Werken. Deel 7. Dit sijn Snideriën

[p. 215]

IX.

Den ganschen dag van 25 Juli bleef de Hoofdman der Geldersche vrijbuiters in afwachting, of de poorten der stad voor het verraad niet zouden vallen; doch het bleek wel dat de kloeke Heer van Spangen... en ter Lischt, met adel en burgerij binnen de vesting alle ontwerpen, hoe geducht ook, verijdelde.

Om den tijd te dooden, dronk de veldmaarschalk nog altijd van den lekkeren wijn van Vordenstein. Zijne benden stroopten den omtrek, staken huizen, molens en lusthoven in brand, doch wierpen geene schup aarde op om loopgrachten vóór de stad te maken: een bewijs, dat de hoofdman geene wezenlijke belegering in het schild voerde.

Den 26 Juli heerschte er eene buitengewone beweging in het kamp: de zwarte ruiters, die geduchte bende, zaten reeds vroeg in het zadel. Mannen en paarden schenen naar den strijd te hunkeren. De helmen met platte boorden der piekeniers, die met opgeslagen kanten der bussschieters, glinsterden in de Julizon; de lonten vonkten aan de bussen en het lood rammelde dof in de kogelzakken.

Een heraut in volle wapenrustig en met de witte vlag, voorafgereden door twee trompetters die het signaal gaven, naderde de vesting. Boven op de muren bleef alles stil; er was daar geene beweging, al loerden er honderden oogen aan hoek en kant; doch de brutale kanonnen, veel minder omzichtig, gaapten stout en dreigend, boven op den wal den heraut in het aangezicht.

Op de poort verscheen de bevelhebber der stad, de heer van Spang-en ter Lischt, en eindelijk ging beneden de poort open, doch de ophaalbrug bleef omhoog. De heraut eischte de overgaaf der stad, in naam van den Koning

[p. 216]

van Frankrijk en den Koning van Denemark, aan den gevolmachtigden veldmaarschalk van Gelderland.

Het Antwerpsche magistraat had geene ooren naar eene overgaaf en beschouwde Maarten van Rossem niet als den veldheer van een geregeld leger, maar als een bandiet, dien men tot straf van zijnen euvelmoed, aan eenen boomtak zou dienen op te hangen.

Flap! - daar vloog de poort met een zwaren bons toe en op de muren en aan de schietgaten, wachtte men ieder oogenblik het commando van ‘Vuur’, om het antwoord op den eisch van overgaaf heinde en verre donderend te doen klinken.

De Heer van Poederoyen brulde van woede; dreigend stak hij de vuist naar de stad uit - zij, die niet alleen voor zijnen eisch niet ineenkromp, maar hem zelfs in zijne waardigheid durfde miskennen en spottend dreigde hem - den onoverwinnelijken veldheer - al eens gemeen rabauw te behandelen. Hij vloekte op zijne trawanten in de stad, die zich als domme dorpers hadden laten vangen.

De veldmaarschalk keerde naar Vordenstein terug en hadde de goede wijn niet voor het adellijk kasteel gepleit, hij zou het met al zijne wijngaarden op dat oogenblik onder zijne vuist vermorzeld hebben. Verdrietig, boos geluimd, op wraak zinnend, zat Maarten, van zijne wapenrusting ontdaan, in de groote zaal. De vensters stonden wagewijd open; de frissche lucht stroomde binnen en koelde de warmte in het vertrek.

De veldheer zat in gedachten verzonken; allengs neigde het hoofd naar de borst en half slapende hoorde hij het gegons eener hommel; doch hoe meer hij insluimerde, hoe duidelijker dit gebrom werd, dat eindelijk overging in het gekende deuntje, hem altijd zoo haatlijk. Zelfs meende hij de woorden van het liedje te onderscheiden, al werd het dan ook verre, zeer verre van hem gezongen:

[p. 217]

 

Ghy hebter de Hollandse koejen gehaelt,

 

Sy komen om gelt, schickt dat gyse betaelt,

 

Of brengtse weer ter weye,

 

Weer ter weye.

Vergeefs trachtte de veldmaarschalk recht te springen: 't was of hij door eene onzichtbare hand in den zetel werd gehouden. Eene nachtmerrie had hem machteloos gemaakt; zijne borst ging heigend op en neer; het zweet perelde op zijn voorhoofd; zijn mond, tot roepen geopend, bracht slechts een versmacht gekerm voort. Hij rilde toen hij een wezen meende te zien naderen, eene vrouw in bonte kleeding, met geel aangezicht, vlammende zwarte oogen en eenen grijnslach om den mond. Zij boog het hoofd naar hem toe, hoe Maarten haar ook afweerde; hare lippen, kouder dan het koudste ijs, raakten zijn brandend voorhoofd aan en zij fluisterde hem toe: ‘Ik ben de pest.’

De dwingeland sidderde. Met eene geweldige beweging richtte de slaper zich op, brulde als een gekwetste tieger en wierp woedend den gouden drinkbeker in de richting van waar hij het lied gehoord en dat akelig visioen gezien had....

Een zonderling gelach was het antwoord op die machtelooze woede.

De hommel bromde nog altijd in de zaal, en de lach was het gegaggel eener gans op het binnenplein.

Maarten had dus een boozen droom gehad?.... Doch die verschijning bleef hem bij. Was het eene voorzegging wat dertien jaren later gebeuren zou, toen de pest hem aangreep, en hij in het nu zoo bedreigd Antwerpen, ellendig kwam sterven?...

De hommel vloog andermaal nijdig rond de ooren van den verwaten man: zij snorde stout dp hem aan en week uitdagend naar boven en ter zijde, als de veldheer er vloekend met de hand naar sloeg, niet alleen omdat zij

[p. 218]

hem verveelde, maar omdat hij in het gebrom altijd het hatelijke lied meende te hooren. Zij leverde hem onverbiddelijk slag, en hoe driftiger hij werd, hoe sarrender het diertje bromde, hoe nijdiger het hem spottend scheen toe te zingen: ‘Gij! machtelooze worm!’

Maarten van Rossem, de groote veldheer, hij die dacht zelfs de wereld, naar welgevallen, als een kegelbal rechts en links te kunnen voortschoppen, God uitdagend en als een duivel oppermachtig regeerend over de aangerichte verwoesting - de groote veldheer in gevecht met een hommel! Groote mannen en groote kinderen gaan dikwijls hand aan hand....

‘Brand, brand in de stad!’ klonk eensklaps op het binnenplein van het kasteel, en die woorden brachten eene hevige opschudding onder de soldaten te weeg. Hellebardiers stormden den trap op; zwarte ruiters kwamen in draf over de brug gereden, en herhaalden de woorden, die Maarten tot bezinning brachten.

Eindelijk! De veldmaarschalk vergat het visioen der gele heks, de hommel en de gaggelende gans, en eenige minuten later zat hij, in volle wapenrusting, op zijn zwarten hengst, omringd door eenen staf van officieren, en rende in eene voor hem uitgolvende stofwolk, recht op Antwerpen aan.

Al de gewapenden, die men voorbijsnelde, hadden denzelfden weg gekozen. Brand in de stad - dat was de verwarring binnen, dat was de aanval buiten; dat was immers de hoop op plundering! De zwarte hengst met vlammend oog, snuivende neusgaten en opgestoken staart, was den wegwijzer en scheen reeds den brand en den moord te rieken.

Hoe meer men naderde, hoe duidelijker zag men de vaalzwarte wolken, opkronkelend en voortrollend, den ganschen horizon bedekken. De brand moest vreeselijk zijn, want de wolken schenen de stad in geheel haren

[p. 219]

omvang te omvatten. Hier en daar brak het vuur door de onstuimig voortgedreven golvingen en dooraderde deze met gloeiende flitsen.

Het feest der Gelderschen zou dus aanbreken! Het trotsche Antwerpen zou bukken voor den vrijbuiter, wien het geen fatsoenlijk antwoord waardig achtte en dien het gedreigd had als een gemeenen schoft aan eenen boomtak op te hangen! De wraak tintelde den Geldersman in de ziel en hij beloofde zich eenen sabbath, zooals de hel er nooit eenen gedroomd had!

Als een dondergod zoo onstuimig, viel Maarten van Rossem in het kamp, waar alles te wapen liep; doch waar ook de wreedste ontgoocheling hem wachtte.

De brand heerschte immers niet in de stad, maar wel buiten de muren: het vuur was niet gesticht door de aanvallers, maar door de verdedigers zelven. Het Victorinen-, het Karthuizenklooster en het Begijnhof, dicht onder, doch buiten de muren gelegen, gingen in lichtlaaie vlammen op. Die uitgestrekte gebouwen konden immers door de Gelderschen bezet worden, en vandaar uit zouden zij de wallen voor de verdedigers onveilig hebben gemaakt!

De brand was eene onmeetlijke opoffering, gebracht aan het behoud der stad.

Toen de avond gevallen was, rukten de benden van Maarten van Rossem tegen de Roodepoort op, en stormden vooruit onder het wilde gebrul van ‘Gelre, Gelre!’, onder het geroffel der trommels en het geschetter der trompetten. Plotselings braakten de gapende kanonnen op de wallen vuur, en de kogels sneden huilend door de gelederen der vrijbuiters, die rolden en tuimelden als neergeworpen kegels - en Maarten dacht aan het gegons der hommel, aan het spottend gegaggel der gans op Vordenstein, aan de woorden: ‘Gij, machtelooze worm!’ en met neerhangende ooren gelijk een afgestrafte keffer, keerde hij naar zijn hoofdkwartier terug.

[p. 220]

Den volgenden morgen, bij het opgaan der zon, zag men den gevreesden brander aftrekken, zijne wraak alweer koelend in moord, plundering en brand op weerloozen, tot op uren afstand van de stad; maar in dien aftocht, zoo lang mogelijk, gegeeseld door den gloeienden kogel van de wallen, die hem als een wrekende Nemesis achterna vloog!...