Schatkamer der Nederlandsse oudheden. Of woordenboek, behelsende Nederlands steden en dorpen, kasteelen, sloten en heeren huysen, oude volkeren, rievieren, vermaarde luyden in staat en oorlogh, oudheden, gewoontens en lands wysen

[Kruis]

't KRUIS van S. Andries; ook het Burgondis kruis geheeten, bestaande uit twee laurierstokken.

Dusdaanige kruis ontmoete my gisteren op een Gedenkpenning van Philip de Goede, van een vuirslag, midden in het vuir, omvangen, voerende deese letteren: AUTRE NARAY. AUTRE NARAY. AUTRE NARAY; dat is, gy sult anders niet hebben.

Doch, by Silvester à Petra Sancta (Symbolor. Heroicor. 6 lib. 263 pag.) is geen vuirslag, maar alleen de lauriertakken, met deese woorden; DOMINUS MIHI ADJUTOR; dat is, de Heere, myn helper. Hebbende ook deesen scherpsinnigen Schryver (397 pag.) alleen het vuirslagh, nevens dit byschrift: ANTE FERIT QUAM FLAMMA MICAT; sy flaat, eer sich het vuir ontdekt. Sie het selve onder de Symbola Heroica van M. Claud. Paradinus, 26 pag. welke by de gemelde laurierstokken (28 pag.) eenvoudelyk is setten-

[p. 189]

de; FLAMMESCIT UTERQUE; 't raakt beide in vlam.

Merk hier nu wel aan,

I.	Dat twee laurieren, geweldigh tegens malkanderen gewreven, rooken en self in de brand raaken. Het geense, volgens Paradinus, ook van saamgestotene leeuweschonken verhaalen. Sie Plinius, Natuurl. 16 lib. 40 cap.
II.	Dat S. Andries is de patroon, of de beschermheiligh van de Gulden Vlies-order. En waarom toch? om dat, te Ryssel, door hert. Philip de Goede, deese order is bevestigd, A. 1430. den 30 Novemb. de feestdagh van gemelden kruisgesant; synde deselve ingesteld, te Brugge, den 11 Januar. A. 1429. een dag, waar op hy met Isabella troude. Guicciardin. XVII. Provinc. in Antverp. 146 pag. Van Leeuwen, Batav. 700 bl. Heuterus, Burgundiac. in Philip. 4 lib. 3 cap. Scriverius, Graven, 406 bl.
III.	Dat deese lauriertakken dwars over malkanderen, en niet, gelyk de gemeene kruissen, leggen. De reden is; dat Andreas, te Patrasso, in Achaje, met de beenen van malkanderen, (volgens het overleveren van onse Moeder, de H. Kerk) op soodanigen kruis is ter dood gebracht. Sie Lipsius, de Cruce, 1 lib. 7 cap.

Ondertussen verschuyf ik het gesprek over de Ridderschap en haar Ordres, tot op den letter R.