|
| |
| |
| |
[X]
DE straatjes lagen grauw en simpel onder de deizige vaalroode lucht en de deukige steenen in de smalle weggetjes leken van klamheid te zweeten.
Goor en grijs grimden in de oude stille buurten, de spitse huizen, de duistere raampjes keken dof-en-verweerd uit de versjofelde muurtjes en over de wankele onderdeurtjes leunden kribbig en lui de ouë vrouwtjes. Ze spraken kibbelend mèt elkaar - óver elkaar en wrak en poover verglipte de klank van hun dralende stemmen in de zwoele rust van de lauwe avond. ‘Wie is dàt...?’, zeien ze. ‘Dié witte pop? Hi-hi-hi, is 't ouë Ketrijn-uit-de-Netel... die terug-spoken komt in h'r doodshemd? Is 't - is 't Asschepoes op d'r - d'r glazen muiltjes?’
Met kromme en beverige vingers wezen de wijfjes naar Mien, en hun tranige oogen túurden. ‘Nou - nou... wié gaat d'r dan...?’
Op de lage stoepen, zaten strammig ingehurkt - bultig en beenderig - de ouë mannen, hun praten grommelde. Enkelen namen weifelend de pijp uit de mond en wezen met de bekwijlde steel. ‘Die gaat 'r alleen...’, zeien ze oolijk. ‘Die is - op verkenning...!’
Schorrig verhief er soms een z'n beverig-slepende stem, en lachte. ‘Zoek je je - vrijer, zoet suikertje? Zoek je - je vrijer...? Kíjk... kíjk...! Hij leit dáar tusschen de keien, m'n liefie!’
De appelboomen stonden nu als teêr-groene blad-boeketten naast de ouë doffe daakjes, bloed-rood pluimden de koegelboschjes, donker-paars de seringen, sneeuwig-wit de jasmijnen.
'n Loom-zoete geur zwierf door de zwoele straatjes en in de goede schemer van de breede boomen stonden d'r telkens - 'n jongen en 'n meisje, die fleemden stille woorden tot elkander.
| |
| |
Mien liep weifelend voort, doelloos, uit verschuchterde oogen keek ze naar al 't bekende, naar de vale menschen en de vale huizen, de lange, leege straten, plots ook doortrok h'r 'n vreemde onrust. ‘Heer - als je toch àltijd alleen moest gaan,’ bang overwoog ze 't. ‘Je moest dan wel sterk... wel héel bízonder sterk...’ Ze ademde diep, h'r lippen dronken gretig de dringende reuk van den jongen zomer, h'r oogen gingen wijd open.
‘Ja, in 't plantsoen, op de banken, altijd waren 'r nou 'n paar, Tine met Héinsius of - of dié Wies de Boer met - met de een of andere jongen. Jo was 'r ook, Jo was d'r elke avond met zóo'n méid.’ 'n Zeerte kroop op in h'r keel. ‘En zíj..., maar zíj was altijd nog...’ Ze groef de tanden dieper in 't week-trillende vleesch van de lippen. ‘Toch ook zoo gek, zoo - gek, als zíj geweest was! Gèk, toen ook, toen ze - dié Joost z'n zoenen afdwong...! A-jakkes, wat 'r toch beziélde...! Hij trok h'r ruw mee, nijdig haast, hij wou h'r niet, wóu - h'r - niét...!’ Mien hijgde en wild wreef ze zich in de heete oogen. ‘Huilde ze, hè...? Och - wel nee, wèl née! Huilen, toch àl te gek...! 'n Verwaande lach had ie en oogen met wat smádeluks d'r in, dat was in z'n hooghartige praten óok! Bàh, ie liep h'r voorbij met kouë oogen en - en met 'n strak ònverschillig gezicht, zóo ging ie, voor altijd! A-bah die jongen - dié jongen!’ Ze beet op de tanden.
De schemer trok 'n donker waas over de smalle weggetjes en rondom h'r muurden de spitse huizen 'n nijdige beklemming.
Bangelijk verkennend keek ze naar de luierende menschen, 'n jongen floot schel naar h'r op, 'n meid belachte h'r rauw en hel, die lach slóeg als 'n zweepstriem.
Langs de fijne plooien van 't lichte zomerkleedje, keek ze
| |
| |
schichtig naar h'r kleine voeten in de bestrikte witte schoenen, en maar-al beluisterde ze nerveus de vaag tot h'r drijvende woorden.
‘Hadden ze 't over haar...? Over 'r jurk? 'r Schoenen? Och - já, 't zou dáár wel weer over..., n'túurluk, wìtte schoenen en kousen...’ H'r wangen werden rood onder de schaduw van de breede zomerhoed en ze duwde de spitse nagels diép in 't zachte vleesch van de handen. ‘Als Có de betrekking kreeg aan die koekfabriek te Deventer, dan kwam ze hier - gelùkkig óok vandaan, zou ze vanzelf - láter met 'm mee...’ Ze trok de schouders recht. ‘N'tuúrluk, met Co zou ze toch... tòch...!’ Overtuigd praatte ze 't in h'r peinzen. ‘Co, ie was zoo geduldig bij - bij àl z'n norschheid, toe ook 's, in dat kamperfoelie-priëeltje bij hùllie-daar, ie zat als - als Joost naast 'r, raakte 'r niét een keer aan, niét éen keer...! Ja, Có was 't! Co júist omdat ie zoo norsch was.’ Ze ademde snel. ‘Als je Niek bij hèm vergeleek, zoo ákelig verliefd, a-jakkes-jàkkes, en zoo grof in alles, vaak vloekte ie...’ 'n Wrok door-grimmigde h'r. ‘Och - nou in 'r gedachten, zíj ook! Telkens, als ze schrok. Niét luid. Nee - n'tuúrluk...! Maar - maakte dàt verschil? Ja, voor de mènschen! Ouë Meurs zei 's: dat vloeken in je binnenst, die verbòrgene zonden... Och - Meurs, wàt was dàt voor een, hè...? Te zwaar-tillend was ze wel, en - gewéest ook... altijd...! Zòo'n spóok! Gee-een die zoo... zoo ziéleg alles na-woog, al z'n gedachten, z'n woorden... De Bijbel en 't leven, 't wìst je nou toch wel zoo - zoo stil voor je zelf, dat waren twee erg verschillende dingen en Zondags was iédereen anders dan in de week, tenminste ópenluk, 't hoorde zoo, 't - 't móest, maar in de wéek, och - al dat getòb! Iéder had zoo wel 's wat verkeerds:
Héer, zei ze wel 's
| |
| |
en... en jàkkes, dat was ijdelluk gebruiken, n'tuurluk - och... maar...’
Ze rukte kregel aan de nauwe hals-sluiting van h'r jurk.
‘Hè - wàrm! Náar ook die hóoge jurk en dat - dat zwáre linnen... pff! Later zou ze wit voile nemen of moeselien... en dùn ondergoed, sóepel en met véel borduursel, de armen bloot tot de schouërs, en de hals - zoo wíjd mogeluk, mooie fijne kant 'r om toe, en 'n hemelsblauw of 'n rose lint 'r door heen geregen...’ Ze tuurde strak voor zich neer op de grauwe weg. ‘Nóu moest ze weer naar huis terug, n'tuúrluk!’ 'n Frons trok boven h'r donkerende oogen. ‘Akelig - daar àlles...! Jàkkes - zoo ákelig...’
'n Lauwe weerzin door-gleed h'r. Ze zag h'r Vader's bloedroode wrok-gezicht, de bekommerde oogen van h'r Moeder, Rensie's nijdig-grijnzende bakkes en - voorvoelde meteen de zware druk van de stilte, 't beklemmende zwijgen, de dreiging. ‘Altijd door Vader-zelf! Als 't verkeerd liep..., ie wist nìks beters dan mokken! Dòm als die ook was, telkens die onwijsgroote inkoopen! Later kwamen die nare wissels..., was d'r lang geen geld genoeg n'tuurluk!’
Sloom liep ze door.
Na 'n poos week de frons weer van tusschen h'r oogen, ze bedacht dat ze wel 's naar ouë Krone kon gaan, liep bij die inval ook plotseling sneller, meed de menschen zooveel ze kon en koos de stilste paadjes. 'n Keer nog smeet 'n rauwe meidenstem h'r schor 'n schimp toe. ‘Je hebbe je falie vergeten - fruile! Je fa-alie - gravin...!’
't Kneep 'n nijdige pijn in h'r op. ‘Ja, dat - dàt was toen ook om hèm...,’ wìld als 'n stroovuur vlamde h'r haat...
| |
| |
Bij Rijklof Krone was de stilte h'r weer veel te zwaar.
De ouë man zat mager en wrakkig achter z'n groote tafel. Z'n slappe handen beefden, z'n oogen keken door barstige kieren, ie bezoog de pijpe-steel als 'n kind 'n zoethoutstok. ‘Dâ-'s 'n daad’, roemde ie. ‘'n Daad!’
Hij wees Mien de beste stoel die ie had en ging aarzelig voort met 't knutselen van 'n vloeipapieren lampe-roos. Ze keek d'r ongedurig op toe. ‘Mooie kleuren...,’ prees ze slapjes. ‘Dat bessenrood... zoo zomersch, hè, en 't groen met 't ros' dâ-'s 'n perziken-kleur.’
Rijklof knikte en ie keek wat monterder, de glimlach gleed als 'n warmte op bij z'n wat pipsch-gekleumde wangen. ‘Tjá - en dan is deez' nog gee-eens 'n erge mooie...’, zei ie hoovaardig-nederig. ‘'k Kon ze nog veel mooier maken - vroéger...’ 'n Kreupel glimlachje schoof in z'n mondhoek. ‘Dâ-'s nou zoo m'n werk na elke schoonmaak, me - me Pieter Cornelis von' dat vroeger altijd zoo mooi: zoo'n roos onder ons lampie.’
‘Oh - ja...? Och -.’ Dof praatte Mien d'r op in en uit moeie oogen keek ze naar de kleine grijze man. ‘Ja, já, hij wachtte ook nog altijd... híj óók...!’ Wat vochtigs sieperde over h'r oog-randen, ze keek schichtig den weg op. H'r schielijkomdwalende blik bleef eindelijk stil op 't verminkte magere pruimenboompje, in h'r groeide 't triestige...
‘Wàt deed ze hiér nou?’ Wàt wou ze?’ Werktuigelijk praatte ze. ‘Je tuin heeft geleden hè..., dàt rauwe weer, je Pruim is heelemaal vernield...’
Rijklof lachte, ie verkuchte langzaam 'n heeschheid. ‘Dat boompie? Tnée - dâ's van me éigen handen zoo gesnoeid, nou hoef 'k niet meer op te staan om te zien wié 'r de weg af- | |
| |
komt, vàt je... dáarom...’ Hij slikte zwaar en rochelde, over de bochtige rimpels rond z'n oogen kroop wat vochtigs. ‘Je worde op - op lange-lest zoo loof van dat opstaan...’, zuchtte ie.
De klokke-tik stapte norsch door 't invallend zwijgen. Mien ademde beklemder. De stilte beangstte h'r. Bedeesd-vorschend keek ze naar den ouden man.
‘'t Zegt ie 'n beetje...’, dacht ze. In 'n zonderlinge schrik-die-iets-blijds-had, zag ze ineens 't blad met de kopjes op de groote tafel. Dralend wees ze 'r heen. ‘Kríjg je - nóu nòg bezoek...?’ Strak keek ze in Rijklof's oogen, h'r handen, h'r lippen, héel h'r lichaam beefde van spanning. ‘Heer - als ie tòch 's - terùg...?’
Rijklof krabde zich in de baard, ie trok de pijp tusschen de kreukelige lippen uit, en zette de bril af. ‘Och w'neenek, maar - maar 't is gezèlliger,’ zei ie. ‘'n Bóel koppies...’ Met de pijpe-steel wees ie. ‘Dat rosse-tje met 't blomme-meisie 'r op, dâ-'s van me Pieter Cornelis en dat witte met de vergeet-me-niet, dâ-'s... dâ-'s - me vrouws hare...’
‘Wat 'n móoitjes...’, bewonderde Mien. ‘Fijn porselein. En - en nog gee-een barstje 'r in.’ H'r stem klonk onzeker. Ze dacht: ‘Wat beeft ie, wat wordt ie oud...’
Rijklof stond langzaam op, ie haalde 'n fijn-gevlochten doos van 'n kastje. ‘Dâ-'s nog speele-goed van me jongen,’ vertelde ie, bochelig in-gedoken bij de tafel pakte ie 't uit. ‘Moet je d'r 's kijken... dâ-'s z'n meziek-tol nog, die zong als je 'r op klopte, 'n schik had ie 'r in! Kíjk ie 'm d'r 's geslagen hebben, hee, vòl deuken! Tjá, d'r is niet veel in de wereld, dat zingt als je d'r òp klòpt... En hiér is nog 'n scheepie van 'm, 'n jòl zié-je-wel...? Dat stoombootje lieten we saampies varen ân de Vliet, 't wou
| |
| |
best, nou! 'n Furie had ie 'r bij..., 'n fúrie! Van - belàng! En hiér..., dat gammele zwarte beertje is ook nog van 'm, toe was ie twee jaar, ie zoende 't elke keer voor ie slapen ging, 't lag in z'n armen, z'n wang lag altijd op 't beertje z'n rug.’ Rijklof trilde al-erger, ie nam 'n kleine koperen knoop uit de doos, en poetste die glad op z'n mouw. ‘Dâ-'s 'r een van 'n metrozen-pakkie, dàt pakkie, tsjonge, 't ston' 'm zóo...’
‘Wat leuk toch, wat léuk...’ 'n Paar keer glimlachte Mien 't, op 't laatst zei ze niets meer, wìst ze niéts meer om te zeggen, de oogen voelde ze al-heeter, 'n dikte groeide in h'r keel. Door h'r ontroering schoot toch ook weer de vreemde spanning, de spanning-die-niét-weg-wou...
‘Kan je 't werk nog goed ân in 't pakhuis?’ Terloops informeerde ze 't en keek bedeesd naar 'm op.
Rijklof knikte. ‘Ja’, zei ie kort-af. ‘'t Gaat...’
H'r wangen gloeiden. ‘Toch niet - niét even prettig, nou... nou Meheer Halke z'n jongen weg is...?’
Krone's ouë baardige kop verfronste in 'n smartelijke teleurstelling, z'n oogen praatten: ‘Dus... dùs dáárom...?’ Dádelijk verweekelijkte toch ook weer, z'n stug in-geperste mond en door z'n doffe oogen ging 'n begríjpende begaanheid, maar in z'n stem bleek d'r niét van. ‘Ja...’, knikte ie stroevig. ‘Och - 'n poos mis je mekaar, dan vergeet je...’ Z'n handen beefden ontstellend, z'n mond trok. ‘'t Is - 't is soms beter om te vergéten...’, zei ie.
‘Wat is ie hàrteloos,’ wrevelde Mien in zich zelf. ‘Wat hàrteloos...!’ H'r wangen werden donker-rood, heel h'r gezicht voelde heet en klam. En door h'r ergernis gleed ook verbázing. ‘'t Had ze toch nóóit van ouë Krone gedacht, dat ie zoo... zóó onverschillig...! Jóost, wat had dié 'm niet
| |
| |
'n goeds gedaan, nou was 't: dàn vergéet je...’
Rijklof keek vluchtig naar h'r, en ie glimlachte weifelend. Zorgvuldig borg ie z'n schatten weer in de rieten doos. ‘Tjatjá,’ zei ie. ‘Dàt is nou àlles wat 'r van de liéfde in míjn leven overgeschoten is...’ Hij praatte 't moeilijk met zwáre tong. ‘De liefde, tjá-á..., d'r moet je voorzichtig mee wezen, oh zóó voorzichtig...!’ Hij slofte treuzelig van 't kastje terug en liet zich stennerig neer in de stoel. ‘Liéfde,’ onderwees ie, - ‘onthou dat van 'n - 'n man die 't wéten kan, kind..., 't is 'n duister en - en úitermate riskant spel! Gebrúik maar steeds je verstand in de eerste plaats, altijd je nuchtere overleg in de eerste plaats en - en in de aller-àller-laatste plaats je - je hart!’ Rijklof's kleine beenige lichaam zakte almeer in en hij keek alsof d'r 'n wrange smaak op z'n tong kwam. ‘Liefde - tjá..., dâ-'s mooi om - om over te... te fluisteren zoo'n warme zomeravond onder de rosse bloesempies van 'n heele dichte boom, tjá-á, heel aardig! Maar - maar bouw nóoit tè veel op liefde, kind! Liefde dâ-'s de groote zand-grond van 't leven, en de slagregens benne gevallen, en de winden hebben gewaaid... flóep d'r gaat je huis, 't huis van je liefde...!’ De ouë man trok stumperig-moeizaam 'n groote rooie zakdoek uit z'n broekszak en wreef 'r zich hard mee over de oogen, hij snoot zich ook driftig de neus. ‘De liefde, dâ'-'s 'n ding...’, filosopheerde ie schor. ‘En 't leven dâ-'s, in alle eerbied gezeid, 'n waagstuk van den Alwijzen God! De menschen zié je, de menschen: plóertige - dìngen, skorri-morri! 't Waren ze niét altijd, 't benne ze niét allemaal, maar door-de-bank - 'n zóodje! En wàt maken ze van je... hè? Wàt -
máken - ze van je?’ Rijklof pausde éven, maar antwoord verwachtte ie niet, vèr heen tuurden z'n doffe moeie oogen. ‘Zie je... 'n jòng persoon die is - is zooveel
| |
| |
als - als 'n illestieke bal...’, schorrig praatte ie 't. ‘Zoo'n - zoo'n dingsigheidje waar de kinderen mee spelen op de straat. Als ie nieuw is, zoo'n bal, en je trappe d'r tegen, ie springt je haast op - je kokkert, ie springt, ie danst, ie dartelt lustig en - en voeten hoog boven je petje uit. Hoe níjdiger of je 'm trappe, hoe hóoger ie springt. Dat duurt zoo - 'n poos, dan komt de kléine knoei, 't niétige breukie. De kinderen merken 't niet zoo dadeluk, maar 't breukie scheurt door, 't wordt erger, de bal - ie geeft nog 'n kleine hip bij 'n gewèldige schop, 'n hippie, maar 't is d'r bij af...!’
Rijklof kuchte en ie knikte sip. ‘Zoo is 't, zóó - is - 't: de menschen boksen en trappen en sláán je tot 't illestiek-in-je, 't leelukke kerfie krijgt, dàn zoo lenegies ân is 't gedaan met je, slàppies - vàt je, de veer is d'r uit!’
Rijklof zweeg, ie keek niét naar Mien, ie keek naar z'n vloeipapieren roos, z'n oogen waren glimmerig van tranen.
‘Heer, zoo'n raadsel als de een voor de ander was,’ Mien tuurde schichtig neer op h'r schoot. ‘Hàrteloos...? Dacht zíj 't? 'n Onzin dan toch, 'n ònzin...!’ Ze gaf nog 'n paar keer 'n tam knikje op z'n weer doorpraten. ‘Ja, ie had wel gelijk, wel - gelijk...!’
Ongedurig stond ze plots weer op. ‘Gelíjk? Och, wié had 't? Bij Rijklof waren 't ook maar woorden. Hij wàchtte tot aan z'n dood, hij was van z'n voetzool tot - tot aan z'n hoofdhaar heelemaal hart...!’
‘Je moet 's wat meer aankomen,’ noodde ze zacht, en peinzend keek ze in Rijklof's rimpelig gezicht.
H'r wangen werden rood van schaamte en h'r mond trok pijnlijk als ze eindelijk 't alles-door-schouwende weten zag in z'n bezorgde oogen en 't ook hoorde in z'n wankele stem, kre- | |
| |
gel dacht ze. ‘Wees maar niet ongerust, ouë Rijklof, wees maar niét ongerust, zoo lang als jíj, wacht ìk niet...!’ Ook na de luchtige groet, en toen ze driftig-als-tot-'n-doel voortliep op de donkere weg, bleef dat stadig 'n jengelend refrein in h'r moeie hoofd. ‘Zoo lang wacht ik niet, wacht - ik - niet...!’
De spitse vlam van de oude olie-lamp wierp maar 'n matig schijnsel over de bonte winkeldingen, de gele victualie-bussen stonden amper-zichtelijk op de breede wandplanken en op de lage toonbank rompte als 'n vaal-rood geverfd skelet de forsche koffiemolen.
Dadelijk als Mien de buitendeur achter zich toegetrokken had, hoorde ze - tusschen 't lawaaiïg getjingel van de krachtig-kleppende deurbel - ruw en ruziënd h'r Vader's praten in de kamer, meteen dáar over-heen, 'n volle mannestem, kalm en goed.
'n Trillende klop schoot hoog door h'r borsten en ze ademde diep. Gelíjk ook dook in de van blijheid doorbeefde schrik, vage angst voor de vraag-die-nu-komen-kon, de vraag over de staat van h'r ziel, want de man d'r binnen was - Domenee Kreithe.
Onhandig en rumoerig van nerveusheid, draaide ze de kamerdeur open, de geur van de beste Zondagsch sigaar dreef door 't vertrek, de ijl-witte rook-draden omvatten h'r, ze kuchte ingehouën.
De schemer lag soepel over de knoestige kamer-dingen en al 't nuchter-bekende. Rens zat gedoken en donker naast de Moeder, Frans kleintjes weg-gedrongen op de vensterbank en Holmers breed in z'n leunstoel, naast Kreithe.
Mien speurde werktuigelijk rond. ‘Jo was d'r gelukkig
| |
| |
niet...’, verlucht merkte ze 't op, meteen stond ze blozend en kinderlijk-tenger in 't witte japonnetje, naast Kreithe, en stak 'm dralend de hand toe: ‘Domenee...’
Kreithe wendde 't hoofd, z'n rustige stem had bij de groet 'n warmte die weldadig aandeed. Z'n handdruk was stevig. ‘Je neemt 'n frissche reuk mee,’ lachte ie. ‘De geur van de Zomer...’ Dádelijk er op in 't luisteren naar de Vader, leek 'm h'r bij-zijn gehéél ontschoten.
Ze ging langzaam door de kamer, naar 't plaatsje bij 't raam, in h'r bleef zwaar de bangheid voor de vraag-over-h'r-zielstoestand. ‘Ja de ouderling was 'r niet, tòch kon ie wel vragen, ie was nou eenmaal zoo - búiten-'t-lijntje...’ Ze vlocht de vingers knijperig te-zaam, keek star voor zich neer en nerveus en jachtig begon ze stil in zich zelf - 'n repetitie... ‘Ik ben verzekerd dat noch dood, noch leven, noch Engelen, noch overheden, noch machten, noch tegenwoordige, noch toekomende dingen, noch hoogte, noch diepte, noch eenig ander schepsel mij zal kunnen scheiden van de liefde God's, welke is in Christus Jezus onze Heere...’
Holmers' praten hakte daar rauw door heen. ‘'k Zèg je... 't loopt alles op 'n eind en alles scheurt, breuk hiér en breuk dáar, oppositie tegen alle maatschappelukke orde en - en tucht en - en wet! Gekonkel mèt geld, òm geld, onzinnige taktiek in 't economische leven, rebellie - in staat, school en kerk, anarchie, ongebondenheid, zedeloosheid...! Vrouwen die 't de mannen zullen verbeteren in d'r vak, 't - 't twéé-kinderenstelsel, de criminaliteit op losse schroeven, de staatkundige machten, idem en precies zoo...!’
Holmers' adem ronkte, hij kromde zich en z'n vuisten lagen gespannen. ‘'t Geld over - overhéérscht alles... àlles, 't geld
| |
| |
palmt àlles en iéder in! De mannen met de volle beurzen dié stelen de kleine burgers 't brood uit de mond, zetten víjftig, zèstig winkels in de bloeiendste plaatsen van Nederland, méer soms, en - en...’
Forsch over-lachte 't Kreithe. ‘Já, je stòkpaardje, hè baas...?’ Hij klopte Holmers op de schouder. ‘Dâ-'s je stòkpaardje, he?’
Mien dook schrikkig in bij z'n lach en ze beet de tanden opeen van de heftige schaamte. ‘Wat moet ie 'm mìnachten’, dacht ze. ‘Dat ie 'm dàt - zóó zeggen durft!’
‘'t - 't Is de waarheid’, zei Holmers stug, na 't zwijgen. ‘De wáarheid’.
Vrouw Holmers trok 't warm-overbloosd gezicht schielijk uit de kleine blanke schijn van 't lichtje op de tafel, praatte dàn tòch - vergoelijkend. ‘Ja, och..., 't zèggen gáát soms dat ze óok hiér zoo'n winkel zullen plaatsen, zoo'n filiaal..., dát zou n'tuurluk éen van de èrgste dingen wezen die ons... òns...’ Ze knapte 't met 'n heesche kuch, praatte gewild-opgewekt door. ‘We moeten 't maar afwachten, als wij ons best blijven doen, is 't verder - zoo-God-'t-wil...’
Holmers rukte zich op in de stoel. ‘Afwachten? Jawel! 'n Kránige raad! 'n Verstàndige...! 'n - 'n Kàlmeerende...! En zoo vertrouwend, hè, zoo vertróúwend...!’, netelig keef ie door, van fatsoen en overleg maar moeizaam weerhouën tot nòg héviger uitvaren.
Kreithe's gemoedelijk-sussende stem schoof d'r vlug overheen, sloopte... ‘Kom kérel, scháám je nou toch! Vìtten op de vrouw als je 's - 's moeilukheden hebt! Wèlk mensch heeft 'r nou 's géen tegenloopers? En kíjk, dat je nóú zooveel tegelijk inkocht van die - die bedervende waren, zié je, dat was
| |
| |
toch ook - op z'n zachtst - niet erg voorzichtig... Maar lá-lá-lá, nóu kíjven op de vrouw die 'n béter inzicht had, dat is toch méér dan onhebbeluk, wàt? En bovendien, wat báát 't je?’
‘Báten...?’, mokte Holmers. ‘Och - niks! 'k Wéet 't wel en ik moest 't ook niét..., maar als ze je àltíjd-dóór dwars komen, dàn...’
Kreithe's luide lach verduwde z'n praten. ‘Sàh-sàh, baas, soms kom je ook wel 's dwars-strooms door je eigen verkeerde inzicht, hè?’ Hij boog zich haastig en lei z'n blanke handen luchtig op Holmers' gespannen vuisten. ‘Stem dàt nou's toe’, drong ie oolijk. ‘Wees 's 'n kérel. En - en wat zou je 'r dan van zeggen, als ìk je nou 's uit die tijdelukke verlegenheid hiélp, hè? Ik - 'n stille vennoot in jouw zaak, wàt...?’ Hij lachte, en 't broze schijnsel van 't lichtje, duwde 'm 'n diepe gloed in de donkere oogen, dié glansden van hartelijk meelevende goedheid.
‘Die rèntes,’ verwierp Holmers, z'n trager spreken hield in 't morren 'n lichte verbijstering. ‘Die - die lamme rentes halen je toch ook 't brood van je tong en 't vel over je neus...’ 'n Trillende plooi trok 'm langs de barsche mond, z'n handen bleven vuisten.
‘Rentes? Maar kerel...!’ Kreithe hief 't hoofd met 'n ruk, en de tanden glinsterden 'm hel-wit in 't rekkende rood van de mond. ‘'k Wil toch immers geen winstje van je trekken? 'k Wil je zweet en je angst niét, man! 'k Was nóóit - 'n woekeraar van professie. Née, 'k wil geen procenten en geen bepaalde termijn van afbetaling. Als je zaakjes goed gaan en 't kàn - fiat, maar ìs 't anders, ik zal je niet manen. Kíjk, 'k heb vertrouwen in je, 'k wil m'n spaarduit riskeeren, achthonderd gulden,’ z'n oogen wachtten...
| |
| |
Door 't zwijgen gleed 'n eerbiedig verbazen. Mien tuurde van uit 't donkere hoekje bij 't raam, star naar den Domenee. ‘'t Ben je goed...’, peinsde ze week. 't Trok 'n gloeiïng door h'r wangen, ze keek naar z'n lachende mond, naar z'n zijïge baard. Tobde meteen door aan de tekst. ‘Ik ben verzekerd dat noch dood, noch leven...’ H'r lichaam schokte en 't door-flitste h'r: ‘Ja, já..., 'n keer heeft ie je bíjna gekust. Toe' dié avond in de consistorie, of - of was 't verbeelding? Later keek ie je amper meer aan... Maar dat warme in z'n oogen toen en dat - dat têere van z'n stem...’ Ze boog dieper in.
Rens murmelde hakkelig over den dood en den duivel, 't klonk vaag en ver, geen schonk 't aandacht.
Holmers' knoestig-gespannen vuisten ontvouwden. ‘'t Is tè mooi,’ zei ie schor en schamig keek ie voor zich uit. ‘Tè mooi! Rènteloos en geen vaste afbetalingstermijnen! Tja, als 't Domenee belieft, hè vrouw?’
Vrouw Holmers knikte. ‘'t Zou 'n uitkomst wezen,’ besefte ze en h'r ontroerde stem zei meer dan duizend dankende woorden.
Kreithe was al overeind gewipt. ‘'k Haal 't dádeluk...’, beloofde ie en lachte goedhartig in op Holmers' hakkelend praten. ‘Wàt? Op zegel...? Wel nee baas! 'k Zei toch dat 'k je vertrouwde...?’ Z'n oogen hielden de rustige vroolijkheid. ‘Tot straks dan!’ Hij had 'n vlugge arm-zwaai en zei den weg wel te weten, meteen was ie al bij de deur en heen. Holmers bleef bedremmeld in z'n stoel, eerst na 'n lange poos en met bevende handen stopte ie zich de pijp. ‘Als me éen ding meegevallen is...’, praatte ie onvast. De Moeder knikte peinzend. ‘Als híj zijn d'r niet veel,’ bevroedde ze. ‘Eén op de duizend...’
| |
| |
'n Stilte vliesde over h'r zeggen.
Mien tuurde wezenloos in 't lichtje op de tafel, door h'r peinzen gleed als 'n echo de stadig in zich zelf gezegde tekst: ‘Ik ben verzekerd dat noch dood, noch leven, noch Engelen...’, h'r denken bleef d'r plots bij stil, ze schrok recht op. ‘Je zal 'r nooit - nóoit uitkomen,’ besefte ze smartelijk. ‘Uit dat - dàt valsche van je zelf en - en àlles...’
H'r troebele haat en de duistere zelf-afkeer doodden de zware droefenis niét.
|
|
Auteursrecht onbekend