|
| |
Heimans klagt
Over den dood van Elize.
IN 't stilste van den nacht, by t flaeuwe starrelicht,
Eer de uchtenddauw den dag deed scheemren voor 't gezicht,
Ging Heiman langs het veld, in nare schaduw, dwalen,
Om, voor zyn' droeven geest, wat ademtogt te halen.
Het bange hart, te naeuw besloten in de stulp,
Vond nog in de open lucht, zoo 't scheen, een kleen behulp.
Hy ging Elizes dood, al kermende, betreuren,
By nacht, op dat men hem niet in zyn klagt zou steuren.
En 't eenzaem nare veld, in 't holfte van den nacht,
Scheen, door den nagalm, zelfs gevoelig van zyn klagt.
| |
| |
Een breede popelier, wiens bevend loof en bladeren,
Met ruisschen, het gezucht nabootste, deed hem naderen.
De zwarte donkerheid van 't schaduwende groen
Scheen, aen zyn droevig hart en oogmerk, te voldoen.
Hier moêloos op den grond, onachtzaem, neêrgezegen,
Na dat hy, langen tyd, mistroostig had gezwegen,
Brak zyne flaeuwe stem, met schor en heesch geluid
Van eenen vollen krop, al zuchtende, dus uit:
Elize is dan niet meêr! en 't licht van haer schoone oogen
Blyft, met haer' rozenmond, voor eeuwig, my onttogen!
Die edle mengeling van zoo veel sierlykheên
Ligt nu verslenst in de aarde, en met het stof gemeen!
Ik zal haer zoete stem, die Heiman kon bekoren,
Als zy zyn deuntjes leerde en zong, nooit weder hooren!
Och! kranke steun van 't veld! och Nimfenbloem en eer,
Wat is uw groene hoop niet brosch en droevig teêr!
'k Wou nu wel meê, kost 't zyn, in duistre holen schuilen,
Nu myn Elize moet, voor 't licht, het graf verruilen.
Al 't geen, door bangen schrik, den mensch angstvallig maekt,
Is 't voorwerp, daer myn hart nu allermeest naer haekt.
Men zegt, dat in den nacht de stille geesten waren,
En de onversaegsten zelfs met hunne schim vervaren.
Maer ach! of naer myn' wensch, die gunst my mogt geschien,
Dat zich Elizes geest hier eens aen my liet zien,
Zoo als zy, in myn' arm op 't laetst, en onder 't scheiên,
Nog met hare oogen sprak; en my verbood te schreien,
Wyl zulks haer 't zoet des doods verbitterde, het zou
Tot een verligting zyn van myn' ondraegbren rouw.
| |
| |
Ik zou Elize.... Maer, de doode leden rusten,
Terwyl de ziel zich gaet in beter plaets verlusten.
De rouw blyft slechts op aerd: 't geheugen smoort in 't graf.
De ziel legt 's waerelds zorg, voor beter leven, af,
En vliegt ten hemel heen. Maer wy, die 't byzyn derven,
Zien, met haer stil vertrek, alle onze vreugde sterven.
Welk een verandering bespeurt men, by de jeugd!
De droefheid mengt zich zelfs in 't speelwerk harer vreugd.
Het droevig tydverdryf van roosjes aen Cypressen,
Te vlechten op haer graf, tot nare zedenlessen,
Brengt, met den vriendenpligt, een tweederlei verdriet,
Omdat de jeugd, dus klaer, haer brossche schoonheid ziet,
En deze noode proef, op nieuw, nu moet ervaren,
In Nimf Elizes dood, der Nimfen roem aen 't Sparen.
Ja, Nimfjes, treurt nu vry, het is uw rechte beurt.
Elizes vroege dood wil, dat ge zucht en treurt.
Haer schrandre vrolykheid, in aertigheên bedreven,
Heef menigmael u stof, tot spel en vreugd, gegeven.
Nooit was haer geest gebelgd; nooit kwam haer in den zin,
Een Nimf of Herderskind te schimpen in de min.
Maer altyd even wars van eige minneryen,
Vermaekte zy zich graeg, in andren te zien vryen.
't Geen ons zoo menigmael, in 't vrolyk onderhoud,
Gediend heeft tot een stof van lied of herderkout.
't Geen ik dan, op myn fluit, hoe boersch in alle deelen,
Des avonds, aen haer zy, niet weigren mogt te spelen.
Hoe dikmael is 't gebeurd, als ik haer, uit ons dal,
Eens voorzong, op myn wyze, een teder mingeval,
| |
| |
Dat zy haer werk vergat, en, door den lust bevangen,
Haer zinnen, door het oor, aen myne fluit liet hangen.
Die voorts, na dezen nacht, zal aen den wand vergaen,
En nimmer, door myn lip gedrukt, weêr toonen slaen.
Ten ware Licidas eens trouwde met Cephize,
Nu al myn heul en troost, in 't missen van Elize.
'k Ben trouwen Licidas alleen daer voor verpligt,
Dat al myn veldmuzyk niet gansch vernietigd ligt.
Myn wanhoop wilde 't doen: maer hy bragt my tot reden,
En gaf my nog 't besef, in myn krankzinnigheden,
Dat dus Elizes roem, door my, zou zyn gestuit,
Die altyd had gehoopt te leven, door myn fluit.
Leeft dan, myn dichtjes, leeft, en kan het mooglyk wezen,
Behoudt Elizes naem nog duizend jaer na dezen.
Schoon 't naer herdenken zelf een nieuwe droefheid voed,
Ik min de droefenis, die u herleven doet.
Dat toch het nageslacht, in myn gezang, bevinde
De lieve teederheid, daer Heiman meê beminde,
En die hy na haer dood nog voor Elize draegt.
Zoo worde ons lot gekend, en, na den dood, beklaegd.
Het Haerelemmerhout, nu dor in al zyn dreven,
Zal met de lente, op nieuw, een' groenen lommer geven.
De frisse zomerroos is kort van duur en teêr,
Maer, met den voortyd, krygt haer stam zyn bloemen weêr.
Doch myne Elize, in eens voor eeuwig afgesneden,
Keert nimmer wederom, op zuchten of gebeden.
Geen Bloemendaelsche streek, in 't lustig Overveen,
Daer ze, in het lommerbos, zich dikmaels ging vertreên,
| |
| |
En, in den morgenstond, de schelle nachtegalen,
Met hun verliefd gesluit, haer schenen bly t' onthalen,
Zal derwaert my voortaen uitlokken: want het spel
Der Landjeugd, zonder haer, vermeerdert myn gekwel.
En gy, voornamelyk, geminde veldprieelen,
Van 't boomryk Zomerdal, die met uw' hooge abee len,
En ype schaduwen, in ruim en breed beslag,
Ons dikwils hebt gedekt, op 't heetste van den dag;
Als 't zuiderkoeltje zelf, ons ondanks, stil ging leggen,
Om naer ons onderhoud te luistren in de heggen;
Getuigen van ons hart, ik zal uw bosschen vliên.
Nu ik Elizes oog daer nimmer weêr zal zien.
Want wat zoud' zyn, dat ik, langs al de beukendreven,
Met onzen naem in een, de schorssen, zag beschreven.
Dat ik de groene Krogt, langs het Brezaper duin,
Zag blinken tot in zee, met haer verheven kruin?
Wat zou het anders, dan in een verkeerd meêdoogen,
Myn doodelyk verlies vergrooten, voor myn oogen?
En gy, vermaeklyk oort, in 's ouden Breêroos erf,
ô Kruidberg, Koymans eer, van ons zoo menigwerf
Bewandeld met vermaek, had ge in uw kruideryen
Geen plantje, om hare jeugd, voor 't gift des doods, te vryen?
Waer door verdiende dan uw heilzaem kruid den lof,
Dat zelfs een Koningin uw' berg koos, tot een' hof,
Omdat het balsemkruid voor doodelyke wonden,
Op deze plaets alleen, gekweekt werd, en gevonden?
Waert gy 't niet aen een Nimf, van deze streek, verpligt?
Of is uw kracht in waen, nu ydel en verdicht?
| |
| |
ô Al te harde proef, van, in zoo jonge jaren
En frissche aenvalligheid, ja, zonder 't bang ervaren
Van ziekte pyn of leet, te sterven aen een kwaed
Een wonder euvel, dat, geen kunstnaer kent of raed!
Daer 't jonge bloed, gezond, nog vrolyk speelt in de aderen,
En de onverwachte dood, met naer geluid, koomt naderen;
Daer 't alles liep verward, door hopeloos misbaer:
Uw Moeder zwymde, en gy, in 't uiterste gevaer,
My bad, ik mogt toch niet, uit teederheid, bezwyken,
Noch in den laetsten nood, van uwe zyde, wyken.
‘'t Schynt, sprakt ge, een verre reis, waer op ik henen ga,
‘Maer, Heiman, 'k wacht u daer ten deel weêrom, hier na.
‘Dat myn geruste ziel een beter plaets verkieze.
‘Kus my, vaerwel: en ben ik 't waerd, denk om Elize.
Wie ooit beminde, of ooit een Minnares verloor,
Denk', hoe myn hart gesteld moest zyn, op dit gehoor.
Zoo 't noodlot immermeer, door bidden, was bewogen;
't Was wis, door myn gekerm, getroffen tot meêdoogen.
Wat schold ik zinneloos, in myn te bitter leet,
Den dood niet menigmael, voor hard, en overwreed!
Wat misdryf, riep ik uit, wat hebben wy bedreven;
Dat ge, onmedoogende, die Schoone bragt om 't leven?
Helaes! was 't niet genoeg, dat ons het harde lot,
Van 't weereldsche belang, beroofde van 't genot,
Van 't naeuwe zielsverband, het geen ons hart erkende,
't Welk zich aen 't reine onthoud, al kwynende, gewende,
En in vertrouwentheid, van onberispt gedrag,
Verliefde vriendschap hield, die nimmer weêrgaê zag?
| |
| |
Of moest ge, ô dood, met ons die schoone Maegd te ontroovn,
Die zuurbetaelde vlam, helaes, voor eeuwig dooven?
Gelooft men, dat Diaen, de kuische Jagtgodin,
Op Latmos heuveltjes, zich, door eens Herders min,
Met liefelyk geheim, de zinnen liet bekoren,
En haren Maegderoem, daer door, nooit heeft verloren:
Zoo mag men Heimans trouw, en Nimf Elizes min,
Wel roemen, zonder schroom van een' verkeerden zin.
Ik heb myn laetst vaerwel, toen gy het uw liet glippen,
Zoo veel ik kon, gedrukt, op uw bestorven lippen,
Maer 't beste deel vloog heen, en scheidde van ons af.
Het overschot bleef hier ten prooi voor 't aklig graf,
Daer gy by Natilis, nu zonder zorg en kommer,
Vereenigt rusten zult, in aengenamen lommer
Van mirt en rosmaryn, van ons gelykerhand,
Voor u, (wie dacht dat toen?) zoo wel, als haer geplant.
'k Zou voor uw doodbus wel een' bloemenkrans vergaderen.
Maer, och! de groote rouw verbied my die te naderen.
'k Zal, met myn arme vee, voortaen de schrale hei,
Daer nimmer vreugd verschynt, verwisslen voor myn wei.
En dragen uwen naem, in teerheid, op myn lippen,
Tot dat die, met myn ziel gelyk, my zal ontslippen.
Dus klaegde Heiman, tot de gloeiende uchtendglans,
Die zyn gezigt verdroot, verscheen aen 's Hemels trans,
En hem ter stulpe riep, om, met den verschen morgen,
Schoon moede en lusteloos, voor stal en vee te zorgen.
|
|
Auteursrechtvrij