Epitheta, dat zijn bynamen oft toenamen

P.

PAchtere ofte Pachtenaer.	Accijsenaer, ghierighen, openbaren, Konincx, Lantpachtere, hatelijcken, scheerder, ghehaetten, onbarmhertighen, borghers-verdriet, rouwen, tribuytenaer, Publicaenschen, onverbiddelijcken, zorchvuldighen, werckelijcken, tollenaerschen, wackeren, moeyelijcken, onghenadighen, quellijcken, besighen, lanterfantigen, arbeydighen, boerachtighen, neerstighen, boerschen.
Pachtenaer.	Straffen, bijtenden, onhandelijcken, wreeden, grouzamen, stueren, harden, rouwen, scherpen, droevi-

[fol. P8r]

	ghen, bitteren, quellijcken, trotsen, dweerssen, hatelijcken, Cathonischen, moeyelijcken, ouden.
Pack.	Gheladen, swaer, onmatelijck, weghende, ghewichtich, massif, lastich, plomp, ondraghelijck, ghebonden, moeyelijck, verdruckende, groot, quellijck, swaerwegende, arbeyders, onverdraghelijck, bewonden.
Packhuys.	Breedt, rijck, overwelft, wijdt, havenna, drooch, doncker.
Padde.	Gheswollene, ghebuycte, vette, groene, zorghelijcke, tandeloose, fenijnige, doodelijcke, zeeverende, vuyle, kruypende, springhende, marassche. De Padde heeft veel dinghen in haer die zeer fenijnich zijn, ende doen de menschen sterven, te weten, haer snot, zeever, pisse, ende haer bloet. Ende hoewel sy gheene tanden en heeft, nochtans en laet sy niet te verghiftighen dien die sy bijt met haer tantvleesch, 'twelck scherp ende hardt is, ende doet haer speecksel doordringhen in't ghene datse ghebeten heeft.
Pael ofte Staeck.	Water, mijl, scherpen, ronden, onberoerlijcken, aenghehechten, ghetouweden, hooft, stercken, landts, steyghers, gheleyden, opgherechten.
Paesschen.	Hooghen, beloken, Christen, Israelitischen, hoochtijts, goeden.
Pagie.	Edelen, gheschackierden, ghedienstighen, volghenden, eerbaren, rasschen, wackeren, heeren, dertelen, ghecoloreerden, pitsachtighen, neerstighen, brootdroncken, ghedienstighen.
Palais.	Konincx, heerlijck, excellent, wonderbaer, oudt, groot, eerbaer, kostelijck, eergierich, overvloedich, wtghenomen, gulden, hoovaerdich, ghewaghenschotte, trots, stout, verhevene, marberen, ghetorent, Keysers. VVanneer dese plaetse ghenomen wordt voor de dinghplaetse, zoo behelpt v met de navolghende Epiteten. Borsepletter-plaetse, gheruchtmakende, tierende, elendich, tempeestich, bekommert, zuyverborse, twistighe, kijfachtighe, bedwinghende.

[fol. P8v]

Pales.	Groote, boersche, vruchtbare, Goddinne, gewijde, berchachtighe, veltsche. Dit was de Goddinne vande Herders, die alle jaren haer offerden op den 22 dach der Mey-maendt, op dat het haer gheliefde haer vee te bewaren voor ziecten, ende van de VVolven niet beschadicht en werde, ende oock dat het vruchtbaer mochte zijn.
Palinurus.	Slaperighen, schipper, Iasiaenschen aerdt, slapere, ontslapenen, stierman, Iasidschen. VVas de sone van Iasius, Gouverneur van't Enecus schip, in 't welcke in slaep ghevallen zijnde, viel inde Zee, ende vier daghen daer na werdt hy (van de golven ghedreven zijnde) in de haven Velin ghebracht ende also ghesalveert. Maer de Nabueren van dat landt, meynende eenen buyt by hem te vinden, bespronghen hem, ende na datse hem ghedoot hadden, wierpen sy hem weder in de Zee.
Pallas.	Wijse, oorlooghstere, gheleerde, maghet, kuyssche, der soldaten leydtsvrouwe, Minervische, Atheniaensche, Reusendootstere, strijtbare, machtighe, ghewapende, kloeckmoedighe, straffe, voorsichtighe, furieuse, ervarene ter oorloghe, Iuppins dochter, pijldraechstere, zinrijcke, scherpsinnighe, gheweldighe, Goddinne der oorloghe, Traciaensche. VVordt oock ghenaemt Minerva, Iupiters dochter, (ende na het zegghen van de Poëten) wt syne herssenen gheboren, is gheacht geweest de Goddinne der wetenheyt ende van alle leeringen. Desen naem is haer ghegheven, ofte om datse opghevoedt gheweest is in een Eylandt in Tracien, ghenaemt Pallas, ofte om datse den Reuse Pallas dooddede, ofte om d'andere reden die in't verhalen van Minerva, daer't v. l. lesen mach.
Palm.	der handt, holle, schoone, slincker, rechter, kletserende, witte, breede, teere, scepterdraghende, ghemartelde, smeeckende, roode, harde, ghestreepte, zachte, gheweerde.
Palmboom.	Indischen, ghebladerden, groenen, gheluckighen, Candischen, edelen, victorieusen, Egyptischen, eerbaren, bloeyenden, triumphanten, daverenden, wijnachtighen, lommerachtighen, bladerachtighen, Idumeeschen. De vruchten van desen boom zijn Daeyen, wt dewelcke de Mooren, Indianen ende andere volckeren wijn perssen als sy versch ghepluct zijn, die sy ghebruycken na dat sy ghezoden is, op dat

[fol. Q1r]

	hy niet zuer en worde. Den Palmboom in Italien en draecht geen Daeyen, maer sterft onvruchtbaer: ende die in Spagnien zijn altijt wreet, ende en worden nimmermeer rijp. Desen boom is van dien aerdt, hoe meer men hem neder druct ofte hoemen hem meer wil vernederen, hoe hy hem meer verhoocht ende recht. Twelcke oorsake is, datmen de victorieuse Helden met Palmtacken vereert, om daer mede te bewijsen hare stantvasticheyt ende hoochmoedicheyt.
Pompoen.	Zoete, groote, langhe, vochtighe, dicke, zoetrieckende, groene, witte, koude, dichte, delicate, ghele, waterachtighe, ronde.
Pan.	Ghehoornden, berghighen ofte berchwooner, Arcadischen, der Herderen Godt, boschachtighen, bockenvoet, de Dryaden-vreese, boerschen, dubbelhoornighen, geytenvoet, Arcadischen, Menalischen, wilden, bockighen, rooden, vervaerden, vreesachtighen, lichten, veltschen, Lyceaenschen, rouhayrighen, vlichelenden, mallen, sluytere, schuyffelaer. De Poëten versieren dat Pan den Godt der Herderen was, ja van de geheele weerelt, schilderen hem alzoo dat hy de Sonne, Mane, de Locht, ende alle wat onder des Hemels ronde is, ghelijct. Sy zegghen oock, dat hy gheboren was wt het zaedt van Penelopes Vrijers, ende dat hy d'eerste geweest is die de fluyte inventeerde.
Pandora.	Malle, zotte, besmette, grouwelijcke, maghet, boose, Vulcanische, excellente, van Godt veroordende. Hesiodus zeght datse d'eerste vrouwe was die Vulcanus maecte, aen dewelcke (door Iupiters bevel) elcken Godt 'tghene hy het weerdichste hadde, vereerde. Ghelijck Venus de schoonheyt, Pallas de wijsheyt, Mercurius de welsprekenheyt, ende d'andere Goden dierghelijcken: in manieren dat om dier oorzake haer den naem Pandora ghegheven wert. In die tijden leefden de menschen zonder zorghe ende zonder arbeyt, om dat het Aerdtrijck zonder dat sy bearbeyt wert haer alle nootdruft voort brochte: Sy en waren nimmermeer zieck, sy en verouden oock niet. Maer Iupiter gaf Pandora een vat in handen, daer inne ghesloten waren de ziecten, den ouderdom, de zorghe, ende zoodanighe andere ghebreken ende onghelucken, daer na zondt hyse aen Epimeteus, een slecht mensche diese ontfingh, die ontfanghen hebbende, opende hy dat vat, vervullende de gheheele weerelt met de drogherije, ghelijck voren verhaelt is.

[fol. Q1v]

Pandt.	Bewesen, kostelijcken, meubelen, verobligeerden, trouwen, zekeren, hypotheken, verborghenen.
Panne.	Braedt, breede, keucken, frijt, handelijcke, beroocte, kissende, beroeste, qualijckrijsende.
Pannekoecken ofte Struyven.	Leckere, zoetachtighe, vette, ghebackene, ghezuyckerde, delicate, bemeelde, honichzoete, ghesmeerde, gheboterde, smeerachtighe, lochtghebacken, dunne.
Panther-dier.	Gheplact, wildt, grouwelijck, Africaens, ghespickelt, wreedt, gheverwet. Dit's een wilde witte beeste, zeer wreet, vol swerte placxkens, ghezaeyt ghelijck ooghskens: synen reuck behaecht alle andere beesten, maer syn grouwelijck ghesicht verschrictse, alzoo om die te betrapen ende vanghen, verbercht syn hooft, 'thooft ende 'tghesichte om leech houdende: Daer en is gheen onderscheyt tusschen den Panther ende den Luypaert, dan dat hy witter is.
Pantsier,	ziet Krijghs-rock.
Pantoffel.	Ghekorcten, warmen, vrouwen, Iouffrouwen, aerdighen, trijpen, leiren, fluweelen, ghevoederden, winter, gheboorden, breeden, hooghen, gheborduerden.
Pap.	Voedende, morwe, weecke, meelachtige, dicke, witte, zoete, kinder, lijmachtighe, ghezuyckerde, gheklonterde.
Papegaey.	Indischen, groenen, smeeckenden, gheschilderden, stommen, hoochghezetenen, leerbaren, klappenden, vriendelijcken, schuyffelenden, lieffelijcken, krombeckighen, konincklijcken, grauwen, groenen, schoonen, edelen, vreemden, raren, troetelaer, vrolijcken, zinghere, wijnminner, zeltsamen. Desen Voghel wordt wt Indien ghebracht, is ordinaerlijcken gheheel groen van pluymen, wtgenomen eenen rooden halsrinck: hy conterfeyt der menschen sprake, ende zeght al wat men hem leert, is een groot liefhebber van wijn, ende is vrolijck dien ghedroncken hebbende, synen kop is zoo hardt als synen beck, in manieren dat als men hem leert spreken, slaetmen hem met een koperen ofte yseren roedeken op de kop, anders en zoude hy't niet ghevoelen. Als hy om leeghe vliecht dan haect hy met synen beck ende steunt gheheel daer op tot dat hy syn voeten ghezet heeft,

[fol. Q2r]

	welcke, als oock syn beenen, zeer teer zijn. De Papegaey is zeer listich in het maken van synen nest, om hem te verzekeren van de Serpenten die syn vyanden zijn.
Papier.	Wit, journael, dun, gheel, sneeuwit, effen, ghepolijst, ghelijmt, schrijf, beschreven, copieer, druck, grau, post, kladt, blau, grof, hardt, fijn, dick, schoon.
Paradijs.	Hemelsche, zalighe, onsterffelijcke, schoon, heerlijcke, oneyndelijck, eeuwighe, heylighe, aerdts, lustige, zielhaven. 'Twas een plaetse op Aerdtrijck, wtnemende, ghenoechlijck ende aenghenaem, aen alle zijden omcinghelt met loopende wateren ende revieren, daer onse eerste voorouderen inne woonden. Nu wordt met dit woordt verstaen het eeuwighe leven, welcke is de plaetse van alle vreucht ende zaligheyt.
Parcae.	Wreede, nijdighe, moorderssen, swerte, overlastighe, bleecke, felle, gherimpelde, hoovaerdighe, hatelijcke, dootverwighe, onmenschelijcke, spinsters, verraderssen, spijtighe, onverbiddelijcke, oude, ongherechtighe, trotsighe, straffe, vyandinnen, ongherechtighe, grouwelijcke, onghenadighe, schadelijcke, Stygiaensche, wreecsters, quade, afgrijselijcke, verslintsters, onbarmhertighe, droeve, van Godt geordineerde, gheweldighe, boose, nacht-dochters. De Poëten zegghen dat de Parcae zijn dry in ghetale, te weten Cloto, Lachesis, ende Atropos, ende versieren datse Herebes ende de dochters van de Nacht zijn. Sy noemense ooc Fataelsche dochters te zijn, om dat sy des menschen leven spinnen, ende daeromme spinsters ghenaemt.
Paris.	Phrygiaen, onghetrouwen, Troyaen, blonden, Konincx kindt, Priamidschen, overspeler, soldaet, amoureusen, Dardanischen, gheparfumeerden, onkuysschen, Ideaen, Troyens fackel, oordeelder der liefden, vrouachtighen, bedriegher, elendighen, wellustighen, ghemijterden, troubreker, half-man, van Godt veroordenden, bloetschender, trouwen, schutter. VVordt oock anders ghenaemt, Alexander, Priamus den Koninck van Troyen ende Hecubas sone: Syn moeder ghedroomt hebbende datse een tortse zouden baren, werdt haer vande VVaer-

[fol. Q2v]

	zeggher ghezeyt, dat het kindt daer sy mede begort was, oorzake van 'tverderf vande Troyanen wesen zoude. Het welcke Priamus vernemende, zoo haest als syne huysvrouwe van 'tkindt verlost was, gheboodt hy synen dienaer Archelaus, dat voor de beesten te worpen. Maer Hecuba, beweecht eensdeels door moederlijcke gheneghentheyt, als oock om dat 'tkindt zoo wtnemende schoon was, dede het secretelijcken opbrenghen door de Herders op den berch Ida. Nu Paris groot gheworden wesende, verliefde op een jonck Meysken Pegasa ghenaemt, anders ghenaemt Oenone, wan by haer twee kinderen, die verliet hy: daer na werdt hy zeer verlieft op de zonderlinghe schoonheyt van Helena, welcke hy wech voerde, 'twelck oorzake was van 'tverderf van de stadt Troyen ende de bloedighe oorloghe. Eyntlijcken, hy die een wtnemende excellent Schutter was, schoot zoo behendichlijcken Achilles in den Tempel, dat hy daer van sterf, ende hy zelver werdt ghedoodet van Pyrrhus den sone van Achilles, ofte wel van Philectetes.
Parckement.	Wit, vact, stijf, hardt, langduerende, rou, dun, maechden, schapen, kalfs, hoorn, klaer, ghelijmt, ghekrijt, ghekalct, blinckende.
Parijs.	Een stadt in Vranckrijck, weerelts Koninginne, groote, weerdighe, ontemmelijcke, konsten-moeder, nieuwe Pandore, schoone, gheleerde, koopstadt, zonder ghelijcke, vermaerde, overvloedighe, goede, edele, wonderlijcke, alderrijcste, oude, hoovaerdighe, volckrijcke, Konincx-stoel, bloeyende, loflijcke, weerelts cieraet.
Parisianen.	Loose, hoovaerdighe, koppighe, valsche, gheweldighe, moedighe, loghenachtighe, schalcke, oproerighe, onkuyssche, helers, krijghers, strijtbare, verschrickelijcke, Scythen, machtighe, furieuse, booghschieters, vliedende, oorlooghsche, rijders, ridderlijcke.
Parlement.	Parijs, 'tcieraet van Vranckrijck, eerweerdighe, 'tgheeerde, statich, opperste, heerlijck, ghevreesde, eerbaer, richterstoel, ghemeyn.
Parnasus.	Gheheylichden, hayrighen, dubbelberghighen, vorckachtighen, Musen, heylighen, tweehoornighen, hooghen, sneeuwighen, Phebeaenschen, berchachtighen, goddelijcken.

[fol. Q3r]

	Dit's eenen Berch in't Landt Phocide, met twee tsoppen, waer van 'teene ghenaemt is Thitoreus, ende 'tandere Hyampus, hy is de Goden Bacchus ende Apollon toegheeyghent: zommighe zegghen oock dat in dien Berch de Musen gheboren worden.
Parthenope.	Amoureuse, schoone, Syreniaensche, zingstere, smeeckende, aerdighe, zoete, aenlockende, listighe. Sy was een van de Mereminnen die hun in de Zee begaven van rouwe, om dat Vlisses met syne medeghezellen voorby ghevaren waren, ende met hunnen zoeten zanck niet en hadden konnen verblijden. De stadt Napels heeft eerst desen naem ghehadt, om dat syn lichaem aldaer begraven werdt ghevonden, alzoo dat Parthenope zomtijdts verstaen wordt voor Napels.
Parthenopaeus.	Kloecken, moedighen, Arcadiaen, oorlooghschen, jonghen, vyerighen, krijghsman, stouten, strijtbaren. Mars sone, van Medalippa ofte Meleagra ende van Atalanta, noch jonck wesende was in d'oorloghe van Thebes, daer na wert hy ghedoot in de belegheringhe van Troyen.
Parthen.	Loose, schalcke, hoovaerdighe, obstinate, koppighe, valsche, moedighe, gheweldighe, loghenaers, subtijle, oproerighe, onkuyssche, secrete, strijtbare, verschrickelijcke, Scythianen, machtighe, furieuse, schutters, vlieders, krijghers, ruyters. Die van Parthen hebben hunne afkomste van de Scythen, welcke zoo kloeck ende gheluckich ter oorlooghe waren, dat sy bestrijdende de Romeynen, (niet teghenstaende die de gheheele weerelt overheerden) hadden groote ende victorieuse overwinninghe over hun. Men schrijft hun oock toe de Monarchie van Orienten, als oft sy de heerschappije ende het Keyserrijck met de Romeynen ghedeelt hadden. Plinius zeght oock, datse veertien Koninckrijcken onder hunne ghehoorsaemheyt hadden. Sy strijden al loopende te peerde zittende, ofte vliedende, veynsen zomtijts de vlucht te nemen, om hunnen vyandt te bespringhen, zoo hy in eenighe desoorden gheraect. Dit volck en acht noch goudt noch zilver, nochtans synen wellust zoo onderworpen, dat de veelheyt der vrouwen by hun ghemeyn is.
Partrijs,	ziet Veldthoen.
Pasiphae.	Minodsche, der Sonnen dochtere, overspelighe, onkuyssche, wonderdierdraechstere, Gnosiaensche, bloet-

[fol. Q3v]

	schentstere, onbeschaemde, onreyne, vileyne. Der Sonnen dochtere ende Minos huysvrouwe, Koninck van Creten, (zoo de Poëten versieren) was op eenen Stier verlieft, welcke, door de behendighe middelen van Dedalus, werdt in een kouten Koe ghesloten, ende alzoo haren wille volbrocht: VVt dese grouwelijcke vermenghinghe werdt den Minotaurus gheboren, die half mensch half os was, die in den doolhof van Creta door Theseus ghedoodt werdt door den middel die hem Ariadne gaf. Servius zeght dat het Minos Greffier was diemen Stier noemden, waer op Pasiphae verlieft wesende, verkreech haren wille van hem in Dedalus huys.
Pasithar.	Goddelijcke, d'eerste begaefde, smeeckenden. Dit's den naem van een van de dry Liefden, anders ghenaemt Euphrosina.
Paspoorte.	Afscheyt, brief, vrije, gheteeckende, gunstighe, ghepriviligeerde, verzekerde, volkomene, lastvrije, losse, tolvrije.
Pasquille.	Wtzinnighe, beroemde, vermaerde, Roomsche, doove, oude, onroerlijcke, marberen, blinden, stommen. Alzoo is ghenaemt een oudt marberen Beeldt te Roomen, daer men ghewoon was op te placken ofte aen te hechten de spreucken, kluchten, bootsen, rijmen ende andere inventien van spotternijen, teghen de voornaemste der stadt, ende daeromme alzulcke schimp-schriften worden Pasquillen ghenaemt.
Passagie ofte Doorganck.	Openen, bewandelden, ghemeynen, twijffelachtighen, quade, verkeerde, afkeerenden, swaren, ghemackelijcken, moeyelijcken, eenighe, heymelijcken, listighen, bezijden, openbare, slijckerighe, aengheteeckende, ordinarische, beslijcte, ghebroken, betreden, ghebaende, ghevaerlijcke, allemans, ghewoonlijcke, scrupuleuse, kruys, vreesselijcke, oude, heyrstrate, voetganghers, rechte, doorgaende.
Passement.	Freny, Frans, Italiaens, breedt, smal, sijden, fluweelen, sattijnen, koorden, boort, ghemenght, behendich, fijn, moy, ghecoleurt, doorluchtich, aerdich, verscheyden, gheweven, kostelijck, ghemaect, ghetandt, lelien, trensen.

[fol. Q4r]

Passer.	Ghemetenen, rechten, ronden, rondtmakenden, vasten, onfaelleerlijcken, toegaenden, effenen, draeyenden, ghereghelden, Spherischen, omkeerenden.
Passien des gheests.	Beroeringhe, quellinghe, ghenegene, menschelijcke, daghelijcsche, veranderlijcke, gheestelijcke, vrije, onmatighe, blijde, armhertighe, vreesachtighe, gheduerighe, wtzinnighe, twijffelighe, gheconterfeyte, toevallighe, smertelijcke, gheveysde, beroerlijcke, doodelijcke, zoete, verzoette, ghematichde, zedighe, gheweldige, bijstere, verwecte, verborghen, versierde, overvloedighe, bevanghene, quellijcke, aengrijpelijcke, aenghename, stercke, krachtighe, elendighe, zotte, onghestadighe, onghereghelde, wreede, onontvliedelijcke, pijnighende, blinde, toovenaers, betooverde, haestighe, minnaers, ongheduldighe, ontemmelijcke, strenghe, wonderlijcke, rasende, machtighe, dulle, wtsinnighe.
Pasteye.	Ghedecte, kalfs, kiecken, venesoen, leckere, ronde, warme, ghekruyde, ghehoornde.
Pasteybacker.	Leckeren, oblybacker, doenden, bezighen, arbeydighen, cabarettier, vleeschbrader, ovenkijcker.
Paternoster.	Devoten, getten, jaspen, yvooren, ronden, cristalijnen, vrouwen, kralen, ghetelden, blinckenden, schoonen, gheparfumeerden, ammeren, beenen, zilveren, hollen, gheemailleerden, ebbenen, ghegaetten, peerlen, agaten, gulden, kostelijcken, gheteeckenden, gheschorsten, ghequispelden, ghesnoerden, hanghenden, langhen, glasen, blauwen, aerdigen, moyen, porceleynen, klaren, marberen, rooden, Cacidonischen, gecoleurden, albasteren.
Patientie ofte Ghedult.	Harde, ghestadighe, stantvastighe, gheweldighe, vreedtzame, verdraghelijcke, onverdraghelijcke, deuchdelijcke, traghe, lanckmoedighe, verborghene, langhe, onnoosele, ontschuldige, gheledene, heylighe, stercke, verdraghende.
Patroclus.	Menoetiaen, medelijdenden, lecrooschen, ridder, edelen, doorluchtighen, manlijcken, Achillis ghezel, ghetrouwen, krijghs-heldt.

[fol. Q4v]

	VVas de sone van Menoetius ende Stenela, werdt met Achillis by Chiron opgebrocht, 'twelck oorsake was dat sy malkanderen zeer beminden, alzoo datse te zamen in de belegheringhe van Troyen reysden, daer hy Achillis wapenen aenghedaen hebbende, kampten teghen Hector, ende werdt op die plaetse verslagen. Twelck Achillis vernemende, niet teghenstaende hy voorghenomen hadde niet meer ter oorloge te trecken, om dat Agamemnon syn Lief Brisia wech ghevoert hadde, wert hy van andere opinie: Nam andere wapenen van syn moeder Thetis, die Vulcanus ghesmeedt hadde, ende trock na d'oorloghe, daer hy niet en rustede ofte hy en hadde met alle gewelt de doot van synen goeden vrient ghewroken.
Patrimonie ofte Vaderlijck goedt.	Kostelijcke, rijcke, aengheerfde, blijde, vele, naghelatene, vaderlijcke, moederlijcke, verstorvene, testamentelijcke, ghezette.
Pau.	Hoovaerdighe, Iunonische, blinckende, kostelijcke, ghesteerte, konincklijcke, schoonen, moedighen, ghekamden, nijdighen, rondtsteertighen, gheschilderden, spijtighen, trotsen, onkuysschen, Inachischen, ghespieghelden, ghewelftsteertighen, bepeereltsteertighen, gheveerden, pralenden, fiere. De Pau krooct d'eyeren die de Pauwinne leght, niet willende dat sy haer bekommere die te broeden, derhalven leght sy d'eyeren des nachts, ende verborchtse voor de Pau, den welcken zoo onkuysch is, dat als hy maer een ofte twee wijfkens en heeft, valt hij die zoo moeyelijck datse niet ontfangen en konnen noch eyeren legghen. Desen voghel is Iuno toegheeyghent.
Pavillioen ofte Veldtkoetse.	Lustich, overdect, gulden, heeren, besloten, moy, veldt, ghespannen, overwelft.
Paus.	H. Kerckenhooft, devoten, godtvruchtigen, Aertsgodt, Roomschen-bisschop, Godtvruchtighen, Hemels-poortier, Stadthouder, gheeerden, Stadthouder Godes, oppersten Herder, ouden, Opperpriester, S. Pieters Stadthouder, Godts dienaer, weerdighen.
S. Pauwels.	Apostel, wtverkoren vat, arbeydighen, ghegheesselden, Rooms borgher, deuchdelijcken, ghesteenichden, bode Christi, der Heydenen doctoor, voorbeeldt des levens, ende leeringhe, goddelijcken, timmermeester.
Peck.	Dun, oliachtich, herfstachtich, tarachtich, dick,

[fol. Q5r]

	swert, traech, hardt, zacht, lijmachtich, loopende, druppende, Indisch, rou, scheeps, traenachtich, vochtich.
Peckdraet.	Ghewasten, ghedraeyden, schoenmakers, gheterden, ghepecten, ghehersten, swerten, klevenden, ghesponnen, bindenden, gheborstelden.
Peerdt.	Oorlooghs, moedich, licht, edel, ronckende, springhende, krijghs, gevedert, vyerspouwende, smeeckende, trots, ghewreven, temmelijck, grousaem, wreedt, onhandelijck, sweetachtich, ghebardeert, ghewapent, schoonvoetich, teugheldraghende, gheciert, aerdich, veerdich, wacker, strijdtbaer, haestich, vlieghende, omspringhende, vyerich, yverich, schuymende, levendich, stuyvende, roockende, fraey, moy, lichtvoetich, begheerich, gierich, roerende, ghemaent, lanckhayrich, gheharnast, stampende, stout, jaech, dertel, huppelende, hoochmoedich, vluchtende, dreyghende, ghezadelt, verschrickelijck, zuyver, sterck, doorluchtich, geroskamt, dravende, omdraeyende,haestich, weerdich, ghenoopt met sporen, bequaem, machtich, krachtich, dat hem wel zadelt, gheestich, vlijtich, snel, omgaende, meulen, lastdraghende, furieux, fledde, ren, rughdraghende, ghevloghelt, grousaem, vollijvich, straf, stuer, post, treck, ongheluckich, der menschen slave, neyende, stallende, pissende, behavert.
Peerdt-tuysscher.	Bedriechachtighen, onbeschaemden, sweerder, doortrapten.
Peerdts-vlieghe.	Vuyle, hommelende, swerte, ghevloghelde, veldt.
Pegasus.	Vlieghende, ghevloghelt peerdt, Meduseaens, licht, rugh-ghevloghelt, Neptunisch, wacker, gheveddert, Gorgonischs, Meduses gevlogelden sone, Bellerophontiaens, vluchtich, ghepluymt. Men zeght dat het een vlieghende peerdt geweest is, sone van Neptunus ende Medusa, ofte hy was alleenlijck gegenereert van Medusis bloedt, die Perseus doodde. Dit peerdt slaende met synen voet op den berch Helicon, deder de Foneyne Pirenae wtspringen: Met dit peerdt bracht Bellerophon het wonderdierich Chimaera omme.

[fol. Q5v]

Peire.	Zoete, langhe, zuere, steenachtighe, blosende, zappighe, smakelijcke, tanghere, harde, maech, rouwe, wilde, ronde, malse, dorre, waterachtighe, roode, haeste, vroeghe, spade, ghele. VVy hebben velerleye Peiren, 'twelck te langh zoude zijn te verhalen, welckers verscheydene namen zijn ghenomen, oft van die diese eerst van ander quartieren ghebrocht hebben, ofte na de plaetsen daerse groeyen, ofte oock na de teeckenen ofte coleuren, oft na het saysoen datse voortkomen. Nu dewijle datse alle verscheyden zijn, men oordeeltse na den smaeck, ghelijckmen d'Appelen oordeelt.
Peirle.	Kostelijcke, Indiaensche, fijne, dierbare, witte, zonderlinghe, cristalijne, rijcke, blinckende, zilveren, schoone, Indische, bleecke, wtghelesene, ghezochte, ronde, orientale, effene, langhe, klare, wtghezochte, aerdighe, reyne, edele, vrouwen, ringh, verhevene, sware. De weerdicheyt van de Perilen is gheleghen in de witticheyt, dicte, rondicheyt, glatticheyt ende swaerte. De Peirlen die niet aluynachtich, maer schoon van water zijn ende klaer, zijn de beste. Men zeght datse in de Peirle moeder groeyen, die haer opent om den Hemels dau t'ontfanghen, haer dienende tot een zaedt, daer wt groeyt de Peirle, zoo groot ofte zoo kleyn als de druppe daus die de Peirle-moeder ontfanghen heeft. Oock zijnse klaer, doncker ofte bleeckachtich, na de dispositie vanden tijdt.
Peirle-moeder.	Zilverachtighe, slijmighe, schelpachtighe.
Pekel.	Zouten, vuylen, vetten, slijmachtighen, rossen,
Pelgrim.	Devoten, dwalenden, reysenden, vreemden, ghetrouwen, vreemdelinck, bedelenden, verren, passerenden, ghestaefden, gheschelpten, onbekenden.
Pelicaen.	Egyptischen, eenigen, ghebecten, zuchtenden.
Pelops.	Dardanischen, Tantalidischen, troubrekenden, Phrisischen. Hy was de sone van Tantalus Koninck van Phrygien, ende van Taygete, wiens Vader eens de Goden tot synent gheherbercht hebbende, op dat hy hunne Godtheyt beproeven zoude, dede hem koken, ende presenteerden hunlieden dien te eten, maer niemandt en wilder van proeven, dan Ceres, dieder de slincker schouder

[fol. Q6r]

	van greep, alzoo dat Iupiter die Pelops weder levende ghemaect hebbende, zettender een van yvoor aen. Daer na Pelops een man gheworden zijnde, oorlooghde teghen Oenomaus, om syn dochter Hippodamia ten houwelijcke te verkrijghen, daer hy zeer op verlieft was: hem verwonnen hebbende, hy beloofden hem die te gheven, op conditie dat hy haer in't loopen met den waghen overtreffen zoude: VVaer toe Pelops beweechde Mytilus, Oenomaus VVaghenaer, op dat hy teere berderkens die lichtelijck breken mochten, aen maecten, 'twelck hy dede, in voeghen dat Oenomaus op den waghen zittende, den waghen brack, ende hy vermorselt, alzoo kreech Pelops Hippodamia ende het Koninckrijck van Eliden.
Pels.	Pelterije, zachten, slechten, verachtelijcken, armen, verwermenden, bonten, swerten, zoeten, teederen, winter, delicaten, blinckenden, fluweelen, dobbelen.
Peneleus.	Griecschen, kloecken, Boeotiaen, stouten, strijtbaren. Desen wast die des nachts in de destructie van Troyen Chorebus doodde, meynende Cassandra te secoureren, die zommighe Griecken met den hayre sleypten wt den Tempel Minerva.
Penelope.	Icariaensche, zuyvere, getrouwe, Griecsche, prijsweerdighe, eerbare, schoone, listighe, deuchdelijcke, zuere, stuere, neerstighe, vlijtighe. Sy was de dochter van Icarus ende vrouwe van Vlisses, eenen spieghel van reynicheyt en eerbaerheyt. Als sy (haren man twintich jaren absent wesende) van velen tot oneerbaerheyt versocht, sy hieltse daer mede in hope ende bedroochse, hun belovende hunnen wille te volbrenghen, als het tapijt kleedt datse onderhanden hadde te maken, zou volmaect zijn. Sy dan schalck wesende, des nachts ontnaeyde 'tghene sy in den dach ghenaeyt hadde, in deser manieren werdense van haer in het verlanghen ghehouden, tot dat haren man t'huys quam. Den welcken daer van ghewaerschout wesende, kleedde zich als een bedelaer, ende alzoo van haer ontfanghen, hy doorstack alle de verlanghende Minnaers.
Penne.	Schrijf, zoete, scherpe, stijve, gansen, swanen, klercx, schrijver, gulde, grove, fijne, rassche, lichte, gheleerde, veerdighe, edel, vlieghende, schilder, wackere, smeeckende, zachte, slappe, teere, vaste, scherlighe, ghestoorde, beschrijft.

[fol. Q6v]

Pennemes.	Snijdende, scherp, ghewettet, edel, zoet van snede, gheslepen, pennesnijder, puntich, aerdich, vlimmich.
Penninck.	Godts,, arespenninck, drinck, pot.
Penseelbloeme.	Dunne, violette, ghele, witte, blauwe, edele, aerdighe, schele.
Pensioen. ofte Iaer-ghelt.	Schuldighe, swaer, daghelijcx, beneficiael, erffelijck, tijdelijck, konincklijck, rentelijck.
Penssen.	Vette, zoete, werme, teere, vroeghe, vuyle, snoode, ghezouten, glatte, slijmighe, verschoude, ghebacken, ghevlochten.
Pentesilea.	Strijdtbare, manne-wijf, furieuse, rasende, wtsinnighe, Amasonische, wreede, oorlooghsche, moedighe, kloecke, rijckzinnighe. Sy was Koninghinne van d'Amasonen, succedeerde na Orithia, ende was zoo strijtbaer, datmense geleeck by den stercksten man die men hadde moghen vinden, in manieren dat sy niet en vreesde de Troyanen te hulpe te komen met een groot Heyr. Plinius zegt datse de hellebaerde eerst gheinventeert heeft.
Pentheus.	Zotten, stouten, Echionidschen, hoovaerdighen, Thebaenschen, elendighen, trotsen. VVas de sone van Echion ende van Agave, om dies wille dat hy Bacchus sacrificien verachtede, werdt in stucken ghehouwen van syn eyghen moeder, ende door syn suster ghetransporteert in de Bacchische furie.
Peltser. ofte Peltier.	Voeyeraer, ambachtsman, lapper, bontwercker, ziet Velblooter.
Pelias.	Wakenden, Thessalinischen, Aesons broeder, Neptunischen. VVas Koninck van Thessalien, ghegenereert van Neptunus ende Tyra de dochter vanden Koninck Salmoneus, den welcken vreesende den sone Iason syns broeders sone, raedde hem de voyagie van Colcos te doen, om 'tgulden Vlies te halen, hopende dat hy niet wederomme van daer gheraken en zoude. Eyndelijcken werdt hy van syne eyghene dochters ghedoodet, door 't raden van Medea, die haer wijs maecten dat door desen middel hy weder in den eersten fleur syns ouderdoms komen zoude.
Peper.	Bijtende, stercken, swerten, bitteren, Indischen,

[fol. Q7r]

	langhen, groven, graen, ghestooten, witten, bresilli, gherimpelden. 'tPeper groeyt op kleyne rancxkens ghelijck wijngaert ende windekruydt, hechtende teghen de boomen en omvademen de planten die hun 'tnaeste zijn om hun daer aen te houden, hunne bladeren als Citroenboomen, het Peper staet met torssen ghelijck wilde wijngaert, doch zijn de greynen dichter ende vaster gesloten, rijpen in de maendt October. Dan laetmen 't drooghen in de Sonne op Palmen rijs, tot dat het swert ende gerompelt is, 'twelck gheschiedt in min dan dry daghen. Belanghende den langhen Peper wast op anderen aerdt van boomen, ende dese vrucht hanght ghelijck schelpkens aen malkanderen als Hasenoten, wesende langh ghelijck wormen, doch en verandert nimmermeer van forme.
Perijckel.	Zorghelijck, schadelijck, doots, droevich, onbedacht, onvliedelijck, ghevaerlijck, ongheluckich, Zees, schipbrekich, teghenspoedich.
Perillus.	Ongheluckighen, subtijlen, wreeden, konstigen, werckman, zinrijcken, elendighen, onmenschelijcken, onbarmhertighen, Cecropiaen. VVas een Smit te Athenen, die zich wreeder toonde dan Phalaris den Tyran, in't inventeren van eenen metalen Stier, om die (ter doot verwesene) in te braden, op dat alsser 'tvyer onder ghestooct werdt, men daer gheen medelijden mede en kreghe, want als de Patient luyde schreyde, gaft een gheluyt als eenen brullenden Os: Doch hy wiert gheloont voor synen arbeyt, zoo hy verdient hadde, want hy werdt eerst zelver daer in ghesteken ende verbrandt tot een proefstuck van syn inventie.
Pertrijs.	Warme, leckere, sneppen, onkuyssche, loose, delicate, goede, stijve, bloode, ghemaillide, haestighe, alleenwesende. Plinius verhaelt ongheloovelijcke dinghen van d'onkuysheyt van desen Vogel: den welcken bedect syn eyeren met lichte dunne aerde, ende en dectse nimmermeer daer hyse eerst geleyt heeft, noch in een plaetse die hy meynt veel bewandelt wordt. Zoo den Voghelvangher recht toe na synen nest gaet, het wijfken veynst de kreupele, ende een weynich op vlieghende, ende daer na laetse haer neder vallen als oftse eenen vloghel ghebroken hadde om den Voghelaer t'amuseren, ende hare Perdrijskens tijdt te gheven om te vlieden, ende alzoo den Iagher bekommerende met op en neder

[fol. Q7v]

	te vlieghen, hem van den nest te keeren, wanneer 'tPertrijs gheen jonghen en heeft ende datter gheen perijckel en is, leghtse haer in de waghenspoor op haren rugghe, haer bedeckende met eenen klont aerden, diese met hare klauwen vast houdt om met ghemack te rusten. Men zeght datse 16 jaer leeft.
Persse.	Wijn, druckers, laken, lijnwaet, huyck, dringende, vaste, vijsel, stercke, sluytende, krijtende, calander.
Peste.	Doodelijcke, dooden, hoolijcke, brandende, wreede, zorghelijcke, vyerighe, gheweldige, besmettelijcke, koortsighe, menschen-vyandt, loodtverwighe, overvallende, zuytsche, verrasschende, doots-ghezellinne, grijpende, ontstekene, verslindende, vyandelijcke, droevighe, elendighe, vuyle, dreyghende, verraderlijcke, haestighe, hatelijcke, boose, moordadighe, grouwelijcke, bloedighe, gheweldighe, schadelijcke, straffe, scherpe, rouwe, donckere, swerte, carbonckel, quade, verschrickelijcke, ghemeyne, onghenadige, moordende, schouwelijcke, slapende, rasende, dulle, verhevene, onverbiddelijcke.
Phaethon.	Stouten, mallen, Clymeaen, stoutmoedighen, elendighen, onvertsaechden, der Sonnen soon, dolenden, verdronckenen, presumptueusen, opgheblasenen. Hy is de sone van de Sonne ende van Clymena, hy verkreech eens van synen Vader verlof den waghen te mennen, maer niet wetende de maniere hoemen die stieren moet, hy zoude de gheheele weerelt verbrant hebben, hadde Iupiter hem met synen blixem niet wtghestooten: Doen viel hy in de reviere Po, daer hy verdronck. VVordt oock met dit woordt verstaen Ontstekinghe oft Branden.
Phelaris.	Tyran, wreeden, Siciliaen, elendighen, onmenschelijcken, gheleerden, onbarmhertighen, ongheluckighen. VVas der Agrigantijnen Koninck, wonderlijcken wreedt, om dat hy genuechte nam in de veelheyt ende verscheydenheden van instrumenten die bequaem waren (de ter doot verwesene) te pijnighen. Eenen Perillus quam by hem, hopende eenen grooten, danck van hem te krijghen ende gheloont te worden, maecten eenen metalen Stier, onder den welcken het vyer ontsteken wesende, d'armen Patienten die daer inne ghesloten waren werden ghebraden: Maer door bevel van den Tyran, stack men desen aerdi-

[fol. Q8r]

	gen werckman daer inne, ende dede hem proeven van de pijne die hy andere woude doen lijden. De Ghemeynte oock niet langher konnende verdraghen de wreedtheyt van Phalaris, bespronghen hem, ende hem in desen metalen Stier ghesloten hebbende, na dat sy hem eerst de tonghe wtghesneden hadden, deden hem al levende syne daghen daer inne eyndighen.
Phaleuces.	Zoete, edele, aerdighe, amoureuse, liedekens, smeeckende. Dat zijn versen van elf syllaben, alzoo ghenaemt, om datse Phalaceo gheinventeert heeft.
Pharao.	Hoovaerdighen, hoochmoedighen, trotsen, verharden, Egyptischen, wreeden, ongheluckighen, onzalighen, verhopenen, Israelijts-vyandt, Koninck van Egypten, moedighen, straffen, Godts-verachter. Het volck Godes onder de slavernije ende dienstbaerheyt van den Koninck Pharao werdt jammerlijcken gheplaecht: Maer ten laetsten Moyses hunnen Vorst ende Leydtsman verlostense, ende door de stercke handt Godes werdt Pharao ende alle syn Heyr die de Kinderen Israels vervolchden, in de roode Zee te zamen verzopen.
Phasis.	Colchidische, aldergrootste, ghebrughde, golvende, barende, breede. Dit's een Reviere in Colcos, over welcke liggen 120 bruggen.
Phoenix.	Eenighen, gheverweden, onsterffelijcken, edelen, blinckenden, gulden, eenich-voghel, ghecierden. Den Phaenix voghel is den eenighen voghel, ende den edelsten onder alle de voghelen der weerelt, men zeght dat hy zoo groot is als eenen Arent, blinckende om den hals als goudt, ende voorts ghelijck purpur verwe, eenen blauwen steert doorvlochten met andere pluymen als roosen, op syn hooft ghekamt ghelijck een bosch van pluymen, Oudt wesende, maect hy synen nest van Cassihout ende van wieroock-rancken, dien vullende met welrieckende dinghen, daer sterft hy op, ten eynde wt syne beenderen ende het merch wordt eerst een Dier als eenen worm, dat wordt een kiecken. Desen voghel leeft 660 jaer, ende wordt Phoebus opgheoffert.
Philomela.	Droevighe, Pandions dochter, voghel, klappeye, Prognes suster, stomme dochter, klachtighe, Atticksche, Atheniaensche, schuyffelende.

[fol. Q8v]

	Ziet wat van Terreus gheschreven is.
Philosooph.	Wijsen, Aristotelis discipel, subtijlen, ghebaerden, goddelijcken, Pythagorischen, gheleerden, duysteren, hemelschen, eerbaren, grooten, deuchden-leeraer, stantvastighen, ouden, doorluchtighen, Platonischen, contempleerder, studiosen, wijsheyts-beminner, spitzinnighen, diepzinnighen, Stoïschen, statighen, vermaerden.
Philosophije.	Rationale, edele, oude, troostelijcke, des gheests medecijne, diepe, deuchtsame, morale, der zeden, vruchtbare, goddelijcke, hooghe, natuerkennende, eerweerdighe, natuerlijcke, redenstiersche.
Phineus.	Ongheluckighen, Agenors sone, tranenden, betraenden, rijcken, blinden, voorzeggher, Thraciaen, elendighen, Agenoridschen, waerzeggher, Bithyniaen. Dit was eenen Koninck in de Bithynische landen, ende in Paphlagonien, een man die heel expert was in't voorzeggen van toekomende dinghen: Ende die, om dat hy de menschen te veel van de secreten der Goden gheopenbaert hadde, werdt eerstelijcken van Iupiter met blindtheyt gheslaghen, daer na ghepijnicht door de Harpijen, dewelcke als hy meynde te eten quamen sy op syn spijse ghevallen ende verslonden die zomtijdts gheheel ende al, zomtijdts lieten sy hem een weynich behouden, maer zoo vol stancx ghemaect door hun aenroeren, dat niemant den stanck verdraghen mochte. Ten laetsten Zethae ende Calaïs kinderen van Borcas, die in de lucht vloghen ghelijck de voghelen, die maechschap van Phineus waren, medelijden met hem hebbende, vervolchden zoo strengelijck dese Harpijen, dat syse zouden in stucken hebben ghehouden, en hadde een stemme wt den Hemel hun niet verhindert voorder te vervolghen, hun versekerende dat de Harpijen niet meer wederomme en zouden komen om Phineus te quellen.
Physicien.	Die de natuerlijcke dinghen verstaet, natuerlijcken, curieusen, zinnelijcken, zinrijcken, speculerenden, experten, ervarenen, onderzoecker der natueren, Philosooph, doorgronder, studieusen.
Phlegyas.	Lapithischen, elendighen, Mars kindt, ongheluckighen, furieusen, grimmighen, ongheluckelijcken.

[fol. R1r]

	Hy was Mars sone, ende Vader van Ixion ende van Coronida Nymphe, was Koninck van de Lapithen het Thessalis volck, den welcken ziende dat sy dochter verkracht was van Apollo, stracx beroert met gramschap, stack synen Tempel te Delphos in brant: VVaer door Apollo ghestoort wesende, doodde hem met schichten, ende zondt hem in de Helle, daer hy ghepijnicht wordt in deser manieren, dat hy zit onder een groote steenrootze, bereyt om te vallen, ende Phelgyas vreest altijts datse op hem vallen wil.
Phoebe.	Maecht, Latoniaensche, bleecke, jaghersse, bossche, vergulde, pijlkokerdraechstere, zuyvere, maentstondighe, dolende, Titanische, roodtachtighe, zilverighe, vochtighe, der maenden moeder, lichtachtighe. Alzoo wordt ghenaemt Phoebus sustere, dat's te zegghen Diana ofte de Mane.
Phoebus.	Gheleerden, Cynthiaen, ghelocthayrighen Godt, schoonen, dolenden, inghespannen, Latoniaensch gheslachte, hayrighen, Deliaen, der sterren Vader, blonden, Cyriaenschen, alzienden, der Troyanen vriendt, goddelijcken, bestraelden, klaren, gulden, Titanischen, voorbedieder, lauwerkransdragher, Parnassidischen, vyerighen, rooden, roodenden, grootghetalighen. Dit woordt beteeckent Apollon, den sone Iupiter ende Latona, ende broeder van Diana, anders ghenaemt Phoebe.
Phorcys ofte Phorcyn.	Zee-godt, Neptunischen, Vader vande Gorgonen, Corsidischen. VVas Neptunis ende Tootas sone, Koninck van het Eyland Corsa ende Sardanien, den welcken van Atlas overwonnen wesende in een Scheeps Armade, ende van de baren onderghedreven, syne medeghezellen die't ontkomen waren: men zeght dat hy een Zee-godt gheworden was, oock daer voren geacht ende gheeert, wt het ghetal syner kinderen was Medusa.
Phorcyden.	Oude, gherompelde, Gorgonen, grouwelijcke, witte. Met desen naem zijn ghenaemt Phorcijs zes dochters, waer van de dry werden d'oude ghenaemt, om dat sy gheboren zijnde met wit hayr, d'andere Gorgonen, om datse zoo grouwelijcken ghedaente hadden.
Phyllis van Thracien,	elendighe, Rodiaensche, ongheduldighe, amoureuse, rijcke, moedighe.

[fol. R1v]

	VVas de dochter van Licurgus, Koninck van Tracien, als Demophoon Theseus sone weder van d'oorloge der Troyanen keerde, sy ontfinck hem zeer beleefdelijck als ofte't haren man gheweest hadde, haer eerst belooft hebbende, dat na dat hy syne ghemeyne huys-zaken beschict zoude hebben, hy haer zoude trouwen. Demophoon dan vertrocken zijnde, ende Phyllis ziende dat hy op den bestemden tijt niet weder en quam zo hy belooft had, om de verhinderingen die hem ophielde, Phyllis wt ongedult vande liefde die sy hem droech, ende van te grooten hertsweer overwonnen, meynende datse bedroghen was, verhinck haer zelven, en werdt verandert in eenen bladeloosen Amandelboom. Daer na Demophoon weder ghekomen zijnde, ende alles verstaen hebbende, omhelsde den block van dien boom, den welcken (als oft hy ghevoelt hadde de komste van zynen Bruydegom) kreech terstont bladere.
Picardianen.	Ghetrouwe, rouwe, botte, hittighe, koppighe, stoute, yverighe, trouwe, haestighe, moedighe, opiniate.
Pije.	Rouwe, hayrighe, winter, werme, langhe, dicke, schippers.
S. Pieter.	Galileeschen, sleuteldraghers, Godes bode, zondaer, Prince der Apostelen, kloeckmoedighen.
Pigmaei.	Naenkens, Dwerchskens, kleyne, der Kranen vyandt, In-diaensche. Men zegt dat de Pigmaei ofte Naenkens menschen zijn van een elleboge hooch, die niet over d'acht jaren en leven, ende dat hunne vrouwen tot hare vijf jaer kinderen baren. Sy strijden gemeynlijcken teghen de Kranen. Plinius zeght datse op d'Indische gheberchten woonen: ende Strabo zeght op d'wterste van Africa.
Pijcke,	ziet Lancie.
Pijl ofte Schicht.	Gheschotenen, scherpen, doodelijcken, moordenden, gheweldighen, rasloopenden, ghevederden, oorlooghs, wrekenden, doordringhenden, sterffelijcken, stijven, gheyserden, onoverwinnelijcken, krijghs, daverenden, doorschotenen, haestighen, ghevloghelden, onwederhalijcken, gheveterden, toegheschotenen, schadelijcken, Vulcanischen, ghefenijnden, verstaelden, langhen, quetsenden, gheloyden, gheslepenen, schuyffelenden, bloedighen, ghevaerlijcken, geweldighen, Turcschen, kletterenden, ongheluckighen, rasschen, moordersschen, ghebusselden, blooten, bebloeden, koker, ver-

[fol. R2r]

	ghiften, wreeden, stekenden, flitsenden, harden, beslaghenen, Cretischen, vlieghenden, ghedructen, lichten, scherpen, ruysschenden, snellen, Scytischen, ghelooden, vallenden, gevlamden, quaden, periculeusen, dolenden, stekenden, swacken, bout, weerbottenden, doordringhenden.
Pilaer.	Hooghen, machtighen, stercken, marberen, vasten, staenden, verhevenen, opgherechten, gheheelen, langen, gulden, gouden, gheschilderden, ghemarberden, yvooren, zekeren, dicken, ronden, onbeweghelijcken, doorstreepten, schoonen, Jaspen, wonderlijcken, tegenhoudenden, onderstuttenden, effenen, glatten, blinckenden, ghespickelden, machtighen.
Pijlkoker.	Pijldraghers, opgheschorsten, lichten, krakenden, vergulden, lustighen, Iagers, gheschilderden, ghetrouwen, Amazonischen, hanghenden, dreyghenden, vollen, Scytischen, voorzienen, Pheboeaenschen, Sagittarischen.
Pimpernelle ofte Bevernelle.	Ghekertelde, groene, ghekamde, salaets, ghekarfde. Dit kruydt is van eenen ieghelijcken bekent ghenoech, want men dat ghemeynlijcken in't salaet doet: zommighe Medecijnen achten't zeer, om dat het bequaem is teghen de pestilentiale koortsen.
Pijnbanck.	Smertende, harde, gheweldighe, waerachtighe, ondervraghende, quellende, straffende, pijnighende, fortserende, vraghende, benauwende.
Pijnboom.	Berchschen ofte berchachtighen, verhevenen, wilden, dichten, stouten, spitshayrighen, rechten, gomachtighen, hooghen, ghezeghenden, ghetacten, bezidraghenden, bosschen-eere, appeldragenden, rieckenden, Cybelischen, ghebloeyden, hayrighen, groenen, rouwen, Zee, vetten, Revier. Deser boomen is velerleye aerdt, welcke na de verscheydenheyt der climaten ende gheleghentheden, brengen hun hout ende vruchten. De Duytschen achten de berderen van desen houte zeer, voornamelijcken die wit van bezien zijn, ende welrieckende, niet alleenlijcken om de marberinghe, die zeer schoon is, maer

[fol. R2v]

	oock om datse wel riecken. Desen boom wordt Cybele toegheeyghent.
Pinceel.	Dun, schilder, fijn, effen, zacht, ghemoeyich, verlichters, zoet, coleur, behendich, schilderende, werck, scherp, grof, rou.
Pindarus.	Thebaen, Lyrischen, statighen, Dyrceaenschen, Grieck, sententieusen, onnavolghelijcken, vermaerden, goddelijcken. Pindarus Thebaens Poëet, Prince der neghen Griecksche Lyricke versen, hy was zoo wtnemende fraey daer inne, dat Horatius van hem verhaelt, dat zoo iemandt bestaen wilde hem te volghen, zoude een gheheel onmogelijck dinck willen bestaen. Men zeght dat hy een ghezangh tot lof van den Godt Pan ghemaect heeft, daer dien Godt zulcken behaghen in hadde, dat hy 't zelve op de berghen zongh. Als de Lacedemoniers de stadt Thebes plonderden, sy deden hem die eere aen, dat gheen mensche sijn huis aenroeren en wilde om te plonderen. Valerius zeght dat hy sterf in een kindts schoot, 'twelck hy wtermaten lief hadde.
Pylades.	Hertelijcken, Strophiaen, ghetrouwen, gheheelen vriendt. Sone van Strophius Phocos, beminde zoo hertelijcken Orestes, die sym moeder Clytemnestra d'overspeelstere doodde, dat hy om synent wille sterven woude, in manieren dat onder d'oprechte vrienden, is dese vriendtschap de voornaemste ende d'eerste.
Pylares ofte Pylariden.	Vlieghende, ghevloghelde. Dat zijn groote vlieghen, hebbende vier voeten, diemen vindt in't Eylandt van Cypren, van zulcken aerdt, datse in't vyer leven, ende sterven zoo haest als sy daer wat van zijn.
Pynier.	Krijghs, oorlooghs, gravenden, armen, elendighen, stercken, gheschockierden, gravers, mijners, huckende, krommen, rouwen, onbarmhertighen.
Pyne.	Bittere, smertelijcke, droevighe, zinnelijcke, doornighe, onverdraghelijcke, harde, moeyelijcke, zuchtende, beklaghelijcke, bezuchtelijcke, onwtsprekelijcke, sware, zieckelijcke, catarrische, groote, deerlijcke, troostnoodige, troostbehoevende, troostweerdighe, verargherlijcke, gheduerighe, furieuse, zuere, wreede, bezuerende, scherpende, straffe, krachtighe, benauwende, bloedighe, beweenelijcke, beschreye-

[fol. R3r]

	lijcke, veroude, onzekere, stekende, nijpende, zorghelijcke, ondraghelijcke, rouwe, grove, ongheneselijcke, inghewortelde, tormenterende, quelende, quellijcke, elendighe, onmatighe, fleercijnighe, korte, ongheduldighe, doodes, brandende, vyerighe, verdrietelijcke, pockighe, heftighe, straffende, gheemelijcke, stomme, doove, blinde, hatelijcke, haestighe, doodende, marteriserende, langhe, onverwachte, colycsche, ghepasside, traghe, wijvelijcke, grouwelijcke.
Pype.	Olie, wijn, Rijnsche, Fransche, Spaensche, bodemloose, ledighe, ghebondene.
Pypken.	Stroo, swack, dun, blaes, halm, langhe, pijpende, ronde, slechte, lichte, maghere, ghele, veldt, krakende, dorre, drooghende, knoopende, orghel, voghelaers.
Pypere.	Aerdighen, bedrieghelijcken, smeeckenden, voghelaers, loosen, schuyffelenden, bootsighen, zoeten, archlistighen, mallen.
Pyramide.	Trotsighe, excellente, hooghe, steenen, Egyptische, wonderlijcke, hoochghepunte, ghewijnbraude, ydele, Phariaensche, breede, hoovaerdighe, ghepunte, vermaerde, wonderlijcke, kostelijcke, malle, Indiaensche, verhevene, ledighe. Dit's een vierkante masse, die zeer hooch verheven is, altijt verminderende in't opgaen, tot aen 'tsoppe. In Egypten zijnder vele: maer dry voornaemste, die de gheheele weerelt door vermaert zijn, om dat sy ghezien konnen worden van alle zijden dat men daer aen quam: de grootste ende hoochste die daer was, was van Arabesken steen ghemaect, ende men zeght dat 300000 mannen twintich iaer besich waren om die te maken.
Pyrrhe.	Griecschen, Achilliaen, Fatalen, Aeacidischen, Scyriaen. TVordt oock ghenaemt Neoptolemus, Achillis sone, ende van Deidamia Lycomedis dochter, werdt alzoo gheheeten om dat hy gheel hayr hadde. In de plonderinghe der stadt Troyen doodde hy Priamus met synen sone Politus, hy dede oock dooden Polyxena op het graf haers Vaders Achillis, ende behielt wat tijdts Andromacha voor syne huysvrouwe. Daer na verlieft wesende op

[fol. R3v]

	Hermionna Menelaus ende Helenas dochter, gaf hy Andromacha aen Heleninus Priamus sone.Maer Orestus die Hermionne eersten ghetrout hadde, leyder op toe ende doodde Pyrrhe.
Pisse.	Klare, trouble, graveelachtige, verdorvene, bleecke, deluwe, vuyle, rassche, vette, dunne, smertighe, ghepiste, witte, drabbighe, rosse, onklare, stille, goudtghele, bloedighe, schuymighe, roode, bruyne, ghele, stinckende, vochtighe.
Pythagoras.	Onsterffelijcken, Sanischen, geleerden, vermaerden, Philosooph, Musicien, goddelijcken, beklaghelijcken, beklaechden, Mnesarrenschen, wedergheborenen. VVas gheboren in't Eylandt Samos, Mnesarchus den Goudtsmits sone ofte Iuwelier, een van de meeste Philosophen van synen tijt, excellenten Mathematicijn ende VVetghever. Hy ghingh eerst in Egypten, ende daer na in Babylonien om d'Astrologije te leeren, van daer keerde hy na Creten en Lacedemonien, om de kennisse te hebben van de wetten Lycurgj ende Minos, die in dien tijdt floreerden: Daer na doorreysende Italien, werdter zoo wel onthaelt, dat het volck 't welck tot overdaet zeer gheneghen was, door syne authoriteyt ende leeringhen, schicten hun tot een beter borgherlijck ende gheschict leven. Eyndelijcken quam hy tot Metaponten, daer hy syn daghen eyndichden tot groot leedtwesen van d'inwoonders, dewelcke om te betuyghen hoe groot sy hem achteden, maecten van syn huys eenen Tempel, ende eerden hem als Godt. Hy was eerst van opinie, dat de ziele van den eenen mensche vervoer in den anderen.
Python.	Opgheblasenen, grouwelijcken, ouden, afgrijseken, waterverwighen, reuse, leemachtighen, slijckerighen, vileynen, besmetten, zorghelijcken. Men zeght dat Python was een Serpent van onghelooflijcke groote, van 'tslijck der aerden ghegenereert, na de deluvie van Deucalion, ende dat Apollo, van dat het gheboren was, dat doodde, derhalven Pythiaen ghenaemt. Oock voor Python wort verstaen de Verrottinghe.
Placcaet.	Aengheslaghen, schandt, lasterlijck, ghelibelleert, kort, lanck, vraech, leselijck, openbaer, hatelijck, schimp, daghende, schandael, gheplact.
Plaester.	Witte, zachte, rouwe, treck, zalf, heel, corosif, verzachtende, swerte, gulde.
Plancke.	Smalle, daverende, stap, effene, steunende,

[fol. R4r]

	rouwe, stellagie, stellinghen, overhanghende, ghemarberde, schedderen, gheschaefde, effene, gheweerde, harde, dennen, eycken, stijven.
Planeetsterre.	Klare, schoone, blinckende, reyne, lichtende, brandighe, zuyvere, stralende, glinsterende, gheinsterende, schijnende, verlichtende, omloopende.
Plante.	Ghevoede, levende, jonghe, ghewortelde, verplante, verzette, nieuwe, kale, vruchtbare, teere, kracht hebbende.
Plasreghen.	Haestighen, gheweldighen, vochtighen, buyenden, wolckighen, korten, spertelenden, kouden, stercken, rasschen, nevelachtighen, voorjarighen, lauwen, vallenden.
Plate ofte Zandplate.	Periculeuse, hinderlijcke, schadelijcke, zorghelijcke, zandtachtighe, opghehoopte, driftighe, schelfferachtighe, keysteenachtighe, rootzsteenighe.
Plato.	Den goddelijcken, Cecropischen, wonderbaren, gheleerden, wijsen, deghelijcken, Athenischen, diepzinnighen, welsprekenden, Prince der Philosophen, Socratischen. VVerdt eertijdts Aristoteles ghenaemt, door Ariston, om dat hy zeer breede schouderen hadde, hy was te Athenen gheboren, op den zelven dach van de gheboorte van Apollo, in't Eylant Delos: Boven dat hy de kennisse hadde van alle konsten, heeft zich voornemelijcken tot de Philosophije begheven. Socrates Discipel gheweest hebbende, by den welcken hy zoo wel profiteerde, dat men hem daer na noemden den Goddelijcken Plato, ende den Homerus van de Philosophen, die zelve zeyden (om dat hy zoo welsprekende was) dat by al dien Iupiter wilde Griecx spreken, het zoude platonijckelijck moeten wesen. Hy sterf 81 jaer oudt wesende, van een ziecte die men noemt voetfleercijn.
Plattijnen ofte Klompen.	Moye, houte, hooghe, sware, beslaghene, aerdighe.
Plaveysel ofte Vloersel.	Effen, oneffen, koudt, hardt, ghemarbert, plat, steenen, astericken.
Plautus.	Ouden, bootsighen, elendighen, comijcschen, spottere, plaeyeraer, armen, ghebrekelijcken, welsprekenden. Desen comijckschen Poëet is van alle de Latijnsche den boot-

[fol. R4v]

	sichsten gheweest, hy was zoo arm dat hy om de kost te krijgen den meulensteen draeyde, ende als hy tijdt hadde, bekommerde hy hem met Comedien te dichten, welcke noch hedensdaechs in onse handen zijn.
Pleyne.	Veldtplaetse, ontdecte, ghegraesde, schoone, breede, levendighe, vruchtbare, wijde, vochtighe, zandtachtighe, lommerachtighe, wilde, opene, verstrekene, groene, stofachtighe, vermakelijcke.
Plicht.	Schuldighen, behoorlijcken, dienstelijcken, ghedienstighen, ghehoorzamen, ghetrouwen, veerdighen, ootmoedighen, dienstbaren, gheneychden.
Plinius.	Natuerbeschrijvere, Veronisch Edelman, swaren, Historischrijver, menschen-vriendt, diepzinnighen, geleerden, arbeydighen. Plinius den tweeden, van Verona, was in den tijdt van den Keyser Vespasianus, wiens zaken hy beschicte, onder welcke hy des nachts wakende, zoo hy zelve zeght, heeft de bearbeyde Historie der natuere beschreven. Onderzoeckende d'oorzake ofte den oorspronck van 'tgheduerich branden van den berch Vesevus in Campanien, hy versticte in den roock en damp van dien boosen berghe.
Ploech.	Arbeydenden, leeghen, keerenden, boeren, handelijcken, ghekonterden, swaren.
Ploech-yser.	Scherp, snijdende, krom, hardt, arbeydich, swaer, versleten, rou, aerdtvroetende, bot.
Pluymstrijcker.	Vleyenden, smeeckenden, tafel-vrient, tailloorlecker, gulsighen, nademontsprekenden, leughenachtighen, montsluyter, brockvolgher, klappaert, koppeldraeyer, snooden, Hovelinck, beroemer.
Pluymen.	Zachte, dontsen, lichte, veerdighe, voghel, witte, ghemoeyighe, gansen, swanen.
Plutarchus.	Cheronenser, vermaerden, gheleerden, Philosooph, Historischen, Historischrijver, welsprekenden, Chronijcschrijver, ghetrouwen, vloeyenden. Hy floreerde ten tijde van Trayanus ende Keyser Adrianus, was zeer gheacht om syn groote ende wonderlijck gheleertheyt. Hy dediceerde synen Boeck van d'Apophtegmata aen de Keyser Traya-

[fol. R5r]

	nus: waeromme hy van den Raedt gheeert werdt, ende in Sclavonien ghezonden, met een ghebodt aen alle de Gouverneuren van't Landt, gheen dingh te werck te stellen, zonder synen raedt.
Pluto.	Saturnischen, swerten, helschen, grouwelijcken, wreeden, onbarmhertighen, wtzinnighen, roovere, Godt des afgronts, verschrickelijcken, Koninck van de rijckdommen, ghierighen, donckeren, trotsen, onverbiddelijcken, Elysiaen, vlammenden, duysteren, straffen, Clymneaenschen, Koninck der duysterheyt, barden, Stygischen, onverzoenlijcken, overdadighen, zolfferighen, onderdeaerdigen, Helschen koninck. Saturnus ende Ops sone, was Iupiters broeder, ende van Neptunus, dewelcke als sy de heele weerelt deelden, hy die de jongste was viel hem dit VVestquartier ten deele, 'twelck heel by d'wterste Zee gheleghen is, waer wt de Poëten ghedicht hebben, dat de Helle hem ten deele ghevallen is. De Latijnen noemen hem Dis, dat's te zegghen Rijckdommen, welcke alle begrepen ende verborghen ligghen in de holen des Aerdtrijcx. Men zeght dat Proserpina syn suster was.
Pocken.	Ongheluckighe, elendighe, Napelsche, France, Spaensche, kruypende, hatelijcke, hoerachtighe, vervloecte, groote, fleercijnighe, ongheneselijcke, halijcke, quade, ontstekene, Lazaris dochter.
Pockhout.	Vreemdt, Indiaens, medicinael, bitter, rieckende, heylich-hout, verdrooghende, herstachtich, ghezont, pockendranck, massijf, opperste remedie. Het wordt wt Indien gebrocht, zoo wel wt Oost als wt VVest-Indien, des is dryerleye. Dit hout is wonderlijcken goet voor de pocken, het beste is het ghene dat versch ghesneden is, ende wit, zoo wel van buyten als van binnen, zonder kloven ofte spleten, dat dicht, swaer, welrieckende, scherp ende wat bitterachtich, gheheel zuyver ende niet wormstekich.
Pockighen.	Een die de pocken heeft, opgheblasenen, quelenden, bleecken, sweerighen, schandighen, magheren, sweetachtighen, neusloosen, mismaecten, droevighen, hoerenjager, onkuysschen, onschamelen, elendigen, smertighen, lelammen, puystighen, wagghelenden, schuddenden, bevenden, gheschenden, verdorvenen, catarachtighen, vreesselijcken, eysselijcken, zieckelijcken, treurighen, ghelitteeckenden, catijvi-

[fol. R5v]

	ghen, verweloosen, zeeverenden, smertighen, ghebochelden, rochelenden, deluwen, ontvleesden, kanckerighen.
Pocxkens.	Kinder, sweerende, puystighe, gheplecte, drooghende, schorssighe.
Poëet.	Redelijcken, stichtelijcken, vermengde, Esopischen, Lydischen, Cilidischen, ghelauwerden, Sybarischen, Cypersen, oorkittelighen, stadigen, verbeeldenden, berededen, lusttemmenden, ghemoetstillenden, gaefrijcken, goddelijcken, gheheylichden, welzegghenden, beuselaer, Facteur, comiken ofte tragischen, amoureusen, edelen, ydelen, gheleerden, bytenden, bootsighen, lofpost, welsprekenden, Propheet, propheterenden, furieusen, eeuwighen, Phoebus sone, nutzoeten, mallen, gheheylichden, gheest, schilderije-beminner, zinrijcken, luydroepere, des Musen Priester, Musijck-beminner, Pallas soldaet, curieusen, lauwerknauwer, zangher, voedtsel der neghen ghesusters, heylighen, fabeldichter, Pieridischen, der Goden dienaer, weerdighen, bedieder der Goden, welsingenden swane, wtroeper van den lof, Apollos sone, der Musen voeder, der Goden vriendt, Heroïcsche, trompet, edelen, Hemels kindt, troetelaer, Parnassischen, aendachtighen, gheestighen, versierder, diepgrondighen, vernuftighen, werckelijcken.
Poegniaert.	Korten, breeden, langhen, scherpen, moorders, bloedighen, periculeusen, doodenden, stijven, hinderlijcken.
Poel.	Slijckerighen, drabbighen, stilstaenden, stinckenden, breeden, vuylen, vochtighen, slapenden, hollen, veldt, modderighen, paddighen, moerighen, broeckighen, pestighen.
Poel ofte Staende water.	Breeden, wijden, diepen, stillen, visch, slijckerighen, blauwen, kouden, golvenden, vochtighenden, slaperighen, opworpenden, staenden, vlietenden, hollen, natten, vloeyenden, hanghenden, slijmighen, ontdeckten, levenden, fonteynen, reghenachtighen, schuymenden, stinckenden.
Poëterije.	De konst van versen te dichten, versen, lu-

[fol. R6r]

	stighe, zoete, grove, malle, gheleerde, kittelighe, schoone, vercierde, amoureuse, goddelijcke, Homerische, onkuyssche, bootsighe, heerlijcke, Heroïcsche, edele, lustige, aerdighe, konincklijcke, fabelachtighe, vrolijcke, tragijcsche, statighe, diepzinnighe, Ronsaertsche, Marotsche, smeeckende, Satyrische, beuselachtighe, onsterffelijcke, ghematichde, duysterzinnighe.
Policije ofte Stadts regiment.	Wijse, gherechtighe, vredendochter, ghereguleerde, vreedtzame, rechtveerdighe, redelijcke, openbare, gheordineerde.
Pollux.	Oebaliaen, Ledis sone, Tyndaridschen, behendighen, Laconischen, onsterffelijcken, Amycleaenschen, kloecken, schermer, Ledischen, Spartaenschen, krijgher, hertelijcken, loosen, handighen. Iupiter ghewondt wesende van de liefde van Leda, veranderde zich in een Swane, om haer tot synen wille te verkrijghen, ende wt syn zaedt werdt Pollux ontfanghen, den welcken ziende synen broeder Castor, door het consent van Iupiter, ghedoot te wesen, deelde hem mede van syne onsterffelijckheyt.
Polymnia.	Zoete, Thespiaensche, zanghstere, oft zanghersse. Dit's een van de neghen Musen, alzoo ghenaemt, ter oorzaken van de groote memorie.
Polyphemus.	Eenooghighen, wreeden, gulsighen, dronckaert, Neptunis kindt, moeyelijcken, Sicilien-grouwel, grooten, blinden, afgrijselijcken, stercken, Siciliaen, groven, Aetneaen, Cyclopschen. VVas een van de Cyclopen. Neptunus ende Toosis sone, zeer groot van lichame, ende woonde in den berch Aetna: hy en hadde maer een ooghe in't midden van syn voorhooft, ende leefden by menschen vleesch. Op eenen tijdt dat hy droncken was, maecte Vlysses hem blint: hy beminde zeer de Nymphe Galatea, hy ziende datse hem verachtede, en meer beminde syn jonghe kindt Aeïs, speet het hem zoo, dat hyse met eenen steen doot wierp.
Polyxene.	Zuyvere, Priamidische, Troyinne, moedighe. Als Achillis op Polyxene verlieft was, beloofde de Troyanen, dat hy den Legher van de Griecken zoude doen vertrecken van hunne Stadt, zoo men hem die tot een vrouwe wilde gheven: Het

[fol. R6v]

	welck sy veynsden hem te bewilligen, in voeghen dat hy hun vertrouwende, ende in den Tempel van Apollo wesende, om de Dochter te trouwen, werdt hy met eenen pijl doot gheschoten. Sy, om 't ghebodt te volbrenghen (zoo't scheen) van Achillis, werdtse op syn graf onthalst, ende tot ghetuyghenisse van hare reynicheyt, dat stervende sy acht nam, dat in't vallen hare schamelheyt niet ontdect en werde.
Pompoen.	Zoetachtighe, zuycker-zoete, vochtighe, groote, dicke, zoetrieckende, koude, dichte, delicate. Is van natueren koudt ende vochtich, verwect quade humeuren, voornamelijck alsse niet wel ghedigereert en wordt in de maghe, alzoo datse een ziecte verwect, die men Cholera ofte Gheelzuchte noemt.
Pomone.	Fruyt-goddinne.
Pompeusheyt.	Prachtighe, groote, victorieuse, heerlijcke, weereltsche, hoovaerdighe, bereyde, toeghemaecte, ydele, konincklijcke, trotsighe, eergierighe, moedighe, gulde, rijcke, overdadighe, triumphante, eerlijcke, statighe.
Pondt.	Ghewicht, swaer, teghenwichtich, weegh, looden, hanghende, oprecht, valsch.
Poortael.	Gheschrijnwerct, heerlijck, gheberdtwerct, Heeren, moy, statich, kostelijck, hoovaerdich, magnifijck.
Poorte ofte Deure.	Ghegrendelde, ghespiede, vaste, stercke, ghewarvelde, gheboomde, sluytende, toeghedane, gheijserde, krakende, klincket, wincket, ghespijckerde, ghesloten, ghebarreerde.
Poot,	ziet Klau.
Poppe.	Moye, edele, aerdighe, schoone, lustighe, lieflijcke, ghetoyde, kinder, Ioffrouwen, fraeye, propere.
Poplier.	Ghetorsten, tranenden, waterachtighen, ghebladerden, gomachtighen, witten, cottoenachtighen, hooghen, geschockierden, bebladerden, blauwen.
Porceleyn.	Kruydt, koudt, vochtich, sleypende, verkouwende, slijmachtich.
Porphiersteen.	Aderachtighen, ghespickelden, schoonen, rooden, Egyptischen. Den Porphier die wt Egypten komt, trect na het roode, ende

[fol. R7r]

	die gheteeckent is met witte placxkens, wordt in zekere vierkante stucken ghehouwen, ende tot groote stucken ghemaect.
Poste.	Vlieghenden, rasschen, ghevlogelden, Roomschen, loopenden, rijdenden, lichten, Mercurius kindt, neerstighen, haestighen, vlijtighen, ghepluymden, ghevederden.
Postken.	Vischken zoo ghenaemt, ghehooft, dun, hommen, dunachtich.
Pot.	Aerden, tennen, teuter, drinck, zied, water, pis, oly, boter, steenen, verloyden, koperen, wijden, enghen, bier, wijn, ghebuycten, melck, sproey, gatighen, schijt, schenck, drinck.
Potbacker.	Vuylen, snooden, behendighen, ambachtsman, draeyer, aerdkneder, nijdighen.
Pote ofte Scheute.	Verworpene, krachtighe, wilde, rouwe, ghezuyverde, rechte, stercke, ghesnoeyde.
Potheys,	ziet Handthave.
Pottagie.	Ghekoocte, substantieuse, zuyp, wtghelesene, ziedende, bereyde, ghesaffraende, voedende.
Pouleyen-kruydt.	Bloeyende, wildt, rieckende.
Practisijn.	Ervarenen, experten, ouden, wijsen, voorsichtighen, alderbesten, subtijlen, kloecken, gheoeffenden, gheleerden, neerstighen, ghestileerden.
Praet,	ziet Klappinghe.
Prebende.	Beneficie ofte prove, canonincklijcke, daghelijcsche, canoninckelrije, gheluckighe, Collegaets, dobbel, slechte.
Preceptor,	ziet Meester.
Predikanten.	Catholijcke, Dienaers des Goddelijcken Woordts, eenvoudighe, gheleerde, zedighe, welsprekende, wijse, zonden-straffers, waerachtighe, Theologhen, moysprekende, wtlegghers, vermaenders, beminners, ketters-vyant, yverighe, heftighe, heylighe, vermaerde, excellente, wonderlijcke, vloeyende, sterck van memorie, aendachtighe, zinrijcke, text-rijcke.
Predikatie.	Openbare, heylighe, ghemeyne, aendachti-

[fol. R7v]

	ghe, Christelijcke, heerlijcke, gheleerde, weerdighe, heftighe, bearbeyde, wtghesprokene, statighe, gheestelijcke, goede, Evangelische, yverighe, ghepredicte, Catholijcke.
Preservatijf.	Medecinael, hertelijck, ghezonde, krachtighe, haestich, zonderlingh, beschermelijck, opperste, noodich, lijf-bewaerster, ghezondthoudende.
President.	Opperraedtsheer, statighen, ghedenckweerdighen, wijsen, 'tcieraet des raedts, eerweerdighen, eerbaren, den Godt van 't Hof, ghevreesden, ouden, gheleerden.
Priamus.	Dardanischen, Koninck van Asien, machtighen, Troyaen, heerlijcken, Laomitidischen, schoonen, rijcken, heldt, krijgher. Sone van Laomedon, Koninck van Troyen, die door Hercules gheplondert werdt, die oock Laomedon doodde, succedeerde syns Vaders Rijck, na dat Hercules wtghekocht was: Hy repareerde de Stadt zo wel, dat hy niet alleen en scheen Koninck van Troyen te wesen, maer oock van geheel Asien. Ende op dat hy syne vyanden te beter mochte wederstandt doen, hy maecte verbondt met Cisseus Koninck van Tracien, syne dochter Hecuba te wijve nemende, by welcke hy 17 kinderen kreech, ende 33 by syne bywijven ofte concubijnen: wt dese Hecuba werdt gheboren Paris, die Helena ontschaecte, waeromme de Griecken 10 jaren lanck de Troyanen oorloghe aen deden, gheduerende de zelvige (boven dat de stadt Troyen ingenomen was) alle de kinderen, ende oock Priamus zelve werden omme-ghebrocht.
Priapus.	Rooden, onkuysschen, der tuynen Godt, ouden, Lampsacidschen, vrolijcken, wtspruytenden Vader, schandelijcken, rootmakenden, Koninck der generatien, bacchischen, amoureusen, onreynen, hoerachtighen, beschaemden, antijcken, vuylen, hovenier, ontdecten. VVas de sone van Bacchus ende Venus, is als een Godt van de tuynen gheeert gheweest, door de superstitieuse antiquiteyt, hadde synen Tempel te Lampsaden, een vermaerde stadt in Hellesponten, daer men zeght dat hy gheboren was. Men offerden hem den Ezel, om dat hy hem wilde vermenghen met de Nymphe Lotis, die op 'tgras lach en sliep, by ongheval maecte den Ezel daer Silenus op reedt zulcken gherucht, dat sy wacker wordende luyde riep, ende met hare handen stietse Priapus van haer, daer alle de medehulpers zeer mede lachten.

[fol. R8r]

Priester.	Ouden, gezalfden, dienaer Godes, reynen, lanckrockighen, offeraer, heylighen, kapdragher, gheestelijcken, ghezeghenden, grijsen, kalen, choor, yverighen, eerweerdighen.
Priesterschap.	Priesterlijcke, heylighe, ghematichde, ghemanierde, statighe, wrecke, eerbare.
Prije.	Stinckende, vuyle, doode, infecte, oude, verrotte, verachte, verworpene, swerte, wormighe, verschimmelende, maeyachtighe.
Prince.	Edelen, doorluchtighen, oppersten, oversten, Hertoghe, heerlijcken, wijsen, machtighen, milden, ghebiedenden, stouten, hoochmoedighen, onoverwinnelijcken, deuchdelijcken, krijgher, dapperen, kloeckmoedighen, grootdadighen, goedertierenen, gespraeckzamen, ghemeynen, oorloochsche, helt, excellenten, ontemmelijcken, grootmoedighen, rechtveerdighen, gherechtighen, goetdadighen, hoochgeachten, ridderlijcken, ghevreesden, eergierigen, eerbetrachtenden, hoovaerdighen, trotsen, pompeusen, alderhoochsten, aerdighen, vromen, kloeckmoedighen.
Prioor.	Monnincken, klooster, Religieusen, eerzamen, Convents, ghekapten, vetten, Regulier, onder, opper, yverighen, devoten, eerstzittenden.
Privaet.	Stinckende, vuyl, strontich, heymelijck, ghemack, ghebrilt, ghemeyn, doncker.
Privilegie.	Konincklijcke, zonderlinge, autentijcke, gunstighe, borghers, klercken, particuliere, generale.
Proces.	Twistich, verwerret, verbleeckende, bleeckverwich, gheknoopt, herknoopt, vernieut, kijf, verbael, woorden, quellijck, swaer, moeyelijck, raetghenomen, elendich, grouwelmonster, oudt, principael, gheveynct, arbitrael, stijvende, quellende, terghende, verresen, schuerborsen, twijffelich, kostelijck, sommaris, bewonden, belammert, crimineel, wel oft qualijck ghefondeert, oorlooghs-schaduwe, geconcludeert, wtghedeelt, verdraeyt, slapende, vast, erffelijck, aenghehecht, wederroepende, oneyndelijck, gehaect, verderffelijck,

[fol. R8v]

wtgheroepen, avontuers, gheleyt, gheoordeelt, hanghende, gheaccordeert, onderricht, ydel, gunstich, oversien, eysschende, ordinaris, extraordinaris, civil, wederopgheworpene, ghekruyst.

Een oudt man goedt, eens aen het Hof verzochte,
Dat het besluyt, en 'tvonnis voor het recht
Van zijn proces: Kort en ghelubd zijn mochte.
Waer op den Raedt t'ontbieden hem bedochte,
En weten woud', wat lubben was ghezeght?
De man heeft hun syn meyningh wtgheleght,
En zeyde: Ick heb verkreghen voor veel jaren
Een vonnis langh; doch zijn daer wt ghebroedt
Processen veel, veel onkost en beswaren,
Ia meer dan al de weerde van myn goedt:
Dies ick verzoeck, dat men my prononcere
Een vonnis dat niet meer en generere.

Processie.	Heerlijcke, devote, openbare, generale, vermaerde, weerde, volckrijcke, ordinarise, extraordinarise.
Procureur.	Archlistighen, subtijlen, gheltsnapper, vanghere, arbeydighen, loosen, besighen, ghesubstitueerden, spitsvindighen, proces-vindenden, zorchvuldighen, ghetrouwen, wackeren, neerstighen, plaeyaert, klapper, quellenden, ghequelden, ongherusten.
Proefstuck.	Goet, voldaen, zeker, merckelijck, getuycht, ghevisiteert, vast, waerachtich, ghetrou, gheprobeert.
Proevere.	Fleschdragher, wijnproever, credenceerder, neerstighen, doenden, spijskoopere.
Profijt ofte Voordeel.	Woeckenaers, verkreghen, bequaem, bearbeyt, nut, oorboor, vruchtbaer, inghebrocht.
Prognosticatie.	Astrologischen, onzekeren, voorzegghinghe, loghenachtighe, waerzegghende, Nostrodamsche, lieghende, voorzegghende, prophetische.
Prolixiteyt.	Lanckheyt van woorden, miltheyt, langhe, groote, moeyelijcke, onghenuechlijcke, verdrietelijcke, hate-

[fol. S1r]

	lijcke, walghelijcke, overvloedighe, onnoodighe.
Prometheus.	Klaechachtighen, quelenden, elendighen, Iapets sone, ongheluckighen, dief, waerzegghere, gheknevelden, ghebondenen, straetschender, droevighen, loosen, heylichvyer-roover, Caucasischen, wijsen. VVas Deucalions Vader ende Iapets sone, om dat hy het vyer wt den Hemel ghestolen hadde, werdt aen eenen berch vast ghemaect die ghenaemt was Caucasus, daer eenen Arent altijt syn lever knaechde: ende op dat syne pijne eeuwichlijck dueren mochte, groeyde des nachts zoo veel lever weder aen als den Arent in den dach verslonden hadde. Na dat hy langhe dese elende hadde gheleden, ende Hercules met Iason reysende door Scythien om 'tgulden Vlies te bekomen, passeerden (door 'tbevel van Iupiter) daer voorby, ende ontbonden hem, na datse eerst den Arent ghedoot hadden met pijlen.
Proserpina.	Koninghinne vande Helle, hoochmoedighe, reyne, spijtighe, Helsche, Plutoniaensche, hatelijcke, wreede, grouwelijcke, Stygiaensche, nijdighe, dryhoofdighe, Siciliaensche, wechghevoerde. De Poëten makende dese fabel, zeggen dat was de dochter van Iupiter ende Ceres, die Pluto wech voerde alzoo sy besich was met bloemen te plucken: zommighe verstaen met desen naem de Mane: oock verstaet men daer mede het zaedt van de vruchten.
Prophecije.	Goddelijcke, Hemels voorbode, toekomende, twijffelachtighe, voorloopende, voorzegghende, Astronomische, wonderbare, onzekere.
Propheet.	Heylighen, Godes, waerachtighen, loghenachtighen, ouden, valschen, gheinspireerden, gheheylichden, ghewijden, wtleggher, voorzegghenden, zekeren, vasten, Secretaris Godes.
Prophetije.	Ghelijcke, onghelijcke, ghemetene, rechte, passende, effen, ghelimiteerde.
Propoost,	ziet Redene.
Protheus.	Wanckelbaren, monsterighen, toovenaer, ouden, Egyptischen, Zee-godt, groengrau, hemelverwighen, twijffelachtighen, wonderlijcken, voorzeghachtighen, Oceaenschen.

[fol. S1v]

	Oceaens ende Thetys sone, was, na der Poëten versieringhe, eenen Zee-godt ende een groot Propheet van Neptunus, die hem alzoo veranderde in forme ende ghedaente ghelijck hy wilde, om bequamelijcker te bedrieghen die, die tot hem quamen om toekomende dinghen te vernemen: Maer om van hem iets te weten, moest men met gewelt hem handen ende voeten binden, doen kreech hy weder syne natuerlijcke ghedaente, ende verkondichde de toekomende dinghen aen die die't van hem begheerde.
Protocol.	Formulaer, voorschrift, copy-boeck, nutten, notarialen, minuyt-boeck, Secretarisen lesse, bequamen.
De 17 Provintien.	Verre, eerbare, moeyelijcke, bouwelijcke, vreedzame, sware, koophandel-rijcke.
Provisie ofte Voorraedt.	Huyselijcke, bezorchde, noodighe, beneerstichde, bequame, tijdighe, goede.
Provost.	Rechtveerdighen, Rooderoede, eerbaren, ghebiedenden, machthebbenden, gheweldighen, harden, straffen, criminelen.
Pruymen.	Oude, ghele, roode, purpure, groene, vyerighe, witte, sleete, damaste, bosch, wilde, langhe, zoete, zuere, scharlaken, ronde, harde, wijnachtighe, zachte, vaste, daeyen, drooghe. De beste zijn die van Damas, daer van sy den naem ghekregen hebben, sy purgeren het Colica, ende maken bequamen kamerganck alsmense eet, maer daer na stoppen ende houden den kamerganck op.
Psalm.	Davids, troostelijcken, blijden, vrolijcken, lof, zoetghezonghenen, musicalen.
Purper.	Verwe, Tyrisch, roodt, roodtverwende, ghecoleurt, peerts, delicaet, dierbaer, konincklijcke, edel, bloedich, eerbaer, rijck, Turcx, excellent, violet, prachtich, blijdt, tweeverwich, heerlijck, blinckende, Parijs, bloetroot, vlammich, verlichte, doorluchtich, gheschildert.
Puncte ofte Pinne.	Priem, scherpe, gheslepene, verstaelde, stalen, yseren, doodelijcke, stekende, dunne, verhevene, moorders, trotse, bloote, naelden, schelfferende, pijlen, ghestoffeerde.
Put.	Hollen, diepen, gapenden, openen, waterachtighen,

[fol. S2r]

	borne, enghen, wijden, ronden, donckeren.
Puymsteen.	Lichten, witten, sponciachtighen, gebranden, Vulcanischen, berchachtighen, Siciliaenschen. Alle die wonderlijcke werckinghen der natueren onderzocht hebben, zegghen alle dat den Puymsteen niet anders en is dan dat het ghebranden steen is die men in de hollicheyt van de berghen vindt, wordt oock met menichte ghevonden in Vulcanus berch, ofte den berch Gibel in Sicilien.
Puyn,	ziet Gruys.
Puyste.	Verhevene, roodtachtighe, gheswollene, windt, dicke, smertende, sweerende, quellijcke, blinckende, pijnende, vuyle, swertachtighe, pest, pockighe.