Logo DBNL
Tijne van Hilletje (1928)

Tijne van Hilletje

(1928)–Alie Smeding–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

[6]

Het was onklaar-stil op het Eiland, en de schemer kwam veel te vroeg: het werd midden op de dag haast avond.

‘Mensch-mensch,’ zuchtte de zee in de verte, ‘mensch-mensch.’ Aldoor hetzelfde.

En de wind tuimelde telkens met een grom uit de lucht en verstomde plotseling...

Tijne hield haar stap wat in en keek rond.

‘Heere God,’ mompelde ze beduusd, ‘Heere God.’ En ze schrok van haar eigen stem en ook van dat bange in haar stem, en ze keek schichtig, over haar schouder achter zich - daar was enkel de schemerige stilte...

Maar het was geen gewone stilte, en geen gewone schemer ook: het Eiland zag er zoo somber-verlaten uit of de Oordeelsdag op komst was.

‘Daor het de winter schuld an,’ redeneerde Tijne toen nog, ‘en die greeuwe laoge lucht.’ Gelijkertijd rilde ze. ‘Neeje, er was toch nog wat aors ook, wat heul aors...’ Ze luisterde scherp. ‘Daor nou...’

En dàt was om bang van te worden: er voeren vreemde geruchten door de lucht, stemmen èn stappen. Een raadselachtig gedruisch ging hoog over haar heen. En alsof ze tegengehouden werd, zóó plotseling, bleef Tijne stil. ‘Heere-Heere, wat is dat te-gaor, wàt is dàt?’ En maar-al moest ze luisteren.

Het gemompel hield nòg aan, verder-op, het loopen ook. Een paar meeuwen vlogen er met hangende koppen en slappe vleugelslag onderlangs.

Oplaatst verstierf elk gerucht.

En zonder dat ze er erg in had liep Tijne weer door.

‘'k Wou dat deuze dag goed en wel veurbij was...,’ dacht ze, en ze keek naar de kerk, als naar iets waar steun en hulp van uit kon gaan. Maar de kerk zag er zoo hulpeloos uit, met zijn vaal-zwarte deur en grauwe ramen, dat ze gauw een andere kant uitkeek.

Er viel toen ook weer zoo'n korte barsche windvlaag uit de lucht, met een grom trok die haar lokken uit de krul, beurde de punten van haar dikke boezel op, en duwde haar ruw de straathoek om.

Ze strompelde op haar klompen als een Bessie, en de petroleum-kruik en de bak-olieflesch, die aan vettige touwlussen in haar slap-afhangende handen bengelden, botsten haast tegen elkaar aan.

Zóó'n kracht had die wind-grom.

En maar aanhoudend zuchtte de zee in de verte: ‘Mensch-mensch, mènsch-mènsch.’

Tijne's hart werd er zwaar van. ‘Waor zat iederien toch?, zat iéderién nou in huis?’ En ze dacht ook nog: ‘Net-iender kon 't weuze in je slaop, as je droomde, mit zoo wat aokeligs om je toe, waor je gien naom an geve kon.’

Opnieuw moest ze luisteren.

Er was op het Eiland geen ander geluid dan haar eigen klompe-stap...

De stilte van de nacht kroop over de dag heen, het leek wel of alle menschen sliepen.

En die stilte, waar de zee in zuchtte en de wind in gromde, was toch zóó benauwend...

Lei niet iedereen uit handen - buitenshuis - waar hij mee doende geweest was?

Nergens stonden een paar mannen ‘op een beursie’ te zamen, nergens leunde een vrouw over haar onderdeur en kinderen speelden er niet meer. ‘Die waore zeker ook in huis 'ehaold,’ vatte Tijne, ze moest diep

ademhalen. En tegen dat raar-bange hart van haar, zei ze toen nog: ‘Maor God is niet veer van 'n iegelijk die Hem anroept, niét veer...’

En meteen was het of ze een stomp tegen haar borst kreeg. ‘O,’ zei ze hard-op, ‘o-o...’

Er kwam een schreeuw uit de lucht, dat was geen wind meer, er klepperde een zware vleugelslag - zoo kleppert het zeil van een groot schip - en er huilde een schreeuw van ontzetting door een scheur in twee wolken...

Toen er niets meer te hooren was, stond Tijne nòg stil.

Maar opeens zag ze de leege weg weer, het duistere Eiland, de lucht - waar was ze toch geweest een oogenblik?, waar kwam ze vandaan...?

Ze klaagde meer dan ze vroeg: ‘Oh Heere God, wat moet er 'ebeure?, Heere-Heere, wat heb je mit ons veur?’

Een gescheurde wolk dreef hoog over haar heen, naar zee: hij spoedde zich voort of hij een boodschap over te brengen had van Hoogerhand, en hij zei zonder stem, maar tòch goed verstaanbaar: ‘Tijne-van-Hilletje, zou jíj dat niet weten...?’ Een waarschuwing hield hij de wereld toe, een gevaar school er achter hem weg.

En toch had Tijne die wolk wel willen vasthouden. ‘Nee, nee, ik weut niet, gerust waor, ik weut 't niet.’

Maar de wolk ging zijns weegs, en uitsluitsel gaf hij niet.

Toen ondervroeg Tijne de lucht: ‘Gaot er sturm komme, dat je weute?, zwaore sturm...?’

‘Jao,’ zei de lucht.

En het was meteen of haar hoofd neergedrukt werd op haar borst. Onzeker liep ze verder. Ze droeg de flesch en de kruik niet langer aan de touwtjes, maar ze hield

ze in haar armen en drukte ze stijf tegen zich aan: dàt was tenminste wat van huis!

‘Sturm,’ klaagde ze, ‘ik bin zoo bang van je, zoo bang, sturm.’

En even - of iemand anders het haar voorhield - kwam er wat troostrijks: ‘Elk-ien was temenste op 't Eiland - Aorie-van-Zwerte-Jaop-Boes ook, gien minsch van huilie op zee.’

Ze glimlachte flauwtjes.

Maar in die glimlach was ook angst: dat stijve gevoel, of er wat warms verstolde in haar lippen, dàt was de angst...

Om zich op andere gedachten te brengen, dacht ze toen weer aan de boodschappen die ze halen moest bij Fokkie-van-Aof. ‘Jao maad, denk er nou om, niks vergete: luciferse, en koffie en houtjes...’

De wind verstoorde dat weer.

Wat kon er toch wezen met die wind?, hij had een heel ander geluid, dat was de gewone wind niet meer...

Het viel Tijne al-maar duidelijker op. ‘Eer 't morge 'eworde was, heere-heere, wat kon er al niet 'ebeure?’ De gedachte maakte haar van boven tot onder koud, en raar als dat was, ze werd al-maar eenzamer.

Als ze een huis voorbijging deed ze haar best om de klank van bekende stemmen op te vangen. Maar alles wat ze hoorde klonk oneens en snauwerig...

Haast gretig vatte ze de klink van Fokkie's winkeldeur aan. ‘Daor wier zachtmoedig 'epraot.’

En ze glimlachte bijna van verrassing, omdat het haar daar binnen, bij Fokkie zoo gezellig toeleek.

Er brandde een groen-glazen schotlamp, en dat heldere vlammetje, vóór de koperen blaker, maakte alles een beetje aan het glimmen: de potten en flesschen op de planken, de gewichten op de toonbank en ook de

magere kromme neus van Fokkie boven de weegschaal.

Tijne pluurde opeens niet meer. ‘Dàg,’ groette ze met een uithaaltje.

Er stond nog een vrouw in het winkeltje, die keerde zich al-pratend naar haar om, het was dikke-Gaartje.

En Tijne kreeg, van blije verbazing, een glimlach in haar stem: ‘Heden, bin jíj hier ook?’ Ze kwam nog dichter bij en schurkte haar schouders. ‘Wat 'n barrigheid, hee?, wat 'n barte...’

En toen was er opeens die rare stilte.

Gaart knikte maar in het vage weg, haar rappe tong bleef plotseling stil, en haar verweerde oogen keken schichtig langs Tijne heen. ‘Wel-eh-wel,’ rekte ze, dat klonk of ze er niet haar gedachten bij had, ‘wel-eh-wel...’

En Fokkie liet zich ontvallen: ‘As je over de Duivel praote...,’ meteen, of ze er te veel aan zei, zweeg ze bot.

Argeloos-verbaasd keek Tijne van de een op de ander. ‘Had juilie 't den over míjn?’

En daar wou Gaartje nog zoo'n beetje goedig de spot mee drijven. ‘Maasie, maasie, bin jíj de Duivel...?’

Maar dat was lichtvaardige taal: Gaart onthutste er zelf van, Fokkie en Tijne ontstelden ook.

Schuw keken ze van elkander weg door het raam, de schemerige straat op, of naar de donkerste hoeken van het winkeltje. ‘Verwoog daor niet wat...?’ En dat was toch vast waar, alle potten en flesschen kregen bij die onbezonnen praat van Gaartje, wat gestrengs.

Toen begon Tijne - na een stilte - nog 's over het weer: ‘Hoor 't toch raoze! Wat 'n waoi!, en wat 'n lucht ook, Gaart, minsch, heb je ooit zoo'n lucht 'ezien?’

Gaart pinkte erg, en de bolle rimpeltjes om haar

mond kwamen veelvuldiger voor: een ander antwoord gaf ze eigenlijk niet.

En Fokkie-van-Aof praatte wel, maar toch op een manier of ze het liever niet deed. ‘Jao, och, kíjk er 's an, dut is wel vaoker 'eweust, die lucht en die wind, weljaot, wèljàot, en dat 't toch opklaore hiengong naoderhènd.’

‘Is 't waoter nog hooger 'eklomme an de haove?’, vroeg Tijne toen weer.

‘Niet dat 'k weut,’ weifelde Fokkie, ‘temenste... nee... En as de wind nou maor wat breeë wou, den zou 't gauw 'edaon weuze...’ Ze ging door met wegen.

‘De wind staot in de verkeerde hoek,’ zei toen een stem uit de kamer-opzij, dat was de stem van Fokkie haar man, Sieuwertje-van-Beene, maar hoe die nou zoo'n beknepen-dun geluid kon voortbrengen?, dat was een raadsel: alle manlijkheid trok er uit weg, ‘net as 'k zeg, in de verkeerde hoek, jaowel...’

Het bracht ze alle drie een beetje van haar stuk.

Maar Fokkie had het er nou eenmaal op gezet iedereen te kalmeeren, die dag. ‘Nou, och jao, maoreh - maoreh, as die Noordwester nou wat ruime gaot...’

Tijne wou net wat zeggen.

En toen viel haar ineens wat vreemds op: die verschrompelde beverige handen van oue Fokkie praatten ook - al gaven ze geen geluid - en Fokkie's handen zeien heel wat anders dan Fokkie's mond, wat ergers ook. De bibberende pinken klaagden om het hardst: ‘As dat loskomme moet, wat er dreigt - God mag ons bijstaon.’ Haar stramme duimen wezen om beurten naar buiten: ‘Je magge 't niet anzien, die lucht en dat hooge waoter gunter bij de haove... En zien je wel wat veur wind dat we hebbe?, de waoterwind.’ Maar haar wijsvingers voerden het hoogste woord. ‘Heugt 't

juilie nog van vergange naojaor, minsche?, hoe 't waoter toe' 'ereze is?, 't kwam toch zeker tot de zolder an toe, en dat drie daoge lang, drie daoge...’

Tijne raakte zoo verdiept in het kijken, dat ze het luisteren bijna vergat.

Ineens dacht ze: ‘'t Lijkt wel of Fokkie de spraok verloren het, waorveur zéit ze 't niet...? En waor had Gaart 't toch zoo over 'ehad, eer ze ophiel' mit praote?’

Fokkie moest haar toen tweemaal het zelfde vragen. ‘Zel ik jou eerst maor hellepe, maasie? Zel ik jou eerst...’

‘'t Het gien haost,’ zei Tijne beteuterd.

Maar Fokkie was hoorende-doof. ‘Wat most er weuze?’

Ineens vatte Tijne het: ‘Ze wille mijn weg hebbe, ze hebbe wat te praote, dat ik niet hoore mag...’

Hakkelend gaf ze haar boodschappen op. ‘Vijf kan petrolie, halve kan bak-olie, drie bosse hout, pak kaorse, pak luciferse, ons koffie...’

Onderhand ze dat zoo opremelde, was het of haar oogen Gaartje aanstieten: ‘Gaart - Gaartje, praot je in 't g'eel niet teuge mijn?, wat heb ik je in de weg 'eleid, Gaart? dat je zóó doene.’

Maar Gaart zei enkel maar, droog-weg: ‘Da-'s 'n heule vracht om te draoge, 'n heule vracht.’ En in haar dikke rooie wangetjes was geen monterheid meer, en in haar stem geen gezelligheid.

Zoo'n beetje mompelend zinspeelde ze ergens op. ‘Kleine-Keesie-Kaors, die denkt ook veerder dan zijn neus lang is, watte?’

Fokkie stak alleen maar haar slappe rimpelige lippen wat vooruit.

Tijne begreep het toch wel. ‘Ze denke zeker dat mijn

verstand zoek 'eraokt is?, dat ìk niks in de gaote heb.’

Daar onderdoor klaagde een stem in haar binnenste: ‘Och-och, is 't dat?, Heere God is 't zoo 'esteld? Had Tao haor daorveur om zooveul olie uit'estierd? Waore ze zoo bang veur 't waoter?’

Fokkie zette de boodschappen al voor haar neer. ‘Hie-zoo, me-keind,’ en na het afrekenen kreeg Tijne nog twee dikke Engelsche pepermunten van haar toe. ‘Den heb je nog wat te zuige.’

Maar toen Tijne draalde met weggaan: ‘Er was nog niks 'epraot,’ maakte ze korte metten. ‘Nou, g'middag, tutte, en laot je maor niet ophoue onderweeg. 't Is nou zoo 'elege, mit - mit 't weer...’ En ze zweeg opeens.

Gaart gaf haar toch gelijk: ‘Jao-jao, dat bin ik mit je iens, Fokkie, 'k zel ook vortmaoke.’ En ze leunde nog wat zwaarder tegen de toonbank aan, en knikte in het vage weg. ‘Je kenne nou 't best bij je eigen thuis weuze.’

Het was op die manier net, of Tijne de deur uitgeduwd werd.

Zwijgend pakte ze de boodschappen in haar boezel, nam de kruik en de flesch bij de touwlussen, in haar eene hand en groette flauwtjes: ‘Gedag.’

‘Gedag,’ zeien de vrouwen terug.

En in Gaartje's ‘gedag’ was iets dat Tijne beklaagde.

Ze hoorde het best.

‘Waorveur dàtte?’, tobde ze kregel-verdrietig, ‘waorveur...?’ Er dreef wat heets rond in haar oogen. De schemer en de leegte gingen weer met haar mee op het eenlijke pad...

En Tijne jokte tegen zich-zelf: ‘Mijn ken 't gien draod schele van Gaart en Fokkie, gién dráod.’

En dadelijk daar overheen klaagde het in haar binnenst: ‘Gaart is Gaart niet meer.’

Bedroefd liep ze haar dat te verwijten in haar eentje: ‘Dat je zoo teuge mijn doene, Gaart, dat ken je niet verantwoorde veur de Heere God, neeje, dat ken je niet, Gaart. Ik heb je niks 'edaon, nìks...!, nooit-niet, heb ik ooit wat van jou 'epraot teuge aore, Gaart?’

En ineens wist ze ook weer klaarder dan ooit: ‘Gaart was al tijen aors... Haor lachie bestierf as zíj er ankwam...’ En zóó raakte ze daar in verdiept, dat ze stil bleef, en het niet merkte.

Plotseling schoot haar ook weer te binnen, waar Gaart over gepraat had, toen zij de winkel van Fokkie binnenkwam. ‘Dat was over de Ziener 'eweust! Ze zee: 't zweet guste van z'n koonen en hij had z'n hoedje diep op z'n hoofd 'etrokke.’

Tijne pinkte, en het was niet van de wind.

Ze moest ineens weer aan die Zondag terug denken, toen Aorie-van-Zwerte-Jaop-Boes met haar meegeloopen was op het Kerkepad, en de Ziener zoo raar gedaan had bij Gaartje's huis. ‘Had die toe'... zou dié wat over haor veurspeld hebbe? Gaart had toch veur vaste waorheid teuge haor 'ezeid: brabbeltaol is 't 'eweust, wartaol...’

De wind viel weer met een knor uit de lucht, en blies zoo hard in Tijne's eene oor, of hij het tegen een doove had. ‘Maok vort, verstaon je...?’

Toen werd ze ineens gewaar dat ze stil stond.

Verward keek ze op en om. ‘Och, wat had zij toch veur prakkezaosies?, 't zou allemaol wel an haor legge, muizenisse-van-de-koue-aorde.’

Ze stak haar gezicht wat vooruit: ‘Gaart is nìks aors - nìks is er aors!, alles is net-iender as alle dag, àlles...’

Ze keek om naar de zeedijk.

En de zeedijk rilde als een bang dier, in de schemer.

Toen lette ze op de huizen.

En beefden die ook al niet?

Voorwaar, die huizen, deemoedig en donker-gering, stonden een gevaar te verbidden. ‘Heere-heere,’ zuchtten de huizen, ‘laot 't niet over ons komme, bewaor ons Heere, laot 't niet toe...’

Tijne's oogen gingen wijd-open. ‘Kom,’ haastte ze zichzelf, ‘maok vort, maad.’ En ze liep of ze achtervolgd werd. De bossen hout in haar boezel leken al-maar zwaarder te worden, de kruik en de flesch ook.

‘Was Aorie er maor,’ dacht ze ineens. En de dijk en de huizen leken achteruit te schuiven. Als ze aan Aorie dacht, was het meteen of ze aan Aorie's hand liep.

‘Zeuve ansichtkaoretjes had ze nou al van zijn, en drie maol was hij in-'t-kort mit haor op'eloope...’

Allerlei gezegdens kwamen naar haar toe uit dat laatste praatje, en in elk gezegde was Aorie's goeie glimlach: ‘Tijne-maai, doen jij niet te hard an, bij je Tao thuis, nou je Bappe ook over de vloer 'ekomme is? Je magge toch wel oppasse: ien van de sterkste bin jij niet, me dunkt...’ Aorie's lichte oogen keken over die woorden heen, het geblikker van zijn bijzonderwitte tanden was er ook bij, en de klank van zijn stem...

Tijne's gezicht bleef toch strak-ernstig, en ze zei ook ernstig in zichzelf: ‘'n Goeie borst bin jij, Aorie, 'n zelzaom goeie borst, en - en gnap van uiterlijk ook, en aordig...’

Nijdig stiet de wind haar aan.

En bang-verwonderd keek ze op.

De lucht werd al-duisterder, er werd gevochten in de lucht. De oproerige wolken gingen elkander te lijf, de een viel de ander aan, ze scheurden elkander, als

wilde beesten, aan stukken, en gleden dan wild verder: enkel maar brokken en enden...

Tijne kreeg bij het kijken er naar een gevoel of ze zich met haar voeten aan de weg moest vasthouden: het was net of ze opgetild werd van de aarde en wegdreef, en het heele Eiland mèt haar. Raar-nietig kwam ze zichzelf ook voor, net of ze gaande-weg inkromp, en gauw oogde ze weer voor zich neer op de begane grond.

Maar daar gebeurden ook vreemde dingen.

Er lag een brokkelige blauwe steen aan de weg - die had er gelegen van oudsher, nooit was er wat bijzonders aan geweest - kon het dan nu, dat zoo'n steen schreeuwde zonder stem, zonder mond, een dooie steen...?

‘Nee, hee?’, mompelde Tijne, ‘'t ken niet - maor 't ìs toch zoo!’

En wat er al niet mogelijk was! Een jongen had zijn voorletters in het hout van een schutting gekrast: een vette witte J en een magere B. Die letters rekten zich breed-uit, in de schemer, en trilden en ademden.

Tijne zag het toch duidelijk!

Eerst dacht ze: ‘Liste en laoge van raore-Lijsie, van Saotan om je te verschiete.’1) Toen viel haar nog wat anders in ook. ‘Was dat niet vaoker 'eweust, dat ze zoo wat ervaore had, van bangelijkheid, en mit wat aors nog...?’

Ze dacht er over na.

En telkens als de herinnering opdook - een heete zomermiddag in het hooiland, een scheldende zwarte vogel en een jankende hond - schoof ze die schuw weer weg: ‘Neeje, och... nietes, maad.’

En gedurig kwam die middag terug in haar gedachten.

‘Jao,’ moest ze oplaatst wel toegeven, ‘jao, dat

is zoo 'eweust... tóe' had 't 'n oorzaok! Maor nou: enkel wat waoierigheid, 'n beetje hoog waoter, aors niks - aors niks - niks van naorigheid...’

En toen ze thuis kwam dacht ze daar toch weer anders over.

Ze deed de portaaldeur open - en net ging Bappe met twee roggebrooden en een mand vol turf de ladder op, naar de zolder.

Ze kwam de kamer binnen - en daar pakte Tao de pronk-dingen in. Hij keek maar een oogenblik op, in zijn oogen stond te lezen: ‘Noodweer zel 't worde.’

Afgetrokken vroeg hij: ‘Waor heb je zoo lang 'ezete, me-keind?, ik kon 't driemaol 'edaon hebbe in die tijd, we waore al beducht...’

Tijne lette er niet eens op. ‘Wat doene juilie nou?’, vroeg ze klagelijk, ‘waorveur heb juilie dàt nou 'edaon, Tao?’

En zij ijsde meteen.

Ze wist het immers wel?, er ging een rilling tusschen haar schouders door: ze was toch zoo bang voor dat hooge water.

Schichtig-snel nam ze de veranderingen waar in de kamer: Tao en Bappe hadden de bedgordijnen afgenomen, en de bedden uit de bedsteeën gehaald. De klok en de kachel waren nergens meer te zien, en de lamp lag ingepakt op tafel: verwonderd keek de gebloemde peer uit een scheur van de krant. Kaal was de vloer, kaal waren de wanden, de kasten...

En het dreigende gevaar kwam van al die leege plaatsen regelrecht op Tijne toe, het gevaar keek haar strak in de oogen. ‘Nou, Tijne-van-Hilletje, wat heb ik je 'ezeid?, heb ik...’

Ze wou er niet het oor aan leenen.

‘Waorveur moest dat nou daodelijk?’, vroeg ze

opnieuw - het heugde haar ook niet dat Tao een antwoord gegeven had - ‘was daor nou zoo'n haost bij iniens?’ De angst maakte haar kribbig. ‘'t Waoter zou nou ook wel niet wegblijve: 't was als 't waore mit al die veurbereidsels uit'enoodigd...’

Ten-naaste-bij wist Tao haar gedachten wel.

Hij deed een nieuwe kaars in de lantaarn, die Bappe uit het schuitje gehaald had, en zette het kleine eindje dat nog brandde op de schoorsteenrand. ‘We hebbe al vest maor klaorigheid 'emaokt,’ suste hij, ‘veur de goeie zekerheid. Dat wachte tot 't laost is onverantwoord, me-keind.’

Maar Tijne deelde zijn inzicht niet. ‘As 't van noode 'eweust was,’ pruttelde ze, ‘had 't altijd nog 'ekonne.’

‘Omhaol van niks,’ foeterde ze koppig in haar gedachten.

Maar haar hart klopte toch zoo...

Dat hart zei: ‘Je wete wel beterder, Tijne-van-Hilletje.’ Beurtelings beet ze in haar onder- en bovenlip, en werktuigelijk verschikte ze haar boodschappen op tafel. ‘Jao-jao, alles had er haor toch op'eweze?, en Sieuwertje dan?, en Fokkie, en de wind...’

Bappe kwam zwaar-ademend van boven. ‘Zou je ook niet er 's wat andraoge?’, mokte hij, ‘je staone daor maor te zaonike...’ Hij zweette van dat sjouwen met het huisraad, de ladder op, naar boven. En als hij werk deed, waar hij van zweeten moest, dan werd hij altijd knorrig: het ging hem boven zijn kracht.

Tijne wist dat al lang.

Daarom zei ze ook gewillig: ‘Jao Bappe, geef hier maor.’ En stevig pakte ze alles beet wat hij haar aanreikte: de ingepakte lamp het eerst, en dan een pan met loert, een pot met gare aardappels, de volle brood-

trommel, het oliestel mèt de koffiekan, en ook de boodschappen...

Ze ging langzaam met haar vrachtjes de ladder op.

Elke tree zuchtte pijnlijk: ‘Och-och, och-och.’

‘Hadde ze dat ooit van te veure 'edaon?’, zon Tijne. Vlak bij het luik zette ze alles neer.

Er brandde nog geen licht op zolder, die duisternis daar vloog haar naar de keel, ze ademde moeilijk.

De onbeschoten dakpannen rinkelden van wind, de wind vloog hijgend door de reten en riep wat hoonends in de schoorsteen.

En de schoorsteen verschrok er van: hij schudde en schokte net als een mensch, die bibbert.

Met groote stille oogen bleef Tijne nog wat rond turen. ‘Dat witte daor, dat waore de bedde, die zwarte bulte: de kachel en Memme's leunstoel.’

Er viel een beetje schemerig daglicht door het kleine pui-raampje, en dan was er ook nog een glazen dakpan.

Door die dakpan loerde een schimpende storm-wolk: die wolk dreef de spot met heel de aarde, en met dat houten huis van Kleine-Keesie-Kaors in het bijzonder.

‘Hier binne we nou venècht,’ zei Tijne tegen zichzelf, ‘hier zelle we nou venècht weuze.’ Ze ging snel naar beneden, en hoe koud het ook was: ze zweette...

Alle drie liepen ze daar beneden met luisterende gezichten rond.

De wind zette op.

Een aanhoudend gegrom voer door het straatje.

Er gingen een paar mannen voorbij, die spraken luid met elkaar, ze schreeuwden haast, het was of ze nou al om hulp riepen.

En het grommen van de wind werd barscher, de

wind snauwde tegen de huizen, tegen de ramen, tegen de daken, hij tràpte er tegen aan.

Maar daar bleef het niet bij: hij werd sterker en sterker, die wind, een boos beest werd hij, hij zette zijn nagels in het hout, en de planken jammerden, hij gooide pannen van de daken, en de pannen vielen kermend aan scherven. Het huis beefde op zijn sterke palen.

Weer drongen er stemmen door de wind heen, maar de woorden sprongen aan stukken, de wind strooide ze her- en derwaarts, vijandschap was in zijn machtig geweld, háát...

‘Kom,’ zei Bappe schor, ‘laote we - laote we... 'n stik brood nuttige, me-keindere.’

Bang-verbolgen keek Tijne naar hem om. ‘'n Stik brood - nóu...?’

Haar keel was dicht.

‘Ikke - ik niet,’ weigerde ze met een beknepen stem, ‘ikke niet.’ Ze zag rond.

En de stoelen stonden al in de bedsteeën, twee bij twee, de doofpot met de blinkende tang en pook, en de stoven namen de tafel in beslag.

Even later zaten ze toch op de oue keukenstoelen aan hun avondboterham. De koffie was koud, zwart en bitter, en de ‘plakken’ mik, op de opengevouwen krant, had Bappe scheef afgesneden, die waren aan éen kant veel te dik. Dat brood-zelf leek verwonderd dat het daar lag: ‘Ken juilie nou nog eten...?’

Het kleine eindje kaars op de schoorsteenmantel stond er bij te huiveren.

En Tijne verstond dat huiveren best: ‘Mit mijn is 't haost 'edaon,’ wou dat zeggen, ‘zoo daodelijk is 't of'eloope mit mijn.’

Wonderlijk was dat ook: ze zag veel meer dan anders,

op alle dingen moest ze letten. De deuren leken dichterbij te komen, de wanden, de balken aan de zolder... Wou de kamer haar beduiden: ‘Onthou hoe ik er uitzag...?’

Tijne huiverde net zoo erg als de kaars.

Wanstaltig-groot stonden de hoofden van Bappe en Tao op de wand: de schaduw maakte er wat gedrochtelijks van, iets dat leefde...

Of leek dat zoo, omdat de wand beven moest van de wind?

Maar toen ineens werden de schaduwen doodstil, en de kleine vlam van de bijna-opgebrande kaars richtte zich hoog op en brandde helderder.

Er kwam wat vreemds de kamer in, al bleven de deuren dicht.

Bappe had geen Bijbel bijdehand, en wat hij zei klonk toch of hij het voorlas, hij haalde zoo maar een paar teksten aan:

‘Als er nog gien woord op mijne tong is, zie Heere, Gij weet het alles.

Gij zet uwe hand op mijn.

Waor zoude ik henengaon veur Uwen Geest en waor zoude ik henenvlieden veur Uw aongezicht?

Deurgrond mijn, o God!, en ken mijn hart, beproef mijn en ken mijn gedachten;

en zie of bij mijn een schaodelijke weg zij en leid mijn op de eeuwige weg.’

Die booze Noord-Wester daar buiten hield even op met waaien: was dat om te luisteren?

‘Aomen,’ fluisterde Tao, ‘aomen.’ En zijn onrustige handen smeekten om uitredding...

Want die wreed-sterke wind duwde met zoo'n geweld tegen het huis, of hij het in éen ruk omver wou halen.

Maar in de kamer bleef het zonderbare, dat in een stilte binnengekomen was.

En Tijne moest telkens haar adem inhouden. ‘'t Vreumde nóu, dat heilige, was dat de Heere God...?’

Ze gluurde naar Bappe.

Bappe's dikke haar hing glanzend-wit bij zijn voorhoofd beneer en dekte zijn rimpels toe. Zijn ruige zilverachtige wenkbrauwen deden meer dan ooit aan franjes van ijs denken, in zijn oogen stonden, vanwege het Woord God's, velerlei vertroostingen. Bappe zag er uit of hij in de kerk zat. Hij brak zijn brood, hij nam traag in gedachten, zijn kom met koffie op, alles wat hij deed leek een heilige beteekenis te hebben.

Precies zooals bij Tao.

Tao at langzaam. Zijn gezicht scheen magerder en witter, het was duidelijk te zien: hij herinnerde zich al de smarten die hij verduurd had in zijn leven, de plooien bij zijn mond brachten dat uit, elke smart keerde terug naar zijn eigen plooi, en maakte die dieper. Maar Tao's oogen waren aan het bidden.

En geen woord werd er gezegd onderwijl, doch het was of een ander, iemand van groot gezag, zoo dadelijk zou beginnen te praten.

Toen opeens, ging er een vreemde gedachte door Tijne heen: ‘Net of ze an de Bediening zatte, an 't Heilige Aovendmaol.’

En zooals tóen dat eindje kaars huiverde...

Een stem in Tijne zei: ‘'t Laoste aovendmaol.’

Haar gezicht bestierf er van. ‘Heere Jezus - Heere Jezus, 't láóste...?’

Antwoord bleef uit.

En koud als ze toen toch werd!, en beven dat ze moest!, net of ze koorts kreeg.

‘Gaon ik nou ziek worde?’, dacht ze.

En ze wou zichzelf nog opbeuren: ‘Maad, 't is deurdat je zoo bang binne veur die waoterwind.’

Van Bappe zag ze toen nog, dat hij knikte, dat zijn mond bewoog...

Tegen wie heeft hij het toen toch gehad?

Tao keek niet op.

En daar buiten, wat een woede!, was het Eiland daar tegen bestand?, de wind werd storm.

Er viel kalk-gruis uit de schoorsteen, en toen een zwart-gerookte steen - die steen kwam binnen als een vooruit gestuurde bode - er roffelden pannen langs de buitenwanden. Eén pan tikte een gat in het raamglas, de wind floot er doorheen, het gordijn trilde en golfde als een zeil.

Bappe keek op of hij aangeraakt werd. ‘Jao, mekeindere... jao-jao.’

Wat mompelde Tao toen toch?, zijn lippen gingen maar even van-een: ‘Heugt 't jou dat 't zoo... zóó...’

Bappe was beter te verstaan. ‘De stienen huize hebbe 't meeste gevaor, ik weut 't toch, ik ken 't toch weute?, in 't jaor zeuventig, in drie en zeuventig...’ Hij ging er niet op door. Zijn stijf-ineen gevouwen vingers zeien: ‘Waorom doen je dat?, waorveur praot je zoo...?’

En alles in huis zuchtte.

Tao's antwoord ook.

Tijne keek gedurig naar hen: het was niet noodig om ergens naar te vragen, ze las hun gedachten van hun oogen af.

‘In God's hoede zijn wij wel 'eborge,’ haalde Bappe toen nog aan. En hij knikte nadrukkelijk: ‘Jao-jao, en dat in alle gevaore en noode, onthou 't goed, mekeindere, ook in de dood me-keindere, óók in de dóód.’

Maar toen hij naar Tijne keek werden zijn bloederige oogen nat.

Wist Bappe toen al meer dan de anderen...?

Aarzelend stonden ze op, na het danken, en liepen zoo maar wat rond. ‘Nìks kon er 'edaon worde.’

Tijne sloop door het bevende huis of het hun eigen huis niet was. Ze ging weifelend de krakende keuken in. ‘Wat most ze?, wat wou ze ook?, jao, ze had nog wat in haor hoofd 'ehad, dat was ze kwijt 'eraokt.’

Ze klom, of ze wat zocht, de ladder op, naar de zolder, maar haar voeten bleven op de sporten: de zolder was zoo zwart als pek. En de pannen spartelden daar in de hoogte als visschen in een bun. Zwaar ademde het hout.

Tijne drukte haar gezicht tegen de vloer aan.

Het was of ze onder haar voorhoofd de voetstappen voelde van Bappe en Tao, en ook nog van Memme.

Ze wou bidden. ‘Och Heere, Heere, help...’

Meteen sprong de wind bulderend het portaal in, en vloog de ladder op. Het huis schokte, de voordeur sloeg toe: Bappe ging naar buiten, om uit te kijken.

Tijne luisterde naar zijn strompelende stap.

Toen, in een stilte, tusschen twee windvlagen in, kwam de tik van de klok naar haar toe, de klok hing op de zolder, heel in de hanebalken.

Onzeker klonk dat tikken daar, net of de klok pruttelde: ‘Wat moet ik hier?, wat moet ik hier?’

‘Je hange daor,’ dacht Tijne, ‘om niet om te komme in 't waoter.’

Rillend betastte ze de kachel, die kachel was zoo koud als ijs.

Dat koue sprak Tijne aan: ‘Wat 'eschiedt mijn, dat er gien viertje in mijn te branden staot?, waorveur dié raorigheid?, in 't hartje van de winter, en gien vier...’

‘Morgen,’ beloofde Tijne, ‘den zel 'k je opstoke, man, dat je vier-rood ziene...’

Beneden door de kamer, liep Tao op zijn klompen. Die klompen vertelden van Tao dat hij onrustig was en bang. Telkens hield hij zijn pas in bij het raam, een paar maal ging hij ook aan de buitendeur staan.

De wind sloeg gillend over hem heen naar binnen, en stompte de deuren toe, en morrelde aan de losse dingen.

Tao praatte binnensmonds.

Bappe bleef hem veel te lang uit naar zijn zin.

Oplaatst ging hij hem achterna.

‘Nee Tao!’, Tijne wou hem nog tegenhouën, ‘blijf bij mijn!’ In een ommezien was ze de ladder af.

Maar Tao liep al buiten.

Ze morde: ‘Wat déé' Bappe den ook zoo lang in sturm en ontij?’

De stilte van de holle kamer schoof nauwer om haar heen, de storm kwam op haar toe.

‘O Heere God - Heere God, kom ons te hulp,’ haar handen hief ze op. Ze wou nog veel meer zeggen, maar de woorden verdroogden in haar mond.

Er was zoo'n tumult daar buiten...

Een keer klotste er ook nog een haastige harde klompestap door de straat. ‘Hulp! hulp!’, riep die klompe-stap, ‘'t waoter!, 't waoter!’

Een donker geraas kwam uit de verte, stemmen spartelden daar in rond, menschen...

Tijne drukte haar handen op haar keel. ‘Heere God - Heere God!’

En wie lei haar toch die vraag voor? ‘Was de storm niet sterk genoeg om het heele Eiland op te nemen en ver weg te slingeren, zee in...?’

‘Jao, sterk zadder,’ steunde Tijne, ‘sterk zadder.’

De zee leek ook al-maar dichterbij te komen, de zee

wandelde over het Eiland heen. Ging er geen golfslag door de straat?

Tijne greep zich vast aan de tafel. ‘Heere Jezus,’ zuchtte ze, ‘Heere Jezus!’

En dadelijk er op wou ze zich nog vermannen: ‘'t Was toch wel meer hoog waoter 'eweust...?’ Haar angst slonk niet.

Een paar mannen kwamen de straat indraven: dat waren Tao en Bappe.

En het leek wel of de storm ze het huis insmeet.

‘'t Is zoo veer,’ hijgde Tao in het portaal.

En Bappe sloot met een overhaasting de deur, of hem een doodsvijand op de hielen zat: hij draaide de sleutel om in het slot, en stopte proppen papier in de kieren en reten.

De nieuwe kaars moest daar aan te pas komen, dat kleine eindje op de schoorsteen gaf geen licht genoeg meer.

De nacht naderde met gang.

En alles in huis scheen kouër te worden.

Zelfs Bappe's stem leek pukkeltjes van kou te hebben. ‘Heb je wel an de kaorse 'edocht?’, schrok hij, ‘bin die boven 'ekomme?, weut je 't vest?, je kenne niet weute hoe lang...’

Tao viel hem gauw in de rede. ‘Da-'s veur mekaor.’

Samen sleepten ze toen een kist met netten-loodjes voor de deur, een zwaar houtblok, afgedankte ballaststeenen...

Ze hijgden nog, van dat ze in huis gekomen waren, en ze hadden blauw-witte gezichten en natte beenen.

Tijne vroeg nergens naar: maar ze had geen blik van hen af, en ze zag alles wel.

Bappe stende van inspanning, hij luisterde meteen.

En Tao's kaken bewogen of hij op een pruim kauwde,

maar hij had geen pruim in zijn mond. ‘Wij hebbe 'edaon,’ kalmeerde hij toch nog, ‘wat er 'edaon kon worde, minsche, nou maor ofwachte...’

Hij liep de kamer in. ‘Niks vergete, veur zoo veer mijn bekend?’

De leegte antwoordde voor zichzelf.

En Tao keerde zich om naar Tijne. ‘Kom tutte, we moete naor bove, 't laot z'n eigen onklaor anzien.’

‘'t Orkaont!’, bromde Bappe.

‘Jao, jao,’ zei Tijne gedwee, ‘ik - ik bin klaor, ik...’

En ze kon haast de kamer niet uitkomen.

Wat haar dáár toch vasthield...!

Wind schreeuwde aan het kapotte venster, water lekte aan de palen van het huis. De stoelen en de bedsteeën murmureerden: ‘Laot je ons staon?’ De tafel vroeg: ‘Ken je mijn zoo maor an me lot overlaote?’ En het kabinet piepte en stende of het een levende ziel was.

Tijne zag met verlegen medelijden rond. ‘'t Zel nog wel gaon mit de sturm.’

En toen ze achter Tao aan, de ladder opging, zei de ladder bij elke tree: ‘Doch' je?, doch' je?’

Kribbig-verschrikt zette Tijne haar tanden op elkaar: ‘Och maad!’

Het licht in Tao's lantaarn ging ver voor ze uit, de hoogte in, en al wat dat licht aanraakte scheen op te schrikken: de klok werd er wakker van, de kachel ook, de leunstoel van Memme leek breeder te worden...

Maar toen Tao en Tijne over de zolder liepen, rende de storm ze brieschend tegemoet, uit de gaten opzij van het dak: kort te voren waren daar nog pannen geweest.

‘Heere God,’ zuchtte Tao.

Nog nooit had Tijne hem dat zóó hooren zeggen.

‘Tao!’, schreeuwde hij dadelijk er op naar omlaag,

‘Tao!’ En zoo oud als hij was: hij leek opeens weer een kleine bange jongen.

‘Jao-jao,’ grommelde Bappe beneden, hij stommelde door de kamer en sloot de deur.

Die deur urmde bij het dichtgaan: ‘O Tijne-maai - Tijne-maai!’

Vaster drukte ze zich tegen Memme's leunstoel aan. ‘Och wat, die deur... hij knarpt allien maor! Daos bin jij! Waonzinnig!’

En alles lamenteerde ineens die deur na, de pannen, het vensterglas, de storm: ‘O Tijne-maai - Tijne-maai!’

Meteen kwam Bappe er aan. Hij droeg een kaars op een flesch, het vlammetje wees zijn diepe rimpels aan, zijn groot-getrokken oogen en binnenwaarts geknepen mond. ‘Miende je dat ik niet zou komme?, dat je zoo te keer gonge...’

En Tao wees verslagen naar de gaten in het dak. ‘Zien nou toch er 's an: hoe kenne we hier te gaor die winternècht deurbrenge...?’

Gelijkertijd was het of er een wagen met zeven paarden over het dak reed, de pannen rinkelden en scheurden, de wind blies Bappe's kaars uit.

‘Heere God,’ zuchtte Tao weer.

Maar Bappe commandeerde of hij boos op hem werd: ‘Hier je lèntaorn!’ Hij greep hem meteen al beet, en nam haastig het kapotte dak in oogenschouw. ‘Dat ken den toch verholpe worde?, er is 'n haomer bij de werke, er bin draodnaogels, stikke plank, 'n oud fokkie...’

Tao bleef er moedeloos onder. ‘As 't zoo deurstormt, zitte we binne 't uur toch onder de bloote hemel.’ Zijn stem brokkelde telkens af: hij leek te huilen, maar zijn gezicht bleef toch strak en droog.

Bappe vermaande: ‘De hand an de ploeg slaon, mejongen, kom hier!’

In een oogwenk had hij alles bij elkaar: spijkers, planken, einden zeil, en resoluut gaf hij zijn aanwijzingen, zelf hielp hij ook mee, af en toe. Soms lichtte hij enkel maar bij, en dan leek zijn arm, bij het langdurige ophouën van de lantaarn, geen moeheid te kennen.

‘Zou de Heere God z'n arm ondersteune?’, vroeg Tijne zich af, ‘of Aäron meschien?, net as bij Mozes op de berg?’

En daar kwam die wagen met de zeven paarden weer aan: de wielen wentelden knarsend, de hoeven roffelden.

Dat hield geen seconde meer op.

Het geluid van Tao's hamerslagen verzwakte, Bappe praatte toch luid, het was niet meer te verstaan.

Geen oogenblik liet Tijne Memme's stoel meer los.

Ze ging er in zitten, en boog haar armen om de zijleuningen heen. Haar borst beefde. ‘Heere, Heere, hoor mijn toch... Je binne toch niet veer van 'n iegelijk die je anroept, Heere...? Hoor mijn toch! Laot de sturm bedaore, Heere, stier 't waoter nao' de zee terug... Zeg teuge de wind dat hij weggaot... Ons heule huisie gaot er an, Heere God, ons heule huisie... Je hebbe maor ién wenkie te geve, lieve Heer, en 't zel stil worde... Och Heere, om Uws naoms wil - om Uws náoms wil, hóór mijn, aomen, aomen.’

Ze wachtte op verhooring.

En de storm nam eerder toe dan af.

Tijne wreef haar gezicht zoo ruw tegen de stoelrug aan, dat het er zeer van deed. ‘'t Leit míjn zoo zwaor bij, Mempie, aokelig zwaor... O God - Mempie, nou is 't meschien toch maor beterder, dat jij weg'egaon binne, je zoue zoo'n pijn op je borst 'ekrege hebbe hier, Mempie, je zoue zoo 'ehoest hebbe.’

Ze meende het, en het kneep haar keel haast toe.

Oorverdoovend daverde de storm.

De storm hitste het water op. Woedend rammeide het water tegen de palen van het huis, razend klom het bij de wanden op, driftig sprong het door het venster de kamer in.

‘Nou zel de taofel al wel onderstaon,’ vreesde Tijne. Ze klappertandde, maar ze had er geen erg in.

Opeens dacht ze aan de kat. ‘Heere mien gut, wáor was dié 'ebleve?’ Ze zag zijn goeie dikke kop, zijn vriendelijke gele oogen. Hij miauwde hartverscheurend, hij stond al met zijn pooten in het water. ‘Gut-o-gut, dat ze zíjn vergete konne....’

Schielijk liep ze naar Bappe en Tao toe, en ze kon hen haast niet beschreeuwen. ‘De kat is niet mee 'ekomme, ònze kàt! Nou zel hij verdrinke, Tao!, we moete him ophaole...’

Tao lei ballast op het luik. ‘Dàt ken niet meer.’

En als een echo zei Bappe ook: ‘Dàt ken niet meer.’

Tijne kneep haar handen ineen, ze stelde geen vragen.

‘En me ansichtkaoretjes,’ schoot haar toen weer berouwvol te binnen, ‘die heb ik ook vergete... nog 't slumste om die zeuve van Aorie.’

Ze keek om.

Het was of de stoel van Memme haar terugriep.

‘Jao,’ zei ze gedwee.

En ze omarmde, bij het zitten gaan, die oue wormstekige leunstoel. ‘Mempie, Mempie!’

Bappe ging nog 's rond met de lantaarn, gaten waren er niet meer in het dak, wel scheuren.

Tao stond voor het kleine pui-raam.

En wat hij daar toch zag?

‘God,’ klaagde hij luid-op, ‘God-o-God.’

Het was Tijne of ze bij haar lokken opgetrokken werd.

Ze kwam toch niet overeind, om te zien wat er was - ze hoorde al meer dan genoeg - aanhoudend bracht ze zich troostrijke teksten te binnen: ‘Roep Mij an in de dag der benauwdheid: Ik zal er u uithelpe, en gij zult Mij eeren... Werpt al uw bekommernis op Hem, want Hij zorgt voor u...’

Het was of Tijne wegschuilen wou in een tekst, en de teksten wilden haar niet binnenlaten, ze sloten zich voor haar toe, dichte deuren werden die teksten.

Ze klopte aan.

Geen deur ging open.

‘Waor - waorom nou?’, stamelde ze, ‘Heere...? Waorveur? Wil je Tijne-van-Hilletje niet meer kenne? Wat heb ik 'edaon? Heb ik 'ezondigd, Heere? Ik - ik weut 't niet, ik weut nergens van of, Heere...? Hoe - hoe ken mijn dat ontgaon weuze? Ik - ik vraog om vergeving, Heere-God, ik vraog nederig om vergeving, in Jezus' naom, genaode Heere, genaode...’

Bappe haalde dekens van de bedden - zijn handen kermden.

Tao liep af en aan, zelfs de plooien van zijn goed waren bang-neerslachtig.

Tijne merkte het allemaal wel.

Maar haar oogen lieten God niet los: ‘De moordenaor an 't kruis heb je genaode verleend, die heb je nog in 't parredijs 'ehaold. Blinden heb je de ooge 'egeve, stommen de spraok... Elk-ien die geloofde, heb je 'eholpe. Ik geloof toch ook?, jao vest, jao zekerlijk, Heere, zien mijn an, hoor mijn... Je binne zoo goedertieren, je binne zoo mèchtig. Heb je de aorde niet 'emaokt en al wat in dezelve is?, gien ding is je onmeugelijk, hoor mijn an, hoor mijn, om Uws naoms wille...’

Weer wachtte ze.

En de storm wierp zich, met vernieuwde woede op

het huis, en het opgezweepte water beukte de wanden...

Er viel een leegte over Tijne's gebed heen.

Tao zette de lantaarn op de oue kleerenkist, en schoof een paar stoelen bij: ‘Kom hier!’, zei hij hondsch tegen Tijne.

Maar hij was niet wezenlijk hondsch, hij was stuursch van angst.

Tijne wou naar hem toegaan.

En die stoel van Memme hield haar vast. ‘Blijf hier,’ zei die stoel, ‘hier blijven.’

Toen soebatte Tijne verschrikt: ‘Laot mijn nou hier, Tao, laot mijn nou hier...’

Maar Tao wou dat niet toestaan. ‘Nee, 't is beterder dat we bij mekaor... kom hier! Ik zeg je...’

Bappe kwam tusschenbeide. ‘Toe nou maor!, laot haor nou maor!’ Hij bracht Tijne een deken, en stopte haar in, ook zette hij een stoof onder haar voeten. En toen voor het eerst, sinds haar prille kinderjaren, gaf Bappe haar een zoen. ‘Kéind.’

Meer zei hij niet. Maar het hield heel wat in, dat eene woord, het hield in: ‘Nog nooit bin we in zoo'n groot gevaor 'eweust.’

Gauw keerde hij zich weer af en ging bij Tao zitten.

Zacht praten konden ze niet.

‘Ze zelle 't bij Aogie en Hein ook hard te verantwoorde hebbe,’ zei Tao. En hij moest het wel twee keer herhalen, eer Bappe het verstond.

En Bappe schreeuwde aan Tao's oor: ‘Heb je nog wat van Lobbetje 'emorke? Nee?, ik ook niet...’ Even hield hij zijn mond.

‘Van alles,’ riep hij toen weer, ‘ken je krijge uit die hoek.’

‘Zelfs - zelfs dijkbreuk,’ jammerde Tao, ‘dáor is niks teuge bestand, nìks.’

En ze grepen zich vast van schrik.

De storm rukte niet meer aan de pannen alleen, hij rukte aan het heele dak, en het dak bewoog: de gebinten werden los gewerkt, de balken beefden, er kwamen scheuren in de planken.

Het donderde van wind.

Het Eiland kraakte.

Tijne zat diep voorovergebogen: haar voorhoofd raakte haast haar knieën aan, nochtans had ze haar handen stijf voor haar oogen gedrukt. ‘Mempie, Mempie!, waorveur is de Heere God kwaod op mijn?, Hij wil mijn niet hoore! Mem!, Mem!, wat heb ik 'edaon? Wat ken ik 'edaon hebbe, Mem, dat God mijn niet verstaon wil...?’

Rauw klonken de stemmen van Bappe en Tao daar doorheen, verward, ontzet.

Woest stoof de stormwind over de zolder.

Tijne sidderde er van, maar zij hield toch aan bij Mem: ‘Zeg mijn wat, openbaor 't mijn, praot 't ien of aor.’

En opeens met een zwakke verre stem, een stem uit het verleden, práátte Mem tegen haar: ‘Keind, mijn is veul veropenbaord... De Heere zel jou nooit begeve noch verlaote, hou je daor an vest...’

Tijne's handen gleden van haar oogen af, ze richtte zich wat op. ‘Dat was 'n antwoord 'eweust.’

In hetzelfde oogenblik begon de storm het huis af te breken: wel veertig-vijftig pannen tegelijk werden naar omlaag gekeild, stukken steen roffelden over de zolder, dat was de gesloopte schoorsteen. Het huis kraakte en dreunde of er timmerlui in doende waren: een plank werd uit de voorpui gelicht, vensterglas rinkelde, een los-gescheurde balk verbrijzelde de klok.

Verwilderd stond Bappe het aan te zien. Het was

haast niet te gelooven: hij had zich vastgegrepen aan Tao. ‘Me-jonge, me-jonge,’ weeklaagde hij, ‘maot!’ Het was al wat hij zei.

En het zei zooveel.

Tao knikte enkel maar.

Grauw-wit was hij in zijn gezicht, een streep bloed liep bij zijn kin beneer: een puntige steen uit de schoorsteen had zijn wang getroffen. Even maar had hij die gekwetste koon aangeraakt en zonder besef naar de bloedvlek op zijn vuist gekeken. Wie lette er in die nijpende nood op zoo'n kleinigheid?

Van alle kanten stoof de storm op hen toe, het licht in de lantaarn flakkerde of het uit wou gaan. Pijnigend kwam de winterkou binnen.

Tijne keek rond, ze zag enkel maar gaten.

Zoo stil of ze flauw viel, gleed ze van haar stoel af en zakte op haar knieën: haar bestorven gezicht was een schreeuw om hulp, haar sprakelooze mond een gebed.

Tao boog zich over haar heen, hij zoende haar boven op haar muts, in haar hals. ‘We - we moete anhoue in 't gebed, me-keind.’

Ze knikte heftig. ‘Tao, 'k doen niet aors.’

Haar oogen gingen er niet bij open, ze wou al die gaten niet zien om haar heen, ze kon er niet naar kijken.

Die gaten hoonden: ‘Zóó verhoort de Heere God juilie gebed.’

‘As we maor geloovig bidde,’ verzekerde Tao, net of hij ook verstaan had wat die gaten zeien, ‘as we maor gelóóvig bidde.’

En Tijne boog onderworpen haar hoofd. ‘Jao.’

‘Krak-krak,’ zei het huis meteen.

Heel in de verte leek Bappe te praten. ‘Ze is dáor nog 't veiligste, laote wij raod schafte.’

Ze spraken met elkaar: het werd, bij dat water-en-wind-tumult, een tegen elkaar inschreeuwen.

Oplaatst ging Bappe zelf aan het timmeren.

Maar de storm dreef er de spot mee.

En Tao's tranen dropen op de spijkers die hij aanreikte: ‘Ouwe man, geef 't maor op. Makker, je ziene toch - kijk nao' buite...’

Tijne luisterde niet meer.

Ze schreeuwde tot God. ‘Heere!, Heere!, kom ons ter hulp!, hou je niet as doof!, o Heere-Heere, de jongeren heb je ook uit'ered op 't meer van Genesereth!, red ons nou ook!, op dat barre waoter bin je nao' ze toe 'ekomme, kom ook nao' ons toe!, kom nao' 't Eiland, kom nao' 't huis van Kleine-Keesie-Kaors! Wij zelle niet schreeuwe van bangheid... wíj zelle niet schreeuwe: 'n spooksel...! Wij zelle zegge: weus 'edankt en 'epreze, Heere Jezus, waorlijk Gij zijt God's zoon. O kom nou Heere, blijf niet langer weg, 't gaot er op of er onder mit ons! Je ziene ommers in wat veur gevaor of we binne? O God, Heere God, gebied de wind nou toch dat hij legge gaot, hou 't waoter nou teuge! De moskies1) op de straot laot je niet dood gaon zonder je veurkennis... zelf heb je 'ezeid: hoeveul te meer gaot gij deuze moskies te bove. Oh, laot ons niet vergaon!, laote we zoo niet omkomme! Bappe is al zoo bejaord, Heere Jezus, laot Bappe nou sterven op z'n bed. Tao het al zooveul verdrietelijkheid 'ehad, Heere God, Heere God, doen zijn dut niet an! En ik - ik bin nog zoo jonk van jaore, Heere Jezus... en ik bin al 'n halve wees, mijn Memme heb je al weg 'ehaold, haol niet alles van...’ De woorden bezweken op haar lippen.

Een ijzingwekkend geraas brak er los in de verte.

Het was of de wereld in puin viel.

Binnen zijn wankelende kaden schreeuwde het Eiland.

Daar naderde de Heere God.

Angsten huilden in de zee, de aarde kreunde.

Onder God's voetstappen werden de kantelende huizen puinhoopen, de schuiten ineengetrapte wrakken.

God geeselde het volk in de stormvlagen... Hij brak het Eiland af.

Met Zijn machtige handen greep hij de huizen te gader, en vermengde de steenen van het eene huis met de steenen van het andere huis. Losgeraakte houten stulpen dreven als zinkende schepen voorbij.

Lichten werden opgeheven in de nacht, en heen en weer bewogen, die zwaaiende lichten riepen om hulp, noodseinen waren dat.

Het eene dak riep het andere dak aan om redding, met een enkele schommelende lantaarn.

Als zwarte heuveltjes staken de daken links en rechts boven het water uit, gejammer klonk er van op: de menschen, die niet hooger konden klimmen om de dood te ontwijken, dié jammerden zoo.

Binnen in de huizen was ook geschrei, dat deden de menschen die al worstelden met de dood.

Was het Lobbetje niet, die daar gilde?, en Mao - schreeuwde Mao zóó? Was dat niet het krijschende hulp-geroep van raore-Lijsie?

Tijne stond een oogenblik aan dat groot-open gebroken gat, waar te voren het pui-venster was.

Toen heeft ze met eigen oogen dat verschrikkelijke gezien.

Ze zei: ‘Heere Jezus?’

Het kan ook wezen dat ze het gilde. ‘Heere Jezus?, Heere Jezus...?’

En het was de liefderijke Heiland niet die daar aankwam: het was de toornende wrekende God-van-het-Oue-Verbond.

‘Wie het er 'ezondigd, Heere God?’, vroeg een sidderende stem, ‘wij of onze keindere?’

Bappe strekte zijn handen uit: ‘Binne we niet jouw schepsels, Heere God?’

Een hard geluid klonk er overheen.

Die stem riep God aan. ‘As er kwaod 'edaon is, moete dan de schuldelooze er veur lijen?, grijsaors en keindere? Heere God - Heere God, jij weute toch wat maoksel dat we binne?’

Het leek onmogelijk en het was toch waar: Kleine-Keesie-Kaors zei dat...

Grimmig en oppermachtig keek God hem aan in de storm.

En schalde er toen geen bazuin door de sterke wind heen? ‘God is meerder dan een mensch... Waarom hebt gij tegen Hem getwist? Want Hij antwoordt niet van alle zijne daden.’

Of was die bazuin binnen in Tao's eigen hart?

Hij wankelde en week uit. ‘Och Heere, vergeef mijn.’

Steigerend sprong het dienstvaardige water door het weg-brokkelend pui-gat heen, de storm knalde...

‘Vergeef mijn,’ herhaalde Tao.

En God was er niet meer.

Maar er vereenigden zich woeste zeeën om dat kleine groen-houten huis...

Wat dreigde er toch?

Het was of Tijne bij haar rokken achteruit getrokken werd. De stoel van Memme beduidde haar: ‘Bij mijn blijven.’

Gedwee keerde ze er naar terug, ze ging er in zitten

of ze niet anders kon, met wezenlooze oogen bleef ze toezien.

Daar stonden Bappe en Tao, vlak bij dat ijsbarelijke gat in de wand. Hun buizen fladderden, hun hoeden waren weg. Het water, dat schuimend naar binnen hotste, greep naar hun klompen.

‘Kom hier, juilie!’, riep Tijne.

Maar ze kwamen niet: halsstarrig bleven ze naar buiten kijken, óók of ze niet anders konden. En alle drie luisterden ze.

Vreemde geluiden kwamen er voor in de storm: langgerekt gefluit, bekkenslag en geschal...

Tijne heeft toen nog gedacht: ‘Zou dut de Jungstedag weuze, de Oordeelsdag?’

Maar dat vermoeden naderde Tijne niet in een angst. Het bleef haar slechts een oogenblik als een doezelige mogelijkheid voor oogen staan, en trok zich dan weer terug.

Haar gedachten werden ook al-maar zeldzamer.

Een keer viel haar nog in: ‘Alle dinge hebbe vedaog teuge mijn 'epraot, alle dinge...’ De verschrikking die van dat noodweer uitging en de kwellingen van de nijpende winterkou, drongen dat weer opzij...

- Na middernacht kwam Mempie bij haar, en er was geen ouderdom meer in haar gezicht, en geen pijn, dicht bij Tijne's oor zei ze: ‘De Heere zel jou nooit begeve noch verlaote...’

Tijne wou vragen: ‘Hoe bin je hier 'ekomme Mempie?, kom je nou heulegaor uit de hemel vedaon veur ons?’ Maar haar tong was zoo stijf en zoo zwaar, haar tong leek wel van steen: ze kon niet meer praten.

Mempie ging ook naar Tao en Bappe toe, haar voeten bewogen niet, haar voeten raakten de vloer niet aan. En het was of een glimlach haar heele wezen omvatte, een

glans lag als een zilveren doek over haar hoofd uitgespreid.

En Bappe en Tao stonden zoo onbewegelijk naar haar te luisteren of ze de storm niet meer hoorden.

Maar Tijne's oogen riepen haar terug.

En Mempie kwam schielijk: een glimlach ging ver voor haar uit, een glimlach boog zich over haar heen. Ze hield haar handen zegenend uitgebreid boven Tijne's hoofd: ‘De Heere zal u bewaoren van alle kwaod, uwe ziel zal hij bewaoren. De Heere zal uwen uitgang en uwen ingang bewaoren van nu aon, tot in eeuwigheid.’

Toen wou Tijne iets doen dat zeker niet mocht: ze wou Mempie aanraken. Maar haar pijnlijk-zware hand betastte slechts een schaduw, en Mempie verdween of ze in de vloer verzonk, onnaspeurbaar.

‘Mempie,’ probeerde ze te zeggen, doch er was geen geluid in haar stem.

‘Tao!’, wou ze nog roepen, ‘Bappe!’

Maar ook dat kon ze niet meer: haar mond was op slot gedaan.

En trok er toen een mist over de zolder?

Hoe kon het anders dat ze alleen maar bij-tijden Tao en Bappe onderscheien kon?

De lantaarn brandde toch, en het grauwe in de nacht, dat was immers de ochtend?

Ze bewoog onbeholpen haar handen, haar beenen.

De kou martelde....

Soms leek het of er met een scherp voorwerp een streep getrokken werd om haar enkels en polsen, of haar huid afgestroopt werd. Tot in haar hart en haar oogen versteef Tijne die nacht van kou.

‘Aogie,’ klaagde het in haar hoofd.

‘Aorie,’ huilde haar hart, ‘Aórie.’

Daarmee nam ze afscheid.

Stuipachtige trillingen schoten door haar bezwijkend lijf... Ze zag de dood.

De nieuwe zee - de zee die in de nacht ontstaan was - kreeg draaiende kuilen: een hoos tuimelde door de lucht.

De nacht verbleekte.

Heeft Bappe toen die wervelwind gezien?, of duchtte hij een ander gevaar?

Hij wendde zich om naar Tijne.

Wat heeft hij toch willen zeggen?

Tao leek plotseling langer te worden, hij wees naar buiten...

Opeens scheurde een schrikbarelijke kracht de puiwand van het huis af, kermend stortte de wand voorover... En wat er toen - zwart en vervaarlijk en snel als een bliksem - naar binnen vloog, was dat water en wind? Kon het een golf wezen, dat wentelende klauwende ding?, een stortzee...?

Tao en Bappe weken er voor terug. Maar zij werden achterhaald en aangegrepen en overmand en meegesleurd het huis uit, het woedende water in.

Geen minuut heeft het geduurd.

Bappe's mond sperde, geluid gaf hij niet, hij trachtte zich vast te grijpen aan een pakkist, een plank - het was tevergeefs.

Tao keek nog achterom naar Tijne, hij beproefde zich ook tegen te houden, zijn lichaam kronkelde, zijn voeten weerstreefden - het was vruchteloos.

In het schuimende razende water schreeuwden ze met zwakke schorre stemmen om hulp.

Zweepslagen striemden over hun oogen heen, het verbolgen water sloeg ze blind.

Toen probeerden ze nog te zwemmen.

En het grissende draaiende ding dat in het binnenst van een stormvlaag danste, duwde ze onder.

Een armzalig geluid kwam over Tijne's lippen, haar hersens schenen uit-een te springen, met starende oogen keek ze rond.

En de gebroken balken en de verminkte planken leken zich nieuwsgierig naar haar toe te buigen, en de krankzinnige leegte beschouwde haar opmerkzaam.

Ze kwam moeizaam overeind, en viel machteloos voorover. Haar polsen schaafden open aan steenmoppen en glas. Ze scharrelde langzaam op de been, er sijpelde bloed uit haar eene mondhoek.

Weer maakte ze dat kleine zielige geluidje.

Een vale dageraad schoof over het water, vier handen staken er uit op.

Oh, die smeekende handen...

Maar hoe zou de zee aan meelij komen?

Het wreede water knuppelde die handen omlaag, het water beukte er op, tot er niets meer boven kwam.

Tijne praatte...

Maar dat was geen menschelijke taal.

Ze keek van het leege water naar de plek waar Bappe en Tao gestaan hadden, pas nog - pàs nòg...

En ze wou er heen, maar ze kon niet, haar beenen weigerden het.

Toen liet ze zich neer op de vloer en kroop er naar toe. In ijzingwekkende verbazing betastte ze de plek waar Bappe en Tao gewaakt hadden, die gansche nacht.

Haar handen moesten haar vertellen dat ze weg waren en toen ze haar dat naar waarheid overbrachten, geloofde zij ze nog niet: verdwaasd speurde haar blik in het rond.

Met haar verlamde tong wou ze Bappe en Tao bij hun

naam noemen: haar lippen gingen open en dicht, er kwam zelfs geen kreun...

Versuft bleef ze op haar handen en knieën leunen, haar pony hing sluik voor haar oogen en haar oogen leken gestorven. Er kwam geen beweging in haar.

De daverende woede ging uit de storm vandaan, maar het vernielende water kreeg vrij spel.

Onverhoeds pakte het Tijne's handen beet - het was of een vlijmscherp mes al haar vingers tegelijk afsneed - met een armzalig gebaar van verweer poogde ze toen het water van zich af te slaan.

Maar dat ging niet, het drong zich aan haar op: niet woedend meer, maar tartend...

‘Gaon weg,’ wou ze zeggen.

Er kwam enkel een knars uit haar keel.

Toen, traag, stumperig als een doodelijk-mishandeld beest, kroop ze op handen en voeten, over de dakscherven, naar de stoel van Mem terug, dat deed ze instinctief, verstand had ze niet meer.

Moeizaam heesch ze zich op aan de piepende stoelleuningen, en stram als een oud vrouwtje ging ze weer zitten. Tot driemaal toe probeerden haar voeten op de stoof te komen, de vierde maal gelukte het ze.

Tijne-zelf ontging dat.

Met strakke oogen keek ze op haar gezwollen blauwe handen neer: ze zag ze toch niet, niemendal zag ze.

Tijne-van-Hilletje leek een blinde, zooals ze daar zat.

De zee wandelde over de zolder, het water achtervolgde haar, ze merkte het niet.

Een deken dreef naar buiten, een zuidwester van Tao, Bappe's oue hoed, en ook de gebarsten wijzerplaat van de klok, ze had er geen erg in.

De zee klotste tegen de kleerenkist en kroop met een

grom onder Memme's leunstoel door, de deining trok aan de stoof.

Tijne's oogen bleven er wezenloos bij.

Er lagen een paar glazige korrels op haar wangen, dat waren bevroren tranen - tranen uit de tijd toen Bappe en Tao nog leefden - nu wist ze van geen verdriet meer af. Als bewusteloos zat ze in al dat levende rond-om.

Het oliegoed van Bappe en Tao schommelde wild heen en weer aan de spijkers, donker-geheimzinnig wiegelden de netten van de ansjovis- en haringbeugen, onder de geknakte balken, en die oue fok van Bappe klepperde of hij op een schuit stond in volle zee.

Gehavend zwalkte een bouwedoos rond op het binnendringende water, de koffiepot stevende uit een vergeten hoek naar de leege ruimten buiten, en daar gingen ook de boodschappen van Fokkie, het pak kaarsen, een bos of wat hout, de flesch met bak-olie...

Alles bewoog, in alles was leven, alleen in Tijne niet. Haar lippen werden blauw, haar koonen ook, uit niets bleek dat ze nog ademde. Ze zat stram in dezelfde houding of ze al dood was.

En ze had toch nog een vreemde gewaarwording.

Het was of ze uit zichzelf los gemaakt werd en Tao en Bappe achterna ging, het water in. Ze kampte met nijdige golven, telkens stikte ze bijna, hijgend stak ze haar smeekende handen omhoog, en de golven stieten haar omlaag, en ze stierf...

- Er kwam een grauwe duistere dag aan over de zee. Het lantaarnvlammetje kreeg er een verwaakt voorkomen van, maar overbodig was het nog niet.

De storm verzwakte gaandeweg en het water scheen moete worden. Ontredderd keek het Eiland naar God op.

Er bewoog een bleeke kleine vonk op de woelige

donkere zee, die vonk danste op en neer, en beschreef een boog, ze vroeg aan de menschen: ‘Leef jullie nog?’ Er zat een stuk duisternis vast aan die vonk.

Tijne heeft dat niet meer gezien.

Die vonk werd een lantaarnlicht, dat brok duisternis een boot. Roeiriemen klotsten door het water, een vlet naderde... Er klonk onderdrukt gepraat uit op, bangvermoeden beefde in die gedempte stemmen, vrees...

‘Keesie Kaors!’, werd er al van verre geroepen, ‘bin je daor nog?’

Uit het open gebroken huis antwoordde geen enkel geluid.

En opnieuw en van dichterbij riepen de mannen: ‘Keesie Kaors, bin je daor?, oue Ellebert?, Tijne...?’ Hun stemmen rilden in die holle vroegte...

Het was of ze de dood aanriepen: ‘Tijne?, Ellebert?, Keesie?’

Opnieuw antwoordde dat vreeselijke zwijgen...

De hotsende boot lei aan, voor het open dak, en de mannen keken naar binnen: Hein-van-Aogie was er bij, en Muus-uit-het-groentewinkeltje en lange-Aont haar man: Kaoko-van-Hinderik...

Hun bange oogen zochten de zolder af, en bleven stil op Tijne.

‘Groote God,’ zeien ze ontdaan, ‘groote God.’

Meer niet, die eerste oogenblikken.

Toen riep Hein, Tijne weer aan: ‘Tutte...? Maosie?’

Maar ze antwoordde met geen enkel woord.

Of ze in steen veranderd was, zoo levenloos zat ze in die oue leunstoel, geen spier in haar blauw-wit gezicht trilde, haar glazige oogen knipperden niet.

Hein waadde met lange passen door het water naar haar toe. ‘Jezus - keind? Heere God - Tijne...? Tíjne!! Waor...?, wat... wat is hier 'ebeurd?’

Hij had het evengoed aan de netten kunnen vragen.

Tijne's oogen verroerden zich niet, niets aan haar verroerde.

De beide andere mannen kwamen ook.

Kaoko-van-Hinderik nam zijn muts af: ‘Ze is al 'esturreve manne, ze is al 'esturreve. Laote we hopen dat God de Heere haor ziel in genaode an'enome het, aomen.’

En Muus stotterde van deernis: ‘Heere Christus, wat - wat 'n bezoeking! Hoe - hoe ken 'm dat nou toe'edraoge hebbe hier?’

Maar wie was in staat daar een antwoord op te verzinnen?

Hein schaamde er zich niet voor dat hij krijten moest. Hij streek langs Tijne's klein ijskoud gezicht, hij vatte haar ijzige handen aan. ‘Keind, wat moet jíj niet uit'estaon hebbe, wat moet jij deuze nècht...’ Dankbare verbazing onderbrak het.

Hij kneep in haar handen, en haar handen bewogen in de zijne. ‘Zien!’, hakkelde hij, ‘ze - ze leeft! De levensgeesten bin nog niet 'eweke... Genk nao' Aogie mit haor. Ze moet in de wermte, ze het wermte van noode...’

Muus schudde zijn hoofd er over. De rimpels in zijn goedaardig-leelijk gezicht werden dieper, die rimpels vertolkten zijn gedachten: ‘Ze het 't of'eleid manne, ze is de eeuwigheid binne 'egaon.’

Maar Kaoko hielp Hein al. Ze plaatsten Tijne omzichtig in de boot, sloegen zorgvuldig een paar dekens om haar heen en gingen weerzijds van haar zitten.

Berustend vatte Muus de roeiriemen aan.

En daar voeren ze weer door de verdronken wereld.

Onttakelde daknokken, ingetrapte zoldervensters en afgebrokkelde schoorsteentjes keken armzalig boven

het tam-golvende water uit. Een dunne nevel verborg de verte: zelfs de horizon leek verdronken...

‘Nou ziet 't er uit,’ mompelde Kaoko, ‘of er nooit gien starrelicht en gien zon meer weuze zel, manne, of alle dinge teniet 'edaon binne.’ Zijn rood sterk gezicht trilde.

Een houten huis dreef hen voorbij, als een gekantelde doos.

Wat was daar binnen in?

Leunde er geen verstard gezicht tegen dat eene venstertje aan?

En wat ging er toch om onder al die daken?

Niets anders waarde er rond over dat groote grauwe water dan dood en verderfenis.

En het was een donker wonder dat dàt plaats hebben kon: heel op het Kerkepad lagen de stuk-gesmeten schuiten.

De storm had ze uit de haven getild en over de dijk geslingerd vèr het verdronken weiland in. Als notedoppen, in tweeën gekraakt, gespleten, zwalkten er zoo een paar rond over dat ondergeloopen Kerkepad.

Kaoko kreunde morrend. Hij dacht aan zijn eigen schuitje. ‘Waor was dat nao' toe'ekeild?, waor tolde dat rond?’ Met tranende oogen keek hij naar omlaag.

Meeuwen lagen als dood gegeeseld op de tamme golven, hun verhavende koppen hingen gekneusd overzij, er kleefde bloed aan hun vlerken.

Er dreef ook een koebeest voorbij, en een deerlijk toegetakeld keeshondje.

Donker-plechtig als een kerkorgel galmde de wind in de verborgen verte. En wat maakte er toch zoo'n snikkend geluid in de deining?

Verstrooid-speurend blikten Muus en Kaoko rond.

Hein lette enkel op Tijne. Hij had zijn jekker ook

nog om haar heen gedaan, hij wreef warmte in haar handen. ‘Keind, hoor je mijn niet,’ vroeg hij dringend, ‘verstaon je mijn niet?, kèn je mijn, Tijne-maai? Je Tao en je Bappe...’

Er ging, keer op keer, een rilling over haar koonen.

‘Zien!, ze is niet 'esturreve,’ hield Hein vol, ‘ze is niét 'esturreve.’

Kaoko wendde zijn oogen af.

Muus zuchtte. ‘God mag mit haor weuze as ze weer tot - tot leve komt, tot kennis van de waorheid.’ In zijn hart verschrok hij daar zelf van. Toen roeide hij ook nog een verkeerde richting uit...

Kaoko was de eerste die daar erg in kreeg: ‘Maot - mèn - je binne mis: we moete veurbij dat bruine nokkie van - van Wouw-van-Aortje. Je moete gunterhien langs die rood stienen pint, da-'s de veurpuin van Geesie-van-jonge-Klaos...’

Onthutst hield Muus de riemen in. ‘Makker, 't huisie van Geesie-van-jonge-Klaos is er in 't g'eel niet meer.’

‘Wat... wat praot je nou...?’, foeterde Kaoko verschrikt. Hij rees half overeind. ‘Dat rooie...’

‘Is 'n stik schot,’ viel Hein er verstoord op in, ‘da-'s toch zeker gien stien dat egaole...?, da-'s - da-'s de weuning van Tetje-van-Krein-van-ouwe-Jaop.’

Verbouwereerd zoekend oogden ze toen alle drie in het rond.

Marken was zóó veranderd....

Ze wisten op hun eigen Eiland de weg niet meer.

‘Wa-'s datte nou?’, praatten ze door elkaar heen, ‘God zel ons bewaore! Wat overkomt òns nou?’

Maar middelerwijl zag Hein welke kant ze uit moesten. Mistroostig-verbaasd schudde hij zijn hoofd. ‘Binne we nou mit blindheid 'eslaoge? Hoe komme we zoo

zelzaom stom! Gien van alle hebbe we ons verstand er bij 'ehoue: je moete vezelf op de kerketoren anhoue, maot.’

‘Jao,’ zeien de andere twee beschaamd, ‘'t is waor.’

En zoo vonden ze dan de terugweg weer.

Oplaatst zagen ze ook allerlei goeie kenteekens.

‘Dat zinke pijpie staot op Teun-van-Aoie z'n weuning,’ duidde Kaoko uit, ‘en dat blauwe toppie gunterveer is 't huisie van Siebren-van-Roelefie-van-Job. En weer gunter... jáo, daor dat gelige... we binne terecht, manskoppe... Aogie staot an 't zolderraom.’

‘Naorstig roeie,’ gebood Hein, ‘vaordig...’

Muus roeide zich in zweet.

Toen ze aanleien liepen de druppels bij zijn kin beneer, hij moest eerst zijn gezicht 's afvegen.

Hein's huis was ook tot de nok toe ondergeloopen. Er dreef een uit-de-band-geraakt bijbeltje voor het dakvenstertje rond, en uit dat geschonden kleine venster boog een bleeke verbijsterde Aogie. ‘Wa-'s dat nou?, 't maosie allien?’

Maar toen zij Tijne in haar gezicht kon zien, hielden alle vragen op, ze vergat ook te jammeren, even bleef ze werkeloos toezien...

Hein droeg Tijne naar binnen, en Kaoko en Muus volgden met ontbloot hoofd: het leek al op een begrafenis, het rook daar al naar rouw-kleeren...

Maar toen ineens kwam de oue geestkracht weer terug in Aogie. Ze schoof een leunstoel bij en deed er een beddekussen in. ‘Zet maor neer hier,’ al-door had ze die korte diepe adem.

‘Haor Tao en Bappe,’ zei Hein gesmoord, ‘die waore er niet, die binne nergens te vinde, die worde vermist.’

Aogie's sterke lichaam schokte. Even keek ze om

naar het bed in de linker zolderhoek: daar lag Keesie goed en wel te slapen. Haar oogen liepen over van nat.

‘'n Wèrme stoof,’ beval ze heesch, ‘de brendewijns-flesch!’

De mannen liepen om het hardst: Aogie had daar op zolder van alles bij mekaar.

Muus haalde de stoof, Kaoko plaatste er Tijne's voeten op...

Hein bracht de flesch. ‘Veurzichtig nou, dat ze niet stikt, laot ik je toch helpe, minsch.’

Onhandig probeerden ze met hun tweeën een teug sterke drank in Tijne's mond te gieten.

Het lukte niet.

Tijne's onder-en bovenkaak waren zoo krampachtigstijf opeen gebeten of ze op elkaar vastgesoldeerd zaten.

Met geweld zijn haar tanden toen van elkaar gebroken.

Het was een schichtig-bang gemartel. Ze knepen Tijne's neus toe om haar de drank te laten slikken. En van Tijne's hoest schrokken ze toen allemaal op...

Het leek wel of er een hond blafte.

Maar haar oogen waren zoo glazig niet meer, dat blinde ging er uit weg: het was of ze weer keek.

Doch de mannen en Aogie durfden niet eens te mompelen, fluisterend pleegden ze overleg: ‘Zou je haor nou gien tas heete koffie ingeve?, leg haor nou te bed met twee heete kruike. Kermille most ze drinke...’

Maar Kaoko zei achter zijn hand uit: ‘Wie zel haor nou de waorheid openbaore as ze zoo metien weer bij haor zinnen is?’

En daar bood niemand zich voor aan.

De zolder leek van toen af te laag en te nauw voor hun zwaar geadem, hun innerlijke beduchtheid. En gedurig bang-aandachtig keken ze naar Tijne's klein

verkommerd gezicht, haar oogen deden aan natte scheurtjes denken, ze had rimpels als een oue vrouw: dat haar ziel verbrijzeld was, stond in die bevende diepe rimpels te lezen.

En het zwijgen hield maar aan, dat zware ademen ook, en die verkropte benauwdheid over wat komen moest...

Ineens is het Aogie te veel geworden.

Op haar knieën viel ze bij Tijne neer. ‘O Jezus - me keind!, praot wat, schrééuw! Kríjt toch...’

Zelf wist ze niet goed wat ze riep, ze was er alleen maar op uit, om te troosten. ‘Hoor je mijn, keind?, je binne bij Aogie. Je kenne mijn toch wel, keind? Je weute toch wel dat Aogie veul van jou houdt? Bij Aogie zel jij 'n thuiskomme hebbe, keind, allien zel je niet weuze, nooit-niet - nooit-niet! Heb je mijn wel verstaon keind?, heb je mijn 'ehoord?’

Tijne's handen bewogen onbeholpen, haar mond viel open...

Toen stiet Muus Hein aan: ‘Vraog nou... hoe of wat.... Meschien binne haor Tao en Bappe hulp gaon haole of verleene, meschien kenne wij nog wat doen...’

En Hein stiet op zijn beurt Aogie weer aan. ‘Vraog jíj nou waor haor Tao en haor Bappe 'ebleve binne.’

Maar dat was al niet eens meer noodig.

Schokkend hief Tijne haar gezicht naar hen op. En waar kwam toen toch opeens die vreeselijke woede vandaan in haar groot-open-trekkende oogen?

Ze stond weer op de zolder, in de storm, ze zag weer het trillende wilde ding in de bleeke duisternis en Bappe die gegrepen werd en meegesleurd, tegelijk met Tao - Táo die nog achterom keek naar haar... En achter dat alles langs zag ze, als iets onwezenlijks, de strakke angstige gezichten van Muus en Hein en Aogie...

Kaoko had zich afgewend.

Een booze blaffende stem klonk er toen over de zolder. ‘Daor,’ brabbelde die stem, ‘in 't - in 't waoter... Gòd het ze an'egrepe... veur mijn oogen... God het 't 'edaon...’

De mannen en Aogie keken ontzet van elkaar naar Tijne. Alle-vier hadden ze dezelfde gedachte: ‘Was dàt Tijne's geluid?, praotte Tijne-van-Hilletje zóo?’

En nog één keer - voor ze weer machteloos in elkaar zakte - kwam die blaffende kwaaie stem uit Tijne's keel: ‘Jao... de Heere God... dié het 't 'edaon - de Héére Gòd-Zèlf.’


Vorige Volgende