Schatkamer der Nederlandsse oudheden. Of woordenboek, behelsende Nederlands steden en dorpen, kasteelen, sloten en heeren huysen, oude volkeren, rievieren, vermaarde luyden in staat en oorlogh, oudheden, gewoontens en lands wysen

[Veenen]

VEENEN; van welke al is gesprooken, in de letter T, op Turven, 343 bl.

Over de stoffe der Veenen word onder Letterkundige het volgende vast gesteld. Lemnius (de Miraculis Natur. 1 lib. 17 cap.) wil, dat het is een versamelinge van boomschorssen en bladeren, takken en wortelen, gras, hooi, stoppelen, riet, biesen, wier, &c. in de meergenoemde watervloed (waar af boven, 39 bl.) op malkanderen geset, en door verdroogen allenskens tot eenen lichaam geworden. Het selve getuigen ook Pikard (Drents. Oudh. 6 H. 36 bl.) seggende in het veen somwylen ook assen, houtkoolen, kryt en potscherven gevonden te worden, en Montanus Beschryv. van Amstelland, 2 B. 17 H. 161 bl.

De landstreeken, het veen voortbrengende, vind men doorgaans in Braband, Vlaandere, Holland, Friesland, Embderland, Drenthe, Overyssel, Munsterland, Teklenburg, Oldenburg, Bremen, Holstein; en, met een woord, overal bykans, alwaar sich de rievieren in de Noordzee komen ontlasten. Pikard, 4 H. 35 H.

Deese Veenen en Moeren noemt men, volgens haar hoedanigheid, Brakke of Soete Veenen, Darry Veenen; raeuwe Veenen, afgetapte Veenen, van welke boven, 343 bl. Maar siet eens, het land welk wy bewoonen en betreden, word van ons geschonden, vernietigd en door het vuir verteerd! en hier op schynt onse Bestevaar te speelen, seggende.

[p. 350]

 

Gesegend is het land,

 

Daar 't kind syn moêr verbrand!

Doch waar in wel eer die diepgeleerde Plinius de Kauchen beklaagde, Hist. Nat. 16 lib. cap.

Eindelyk sie van de werktuigen, in de Veenen gebruikelyk; als het lynyser, de veengrepe, schop of truiselschop, spaa, wadder, stikke, bunkleppe, &c. meergemelde Schook, de Turfis, 21 cap. en verder van de Turven en Veenen, weder deselve, Belgii Foederat. 8 lib. 13 cap. Boxhorn. Stedeb. 4 H. 28 bl. Eindius, Chronic. Zeeland. 1 lib. 3 cap. Van Leeuwen, Batav. 384 bl. &c.