Beschrijvinge van het magtig Koninkryk Krinke Kesmes

[p. 267]

Bijlage II
Het gedicht van Hendrik Smeeks voor zijn zoon Barend

Ouden Adel hoord men noemen
Maar op Deugd kan elk een roemen.
U, die 't an geboorte faald,
dat gi 't weer met Deugd op haald.
Schoon gi borger zijt geboren,
daar om geeft geen moed verloren.
Denkt, door Deugd en Wetenschap
Klimd men op de hoogste trap.
Vliegd mijn Barent! Word gedreven
door lust, en ijver leid u leven.
Dapperheid, Verstand, of Geld,
Heeft de eersten Adel angesteld.
Weerd u, in u jonge jaren,
Wild geen moeit nog arbeid sparen.
Opregt, Deugdig, Vroom, en Mild,
dat is een regt Adels schild.
Het Cimier¹⁾ van dit u wapen,
dat heb ik voor u geschapen.
Volgd mijn lessen lieve kind;
dan word gi van elk bemind.

Wild voor eerst, en al, God vresen.
Deugdig, Vroom dat moet gi wesen.
Bidt, en hoord zeer snedig²⁾ toe.
Noid word van studeren moe.
Swijgd, maar past op³⁾ wel te leren.
Trou, en dienstbaar zijt u Heren.⁴⁾
Vlugtig, noid niet leui te zijn.
Vlied van Hoeren, en van wijn.
Wagt u voor het schendig liegen.
Noid moet gi geen mens bedriegen.⁵⁾

1) Cimier: helmsieraad; Smeeks verwijst naar bijgevoegd handgekleurd wapen, door hem zelf getekend.

2) snedig: scherp.

3) past op: zorg ervoor.

4) u Heren: aan uw Heren.

5) Versta: nooit moet gij iemand bedriegen.

[p. 268]

 

Met u staat zijt wel te vreen.

 

Spild geen tijd aan spotters reen.

 

Dobbeld noid: schuw alle spelen,

 

ook disputen en krakelen.

 

Maakt u staat⁶⁾ tot alle tijd.

 

Doet noid dat u, of and're spijt.

 

Spaard u geld. Wild suinig teren.

 

Houd u wel, en net in kleren.

 

Reinigd altijd hand, en mond.

 

Vlied dat u maakt ongesond.

 

Duldig wild u smaad verdragen.

 

Noid legt ijmand valsse lagen.

 

Spreekt voor 't hoofd⁷⁾ zo als 't behoord,

 

agter rug maakt elk verstoord.

 

Met u meerder wild verkeren;

 

Geeft haar rang, en wild hun eren.

 

Spaarsaam, en beleefd wild zijn.

 

Morgen-drank⁸⁾ dat is fenijn.

 

Geeft an elk een goed genoegen.

 

Gi moet na den tijd u voegen.

 

Neemt agt, op al dat gi doed.

 

Zijt dog minnelijk, en goed.

 

Vlied het rasen, schreeuwen, tiren.

 

Wild u na de wetten stiren.

 

Zijt vrindelijk, modest, en stil.

 

Gaat noid bi nagten op den dril⁹⁾.

 

Wild noid vloeken, nog profaan

 

Spreken, van Gods heil'ge blaan.

 

Hebt gi goeden raad van noden

 

Vraagd mijn boek, of and're doden^a).

6) Maakt u staat: verwerf (of handhaaf) uw positie.

7) voor 't hoofd: in iemands gezicht, 'recht voor de raap', openlijk.

8) Morgen-drank: 's-morgens reeds gedronken jenever of andere sterke drank.

9) op den dril: op stap, aan de zwier.

a) andere boeken (noot van Smeeks); cf. C. Huygens, Nieuwe Zee-Straet, vs. 237: ‘O dooden die noch zijt, o Boecken die ick eere’.

[p. 269]

 

Spreekt altijd deftig, kort, met klem,

 

een gladde tong, en held're stem.

 

Wild noid wedden. Ook noid kiven.

 

Nog geen sottigheid bedriven.

 

Gi, gaat sitten in een hoek

 

leesd, en leerd u Vaders boek^b)

 

dat ik heb voor u geschreven,

 

in het laatste van mijn leven.

 

Wat ik las, of heb gedaan,

 

Staat in mijn geschreven blaan.

 

Ziet, leesd, leerd, en wild onthouden

 

laat u ijver noid verkouden.¹⁰⁾

 

Houd in alles middelmaat.

 

Beschermd u zelf, en u staat¹¹⁾.

 

Wild u jeugd, en kragt bewaren.

 

Zijt sterk, en leefd vele jaren,

 

ja, een Eeuwe op een reeks:

 

Wenst

 

 

 

u Vader

 

 

 

Henrik Smeeks.

b) dat ik van de cheirurgia geschreven heb (noot van Smeeks; bedoeld zijn waarschijnlijk zijn medisch-anatomische aantekeningen in het Handex.; ander werk is van hem niet bekend).

10) verkouden: verkillen.

11) u staat: uw positie.