons midden geplaetst; maer dezelve als lichtpunten van zyne liefde, over gansch de wereld heen gezonden: Lou Endah was een dier engelen.

Een Nederlandsch schip voerde een aenzienlyken rykdom, die my door de dochter van den radjah was achtergelaten, naer eenen myner vrienden te Batavia over. Eenige laetste moeijelykheden hielden my nog eenigen tyd in den gastvryen stam; maer eindelyk brak de dag aen - de gewenschte dag! dat ik, met een talryk gezelschap kolonisten, den togt door het binnenland aennam; die togt was niet gelukkig.

Gisteren worstelden wy tegen het wilde gedierte;

vandaeg verdwaelden wy in de onmetelyke bosschen; nu moesten wy stryden tegen plunderzieke benden; dan hadden wy te kampen met honger en gebrek - kortom, dat was een togt die verscheidene myner nieuwe kameraden het leven kostte. Wy dwaelden van bosch tot bosch, in de hoop van eene benting1 of kampong2 te bereiken; doch te vergeefs!.... Eens dat wy afgemat en vermoeid onder eenige klapperboomen, naby de zeekust lagen te rusten, werden wy plotseling door de inlanders, door zeeroovers, overvallen. Alle tegenweer was onmogelyk, en weinige minuten later lagen wy aen de roeibanken der roovers-prauwen3 geketend.....

Jaren, die my eeuwen toeschenen, heb ik als galei-slaef gediend. Daer, afgesneden van al wat my lief was, zyn myne hairen zilverwit geworden. Niemand stond bemoedigend aen myne zyde; maer des nachts verscheen my dikwyls de troostende beeldtenis van Lou Endah, om my hoop in te boezemen. Wie zou echter hopen..... Doch neen, ik kan u dat leven niet afmalen; het zou daerenboven de smartelykste gewaerwordingen in u doen ontstaen. Laet ik u zeggen, dat op zekeren nacht, toen ik op de harde roeibank sliep, Lou Endah my verscheen en ik meende dat zy my onze vaderlandsche driekleur-vlag wees, welke verre - zeer verre van my in het verschiet wapperde.

Toen de zon des morgens haren vurigen gloed over de onmetelyke zee wierp, waeide inderdaed op eenigen afstand van de prauwen, de Nederlandsche vlag en statig naderde een oorlogs-schooner, door den stervenden landwind voortgedreven. Een kreet van blydschap steeg uit de borst van een aental ongelukkige galeislaven op; een kreet van ontzetting en woede kwam, als een brullende donder, uit die der roovers. Doch welhaest hadden zy al het voordeel van hunnen toestand berekend. Niet alleen hadden zy de meerderheid; maer nog het werd doodstil - geen stuer was er meer in het schip op te merken; de zeilen hingen slap tegen de masten; het wimpel, dat een oogenblik geleden nog zoo fier wapperde, viel naer beneden, en magteloos lag de schooner daer, byna eene zekere prooi van de ellendelingen.’

De kolonel sprak met meer drift; men bemerkte genoeg dat de geest van den soldaet in hem nog niet dood was; zyne dochter integendeel, die engel van liefde en vrede, sidderde voor de rampen en al het wreede van den stryd.

‘De prauwen roeiden op en vereenigden zich achter het vaertuig, en onder een vreesselyk gehuil en getier en altyd naderend, openden de roovers het vuer en gingen eene stoutmoedige pooging doen, om den schooner te enteren..... Ha! daer daverde plotseling, bly en vrolyk voor ons, het eerste kanonschot over het water heen, en het schroot der achterste

poortstukken en het geweervuer der Hollanders zaeide dood en vernieling tusschen de roovers en de slaven; maer deze laetsten zegden stervend: “Het is toch vaderlandsch lood.” De stryd was hevig; maer de Voorzienigheid was met den schooner; want de zeewind kwam eindelyk door en wakkerde genoegzaem aen; het vaertuig werd zyne beweging meester, keerde plotseling, en even als de lang genoeg getergde leeuw opspringt en zynen uitdager vernielt - zoo ook donderde eene gansche laeg geschut over de golven heen, en verpletterde en verbrokkelde de prauwen.....

Een kreet van wraek rees onder de roovers op; maer alle pooging van hunnen kant bleef te vergeefs. O, 't was schoon voor my, zoo dikwyls de zware damp eenigzins opklaerde, onze vlag bly en triomfeerend, op den top van den mast te zien wapperen.

De roovers bevonden zich in een neteligen toestand. Door den geduchten vyand beneden wind gehouden en gedurig door zyn geschut verbryzeld, overmeesterde hen plotseling de schrik; zy wendden den steven en zetteden, door de branding heen, hunne prauwen op het strand. De kanonskogels en de met troepen bewapende sloepen achtervolgden hen; doch zy bereikten het strand en hunne vaertuigen verlatende, namen zy de vlugt in de ondoordringbare bosschen.....

Het was tegen het vallen des avonds, dat de

Nederlanders die tusschen de slaven waren, dankbaer over hunne verlossing, op het dek van den schooner knielden..... Wat klonk ons de moedertael, in de triomfgezangen der matroozen, heerlyk in de ooren..... Wat waren de kleuren der vlag dubbel schoon in ons oog..... Wat gevoelden wy de waerde der vryheid na zoo lang aen de roeibanken gekluisterd te zyn geweest, en onder den barbaerschen geesel gebukt te hebben..... Ik herinner my dat ik des nachts uit een schokkenden droom ontwaekte. Ik had Lou Endah weêrgezien; zy was met bloemen gekroond en hield ons kind aen den boezem; zacht had zy my het voorhoofd gekust, en my “goede reis” en “welkom in uw vaderland” toegefluisterd.’

De kolonel van Herlicum zweeg; hy brak plotselings af, hoewel hy er had kunnen byvoegen, dat hy te Batavia de schatten, die hy jaren geleden afgezonden had, in hun geheel terugvond en nu ook dezelve in zyn moederland had overgebragt. Doch de lezer zal zeker reeds voldaen zyn over zyne uitlegging, en met ons instemmen, dat wy dien krygsman niet zoo plotselings uit de lucht lieten vallen, als men het welligt in den beginne gedacht heeft.

Zyn levensverhael, doormengd met al wat vreemd is, in het midden van onzen roman, maekt er misschien een wonderlyk gezigt in; maer aen Jan Hartman en aen Tom heeft het byzonder bevallen; de zuster heeft hetzelve met liefde gevolgd en Adelbert

herhaelde in zich-zelve, het oog op de gasthuisnon gerigt: ‘God heeft niet alleen engelen in ons midden geplaetst; maer dezelve als lichtpunten van zyne liefde over gansch de wereld heen gezonden.’

Onuitputbare liefde van den Schepper tot het schepsel!

Lezeresse, vergeet nu weêr de edele Lou Endah, de Battaks, de roovers, de tygers, de bloemen en de zeëen van Indiën, en keer met my naer het gasthuisklooster van Antwerpen terug.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

plaatsen