|
| |
| |
| |
Het leven van Jozef.
Vyfde boek.
T Erwyl de dartelheid, in uitgelaten weelde,
Uit overvloed gekweekt, door gansch Egypten speelde,
Waer 't onbedachtsaem volk, van ruime volheid zat,
Voor een' bekrompen tyd, noch zorg, noch kommer, had;
Schoon 't daeglyks hoorde en zag, met hoe veel moeite en zorgen
De Landvoogd bezig was, tot d' avond van den morgen,
Om 's Konings korenschuur met voorraed, wyd en zyd
Gehaeld, te dekken, voor een' barren, duren tyd.
En of 't gerucht al liep, dat, volgens 's Konings droomen,
Een groote hongersnood in 't gansche Land zou koomen,
Zoo lang de vruchtbaerheid behield haer zelfde kracht,
Werd al die vrees en schroom geslaekt, bespot, veracht.
Doch, als de volle tyd, bepaeld in Gods behagen,
Door Faroos dubblen droom beduid, en in die dagen,
Door Jozef klaer voorspeld, het zevental, op 't hoogst,
Vervuld had, jaer op jaer, met een' driedubblen oogst,
| |
| |
Nam alles straks een keer. Des Hemels milde zegen
Hield op. De vruchtbaerheid scheen balling allerwegen.
De grond scheen uitgeput, en 't afgemende Land,
Lag dor, als onbeboud, en door het stof verzand.
De tyd scheen niet verdeeld in zyn gezette perken.
Men kan het een saeizoen niet uit het ander merken.
Men zag geen lentegroen. Geen gras, geen loof, geen spruit,
Van ingeworteld zaed, schoot op den akker uit.
De Nyl die, jaer op jaer, gezwollen uit zyn zoomen,
Gewoon was 't gansche Land, zoo heilryk, te overstroomen;
Dat, uit dien hoogen vloed, de vruchtbaerheid van 't veld
Als een gewisse maet en regel werd geteld,
Bleef thans, in koelen moede, op ééne hoogte, vloeien,
En wilde 't minste veld met slibber niet besproeien.
De Landman staet verzet, hy ziet zyn onmagt aen,
Zyn hoop, zyn onderhoud, zyn arbeidsloon, vergaen.
Men spoed zich tempelwaerts, om 't Godendom te smeeken,
En 't dreigende gevaer, door 's Priesters tusschen spreken,
Van 't volk te wenden; maer 't is vruchteloos getracht.
De Nyl is doof en stil. De Goôn zyn zonder kracht,
Zy hebben oog en oor, maer kunnen zien, noch hooren,
Als een gewrocht uit hout of zielloos erts geboren.
't Zyn monsters, uitgedacht van menschen, die noch schyn,
Noch wezen hebben, en vervloekte vonden zyn
Van Priestren, afgerecht op liegen en bedriegen,
Om 't ligtgeloovig Volk dus te eer in slaep te wiegen;
En, door de looze mom van 't heilige gedrag,
Te styven hun belang en luister en gezag.
| |
| |
Een zengende Oostenwind, gestookt in 't laffe Zuiden,
Verschroeit het gansche veld, in planten en in kruiden.
Het koorengraen, geroost, verstikt in 't eerste gras.
't Word in de kloi gedroogd, en dyt tot geen gewas.
Of, zoo de kracht van 't zaed den grond weet door te breken,
En 't spillende gewas in halmen op te steken,
't Zyn stopplen, zonder groen, en uitgedroogd tot kaf,
Dat noit tot koren zwol, en nimmer voedzel gaf.
Het vee vind loof, noch gras. Geen melk is by de koeien.
Men hoort het kalf om 't zog; het rund om voedsel loeien.
Al, 't geen men ziet op 't veld, is van de zon verbrand,
Verzengd, en afgeschroeid, en ligt verdord op 't Land.
Men ziet geen bezigheên van drokken oogsttyd nadren;
Geen voorraed op het veld, of in de schuur vergadren.
Een nare somberheid, ontbloot van alle vreugd,
Die, in den oogst op 't Land, bespeurd word by de Jeugd,
Beneemd het gansche Land zyn oud en eigen wezen,
Dus zweemt het naeuwelyks, naer 't geen het was voor dezen.
Niets groeit 'er dan berouw van 't reeds verspilde goed,
Te schandelyk verkwist, in weelde en overvloed.
Nu zou men 't geen men toen, met groote walg, versmaedde,
Wel achten als een blyk van loutere genade,
En zonderlinge gunst van edelmoedigheên.
't Gebrek is door al 't Land nogthans niet algemeen.
Daer is nog overvloed van graen in 's Konings huizen.
't Is alles opgepropt; zelfs de onderaerdsche kluizen
| |
| |
Heeft Zaphanfaneas, in 't klaer vooruitgezigt,
Van dezen nood gevuld. Egypten zal 't niet ligt,
By zyne voorzorg, ooit aen brood of leeftogt falen,
Zoo lang men 't kan met geld, op 's Konings tol, betalen.
De schuren, die men thans dienstvaerdig openzet,
Ontlaeden 't graen, tot spys; en niemand word belet,
Die voor zyn geld het graen, tot zyn geryf, wil koopen.
De wegers staen gereed. Voor elk de toegang open.
Schoon dus aen 's Konings schat een groote magt van geld
Door gansch Egyptenland word daeglyks opgeteld,
't Is voor dit eerste jaer nog dragelyk. De klachten
Zyn minder, waer 't geryf den honger kan verzachten.
De Koning, onderwyl, vergaderd zich een' schat
Van goud en magt, zoo groot, als ooit een Koning had.
Men ziet veel duizenden, om 's Vorsten schuren, zweven.
Elk woelt en yvert, om voor 't graen zyn geld te geven.
Men weegt, men laed, men torst, men worstelt, met gekyf,
Wie eerst berecht zal zyn; 't is alles vol bedryf.
Het volk word uitgeput, en schynt het niet te weten;
Maer in den drang des noods, zich zelve te vergeten.
Men schreeuwt, men klaegt, men roept, om hulp, den Hemel aen;
Maer, alles te vergeefsch. De bittre plagen slaen
Egypten niet alleen, maer zelfs de nageburen;
Die moeten meê de straf van 's Hemels wraek bezuren.
ô Wonderlyk geheim van Gods voorzienigheid!
Zelf Jozef, die dit had, door Gods bestier, voorzeid,
| |
| |
Wist niet, wat dit gewrocht van 's Hemels hand bediedde,
Veel min dat zulks om hem, alleen om hem, geschiedde.
Het menschelyk vernuft, vervoerd door ydle waen,
Wil altoos naer 't geheim van 's Hemels woudren raên.
Hoe vaek het ondervind, dat zyn bedorven reden,
En onmagt, slechts de schors der zaken kan ontleden;
En dat het diep geheim van Gods verborgen raed,
In d' uitslag word gespeurd, en altyd zeker gaet.
Elk roept: 't Is dat de Nyl, met zyne vruchtbre vloeden,
Geen vocht op de akkers brengt, die 't zaed daer in moet voeden.
't Is dat een drooge wind, in 't Oosten uitgebroeid,
De vruchtbre klei verdroogd, en 't wassend zaed verschroeit.
Zoodra zich wind en vloed slechts weer ten goede keeren,
Zal de oude vruchtbaerheid wel haest op nieuw vermeêren.
't Is waer: maer stelt de hand, ô Mensch, die 't nu belet,
Ten allen tyde, door haer almagt, niet de wet
Aen al den ommezwaei der ondermaensche dingen.
Weet zy het alles niet tot haer besluit te dwingen.
Een onderschikte rang, door hooger magt beperkt,
Is de eerste reden niet, die dit geval bewerkt.
Een hooger raedbesluit, voor uw vernuft, verborgen,
Volbrengt zyn wonderwerk, door 's Menschen ydle zorgen.
Den vromen Jozef was, in 't opgaen van zyn jeugd,
Door droomen toegezegd, dat zyne oprechte deugd
Gekend was in Gods raed; dat zyne schoof de schoven
Van zyne Broederen zoo ver zou gaen te boven,
| |
| |
In luister, dat ze zelfs haer hulden zouden biên,
En, als een onderdaen zyn' Heer en Vorst, ontzien.
Dat zich een elleftal van Starren, als getuigen
Van zyne heerlykheid, met Zon en Maen zou buigen
Voor zyn gezegend licht, in 't opgaen, voor een' tyd,
Doldriftiglyk gestuit, door 't woeden van de nyd.
Men achtte Jozef dood; of had hem lang vergeten;
En niemant scheen voor hand, die iets van hem kon weten.
Maer Gods geduchte raed werkt alles op zyn' tyd.
De schuld is niet voldaen, schoon die wat uitstels lyd.
De tydstip van het geen dien vroomen, in zyn droomen,
Voorspeld was en geschetst, was eindelyk gekomen.
En Zaphanfaneas, onkundig van 't besluit,
Voert, zonder dat hy 't weet, voor zich, Gods oogmerk, uit.
De nood had niet alleen Egyptenland besprongen,
Maer 't schadelyk verderf, de plaeg was doorgedrongen
Tot Buur en Bondgenoot, rondom, en verder heen.
De honger woed alom. 't Gebrek is algemeen.
Feniciërs, Tyriers, en wat 'er is gesproten
Uit Ismaël, zyn thans gemeene drukgenooten.
Men klaegt aen Oost en Zuid, zoo veel men klagen kan;
Zelf in 't gezegend oord van 't vruchtbaer Kanaän;
Het Land, aen Abraham beloofd, voor Izaeks erven,
't Geen Jakob en zyn Zoons verkregen, by versterven,
En 't geen, door vruchtbaerheid en ruimen overvloed,
Zoo rykelyk altyd zyn Bouwers had gevoed.
Dit Land, 't geen Jakob had van hooger hand gekregen,
Ten blyk van trouwe zorg, met eenen ryken zegen;
| |
| |
't Geen aen zyn Nageslagt, door 't opperste beleid,
Als tot een eeuwig erf, voorheen was toegezeid,
't Geen anders, jaer op jaer, bevochtigd door de stroomen,
Der spelende Jordaen, zyn velden zag bezoomen
Met gras en klaver, al zyne akkers overlaên,
Met eenen ryken oogst van 't allereêlste graen;
Zyn heuvelen bedekt met druiven en olyven,
Die schuimen in de kuip, en 't huis van vet doen dryven;
Dit Land stond in dees' tyd ook dor, en zonder vrucht;
Het graen verdroogd op 't veld, door 't zengen van de lucht:
De rykdom word tot last, het vee vind gras noch weiden,
En hygt op 't veld van dorst, als op onvruchtbre heiden.
In 't nypende gevaer van dees' gemeenen nood,
Had Jakobs huisgezin thans ook gebrek aen brood.
De vroome Vader, dus, in zyne gryze dagen,
Door nieuwen ramp bestreen, bestaet zyn leet te klagen
Den God, die hem zoo vaek, in 't barnen van 't gevaer,
Verhoord heeft, en verstrekt tot eenen beukelaer.
Hy klaegt en bid, doch gansch vergeefsch in deze tyden;
Dewyl zyn bede en klagt met zyn belangen stryden.
Gy weet niet wat ge bid, ô Vader Jakob, neen.
Uw rampspoed gaet bevrucht van nieuwe zaligheên,
Die Gods almogendheid, als onbetwistbre merken
Van hare gunst, voor u en de uwen, uit zal werken.
't Gerucht had onderwyl verbreid, aen allen kant,
Den voorraed, opgelegd in 't ryk Egyptenland;
| |
| |
En hoe een ieder zelfs, met rykelyk betalen,
't Ontbrekend koren mogt uit 's Konings schuren halen.
De vrome Jakob roept zyn kinders des by een,
En richt zyn reden dus tot allen in 't gemeen:
Wat zyn uw handen slap? wat is uw oog vervallen?
Wat ziet gy op malkaer met afgunst, wie van allen
Zyn onderhoud verbergt, in dezen schralen tyd,
En, voor zich zelf' bezorgd, den minsten honger lyd?
't Is niet, door ons verzuim, geschied. Dees zware plagen,
Van Gode ons toegeschikt, moet elk geduldig dragen.
Hy bragt voorwaer ons niet, om niet, in dezen nood;
En zal, dit stel ik vast, niet uit gebrek van brood,
In mynen ouden dag, noch my, noch u, doen sterven,
Of krenken, 't geen zyn mond beloofd heeft, aen myn erven.
't Gerucht van elders meld, gelyk ge weet voor wis,
Dat in Egyptenland nog magt van koren is.
't Geen door den Landvoogd, ryk in wysheid en vermogen,
In 's Konings naem, aen elk, uit teeder mededogen,
Word uitgereikt voor geld, in dezen bangen tyd;
Waer door hy Vorst en volk verpligt, gelyk om stryd.
Myn Zoons, trekt derwaert heên. Laet u myn woord behagen.
Neemt de Ezels van den stal, bezadeld en beslagen.
Trekt heen, maekt zoo veel spoeds als 't mogelyk zal zyn.
Verlost uw' Vader haest van zorge en hartepyn.
Ik zal uw wederkomst, met ongeduld, verwachten,
In hope, dat die ook onze armoê zal verzachten.
| |
| |
Gaet heên. Die zelfde God, die in dit vruchtbaer Land,
My met zyn' zegen heeft geleid, en voortgeplant,
Heeft reden, die 'k niet weet, om ons nu te beproeven;
Maer zal ons niet ten dood, of ten verderf, bedroeven.
Zyn gunst bestiere uw schreên; zyn zegen blyve u by,
Opdat uw wederkomst myn droevig hart verbly'.
De Zonen stemmen 't toe, zoodra zy 's Vaders woorden,
Gegrond op billykheid en zuivre reden, hoorden.
Elk schikt zich tot de reis, bereid zyn mael en pak.
Men overlegt den streek, waer langs, met meest gemak,
De wegen reisbaer zyn, naer 't geen men heeft vernoomen,
Van Menschen, korts van daer en herwaert aen gekomen.
Nu zag men 't elf getal geheel reisvaerdig staen;
Want Benjamin was ook gereed om meê te gaen.
Maer Jakobs teeder hart, door sterk gevoel bewogen,
Hield hem by zich te rug, en sprak, met tranende oogen:
Het is genoeg voorwaer, dat ik van tien beroofd,
Tot troost myns ouderdoms, behoud dit eene hoofd.
'k Ben mynen Jozef kwyt, en heb van zyne Moeder
Geen ander liefdepand dan dezen, zonder Broeder.
Zoo hem, op deze reis, iet schaedlyks overkwam;
Zoo ongeziene ramp ook dezen my ontnam,
En ik zyn' dood, met dien van Jozef, moest beklagen,
Dat bittere verlies was niet voor my te dragen.
Hy blyve dan by my, en zy zyns Vaders troost;
Terwyl ik blyve ontzet van al myn ov'rig kroost.
Gaet gy, myn Zonen, brengt den Vorst uws Vaders vrede.
Ons offer zal voor God u volgen met myn bede.
| |
| |
Zy gaen gehoorzaem heen, en kussen d' ouden Man.
En Benjamin vaarwel. Elk spoed, zoo veel hy kan.
De weg is vol gewoel, de groote woestenyen
Zyn als met volk bezaeid, dewyl, van alle zyen,
Een algemeene nood van honger ieder wekt,
En 't gunstige gerucht hen naer Egypten trekt.
De plaeg had Kanaän en 't gansche Land, ten Oosten,
In 't zelfde leet gebragt. De zon, door daeglyks roosten,
Had al den dauw verslorpt; de vochten uitgeteerd,
En al het graen, in stroo en stoppelen, verkeerd.
Elk had al troost gezocht rondom by nageburen,
Maer niets, helaes! ontmoet dan holle en lege schuren.
Tot dat de blyde maer, door Reizigers, verspreid,
Egyptens overvloed had overal verbreid.
De reis is ver en ruw, doch zy, niet zwaer beladen,
Verkorten ze door spoed, langs ongebaende paden.
Door 't klippige gebergt en meenig aeklig woud,
Waer, uit gebrek van vogt, geen mensch zich lang onthoud.
Met Zoär, Berzeba, met Paran, Ismaels erven,
Met Zittim, Ammon, Zur en Ethan door te zwerven,
Bereikten zy in 't eind Egyptens zonnestad,
Waer Zaphanfaneas toen zyn verblyfplaets had.
Die Stad, steeds vol gewoel, door rusteloozen wandel
Van 't opgezeten volk, dat, door verscheiden handel,
Zich hier had neergezet, tot velerly geryf,
Was nu gansch opgepropt, schoon tot een kort verblyf.
Men kwam van Oost en West, vol yvers, aengeloopen,
Naer's Konings voorraedschuur, om graen, tot brood, te koopen.
| |
| |
Al wie met geld kwam wierd geholpen, op zyn' tyd,
't Zy vriend of vreemdeling, naer dat de drokte lyd.
Egypter, Arabier, en verre Kananieten,
't Dringt alles onder een, om bystand te genieten.
Nu kwamen Jakobs Zoons ook in 't Egyptiesch Ryk.
Zy waren aen elkaer zoo wonderbaer gelyk,
Dat ligt te merken was, uit wezen en gebaeren,
Dat zy het kroost van een' en zelfden Vader waren.
Die, nu zyn talryk huis zich ook in nood bevond,
Om bystand in 't gebrek, hen tot den Landvoogd zond.
Zy nadren 't Voorraedhuis, waer groot en kleen, aen 't woelen,
Als nyvre Byen, door elkanderen krioelen.
Vooral in 't middenrond, waer Zaphanfaneas,
Op een verheven plaets en stoel, gezeten was,
Hoogstaetlyk uitgedoscht, omringd aen beide kanten,
Door een' ontzagtbren stoet gewapende Trawanten.
't Ontvangen van den prys, en 't wegen van het graen,
't Ging alles onder 't oog van zyne toezicht aen.
Zyn achtbaerheid weerhield den drang van allerwegen,
Van moedwil, overlast, of harden dwang te plegen.
Doch als het tiengetal van Broedren, nu by een,
Voor Zaphanfaneas, in 't korenhuis verscheen,
Bewezen zy terstond hun eerbied voor zyn waerde,
En boogen zich, met hoofd en lyf, geheel ter aerde,
In d' onderdaenigste gestalte, die men zag,
En aen een' Landvoogd ooit, of Vorst, te geven plag.
| |
| |
Het hart van Jozef, dus op 't onverwachtst bewogen,
Erkende daedlyk wel zyn Broeders, door zyn oogen;
Doch hield zich in. Maer zy, op 't allerminst bedacht,
Ontdekten niets. Hy nam dit daedlyk ook in acht,
En veinsde zich, verstoord, om zyn ontroerenissen
Te dekken, en ook hun geheimen uit te vissen.
Wie zyt gy, en van waer? wat dreef u herwaert aen?
Wie gaf u vrygelei, om naer dit Land te gaen?
Is 't niet, om, onder schyn van handel, te onderzoeken,
Het zwakke dezes Lands, en Faro te verkloeken?
Wee uwer, zoo ge in 't hart zoo boos een toeleg voedt,
Die gy betalen zult, ten kosten van uw bloed.
Dus liet de Landvoogd, als vervoerd van bystren toren,
Door argwaen opgevat, zich tot de Broeders hooren.
Neen Heer, uw knechten zyn, sprak Ruben, schuldeloos.
Men wachte niet van ons een gruwelstuk zoo boos.
't Is niet dan graengebrek, 't is loutre zorg voor 't leven;
Die ons uit Kanan naer Egypten heeft gedreven.
Zy buigen zich op nieuw ter aerde, gansch bevreesd.
De Landvoogd, meer en meer getroffen in den geest,
Bragt zich op dezen stond te binnen, door wat droomen
Hy eertyds, in den haet der Broedren, was gekomen.
Hy vond ze gansch en al vervuld, op dezen dag,
Nu hy die Schoven voor zyn schoof vernederd zag.
Gy, zegt hy andermael, om de innige gepeinzen,
Zyns harten, voor het oog der Broederen, te ontveinzen,
Gy zyt Verspieders, die uw komst met schyn van reên,
En glimp van hongersnood bewimpelt; doch alleen
| |
| |
't Verderf des Ryks bedoelt, en zoekt, langs welke paden,
Gy ons het beste mogt verrassen en verraden.
'k Zal u tot Faraö doen leiden, die terstond
De waerheid van 't geheim zal halen, uit uw' mond,
En u verdienden loon, voor deze daed, beschikken,
Om dus, door uwe straf, ook andren, afteschrikken.
Geloof het, roepen zy, geloof het nooit myn Heer.
Wy dachten aen zoo snood eene ondaed nimmermeer.
Wy zyn, uit graengebrek alleen tot u gekomen.
Geloof ons op ons woord, wy zyn oprechte vromen
Gebroeders, en te saem in één huis opgevoed,
Gewoon by 't vee op 't veld te leven van ons goed.
Dat 's ydle klap. Gy zyt Verspieders, die koomt kyken
Waar 't Land ontbloot mogt zyn, gelyk wel haest zal blyken,
Als gy in kluistren zult verschynen voor den raed;
Sprak Zaphanfaneas, met een vergramd gelaet.
Doch Ruben vatte 't woord: geloof wat wy belyden,
Grootmagtig Vorst, en stel 't vooroordeel wat ter zyden.
Wy waren twalef Broêrs, geteeld van éénen Man,
Die, grys en deugdsaem, woont in 't vruchtbaer Kanaän,
Dat, nu geperst door nood, thans woedende allerwegen,
Zyn toevlucht neemt tot u, uitdeeler van den zegen,
Die God, tot heil van 't volk, aen uwe wysheid gaf.
Uw oude knecht zond ons, dit tiental, tot u af,
De kleenste van ons all', de lust van Vaders leven,
Is, op verzoek des Mans, tot troost, by hem gebleven.
Een onzer word vermist, des Vaders liefste pand,
Naest onzen jongsten Broêr; doch waer hy zy beland;
| |
| |
En wat hem wedervoer, weet niemand van ons allen.
Hoe hard dit zwaer verlies den Vader zy gevallen,
Blykt uit de droevenis, die, sints by hem geleên,
Uit mededoogen, ons de harten heeft doorsneên.
Die praet is looze kout, 'k heb reden om te denken
Dat gy gekomen zyt alleen, om ons te krenken,
Zegt Zaphanfaneas, op 't allerdiepst ontroerd,
Schoon 't uiterlyk gelaet nog harde woorden voert.
Ik zeg nog eens, gy zyt Verspieders dezer Ryken,
En of gy 't schoon ontkent, 't zal op de proef haest blyken,
Ik zweer by Faraö, en zyn geheiligd hoofd,
Dat gy, in 't geen gy zegt, niet eer zult zyn geloofd,
Voor dat uw jongste Broêr, die t' huis zou zyn gebleven,
By uwen Vader, my getuigenis zal geven,
Dat gy de waerheid spreekt. Dit echter stae ik toe,
Dat, uit u allen, één hem deze boodschap doe,
En breng hem herwaerts aen, doch, wil die achter blyven,
Gy als Verspieders dit zult boeten, met uw lyven.
Hier op beveelt hy straks, dat een getrouwe wacht,
Gesteld zy, voor het huis, waer in men de andren bragt,
Die door den Landvoogd dus, met straf gebaer, verstooten,
In bange vrees en schrik, drie dagen opgesloten,
Met droef en naer gepeins van een benepen hart,
Vast klaegden aen malkaêr hun bittre boezemsmart.
Doch Zaphanfaneas, niet min dan zy bestreden,
Door innerlyk gevoel van zuivre teederheden,
Liet, na den derden dag, hen weder voor zich staen,
En sprak, den Broederen, met deze woorden, aen:
| |
| |
Gy zyt niet in de hand van Ryksgeweldenaren,
Die, om gewin, of macht, noch vriend, noch vreemden sparen.
De God, die 't al regeert, en, door zyn groote magt,
My, boven menschenhulp, tot hier toe heeft gebragt,
En my, dit rechtsgebied, zoo gunstryk, opgedragen,
Wil niet, dat ge over my, met reên, u zoudt beklagen,
Hoewel myn rykszorg waekt, dat niemand vroeg of spaê,
Uit list, tot nadeel van Egypten, iets bestaê.
Wel aen, ik zal myn gunst, zoo veel ik kan, u toonen,
'k Zal zien of gy dus kunt uw vreemd gedrag verschoonen.
Wy willen frank en vry naer huis u laten gaen,
Zoo voor uw wederkomst slechts één Man in wil staen,
En die als Borge zyn gevangenis wil gehengen,
Tot dat gy, heen gegaen, uit Kanan my zult brengen
Dien Broeder, die gy zegt dat nu alleen ontbreekt.
Waer in misschien 't geheim van uwen handel steekt.
Brengt gy hem hier, 'k zal u, gy moogt myn woord betrouwen,
Niet als Verspieders, maer als goede Vrienden, hou'en.
En dus kunt gy gerust, met voorraed overlaên,
Waer alles naer u wacht, weer tot uw' Vader gaen.
Dit zegt hy, en laet hen in hun ontroerde zinnen,
Beraemen onder zich, wat best zy te beginnen.
Een vreesselyke schrik, vol angst en bange smart,
Verbysterde den geest, en klemde hun om 't hart.
Zy zagen onderling malkandren aen, vol vreezen,
En hun verslagenheid bleek duidlyk uit hun wezen.
| |
| |
Wat is my 't hart! dus klaagt men beurtelings, ontroerd!
Wat word myn bange geest angstvallig omgevoerd!
Wat zal ons eindlyk nog, uit dit geval, gebeuren?
Hoe zal, als hy dit hoort, onze oude Vader treuren!
Hy zal van droefheid, als hem Benjamin van 't hart
Gescheurd word, smelten, en verstikken in zyn smart.
Helaes wat moeten wy dit uitgaen dier bekoopen!
Wat mag men van dit volk en dezen toeleg hopen?
Voorwaer 't is onze schuld, die ons dus lyden doet.
Zoo koomt nu, over ons, de wraek van Jozefs bloed,
Wiens smeekende geween en bange jammerklagten,
Wy toen, met euvlen moed, al spottende, verachtten.
Hoe was de Jongeling benaeuwd tot in zyn ziel,
Als hy genade bad, en voor ons nederviel!
Maer wy afgunstigen, ontbloot van mededoogen,
Wy werden, door zyn klagt en traenen, niet bewogen.
Ons boos en nydig hart, eenstemmig in zyn' dood,
Schiep vreugd in zyne smart, genoegen in zyn' nood.
Nu doet de wraek ons straf, op onze beurt, gevoelen,
En koomt, met dubbel leet, in onze zinnen woelen.
De wroeging van het kwaet, van ons, aen hem geschied,
Benaeuwt ons nu veel meer, dan 't eigenlyk verdriet.
Heb ik u niet geraên, sprak Ruben, in die dagen,
ô Broeders, toch zoo wreed den Jongen niet te plagen?
Te wyten zyne jeugd, 't geen hy u had misdaen,
En u, en 's Vaders huis, met smaed niet te overlaên.
Maer 't was vergeefs, ik moest uw woede zien, en zwygen,
Zogt ik het zelfde leet niet op myn' hals te krygen.
| |
| |
Nu word van ons zyn bloed, daer niemand meer om docht,
Door Gods rechtvaerdigheid, gevorderd en gezocht.
Ik vrees, dat alles nu eensklaps ons t' huis zal komen,
Ten zy de zelfde God, die t' allen tyd den vroomen
En goeden Jacob heeft begunstigd en behoed,
Om zynen wil, ons redde uit dezen tegenspoed.
Dus spraken ze in 't geheim, en vry, naer hun gedachten,
Schoon Zaphanfaneas beluisterde hun klagten.
Dat dees nu Jozef was, bragt niemant zich in 't hoofd,
En schoon het waer gezegd, 't zou nimmer zyn geloofd.
Ook had de Landvoogd, om zich dus nog meer te dekken,
Eu aller achterdogt te beter hun te onttrekken,
Geen spraek met hun gevoerd, dan door eens Taelmans mond,
Als of hy zelf de spraek van Kanan niet verstond.
Maer Jozef, by zich zelf', door deze teederheden
Van onverdacht berouw, op 't hevigste bestreden,
Kon die verlegenheid der Broedren niet weerstaen,
Ten zy hy dus zich zelf', eer 't tyd was, wou verraên.
Des zondert hy zich af, in 't naest vertrek, en weende,
Van liefde, teederheid, en blydschap; want hy meende
Nu was zyn droom volbragt; nu kon ook ligt geschiên,
Dat hy zyn' Vader en zyn' Broeder weer zou zien.
Der Broedren euveldaed; wel driftig ondernomen,
Maer, door Gods wys bestier, ten besten uitgekomen,
Had tot zyn grooten staet den eersten grond gelegd,
En 't hoogste Hof zyn zaek, tot aller nut, beslecht.
Hy droogt zyn tranen af, opdat zy niets bemerken,
En hy 't bestemde stuk te beter uit mogt werken.
| |
| |
Hy keert weêr in 't vertrek, daer zy, met angst bezwaerd,
Verwachtende 't gebod en vonnis, zyn bewaerd.
Zy buigen, op zyn komst, zich gansch ootmoedig neder,
En smeeken door hun oog. Hy, ziende gints en weder,
Koos Simeon, en wees hem met den vinger aen,
Men boeie, zegt hy, dees', en laet al de andren gaen.
Dees een zy ons genoeg, tot pandsman, om te toonen,
Zoo de anderen hun woord niet houden, en ons honen,
Dat hy alleen, met lyf en leven, deze zaek
Zal boeten, ons gezach en 's Konings magt tot wraek.
Men vul de zakken nu met graen, op hun begeren.
Opdat zy, niet misnoegd, tot hunnen Vader keeren,
En zeggen, dat men hen heeft van hun geld beroofd;
Schoon ze, als verspiedend volk, in 't Land niet zyn geloofd.
Meet hun de maten vol, 't geen ons ten blyk zal wezen,
Dat wy, oprecht en vroom, geen blaem van onrecht vreezen.
Zoo spreekt de Landvoogd, die reeds heimlyk had besteld,
Dat in eens ieders zak het uitgeschoten geld
Behoorlyk afgepast, en 't samen waer' gebonden,
Opdat het straks van elk, by 't oop'nen wierd gevonden.
Een ieder krygt zyn' zak. De Muilen staen gelaên.
Men geeft hun ook verlof, om uit en heen te gaen.
Ook word hun boven dit een teerkost meêgegeven,
Waer van zy, op de reis, die lang was, mogten leven.
Zy nemen afscheid van den Landvoogd, en met een
Van Broeder Simeon, die gansch mistroostig scheen;
Terwyl de teederheid, by 't scheiden, en het missen
Van dezen reisgenoot, weerzydsche ontroerenissen
| |
| |
Veroorzaekt, en het hart met bangen weedom prangt,
Daer ieder, als om stryd, hem aen den halze hangt,
En op het duurst belooft, op 't spoedigst weer te keeren,
Indien geen ongeval hen op den togt zal deren;
Om hem dus uit den nood en kluisteren te ontslaen,
En Jakob te overreên, dat hy den Zoon laet' gaen,
Den jongen Benjamin, voor wien ze, in 's Vaders handen,
Zich zullen met hun huis en kinderen verpanden.
Na dat men dus het hart van Broeder Simeon
Verligt had en getroost, zoo veel men mogt em kon,
Sprak hy: myn Broeders gaet, de Hemel wil u leiden.
Ik zal uw wederkomst, met stil geduld, verbeiden.
De Landvoogd schynt my vroom, en zal geen onrecht doen.
Zyn zorg voor 't Ryksbestier doet hem het argst vermoên.
Maer God zal onze zaek, ten goede, hem ontdekken.
Vaert wel, zoo spreekt hy nog, terwyl ze henen trekken.
Doch Zaphanfaneas, die onderwyl alleen,
Door Broêr- en Vader-liefde, op 't hevigst werd bestreen,
En, in bespiegeling van 't wonderbaer vermogen
Des Albestuurders, gansch verrukt en opgetogen,
Terwyl van teederheid hem traen op traen ontschoot,
Sprak by zich zelven dus: zoo zal ik, voor zyn' dood,
Myn' Vader dan nog zien, en mynen lieven Broeder,
Met my het overschot van onze waerde Moeder.
ô Wonderlyk geluk! ô Godlyk liefdeblyk!
Dien zegen acht ik meer dan Faroos magtig Ryk,
Wat wil zich de oude Man ontzetten op het hooren,
Dat nog zyn jozef leeft, dien hy reeds hield verloren!
| |
| |
Want dat myn Broeders hem dit hebben ingeprent,
Is buiten twyfel waer: ook werd het niet ontkend.
't Is billyk dat ze, een poos, op hunne beurt, ook lyden,
En, in onzekerheid, met bange zorgen stryden,
Opdat ze een kleene proef gevoelen van het leet,
Dat hun vervoerde wrok my, buiten misdryf, deed.
Dit nagebootst verdriet zal hen zoo zeer niet deren,
En, tot volmaekter vreugd van 't huis, ten beste keeren.
Vlieg trage tyd, vlieg voort, myn hart, van ongeduld,
Is met onnoemelyk verlangen gansch vervuld,
Om mynen Vader en myn' Benjamin te kussen,
En myner Broedren haet gelyklyk uit te blussen.
Dus sprak hy, als 't vermaek der peinzende eenzaemheid,
Door 't wigtig ryksbestuur, hem verder werd ontzeid.
De Broeders onderwyl, niet zonder reên van binnen,
Verscheidentlyk gesteld, bedremmeld in hun zinnen,
Vervordren hunne reis, met angstig overleg.
Wy brengen Vader wel, zoo spreken ze, op den weg,
Een' ryken voorraed, die zyn hart gewis zal streelen.
Maer, och wie zal de wond van zyne droefheid heelen,
Wanneer hy hooren zal, hoe Simeon, verpand,
Ons vast, met Benjamin, te rug wacht in dat Land?
Wie zal den ouden Man in die gedachten brengen,
Dat hy 't gelooven zal, of dat hy zal gehengen,
Dat Rachels eenig kroost gescheiden word van hem?
En hoe raekt Simeon dan uit des Kerkers klem?
| |
| |
Daer ze, in verlegentheid, dus sprekend, voortwaert spoeden,
Gebeurt het (niemand had het allerminst vermoeden,
Op 's Landvoogds heimelyk bestel) dat, by geval,
Juist iemand uit den hoop een' zak ontbinden zal,
Om met een weinig graen zyn Ezelin te voëren;
Doch naeuw ontsluit hy dien, of voelt zyn hart ontroeren,
Wyl in den mond des zaks, zyn buidel ligt, en 't geld,
Niet anders, dan hy 't zelf voor 't graen had uitgeteld.
Hy staet geheel verschrikt, en roept zyn Broêrs te samen.
En zegt, myn Broeders ziet, wat zal ik hier van ramen?
Zoo dra ik dezen zak, tot myn gebruik, ontbond,
Vind ik dees' buidel, en dit geld in 's buidels mond.
Gy weet, die Landvoogd is vol argwaen en wantrouwen,
Hy zal, zoo hy dit merkt, ons wis voor dieven hou'en.
En Broeder Simeon zal, zonder schuld, die daed
Betalen met zyn bloed, tot onze schande, en smaed.
Wat hier in nu gedaen? zy staen geheel verslagen.
Dit toeval doet hun hart, op eenen plots, versagen.
Hun geest bezwykt. Zy zien malkander aen; de schrik
Jaegt al het bloed naer 't hart. Op ieder oogenblik
Zien ze om, of niemand hen van 't Hof koomt achterhalen.
Och! dit wil Simeon ten dierste wis betalen.
Voorwaer dit is Gods hand, die ons zoo hard en zwaer,
Om Jozefs wil vervolgt, in doodelyk gevaer,
Door onze schuld, gebragt, en in wiens angstig lyden
Wy ons, zoo vuil, zoo boos, en zinneloos verblydden.
| |
| |
Ach! Jozef leefde gy, en zaegt gy onzen rouw,
Uw wraek wierd stomp, uw ziel getroffen van berouw.
Dus klagend', trekken zy vast heen, langs de oude paden,
Meer met hun naer gepeins, dan met hun vracht, beladen,
En komen eindlyk t' huis, door zoo veel moeilykheên,
Gevallen en gevaers, gansch mat en afgestreên.
|
|
Auteursrechtvrij