Schatkamer der Nederlandsse oudheden. Of woordenboek, behelsende Nederlands steden en dorpen, kasteelen, sloten en heeren huysen, oude volkeren, rievieren, vermaarde luyden in staat en oorlogh, oudheden, gewoontens en lands wysen

[Stedebouw]

STEDEBOUW; is, volgens de keringen van het Heidendom, aangevangen, onder Orfeus en andere; de menssen aanmoedigende, om, in vrede en vriendschap, sich by malkanderen neder te setten. Lucretius, Rer. Natur. 5 lib. Plinius, Hist. Natur. 7 lib. 57 cap.

Doch toen waaren de Steden (siet ook haar oorsprong in de H.H. bladeren, Genesis, 4 H. 17 vers. van Hanoch, de stad van Kain, behalven by Josephus, Joods. Oudh. 1 B. 3 H. Drusius, over Sulpicius Severus, 17 pag. Hornius, over den selven, 1 lib. 2 cap.) niet anders als een gehuchte of buirschap, met den ploegh (en deese bepaalinge wierd voor heiligh gehouden) omtrokken. Siet myn Verklaaringen over den Almanak van Ovidius, 4 B. 255 bl. behalven Junius, Batav. 27 lib. 406 bl.

Laater heeft men deese met muiren omvangen; want dit wierde geheelyk veracht en als te wysachtigh verworpen van de Spartaaners; wiens Sparta was sonder muiren en vestingen. Ja toen sy eindlyk ook op muiren dachten, was het met hen en hunne soo lang ontsachlyke heerschappy ten einde geloopen. Justinus, 14 B. 5 H. Livius,

[p. 324]

34 lib. 37 cap. Pausanias, in Achaic. Seneca, Suasoriar. 2 cap. 12 pag.

Immers, moedigh hand aan hand te vechten was toen de boodschap; en dit ging tot soo verre, dat Archidamus, siende een catapulta, steenwerper of blyde, uit Sicilien overgebracht, volmondigh uitschreeuwde: 't is met de dapperheid gedaan!

Als of die manhaftige Spartaaner wilde seggen: Nu men krygtuigh, van verre den vyanden treffende, bybrengt, nu is 'er geen kracht, geen sterkte, geen strydbaarheid nodigh.

Maar hoe sou Archidamus sich gekruist en gesegend hebben, had hy het swaare grof geschut, slangen en kartouwen, op de beukeryen sien planten? de grove bomben uit de mortieren werpen? door aangestooken mynen, gelederen van krygsliên gelykelyk nedervellen? en.... doch hola! dit niet verder; siet Plutarchus, in Apophthegmat. Reg. & Imp. by Lipsius, Poliorcet. 3 lib. 2 Dialog.

Voorts waaren ook van deselve gedachten onse Germaanen of Duitschers. Kirchmayer, over Tacitus, Germ. uit Kluverius, Conringius, &c. 16 cap. 146 pag. en vervolgens ook de Alemannen en Swaben. Ammianus, 16 lib. 1 cap. en eindlyk de Friesen; onder welke naam, in laatere tyden, ook de Hollanders. Junius, Batav. 17 lib. 408 bl.

Sie meer van het Stedebouwen, by Polydor. Virgilius, Invent. Rerum, 31 lib. 9 cap. en Oudenhove, Dordrecht, 3 H. 106 bl.