De Afscheiding van 1834. Deel 3. Documenten uit het archief ds. H.P. Scholte, bewaard te Pella, Iowa, U.S.A.

[p. 183]

Hoofdstuk 11
Schrijven van A.E. Dudok Bousquet aan Scholte, Zaltbommel 26 oktober 1840

Abraham Everardus Dudok Bousquet, geboren 6 september 1803 te Amsterdam en overleden 8 september 1856 te Pella, Iowa, stammend uit de kring van het Réveil, is van 1835 tot 1849 lid geweest van de Afgescheiden gemeente te Gameren. Gedurende deze jaren woonde hij te Zaltbommel en was hij enige tijd (voor zover bekend van 1838 tot 1840) ‘secretaris’ van de classicale vergaderingen van de Bommelerwaard.
Dudok Bousquet was een vermogend man en stak door zijn studie, onder meer aan het Athenaeum te Amsterdam, ook in ontwikkeling boven vele Afgescheidenen uit.
In het EERSTE DEEL hebben wij enige bladzijden aan hem en zijn familie gewijd.¹ Wij menen te mogen zeggen, dat hij èn Nederland èn tot aan zijn overlijden in Pella, Scholte is trouw gebleven.
In 1849 gaat hij als één der voormannen van de ‘second important emigration to Pella’ naar de nieuwe wereld.

In onderstaande brief is sprake van de classicale vergadering van de kerken in de Bommelerwaard, gehouden op 22 oktober 1840 - de laatste vergadering, waarvan de notulen zijn bewaard gebleven. Genoemd worden: Jan Hasselman, ouderling te Aalst; Jan Straver, ouderling te Nederhemert en Well alsmede Dirk van Dulst, ouderling te Brakel en Pouderoyen. De classicale vergadering benoemt afgevaardigden naar de provinciale vergadering van 30 en 31 oktober 1840 te Dordrecht.² Ook deze is een laatste samenkomst van afgevaardigden van de kerken der groep Scholte, waarvan we de notulen kennen.

Op beide vergaderingen wordt gehandeld over de aard van het ambt van ouderling: mag een ouderling de sacramenten bedienen of niet? De besprekingen leiden niet tot klaarheid ten aanzien van dit onderwerp. Uit geen enkele passage der notulen blijkt, waarop Bousquet doelt, als hij schrijft dat Hasselman ‘meer en meer openbaar (wordt)’. Laatstgenoemde is dan 67 jaar oud. Hij heeft gedurende enige tijd bij Scholte te Utrecht gestudeerd. In deze tijd - en ook daarna - vraagt hij bij herhaling uitstel, als een datum voor zijn examen moet worden vastgesteld. Hij is nimmer

1 Pagina 279-285. Men zie verder voor hem de daar genoemde literatuur; onder meer: K van Stigt, Geschiedenis van Pella, Iowa en omgeving, Deel I-III, Pella, Iowa 1897.

2 Voor deze classicale en provinciale vergadering: EERSTE DEEL, pag. 302, 303; pag. 172-175.

[p. 184]

predikant geworden.¹ Wij krijgen de indruk, dat hij zich na 1840 enigszins van Scholte distancieert.

Geliefde Vriend en Broeder in den Heere!

Wij hebben naar aanleiding van Uw brief aan de Classis voorl. Donderdag Classicale vergadering gehad, om afgevaardigden naar Dordrecht te benoemen en over het regeer-ouderlingschap te spreken. Wij hebben lang genoeg gepraat maar het heeft niet veel opgeleverd. Hasselman en Straver zullen ons vertegenwoordigen. Punten waarover men wenscht dat gehandeld wierd op de prov. vergadering had men niet op te geven. Dus heb ik daarvan in de lastbrief ook maar geen melding gemaakt.

Hierbij zend ik U de copy van een brief die ik morgen van Dulst toezend. Bij gelegenheid verwacht ik die copy terug!

Ik heb van den Heer Krämer² Conrector der Latijnsche School te Dordrecht een brief ontvangen over zeker jongeling Hendrik Willem Nooy,³ ruim 15 jaar oud, woonachtig te Dordt, die een groote begeerte toont om zich aan het Leeraarambt toe te wijden bij de Afgescheidene gemeente, doch geene middelen heeft om dit op eigen kosten te doen.

De Heer Kr. beveelt hem mij op het dringenst aan ‘daar het’ - zegt hij - ‘de dagelijksche bede der ouders en des jongelings is dat laatstgenoemde eenmaal het Woord Gods moge verkondigen.’

Verder zegt de Heer K. van hem:

‘In de voorbereidende talen en wetenschappen (rekenen, Fransch, Duitsch, Engelsch) is hij naar mijn oordeel zoo ver ervaren dat hij aan de oudere talen kan beginnen, waartoe ik mij gaarne, zoo hij de benoodigde boeken zich kan aanschaffen, de moeite en tijd zal getroosten, namelijk om hem daarin privaatlessen te geven.’

‘Mogt UEd. deze mijne vrijheid niet ten kwade duiden en ik door de Voorzienigheid mede werkzaam geacht worden tot een Hem vereerend doel (dan) zal ik mij meer dan beloond achten.’

De Heer Krämer is buitendien Zaturdag nog bij mij geweest om over die zaak te spreken; hij rekende dat dit jonge mensch 's jaarlijksch ƒ 100,- zoude behoeven voor de boeken enz. Ik heb hem te kennen gegeven dat Gij aanstaande Vrijdag in Dordrecht zoudt zijn en dat er dus voor dat jonge mensch eene schoone gelegenheid was om U daar te ontmoeten. Ik haast mij dus om U kennis te geven dat Gij te Dordt zoodanig bezoek krijgen zult. Gij zult dan al spoedig bemerken of er wat bij dien jongeling

1 Men zie voor hem: EERSTE DEEL, Naamregister.

2 Rudolf Charles Louis Kramer aanvaardde het ambt van praeceptor aan de Latijnse school te Dordrecht op 13 december 1833. Het is niet bekend in welk jaar hij dit ambt heeft neergelegd.

3 Geboren te Dordrecht op 21 augustus 1825, als zoon van Hendrik Willem Nooy, van beroep schoenmaker. Hij wordt niet genoemd onder de leerlingen van de Latijnse school.

[p. 185]

zit dat hoop geeft, en dat vrijmoedigheid geeft om hem in zijn voornemen voort te helpen.

Zooveel heb ik den Heer Krämer reeds gezegd dat de daadzaak van zich te hebben voorbereid tot het Leeraarambt bij ons nog geen waarborg was van er toe te zullen geraken; maar dat er uit eene of andere Gemeente eene roeping moest uitgaan.

Hasselman word (in mijne oogen tenminste) meer en meer openbaar. De Classis daarentegen schijnt 't best met hem te kunnen vinden.

Ik heb mijn tijd besteed in het copieeren van de brief aan van Dulst; ik eindig nu vliegend.

Ik meende (dat) Gij mij gezegd had mijne tegenwoordigheid in deze dagen te Gorcum te verlangen, doch daaromtrent niets van U vernemende onderstel ik dat dit niet doorgaat. Ik moet deze(r) dagen waarschijnlijk naar Rotterdam (en) Amsterdam gaan.

Zijt met Uw gezin aan Gods vaderlijke hoede om Christi wille aanbevolen en geloof mij, Uw liefhebbende Vriend en Broeder

A.E. Dudok Bousquet

[p. 186]

Gedeelte van brief van A.E. Dudok Bousquet aan ds. H.P. Scholte, 26 oktober 1840