Bisten en boargers

[p. 29]

De man yn 'e doar

Der stie in man yn 'e doar.

Skean lofts fan him wie in strjitlantearne en hwat tichterby oan 'e oare kant in linebeam. It wie al tsjuster dat de lantearne baernde en syn ljocht biskreau greate, libbene rounten om de kop fan de lantearne hinne, ûnderbrutsen fan fegen swart, dêr't gjin dingen wiene: gjin stiennen, gjin tûken en blêdden fan 'e beam, net de spilen fan it izeren stek.

Troch de tsjustere hoale ûnder de beamkes efter de lantearne kaem in faem. Har rêdde stap kitste op 'e stiennen, der kreake in tûkje, in stientsje waerd sûnder opsetsin fuortskoffele. Under de beam stiene twa jonges to praten, to swetsen winliken; oer har wurk praetten hja, dat hja better koene as harren bazen en dat mear opsmiet as dat hja forsmoke koene, of fordwaen oan bier en faeks ien kear yn 't jier in nij pak, al gau dat in stive priis yn 'e tsjintwurdige tiid ek al keapet men by D. & B. en fansels, foar reinich waer in reinjas, dêr kin men jierren mei ta, likegoed as mei in winterjas, allinne it fuotark, skuon, dy wiene djûr, mar sokken net, allegearre nylon fansels; en strikken en boesgroentjes, dan hâldt sok folk noch aerdich hwat oer to forsnobjen en fansels mar inkelde gounen thús hwant de âldelju binne al lang bliid as der gjin jild by hoecht lykas Willem dy syn soan yn Grins studint is, hannenfol jild kostet soks, en dan, ja fansels, de bioskoop, mar yn dit lytse stedtsje draeit dy mar twaris yn 'e wike, beide kearen mei in oare film de iene kear wyld west de oare kears fan alles hwat, mar yn alle gefal better kin men der net fan wurde, hwat soe it.

De man yn 'e doar smookte in sigaer, achtleas hied er it stommeleintsje yn 'e mûle. De jonges hearden of seagen de faem

[p. 30]

kommen en kuijeren sûnder hwat to sizzen - sûnder hwat tsjin inoar hoege to sizzen - dat út nei de lantearne om it by it ljocht to bisjen.

Hoe hawwe hja dat, frege de man yn 'e doar him ôf, mar noch ear't er de earen opstekke kinnen hie, stiene se al to praten, de faem ûnforduldich wibeljend, krekt as woe hja fuort, mar dat wie sa net, de jonges justjes steilder en heger yn 'e skouders, mar fierders ûnforskillich fan hâlding en gebeart. De faem, soe hja achttjin west hawwe, de kleur op har wangen komt dy omt hja tsjinnet by de boer of is hja let en hat dêrom stevich oanstapt en aenst ûnder it ljocht fan 'e lampe - mantel út, it hier mei in luftige biweging fan 'e hân nei efteren, de eagen glinsterjend, de mûle glimkjend tusken frisse, reade wangen, ja, graech in kopke thé en dan op bêd. Soe hja achttjin west hawwe, mar o heden, haest hat hja grif net, hwant it petear is fuort net út.

De sigaer wie útgien, mar hy kaem net wer oan, slop hong it stommeltsje tusken syn lippen.

Petear? Petear? Healwiis lêbbich praet, dêr't er net nei harkje wol en dat ek net forsteanber is, útsein ris in oerdwealske úthael fan de faem, in krêftige byfal fan ien fan de jonges. ‘It is wier... Oh..’ ‘Ik wie der sels by..’ ‘Ik sei noch tsjin him...’ ‘Ja, sa'n âlde keardel net...’

Hwat is âld, hwa is âld, mar sa'n famke, al is se noch mar amper achttjin, dy moat dochs sjen kinne dat sokke jonges, dat hinget mar om, dat docht mar ûnforskillich, hwat is einliks sokke jonges, hwat soene dy hielendal fortsjinje, sa'n fanke moast de geast dochs dwalen sjen. O, fanke mei dyn reade wangen, lûk dy werom op it bjinstalt, fordwyn út it donker fan 'e nacht, tripkje fuort, gau, gau en dûk op yn 'e moarn, sjoch de eintsjes swimmen dêrre en read is it pannedak en loften binne blau en heech, it grien hat hûndert kleuren en it fé stiet from yn 'e greiden en dêr stiestou op it bjinstalt; hear net dy stimmen dy't yn 'e loft binne as ûnreine geasten en dy't nacht en ûntij brek binne om har yn to klaeijen, gean der net op yn.

[p. 31]

De jonges rounen fierder, waerden wei efter it lantearneljocht, de faem tripke foarby. By de beam seach hja om. ‘Oant moarn dus’, rôp ien fan de jonges, ‘sawn ûre by it postkantoar.’

To razen: né, né, sjoch it wetter njonken it stalt, de kleare spegel, bitink hwatst dochst, bitink it net lit it fan dy ôfglide as in forsin, in great forsin, hwant hja binne út in oare wrâld dy loaije dogeneaten dy't by tsjuster op 'en paed binne en beare en swetse en bisykje dy to bilêzen en hwat is dyn foarlân, dat allegearre út to razen. Né freonlik tichterby en siz it hoask en aerdich en lit har ûnderskiede tusken izer dat roastket en goud dat de kleur hat fan bûterblommen en fan de sinne oer in pleats en in bjinstap, lit dy eagen glinsterje, optein en ûndogensk en rein, aenst sliept hja tusken wite lekkens en de krollen floeije oer it kjessen en hja leit dêr en dreamt... om't hja it nou wit, om't hja togearre praet hawwe, earst bûten ûnder de flewielen swarte maeitiidsnacht en doe smûk ûnder it ljocht fan 'e lampe, hjir yn 'e hûs, dêr't de iensumens en de ienlikheit de wyk spylje út 'e holle keamers en fan bistjurre muorren, en stuollen en tafels ûnforwachts freonlike tsjûgen binne.

Mar de stappen geane troch, klinke al mar fierderwei en der bliuwt inkeld de man yn 'e doar mei syn kâlde sigaer.