Nederlandsche gedichten uit de veertiende eeuw van Jan van Boendale, Hein van Aken e.a.

Dat rechtren noch scepenen gheen miede nemen en selen vanden recht. Exemplen daer af. C. VI.

ALse rechtren en̄ scepenen mede
Gheseten sijn in hare stede /
Daer si ghedinghe houden selen /
En̄ oec alle saken ordelen /
So souden si dan peynsen daer
Om dat ordeel scarp en̄ swaer /
Dat God int leste sal leyden /
En̄ al met gherechticheyden;
Daer en sal hulpen / dat verstaet /
Ghelt / maechscap no advocaet.
Wee den rechtre die hem hueren laet /
Daer toe dat recht voert gaet!
Wee den scepenen also /

[p. 418]

 

Die hem huren laten daer toe!

 

Want hem van rechter scout toe hoert

 

Dat si dat recht setten voert

435

Onghehuert en̄ onghebeden.

 

Dit faylgeert in meneghen steden.

 

Alse die rechter sittet daer

 

In sijn ghebannen vierscare¹ /

 

So sal hi dan al te voren

440

Mate en̄ vremde horen /

 

En̄ hen stade daertoe maken

 

Dat si ghetoghen hare saken /

 

En̄ sijn recht helpen toenen dan.

 

Trecht / des sijt gewes

445

Dattet boven den rechter es /

 

En̄ boven den princen: dat es recht;

 

Want hi es des rechts knecht;

 

En̄ omt recht / diet wel besiet /

 

Es hi prince en̄ anders niet /

450

Hi mochte des verdienen wel /

 

Trecht soude hem sijn so fel

 

Dat hem aen sijn lijf soude gaen /

 

Alst dicke heeft ghedaen.

 

Valerius heeft bescreven:

455

Om dat een rechter hadde gewesen

 

Een quaet / valsch vonnesse /

 

Doen quam coninc Cambisse

 

En̄ dede hem tfel af villen saen /

 

En̄ deedt opten dinghstoel slaen /

460

Daer de rechtre niet en mochte af

 

So wanneer hi sijn vonnesse gaf.

1 Hs. iiij scaren.

[p. 419]

 

Doen maecte hi rechter daer naer

 

Des rechters sone / en̄ dede hem daer

 

Sitten op sijns vaders vel /

465

Om dat hi soude ghedencken wel

 

Als hi sijn vonnesse soude gheven.

 

Dus vindt men daer bescreven.

 

Noch was een rechter. Een here /

 

Een goet man bat hem sere /

470

Dat hi sijn sake so hinghe /

 

Dat hi wonne sijn ghedinghe /

 

En̄ gaf hem daer om enen waghen

 

Met yser harde vast beslaghen.

 

Doen sijn wedersaken dat vernamen /

475

Ane den rechter dat si quamen

 

En̄ gaven hem .ij. ossen saen /

 

Die hi inden waghen soude slaen /

 

Die beter waren vele mee

 

Dan der waghene waren twee.

480

Doen hadde die man handelinghe

 

Ghewonnen al sijn ghedinghe.

 

Doen vielt onlanghe daer na

 

Dat die rechter / alsic versta /

 

Starf en̄ betaelde sijn scout /

485

Alst al moet / jonc ende out.

 

Daer die vriende saten ten lijke

 

Riep een stemme jammerlike:

 

‘Twee ossen en̄ enen waghen

 

Mi nu ter hellen draghen.

490

Na dat vonnes dat ic gaf

 

Heeft God gheloent daer af.’

 

Lieve vriende / nu besiet /

[p. 420]

 

Rechtre en̄ scepene en moghen niet

 

Miede nemen / sonder waen /

495

Om dat recht voert soude gaen;

 

Want si sijn daer toe ghebonden

 

Van rechter scout / tallen stonden;

 

En̄ si souden / sonder letten /

 

Haers selfs lijf daer vore setten /

500

Eer si trecht achter lieten:

 

Soe sere souds hen verdrieten;

 

Want aent recht / groet en̄ smal /

 

Leghet des menschen salicheyt al /

 

Ende hi en doech / meer no min /

505

Dan hi gherechticheyt heeft in.

 

Een wijs man maect ons gewes

 

Dat¹ onmenschelijc es

 

Dat een man doet / vroech en̄ spade /

 

Sijn gherief met eens anders scade.

510

Nu merct dan en̄ verstaet

 

Dat onmenschelijcheyt es quaet /

 

En̄ hier om sijn verboden

 

Persem / voercoep en̄ vercroden /

 

Onder allen menschen die sijn /

515

Kersten / Ioden en̄ Heydijn.

 

Hets waer / die Ioden onderlinghe

 

En persemen om ghene dinghe /

 

Maer segghen ende toghen

 

Dat si persem nemen moghen

520

Van lieden van andre wet /

 

Alsoet haer wet heeft gheset.

1 Hs. Dan.