|
| |
| |
| |
Het leven van Jozef,
Onvoltooid Dichtstuk.
| |
| |
Hetleven van Jozef.
Eerste boek.
IS dan uw sterke drift, myn Zangster, niet te teuglen,
En moet gy meê van grond, op laeg beproefde vleuglen;
Ja, als een arends jong, gestegen in de lucht,
U eens verlustigen, in een verheven vlucht,
Om daer, in 't vrye ruim, het puik der Jongelingen,
Om Jozef, Jacobs Zoon, als Vorst en Heer te zingen?
Wel aen vermeetle lust, ik vier u bot en toom;
Myn liefde en geest zal u verzellen, maer met schroom,
Dat gy, in de ydle waen, op 't onvoorzienst, getroffen,
In uwe vaert gestuit, onmagtig neêr zult ploffen,
En dat uw stout bestaen, door een' verhaesten val,
U, vruchtloos afgesloofd, daerna berouwen zal.
Geen nood, roept de yver, neen, wy zyn te wel beraden.
't Geschied slechts tot vermaek. Mislukt het, wat kan 't schaden?
Zoo spreekt de goede wil, en voert, met vlugge vaert,
Den ingenomen geest, gansch lustig, hemelwaert.
| |
| |
'k Vermeet my echter niet, ô Ongenaekbaer wezen
Van Gods onkenbren Geest, dien alle schepsels vreezen,
In 't zondige gebrek van een geringe kunst,
Te bidden om een strael van uwe hulp en gunst.
ô Neen, ik smeek alleen, dat uw geduld gehenge,
Dat ik, op waerheids spoor, dit werk zoo verre brenge,
Dat my geen dwarrelgeest, geen dwaellicht op den weg,
Waer langs ik henen streef, verbystre, of lagen legg',
Maer dat uw eeuwig Woord my, als een toorts, moog' lichten,
Waer heen de goede wil het wakend oog zal richten!
't Was Rachels oudste Zoon, een afgebeden kroost
Van Jacobs liefdekeur, een heul, een steun, een troost
Om 't smalende verwyt van Lea, met haer Kindren,
Op hare onvruchtbaerheid, te stuiten, en te mindren;
't Was Rachels Jozef, die, met Benjamin, zyn' Broêr,
Wanneer hun Moeder, door den dood, ten grave voer,
Met dubble teederheid in Jacobs liefde deelde,
En, als een troetelkind, voor zyne voeten speelde,
Als de eersteling van 't huis, in opschik en gemak,
Het welk den bittren haet der Broederen onstak;
Die daerom zyn bederf, door snoode wegen, zochten,
En hem, in Dothans dal, gelyk een' slaef, verkochten.
En dus werd Izaks zaed, in Ismaëls geslacht,
Tot snoode dienstbaerheid en onder 't juk gebragt;
Tot dat Gods wakend oog den Jongling, na lang zwerven,
In droesheid scherp beproefd, een' zachter dienst deed erven,
In 't huis van Potifar, die aen 't Egyptiesch Hof,
By Koning Faraö, verscheen, met eer en lof.
| |
| |
Hoe doodlyk is de haet, waer Zoons van éénen Vader
Hunn' Broêr naer 't leven staen! waer Kinders, schoon te gader,
In een en 't zelfde huis, godvruchtig opgevoed,
Zoo gruwlyk zich misgaen, door grammen euvelmoed!
Des Aerdryks zuiderdeel, van Cham ter woon gekoren,
Om Vader Noachs vloek en welverdienden tooren,
Met euvlen moed te ontgaen, werd aen den vetten zoom,
Op een byzondre wys, bevogtigd door een' stroom,
Die jaerlyks over Land en Akkers heen kwam vloeien,
En Veld- en Boomgewas, naer keur en wensch, deed groeien.
Hier was het snood Geslacht, in dartle vruchtbaerheid,
Zoo welig voortgekweekt, zoo magtig uitgebreid,
Dat, daer 't zich overal, by vriend en buur, deed gelden,
Zoo vele Volken zelfs, als zich daer tegen stelden,
Door onbepaeld geweld van forsse dwinglandy,
Aen 't slaefsche juk verbond van wrevle heerschappy.
De wulpschheid, uit het bloed der Vadren, voortgesproten,
Brak door in 't zondig zaed der afgestamde Loten,
En deed de trotsche pracht, in ongebonden waen,
Tot geile dartelheid en wellust, overslaen.
Voor al in 's Konings Hof, als aen geen wet gebonden,
Vergat men zich in weelde en toomelooze zonden.
Al wat het jeukrig bloed tot geile kracht kon voên,
Werd hier, met kunst, gezocht, om lusten te voldoen.
Der Mannen dronkenschap, de onkuischheid van de Vrouwen
Werd hier, by groot en kleen, voor spel en jok gehou'en.
Arglistigheid was kunst; bestekte hoerery
Een schrander minbedryf, een snoeplust, ieder vry.
| |
| |
Men wist van zonden niet; en kende, in gruwelstukkken,
Geen andre vrees, dan die voor 't schandelyk mislukken.
In zulk een' overvloed van rykdom, weelde en magt,
Werd alles herwaert aen, op hoop van winst, gebragt.
In deze omstandigheid, als overdaed en weelde
Het ryk Egyptenland, met dartle wellust, streelde,
Kwam de arme Jozef hier, wel eer een Godegaef,
Op Moeder Rachels beê, doch nu een arme slaef,
Met zyne Meestren, die hem van zyn Broedren kochten,
En hier, op hoop van winst, weêr ter verkooping brogten.
De frissche Jongeling, wiens schoonheid en gelaet
Een hooger denkbeeld gaf, dan zyn geringe staet,
In zyn vernederd lot, deed blyken aen de menschen,
Deed ieder om den dienst van zulk een' huisknecht wenschen.
Dit hoogde straks den prys van dees' begeerden koop,
Tot zyner Meestren vreugd, ver boven wensch en hoop.
Een Vrouw van grooten staet, aen 't Hof, had onder allen,
Op dezen slaef, haer oog en keuze laten vallen;
Zy smeekte Potifar, haer' Echtgenoot, wiens ziel
Haer wil en teederheid aen zich gekluisterd hiel;
Dat hy dien vreemden Knaep, van wien, in haer gedachten,
Iets goeds, ten dienst' van 't huis, oogschynlyk was te wachten,
Zich eigen maken zou en koopen, als een zaek,
Waer meê men haer, en 't huis, zou dienst doen en vermaek.
't Verzochte word volvoerd, 't bevel word straks gegeven;
De Jongling word gekocht, en dadelyk ontheven
Van 't ruw' gesleten kleed; gesteken in 't gewaed
Van beter stof en keur, geschikt naer 's Meesters staet.
| |
| |
Het huis van Potifar, in aenzien, by den Koning,
Blonk uit, in d' eerste rang en Vorstelyke woning.
Zyn zorg, zyn wys beleid en hoffelyk gedrag
Hield hem in Farôs gunst, en gaf hem groot gezach.
't Bestel van 's Konings stoet en al het Ryks beslommer
Hing af van zyn bestuur, zoodat zyn zorg en kommer
Voor 't Koninglyk belang, en eigen huis en schat,
Eens anders medehulp en voorzorg noodig had.
Een reine, onzigtbre Geest, in 's Hoogsten dienst verbonden,
Tot Jozefs hoede, van den Hemel afgezonden,
Wiens zorg en wakend oog nooit van den Jongling week,
Opdat, in 't harde lot, zyn vroomheid niet bezweek',
En Gods bepaelden raed, aen zyn geval beschoren,
Door bovenaerdsch bestier, volvoerd wierd naer behooren,
Verwekte in Potifar, in dezen ommeslag,
Een wyslyk overleg, om aen 't oprecht gedrag
En welbeproefde zorg eens huisgenoots, 't behou'en
En voorzorg van zyn huis en zaken, te betrouwen.
't Geheim bestier des Geests voert dus dit oogmerk uit,
En neigt 't onkundig hart, ten dienst van Gods besluit.
De jonge Jozef, door een wonderlyk vermogen
Van deugd en ernst, vond straks die gunst in 's Meesters oogen,
Dat, zonder lang beraed, de voorzorg en 't behoud
Van 't gansche huisbestier zyn vlyt werd toebetrouwd.
Maer laes! een andre gunst, uit kwaed begin geboren,
Kwam al de rust van 't huis, en dit geluk, haest storen.
Een overbooze Geest, het oudste helgedrocht,
Dat Eva en haer kroost, in droevig lyden, brogt,
| |
| |
Begost thans nieuwe list te smeên, door Gods gehengen,
En zogt de onnoozelheid, ook hier, ten val te brengen.
Hy was Gods straf getroost, zoo hy den Jongeling,
Door zyn behendigheid, niet in zyn strikken ving.
Een ander helsch gebroed, maer dat, in later stonden,
Toen 't menschdom in den vloed gesmoord lag, om de zonden,
En Noäch, in 't genot van 't zoete druivennat,
Een vrucht, by hem op nieuw gevonden, zich vergat,
Den schampren Zoon ontstak, om 's Vaders schaemt' te onteeren,
En Noächs schande, door zyn spotten, te vermeêren,
Zoodat hy 's Vaders vloek, als voor zyn erfdeel, droeg,
Die hem, uit zyn gezicht, in ballingschap, verjoeg.
Dit snood gebroed, alom den spotter bygebleven,
Was hier by zyn geslacht, als God van 't Land, verheven;
Gesierd en afgebeeld met hoornen van een' ram,
En had zyn' naem ontleend van den vervloekten Cham.
Dees Monsters vonden hier malkander, en geen wonder,
Hier was hun zetel, hier hun ryksdwang in 't byzonder.
Een schoone Jongeling, sprak de oudste van de hel,
Maer warsch van wellust, weelde, en 't geile minnespel,
Is hier in 't Land gebragt, en schynt ons te braveren,
Als was zyn deugd voor ons te sterk, om te overheeren.
Hy is by Potifar in huis, en, zoo ik meen,
Is daer de rechte val voor zyne onnoozelheên.
'k Heb Adam wel verstrikt, door Eva. 'k Zal ook dezen,
Zoo 'k nog dezelfde ben, door 't Vrouwenoog, belezen.
| |
| |
Zoo gy van uwen kant, 't geen ligt te doen zal zyn,
Hyempsars zinnen wilt bereiden, door den schyn
Van zoete snoepery, en onbeproefde weelde
Haers Dienaers, die nooit Vrouw of Maegdenlusten streelde.
Dus blyft ons hoog gezach in staet, dus wint men veld,
Om, met vereende magt, ons tegen 't forsch geweld,
Dat eens van hooger Hand gedreigd is, te verzetten,
Als 't Vrouwenzaed, tot wraek, ons wil den kop verpletten.
Ik sta, sprak Hammons geest, voor zulk een stuk u in.
Ik wil Hyempsars hart haest neigen, naer myn' zin.
'k Behoef geen vreemde kracht, of ongewone spoken,
Om, in een hittig bloed, een eerloos vuur te stoken.
'k Zal haer vermeestren, door haer eige lust en raed.
's Lands wyze, weelde in huis, baldadige overdaed,
De vryheid, 't daeglyksch oog en voorwerp, zal haer zinnen,
Als slechts ons kleen behulp die aenzet, straks verwinnen.
Nu, toef niet, val aen 't werk: onnoodig overleg
Is tydverzuim. Vaer wel. Ik geef my voort op weg.
Zoo spreekt hy, en begeeft zich straks, vol listigheden,
Naer 't Hof, om 't heilloos stuk omzichtiglyk te smeden.
Hier woelt hy ongemeen, en maekt den ommeslag
Van 't Staetsbestier zoo groot, dat Potifar, by dag
En avond, in den raed en 't Hof des Konings, bezig,
Om Huis, noch Huisvrouw denkt, en, langen tyd, afwezig,
Gerust op 't goed bestier, en onbezorgd voor leed,
In 's Konings dienst bezet, zyn' eigen staet vergeet;
Terwyl des Vorsten gunst alleen zyn zinnen streelde.
Dees nyvre Staetsvlyt, die Hyempsar haest verveelde,
| |
| |
Bewerkt, dat zy, van spyt in 't minziek hart geraekt,
By 't missen van haer' Man, door andre lusten blaekt.
Doch 't ander Helgebroed, in 't slaepvertrek gekomen
Van Jozef, tast den knaep straks aen, met nare droomen.
De slaper hobt en tobt, terwyl 't beangstigd hart
Een koorts verwekt in 't bloed, ja 't brein geheel verwart.
Het zweet gudzt hem van 't lyf, terwyl de diepste zuchten
Tot zynen God, om hulp, zyn bange borst ontvluchten.
Hy zucht niet te vergeefsch. Der vromen Toeverlaet,
Gods bystand, is van hem niet ver, in dezen staet.
Die doet het schynschoon der verlokkende gezichten
Van snoô begeerlykheên, en schrik en wanhoop zwichten.
De booze Geest houd af. De Jongeling schiet uit
Zyn' bangen slaep, en zucht en klaegt dus overluid:
ô Vreeslyk nachtgezicht! ô ongewilde droomen!
Wat doet gy my nu weer voor nieuwe rampen schromen!
My dacht, een tygerin, met ongemeen geweld,
Zoo schoon als wreedt voor 't oog, beloerde my in 't veld.
Zy lei haer wreedheid af, en zocht, met zachter zinnen,
Myn gunst en byzyn, door gestreel, allengs te winnen.
Maer, toen zy merkte, dat ik haer ontvlieden zou,
Sloeg zy een klaeuw terstond my in de borst, en wouw
My straks verslinden, door haer' open muil en kaken,
Wanneer, ter goeder uur, de schrik my deed ontwaken.
Wat of dit zeggen wil? ô God, myns Vaders God,
Die my steeds hebt getroost, in myn rampzalig lot,
Wil de onbedrevenheid van myne jeugd behoeden,
En duid dien naren droom, zoo vol geheims, ten goeden!
| |
| |
De tyd gaet onderwyl al voort, met kleen gevoel,
En knoopt vast dag aen dag, schoon 't weereldsche gewoel,
In zyn' gewonen loop, van alle zorg ontheven,
De menschen niet doet zien de geesten, die daer zweven,
En nimmer stille zyn, om, met geheimen raed,
Het overhellend hart te noodigen tot kwaed.
Thans vond zich Potifar, door eenen drang van zaken,
Geperst, veel meer dan ooit, voor 't Ryksbestuur te waken.
Intusschen werd, door weelde en ruimen overvloed,
Hyempsars hart geblaekt, in eenen dartlen gloed.
Een Jongeling, zoo schoon, zoo frisch van leest en leden,
Zoo minzaem van gedrag, zoo vol gedienstigheden,
Zoo ruim en vry in huis, daer niemant van zyn doen
Ooit reden vergen zal, of eenig kwaed vermoên,
Ontsteekt haer heete borst, met toomelooze lusten
En forsschen minnedwang, die haer niet laten rusten,
Voor dat die wulpsche tocht, die in haer' boezem woed,
Met dezen Jozef eens verzaed zy en geboet.
Zy zwiert door 't gansche huis; laet rust- en slaep-vertrekken,
En, wat een eerbre Vrouw voor Mannenoog zou dekken,
Thans open, of dees list van zorgeloos beleid
Den Jongling derwaert lokte, uit noeste waekzaemheid.
Zy zoekt hem overal, met vuur en vlam in de oogen,
Waer uit de liefde straelt, met al haer zielsvermogen.
Zy lonkt hem toe, zy vleit, zy roept hem tot haer in;
Verklaert, door haer gedrag, 't geheim van hare min.
De onnoozle Jongeling, beproefd, door zulke streken,
Aen wien nooit dartle min bekend was, of gebleken,
| |
| |
Word blozende van schaemt, vermyd haer oog, en vlied;
Maer mindert dus haer smert en heete driften niet.
ô Neen, die schaemte zelf, dat kuisch en eerbaer blozen,
Ontsteekt haer lust nog meer, gelyk de schoonste rozen,
Ons hart, na dat het oog verrukt is door haer kleur,
Te meer doen haken naer heur' liefelyken geur.
De onnoozle Jongeling, in 't minnen onbedreven,
Dus spreekt zy by zich zelf, schynt voor myn oog te beven.
Ontydige eerbaerheid en onbeproefde deugd
Verdooven 't ryp genot van zyn volmaekte jeugd.
Zyn onbeslepen geest verstaet noch lonk, noch teeken,
't Is alles vruchteloos, ten zy ik zelf will' spreken.
Maer zal een Vrouw haer slaef? ...... ja, waerom niet? de wet
Is ongelyk, die dit de Vrouw alleen belet.
Doch zoo ik hem bestae, om wedermin, te vragen,
En myne bede word, met smaed, eens afgeslagen,
Hoe dan? Geen nood. De vrees weêrhoud hem in zyn' pligt.
't Vernuft bestekt veeltyds de kracht, daer 't hart voor zwicht.
Hy is van steen noch stael en zyn die ruwe zinnen
In 't eerst onhandelbaer, 'k zal hem, door smeeken, winnen,
't Ontstelde brein, bestookt door de aengehitste lust,
Woelt nacht en dag, en laet den matten geest geen rust,
Zy gaet te raê met list; en wat bekoorlykheden
Het weeldrig oog ooit zag, in snoô bedurven zeden,
Stelt looze omzichtigheid, met schrandre kunst, in 't werk.
Haer toomelooze drift, gestuit door pael noch perk
| |
| |
Van eer of tucht, holt voort, om haren wensch te streelen.
Zy laet haer lokken op den blooten boezem spelen,
Die dartel zwelt, en hygt, en, naeuwlyks half gedekt,
Een lokkend zinnebeeld van 's harten neiging strekt.
Hare oogen glimmen in het hoofd, als bliksemschichten,
Gereed en afgerecht, om fellen brand te stichten.
Een koets, met zwanendons, en alle lieflykheid
Van geur en bloemsieraed, behoorlyk opgespreid,
Staet scheemrig in een' hoek, met stil geheim behangen,
Voorzien van al 't gemak, dat weelde kan vervangen.
Al wat haer oogmerk kan verhindren is van kant.
Geveinsde stiltes lust wyst alles van de hand;
Om dus in eenzaemheid, met vleien, smeeken, klagen,
Op Jozefs jeugdig hart, het uitterste te wagen.
Gezeten op haer koets, vervreemd van eer en schaemt',
In een gestalte, die noch Vrouw, noch Mensch betaemt,
Roept zy den Jongeling, in wiens onnoozle zinnen
Geen kwaed vermoeden was, tot zich ter kamer binnen,
En spreekt: Koom, Jozef lief, 't is eenmael lang genoeg,
Koom proef, en zie, hoe ik, om uwe liefde, zwoeg.
Laet eens die laffe schroom, en slechte schaemte, varen,
En voeg u aen myn zy'. Laet ons de lusten paren.
Het lieflyk dons is zacht. 't Is veilig, eenzaem, stil;
Vernoeg uw frissche jeugd, en schik u naer myn' wil.
Wat aerzelt gy? treed toe: gy zult my eer zien sterven,
En smelten aen uw' hals, dan uwe weermin derven.
De schrik, om 't hart gekneld, jaegd Jozef 't bange zweet
Ten kuischen lichame uit; hy smeekt haer, in dit leed:
| |
| |
Ik bid, Mevrouw, bedenk. ...... Wat zou ik my bedenken,
Hervat ze 't woord, gy moet de liefdegunst my schenken,
Die 'k van u smeek en bid; of my, verachte Vrouw,
Van smerten zien vergaen, in duldeloos berouw.
Koom, schoone Jongeling, beproef, hoe 't heimlyk minnen
Een zoete weelde geeft aen welvereende zinnen.
Zoo sprekend, grypt zy hem om 't lyf, uit al haer magt.
Hy worstelt, met geweld, en wringt zich los, met kracht.
Hy vlucht, zy grypt den zoom zyns kleeds; maer 't mag niet baten;
't Word, door den vluchter, haer geheel ten prooi gelaten.
Een dolle razerny, ontsteken door dien smaed,
Vliegt door, in 't woedend hart, en gunt haer geen beraed.
Haer min verkeert in spyt en gramschap, die, verbolgen,
Hem nu, met lust tot wraek, wil tot den dood vervolgen.
Zal dan, dus vaert zy uit, na dat ze, een korte tyd,
Heeft spraekloos blyven staen, door magtelooze spyt;
Zal dan een slechte slaef trotseren myn vermogen?
Myn teedre gunst versmaên? en zal ik dan gedoogen,
Dat hy zich als een held beroeme van myn min,
Zoo smaedelyk gehoond, als ware ik zyn slavin?
't Zal Potifar aen magt, en my aen list, ontbreken,
Zoo myne gramschap zich niet van dit stuk zal wreken.
Gy ziet voorwaer nog niet het einde van uw straf,
Ontmenschte Jongeling, ligt word een galg uw graf.
Of meent gy, dat gy nu uw' meester zult bewegen,
Door uwe onnozelheid? omdat hy, u genegen,
| |
| |
Geen kwaed vermoeden heeft van uw verwaten trouw?
Hy is van beter aert dan gy. Ik, zyne Vrouw,
Zal myne tranen eens, die gy zoo dorst versmaden,
Beproeven tegen u, die zullen u verraden.
Ga dan, met spot en roem, by uw gelyken, dat
Een edle Vrouw vergeefs, u, om uw weêrmin, bad.
Zyn kleed, nog in haer hand, ontsteekt op nieuw haer woeden.
Rampzalig overschot! gy, zegt ze, zult vergoeden
Myn' aengedanen hoon. Gy schenkt my, 't geen zyn val,
Zoo my myn brein niet weêr bedriegt, verzekren zal.
De wanhoop, die haer prangt met spyt, berouw en boosheid,
Baent onderwyl den weg tot wraek, met schrandre loosheid.
Zy wart haer hoofdsieraed en lokken, krabt haer borst,
Verscheurt haer kleed, met bloed en tranen vuil bemorst.
En werpt zich ongeschikt te bedde, vol gedachten,
Hoe best haer' Man, als by verrassing, af te wachten.
De zon had, onderwyl, haer dagreis afgelegd,
De vallende avond, die den yver 't werk ontzegt,
Vergunde Potifar, nu ook een poos te rusten.
Des spoeit hy huiswaert, om de zinnen te verlusten.
Maer, by den opgang van den eersten drempel, stuit
En wankelt straks zyn voet, 't geen luttel goeds beduid.
Ook mist hy Jozef: (want de Jongeling geweken,
Uit schaemte en schrik, had zich, voor 's Meesters oog, versteken)
Die trouwe Zorger, dien hy steeds, met liefde, zag,
Verschynt niet tot zyn' dienst, gelyk hy voormaels plag.
| |
| |
Ook koomt Hyempsar hem niet als voorheen ontmoeten,
En, met gewoone lust en vriendlykheid, begroeten.
Die stille somberheid doet hem niets goeds vermoên,
En met te meerder drift naer 't Vrouwentimmer spoên.
Daer treed hy in, en staet, in d' aenkomst, opgetogen.
Een wonderlyk gelaet vertoont zich voor zyne oogen:
Zyn Vrouw, zyn oogenlust, in jammerlyken staet,
In wanhoop neer geploft, vervaerlyk van gelaet,
Haer wangen opgekrabt, waer langs de zilte tranen,
By haren Man, den weg tot medelyden, banen;
Haer klederen gescheurd, haer lokken, hals en borst,
Wanschikkelyk onthuld, ontbloot, en vuil bemorst.
In die gestaltenis, ligt ze op haer koets, verlegen,
En, als ten dood bedrukt, in wanhoop neêrgezegen.
Zy zucht tot haren Man, die onverhoeds aen 't hart,
Door dit verbysterd stuk, op 't zeerst getroffen werd.
Wat deert u, vraegt hy straks, wat is u wedervaren?
Myn lieve Bedvriendin, wil 't my toch openbaren.
Ik bid u, meld my, die u steeds, gelyk gy weet,
Bemind heb als my zelf', de reden van uw leet.
't Gaet nu Hyempfar recht naer wensch, in hare boosheid.
Zy dekt het vuil geheim, met uitgezochte loosheid.
De wraek lacht in haer hart, en schreit van vreugd, door 't oog.
Nu wil haer logentong, door een verdraeid vertoog,
En schaemteloos geklag, dat waerheid zal doen zwygen,
Met eigen gruweldaed, de onnoozelheid betygen.
| |
| |
Die schoone zorg van 't huis, zoo spreekt zy, u zoo waerd,
Die zoo onnozel scheen, zoo vroom, zoo zacht van aert,
Die brave Jozef, heeft, door een vervloekt vermeten,
Zich schaemteloos aen my, zyn Meesteres, vergeten;
En hield zich niet te vreên, ten zy zyn geile lust
Zich had, in uwe schande en mynen smaed, geblust.
Een gruwlyke euveldaed, voor my niet te overleven,
Zoodra verdiende straf dien Booswicht heeft doen sneven.
Vergeef het my, myn lief, dat ik, bedrukte Vrouw,
Zoo schaemteloos een stuk, voor u, in 't breede ontvouw.
Die flaef, van 't eerste uur af, dat hem myne oogen zagen,
Was zeer geschikt, en zocht, zoo 't scheen, elk te behagen.
Ik, zonder arg, als gy, hield hem die gunsten waerd;
Maer weelde ontdekte my, wel haest, zyn' valschen aert.
Wel haest ontzag hy niet, met snoode hoerelonken,
Te ontdekken, hoe zyn hart, door geile minnevonken,
Ontsteken en verhit, zyn' staet en dienst vergat,
En welk een snoode drift in zynen boezem zat.
Ik, simple, sloeg in 't eerst geen acht op zulke streken.
Maer eindelyk bestond de Fielt my aen te spreken,
En 't hart ontdekte zich, in deze valsche tael:
Uw Man, met zorg belast, doet u 't gewone onthael
Van teeder minvermaek en zoete weelde missen.
De min, Mevrouw, is schalk, en zoekt geheimenissen,
Verboden vrucht is zoet, en streelt bekoorlyk 't hart.
Uw Man, in zorg van 't Ryk en Pharoos dienst, verward,
Heeft tyd, noch lust voor u, tot zoete minlykheden.
Ik, in myn eerste kracht, begaefd met frissche leden,
| |
| |
Ik offer u de vrucht van myne rype jeugd,
Voldoe, met my, de lust van een gestole vreugd.
De goede Potifar aal op geen argwaen denken,
En, 't geen hy ook niet weet, zal hem in 't minst' niet krenken.
'k Heb hem wel scherp bestraft, en zwoer by myne trouw,
Dat ik zyn vuil bejag aen u ontdekken zou.
Vergeef 't my, lieve Man, dat ik die schendaed suste,
En voor een' tyd verzweeg, en u niet straks ontrustte.
Ik vreesde, dat myn deugd, ontzet van schyn en blyk,
Door zyn schynheiligheid, mogt' staen in 't ongelyk.
Nu koomt die snoode Gast, vervoerd door helsche woede,
Gansch onverhoeds tot my, en vind my, zonder hoede,
Alleen in myn vertrek, dat wislyk, door een' vond
Van zyn te loos bestel, ten halven open stond.
'k Had de eenzaemheid gezogt, omdat ik wilde rusten.
Dit scheen de rechte tyd voor zyn vervoerde lusten.
Hy grypt my daedlyk aen, en houd my met geweld,
Gelyk de Gier een Duif, met klaeuwen vast gekneld.
Myn ysselyk misbaer van schreeuwen, roepen, kermen,
Dat zich het huisgezin toch myner mogte erbermen,
En komen in myn' nood te hulp, bragt dezen Fielt
Een' schrik aen, die zyn' wensch gansch onuitvoerbaer hield.
Hy vlugtte, en gunde zich, van schroom in 't hart geslagen,
Geen' tyd zelfs, om dit blyk, xyn kleed, van hier te dragen.
Zoo ziet gy, Potifar, uw Vrouw en eer veracht,
En van een' snooden slaef, tot schimp en smaed, gebragt.
Ach! had ik van myn lot dit voordeel mogen erven,
Dat ik, voor dezen dag, met eer had mogen sterven.
| |
| |
Nu is myn naem bevlekt, met schampren smaed; de kroon
Van onze trouw en min bezoedeld, door dien hoon.
Ach! wreek ons, Potifar: en laet myn' moed zich koelen,
In hem, zyn snood bestaen, op 't scherpst', te doen gevoelen.
Ten zy ge my wilt zien verloren gaen van spyt;
U zelven bloot gesteld, voor duldeloos verwyt.
Dees helsche logentael, met zoo veel schyns van waerheid,
Door tranen van bedrog gesteven, die de naerheid
Van wanhoop, leet en spyt, en onverzoenbren haet
Van een geveinsde ziel kan toonen, door 't gelaet,
Prangt Potifar het hart, om, zonder lang beraden,
In heete oplopendheid, zyn wraeklust, te verzaden.
Hy sterve voor uw oog, zoo daedlyk, roept hy uit.
Die schender van myn huis, die eervergeten guit,
Die, met zoo valsch een hart, durft eer en pligt verzaken,
Zal, zweer ik, niet tot my, dan door den dood, genaken.
Men hael den Booswicht hier. .... Neen, roept Hyempsar, neen!
Volg niet zoo schielyk op uw heete oploopenheên.
Ach laet my toe, dat ik wat ruimer adem hale,
Eer myn gehoonde hart zich in de wraek bepale.
De doodstraf is te ligt voor zulk een gruwelstuk;
Ze ontslaet het lyf te ras van alle smert en druk.
Zyn wroeging moet die straf voor 't oog, en langsaem voelen,
Zoo anders onze wraek zich mag, naer waerde, koelen.
Hy worde, met geweld, en zonder tydverlet,
In 's kerkers naersten hoek, by 't vuilst gespuis, gezet.
| |
| |
Om daer, bestreên van spyt, van armoê, smert en pynen,
Gestaeg in vrees voor straf, zich langsaem dood te kwynen.
Zoo spreekt ze, en doet ons zien, dat, waer de wraek dus woed,
De Alzorger, in dat woên, de Onnoozelheid behoed.
De goede Potifar, door valsch gelaet, en logen,
Zoo vuil, zoo schandelyk, door 't eerloos wyf, bedrogen,
Geeft dadelyk bevel, dat Jozef, onverlet,
Gezocht worde, en, geboeid, in 's kerkers prang gezet.
't Gebod word straks volvoerd. Men sleept hem ongenadig
Ten kerker met veel smaeds, als schuldig en misdadig.
Terwyl het kuisch gemoed, dat voor zyn onschuld pleit,
Hem troost, in 't wys bestuur van Gods voorzienigheid.
Een magtig zwaer gebouw, gehecht in vaste muren
Van levend steen, bekwaem om eeuwen te verduren;
Voor 't oog alom voorzien van ongemeene pracht,
Omsingeld met een' stoet van Koninglyke magt,
Houd hier de weetlust, die aen ryklyk kunstvermogen
Zich ligtelyk vergist, verbaest en opgetogen.
Wyl 't zich van buiten als een Vorstenhof vertoont,
Met torens, gracht en wacht gesterkt; maer binnen woont
De nare schrik en vrees, geprangd van angstig wroegen,
Daer de onbarmhartigheid het gansch gezin doet zwoegen,
En tot een' breidel strekt, voor boosheid, die in 't kwaed,
Tot nadeel van 't gemeen, de vuile lust verzaed.
Een afgrond van 't fortuin, een moordkuil voor 't geweten,
Dat, door berouw geknaegd, door spyt van een gereten,
| |
| |
Uit enkle vrees voor straf, in ongewilde rust,
Zyn' besten levenstyd en jeugd ziet uitgeblust;
Strekt hier de teugelplaets voor allen, wier belangen
Gestadig werksaem zyn, in averechtsche gangen.
Voor Hovelingen, die, gevreesd door groote magt,
By 't argwaenvoedend Hof, in 't oog zyn, en verdacht.
Ook die aen 's Konings oog vervelen, en mishagen,
Betreuren hier hun lot, en slyten dus hun dagen,
In 't omgekeerde lot van hunn' voorleden staet,
Het voorwerp van belang, van afgunst, nyd en haet.
Welk een geluk (helaes! zoo dit geluk mag heten)
Dat Jozef in den stok, in 's Konings huis, gesmeten,
Niet by 't verachte schuim van slaefsche boeven raekt,
Maer beter lotgeval, by Hofgevangens, smaekt.
In deze Teugelplaets werd Jozef dan gezonden,
Tot dat Hyempsars wraek zyn straf hebbe uitgevonden,
Die hem, met bitterheid, doe sterven, in berouw
Van eene ontzegde bede, aen een verliefde Vrouw.
Hier word de Jongeling in stok en boei gesloten,
In 't eerst van menschenheul en ommegang verstooten.
Maer 't Opperste Bestier, dat alles weet en ziet,
En hem zoo scherp beproefd, verlaet hem hierom niet.
ô Neen, de Aertsgoedheid hoort des Jonglings bittre klagten,
En stilt, met lydzaemheid, zyn strydende gedachten.
De Tuchtvoogd, aen wiens zorg 't bestier van 't kerker-slot
Op 't duurste is toevertrouwd, en, op een streng gebod,
Verpligt is, dag en nacht een wakend oog te hou'en,
Opdat geen snood verraed hem onheil mogte brouwen;
| |
| |
Hardvogtig in den aert, en, door gewoonte, wreed,
Gevoelloos voor beklag van ongeluk of leet,
Word echter thans allengs, met ongewoon meêdoogen
Omtrent den jongen slaef van Potifar, bewogen.
Des Jonglings stille geest verstrekt, by hem, een blyk
Van zyn gerust, gemoed, en deerlyk ongelyk.
Hy houd hem, by zich zelf', van de euveldaed, onschuldig,
En handelt hem in 't eerst bescheiden, zacht, geduldig,
Verligt hem, in den druk van dien bezwaerden ban,
Zoo veel de strenge tucht der plaetse lyden kan.
Hyempsars drift gekoeld, deed haer den slaef vergeten,
Den kuischen Jozef, die, in zorg en angst gezeten,
Zyn straf thans ziet verkeerd in een gevangenis,
Dewyl 'er voor zyn zaek gehoor, noch voorspraek is.
De Tuchtvoogd had nogthans, van boeien hem ontslagen,
Vergunt, in ruimer slot, 't verdrietig leet te dragen,
En liet hem vryheid zelfs om, daeglyks, vroeg en laet,
Met andren in dit huis, die, door belang van staet,
Of 's Konings ongenaê, hunn' droeven staet betreuren,
In ommegang te zyn, en 't hart eens op te beuren.
Zyn deugdelyke trouw word, wonder hoog, geacht,
En zyne onnoozelheid, in 't minste, niet verdacht.
Zoodat de Slotvoogd zelf, hoe schromig en omzichtig,
Zich eindlyk niet ontziet, in dit geval zoo wichtig,
Het gantsch bestier van 't huis aen 's vromen Jozefs zorg
Te laten, als gerust op zulk een' trouwen borg.
Zoo schikt Gods goede Geest de onwetende gemoeden,
Om zyn' verkoren knecht, in tegenspoed, te hoeden;
| |
| |
Te leiden door een' weg, van ons niet na te gaen,
Uit dezen kerker, om aen Faroos zy' te staen.
Het smertlyk harteleet der lieden, die hier zaten,
Uit last van hoog gezach, van allen troost verlaten,
Verdrietig in den dwang, werd somtyds wat verzacht
Door onderlinge reên en wederzydsche klagt.
Al wie, in Faroos Hof, van de uitgelezen grooten
Uit zyne staten werd, en 's Konings gunst, gestooten
Werd hier met zorg bewaerd, opdat die ongenaê,
In een verbitterd hart, geen oorzaek gaf tot schaê.
Staetjonkers, Edelliên, en andre Hofbedienden,
Die eertyds, aen de zy' des Konings, als zyn vrienden
In eer en heerlykheid uitblonken, tot hun spyt,
Van alles nu ontzet, door 't lastren van de nyd,
Vertelden hier, in 't breed, hun droeve lotgevallen,
En, welk een avrechtsch loon, voor trouwen dienst, hun allen
Vergolden was in 't eind, door toomeloozen dwang,
Partyschap, heerschzucht, haet en gretig zelfbelang.
Maer, laet ons, zegt 'er een, uit Jozef ook eens hooren,
Wat leet, wat rampspoed hem, door 't noodlot, werd beschoren.
Want zyn gedrag, zoo heusch, zyn zeden en gelaet
Betoonen, dat hy is van beter huis en staet,
Dan wy hem kenden, toen hem Potifar, uit handen
Van vreemden, kocht als Slaef, gebragt uit verre landen;
Van menschen, die misschien hem 's Vaders grond en erf
Ontroofden, met geweld, en bragten in 't verderf.
Koom, Jozef, laet u zelf' eens uit, op onze bede,
En schik u onder ons in 't midden; deel ons mede
| |
| |
Van waer, en wie gy zyt; hoe herwaert heen geraekt;
Wat ongeval, wat nood, u heeft tot Slaef gemaekt;
Wat gy by andren hebt gezien en ondervonden;
Wat u bejegend zy; waerom gy, hier gezonden
In uwe jeugd, met ons, uws levens overschot
Moet slyten, in 't verdriet van zulk een drukkend lot.
Kan dit, zegt Jozef, u in uw verdriet verligten,
Het deelgenoodschap van uw leet kan my verpligten,
't Is billyk, dat ik my naer uw begeren voeg,
En uw genegentheid, te mywaerts, vergenoeg.
Schoon 't hart my krimpt van schrik, en yst by 't overdenken
Myns leets; de klagt is zoet, en zal 't gemoed niet krenken:
't Waer' heden echter best, myns oordeels, opgeschort;
Want tot zoo lang verhael is de avond nu te kort.
Zy stemmen 't allen toe. Men stelt het uit tot morgen.
Zy schikken zich te rust. En, schoon de bange zorgen
Hier veeltyds wakker zyn, in slapelooze spyt;
De rust vind echter haer verpozing, door den tyd.
|
|
Auteursrechtvrij