|
| |
| |
| |
[VIII]
TINE van den Ouderling schaterde joedelig uit. ‘Nee maar, een als jíj - als jíj!’ H'r oogen stonden bol van vroolijkheid, kittig wierp ze de dobbelsteentjes op 't kleine ronde tafelplat, verplaatste de fiche op de speel-plaat en rekte zich ongegeneerd-geeuwend en jolig-lui. ‘Zoo'n wonderménsch - jíj!’ Tusschen de breede bloem-roode kier van h'r lippen, zong klokkend 'n lach. ‘En nog àltijd...! Zoo'n zeventiend'-eeuwsche zedigheid, zoo'n ingeregen markiezinnetje uit... uit de ouë doos...! Waar jij toch altijd bent?’, ze rukte de schouërs op en lachte weer.
‘N'tuurluk in 'n sprookjes-land ergens in 't Zuiën, hè, 'n - 'n gewest vol rozengeur en maneschijn? Of - of op de verste ster in de hooge lucht...,’ genietend h'r makkelijke geestigheid belachte ze ongetemperd de rellige babbels.
De luchtige en toch ook maar goedig bedoelde spot, trok 'n trillende glimlach om Mien's witte mond. ‘Je dènkt maar...,’ remde ze 't woorden-gedartel, en kribbig van 't uittartende kijken naar h'r, wierp ze driftig de steenen. ‘Twáalf!’
Tine prees. ‘'t Leer je...,’ en nuchter-gewikst telde ze met felle blik de blauw-roode nummer-hokjes van de bonte speelprent. ‘La mort...!’, schel-uit juichte ze 't, joedelig, h'r darteldoen leek valsch van uitbundigheid. ‘'t Reisje van nieuws...,’ dolde ze. ‘En - pòtverdùbbelen.’ H'r krachtige lach dreef weg in 'n twinkeling van hooge grove geluidjes, maar in h'r groot-getrokken oogen bléef 'n vèr, nog altijd ìngehouën doelen op iets anders, dat verzweefde en kwam weer achter h'r woorden en vergleed in h'r glimlach. Meteen - en heel groot in 't beklemmend-kleine kamertje, lawaaide ze overeind, wipte 'n wijd-spannende stap langs de teêre en dwaas-popperige meubeltjes van gebeitst peren-hout en bukte proppig in bij 't lage
| |
| |
spiegelkastje, 'n fijn geluidje van kristal zong onder h'r tastende handen uit. ‘'k Zal je tracteeren’, zei ze gul.
Mien, absent de fiches bij-schuivend, keek verloren-in-gepeins, vluchtig naar Tine's verholen doen bij 't kastje, dan achter de geel-zijden gordijntjes om, 't raampje uit.
't Deftig-stille Ruyschenstein lag in de dubbele reeks van hooge slanke popels als 'n nauwe steil-gemuurde gang, 'n enkel stemmig-gekleed mensch ging af en toe door de tamme rust van 't laantje, over de daken en van heel nabij, zong 'n Vesperklok korte krachtige klanken. - 'n Schrijnige vroomheid brak 't even in Mien open. ‘'t Oog van den Heer was 't - op die Zondags-stilte...? En - op háar...?’ 't Knapte terwijl ze 't nog overwoog, en langs de dof-roode spits van 'n oud-en-hoog-bepand huis, zocht ze met ongedurige en hunkerende blik, de reep verre horizont af.
‘'t Lag d'r in 't Westen, Engeland, Wales..., Heer - 'n eind weg, 'n éind...!’ Star en triest hield ze de oogen op de poortig-toe-vlammende zon-boog in 't Westen. ‘'t Sprookjes-land...’, bedacht ze. ‘Ja Tine... Tíne, dié wist 't wel...’ 'n Schreierigheid wrong naar h'r keel en 'n weeë pijn woelde op in h'r borst. Dan weer heftiger had ze 't verlangen naar ruimte, wind-frischte... ‘Nou èrgens àlléen in - in de klare zon en geen huizen om je en - geen menschen.’ Ze zuchtte. ‘God - Heere...! Was zíj - zíj 't nou enkel die 't - 't armzalige voelde, 't vále van àlles...?’ H'r oogen knipten tranerig in tegen 't roode licht van de avond-zon.
‘'n Maanden waren dat al niét... dat Joost.., Heer - zoo'n tijd! Toen in de volle zomer, nou midden in de - de zore winter...’ Dof peinsde ze door... ‘Wáar - was ie nú? In 'n Kerk - misschien? Keek ie nu ook naar de rooie strepen
| |
| |
van de zon...? En - en zou ie nooit 's aan... aan háar...?’
Ze bewoog zich onrustig, 't drong tot h'r schrikkig oplevend besef, dat Tine pas iets gezegd had, en h'r schielijk omzoekende blik vond ook over 't veel-ruitige spiegeldeurtje Tine's verbaasd-koddige kijken-naar-h'r.
‘In de rozengeur...?’, verspotte dié bij den snaakschen lach. ‘Of - of op 't vaderland van je ster...? Gezèllig ben je! Gezellig als 'n haringkie in 't zuur!’ - Ze zat breed ingehurkt op de vloer, 'n langhalsige liter-flesch stevig tusschen de hoog opgetrokken knieën, en nog in h'r lach boorde ze vaardig de trekker in de ontdopte kurk, trok met 'n enkele krachtige ruk de stop uit.
H'r even ingeperste mond, dàn uitzwellend, had dadelijk weer de diepe jool-plooi. ‘Suffertje...’, grapte ze goedig. ‘Sùffertje...!’
Mien beglimlachte 't tegen de zeerte-schrijn in, ze werd rood tot onder h'r oogen en h'r mond trok..., tòch maar zwakjes verweerde ze zich. ‘Och - is 't nou zóó - mal, dat 'k even bij wat anders dan - dan 't gànze-spelletje en jou was? Denk jíj dan nooit 's ergens over? Verlàng jíj nooìt 's zoo - zóo dat je àlles 'r door vergeet?’ H'r stem werd warm, en ze keek mìnder bedeesd. ‘Zèg nou 's eerluk... heb jíj nooit zoo-eh... zoo'n verlangen naar - naar ruimte en - licht en - en stilte?’ H'r kleine onzekere glimlach smeekte..., maar Tine verpruttelde 'n moeizaam-ingesmoorde spot. ‘Is ze nou màl.., 't bèsjeshuis..?’
Even bleu-vragend, keek Mien op. ‘Wàt...?’ - Dan weer doorpratend: ‘Heb jíj dat nou nooit 's, hè, dat gevoel of je wat moois gehad heb, en - en dat je dan kwijt geraakt ben - láter?’
‘Já... nou en òf...’, knikte Tine, h'r stem bleef effen, en
| |
| |
onargwanend en peinzend praatte Mien door.
‘Zoo wat vreemds, hè? En - en weemoedigs? Zoo... zoo of 'r wat prevelt naar je in - in de wind en in de golfslag? Iets dat je vroeger verstond en nou niet... nou niet meer. Soms op 'n maan-avond ook als 't licht zoo kil langs de huizen valt, of op 'n - 'n leege straat, 'n gevoel of je - of je háást schreien moet...?’
Tine zakte schokkerig in en de lang onderdrukte lach kwetterde lawaaiïg tusschen h'r witte tanden en zwellende lippen uit. ‘Oéf...! Ja - als je alleen bent, hè, dat húilerige? Ja - 't ken 'k - 't kèn 'k, en 'n golf die z'n hoed afneemt, 'n prátende golf. ‘Dag zus..., da-ag! Hoe vin'je me...? Dag - schat...!’ Ze schaterde... ‘Oh gut... oh - gut, je wordt málerig hoor...’ H'r gedempte gichel kittelde tèlkens weer op, en maar moeizaam kwam h'r oolijke stem tot 'n straf en nuchter vermaan. ‘Kind - die dingen moet je niét zeggen, héúsch niet, nou ja, tegen míj - maar ànders..! 't Staat zoo bespòtteluk, wéémoedig is al zoo'n íjseluk wasch-echt ouë-vrijsters-gestumper, zoo huilerig sentimenteel, en - en al dat malle gesnuffel aan bloemetjes en snotterig gelodder naar de maan en - en 'n golf...’ Van lieverlee kwam ze weer in de lach, onder 't praten al was ze lenig overeind gewipt, rommelde nog wat om in 't kastje, droeg even 'r-na op 'n Delftsch-blauw dienblaadje 'n groene kraf met likeur-double en twee fijn-geslepen kelkjes aan. ‘Trèk..?’, de lustige oogen vol tintel-lichtjes, informeerde ze 't.
Maar Mien - bij 't meedoogenloos-spottend vermaan - verwrangd van ergernis en - schaamte, weigerde 't stroef-en-schrikkig. ‘Nee..! Néé hoor! 'k Dacht zoo-net al: is ze nou - heélemaal...? Weet je Moeder wel dat je...?’
| |
| |
De naïef-gezegde vraag gloeide Tine's wangen fel-rood. ‘Oh - gut! Kosteluk zeg, kòsteluk!’ Hoog en kraaierig vergiérlachte ze 't. ‘'n Mòp! Weet-je-Moeder-'t-wel...!’ Tusschen de lach-hikken in, verschrilde meteen h'r stem tot 'n onnatuurlijk hoog-piepend kinder-geluidje.
‘Nee... me Moesje is immers bij Mevrouw Kreithe, hè? Bèl jij even op...? Compliment en... offe we - 'n glaasie doebele gebruiken màgge...’ Schetterend door-lachte ze 't dwaze taaltje. - ‘Ja - ja heusch, pùk..., als jij eerst 's even vragen wil bij - bij je Moes...?’ H'r felle oogen gloeiden van gulszinnende snaakschheid en h'r witte sterke tanden bebeten bij de krachtig terug-gedrongen lach, ruw 't week-dikke lippenvleesch, dàn - rustig goot ze de beide kelkjes vòl tot de rand, stiet even aan en slurpte met gulzig-inzuigende teugen, de zachte drank. ‘Patent smaakje,’ keurde ze vergenoegd. ‘'n - 'n Smaakje als - als 'n zoete zonde...’ H'r blikken vol onbeseften heerschzucht en spot, bleven gedurig op Mien. ‘In tweestrijd...?’, bevroedde ze. ‘Tjá - die verzoekingen, hè...?’
‘Uiïg,’ weerschimpte Mien, ze gaf - klam-van-verlegenheid en - onbehagelijk van lust en wrevel - h'r beste argument. ‘Ik vin 't zoo-eh... zoo òngepast...’
‘Proef eerst 's,’ ried Tine, h'r klein-makend kijken dwòng, wòn ook.
‘Nou - éentje...’, wroegerig tegen 't schrijnig en schamig opstuwend verzet in zich, teugde ze aarzelend van de stroopigzoete likeur. H'r oogen traanden. ‘Schèrp...’, kuchte ze. ‘'t Is scherp.’ De dronk trok h'r 'n heetheid langs 't verhemelte, door de keel. 'n Lichtheid kwam in h'r hoofd en de oogen voelde ze tintelen, gelijktijdig trok ook 't pijnlijk gevoel van armheid uit h'r besef.
| |
| |
‘Of je aan de Bediéning zit...’, begekte Tine 't vreemdstille kijken. Ze schonk nog 's in, schoof gezellig dicht-bij, h'r oogen over de dan weer vergeten, doezelig-verschemerde speel-prent op 't tafeltje, beschouwden triomfant Mien's aarzelend ontstrakkend gezicht, de bedremmelde vergenoeging in h'r kleintjes-komende glimlach. ‘'t Smáakt?’, vorschte ze overbodig.
‘Naar - méer...’, knikte Mien, ze had 'n bloo heesch gicheltje in de keel en keek beschaamd weg van Tine. ‘Gut - maar... maareh... 'k vin' toch dâ-'k... dat we 't niét...’
Tine overvroolijkte 't. ‘Nou já... jíj! Je vìndt altijd.’ Ze had 'n korte binnensmondsche lach, praatte toch wel goedmoedig en onbekommerd-vertrouwelijk. ‘Gû, 'k doe 't wel meer hoor, voor 't naar bed gaan en zoo... 'k Heb ook 'n kastje vol verboden kaarsen en boeken. Gut já, je kan niet àltijd denken over brei-patroontjes en tafelloopers en - en dat andere... D'r blijven altijd maar twee dingen voor ons over, 't stramien en - de jongens.’ Wat wrokkigs was in h'r kuch.
Mien bewoog zich onrustig, verwierp nerveus, opperde...
‘Nee - och dâ-'s niét waar! Als je 't maar zien wilt, allerlei vragen, kwesties uit - uit 't leven, uit de Kerk, 't geloof... 't - 't tíjelukke...’
‘Nou zeg, nou - zeg...!’, Tine's uitproesten remde. ‘Ga nou toch door! De dóod? Als je àltijd ân dié zwarte boeman denkt, elke keer voor je slapen gaat, wor'je 'n - 'n...’, h'r verstroefde lach-mond perste even in, dan robuust ineens zei ze 't: ‘Zenuwpatiënt.’ ‘En de Bijbel..?’, drifts ontstreed Mien, ze was opgeschrokken als onder 'n klap. ‘Domenee zegt toch ook: dágeluks..?’
‘Ganzeke’, belachte 't Tine, - ‘Dàt móet ie toch? Ja - ja
| |
| |
en 't meent ie n'tuurluk! Mijn Pa, denk je dat die 't niét meent? - nóu! Maar in d'r jeugd hebben ze toch eerst maar 'n - 'n flinke portie gegrepen...’
Ze wipte luchtig-lachend overeind, boog even naar 't haardje en pookte driftig in 't verglimmende vuur, dan, zich snel keerend, nam ze weer de kraf en schonk, wat heftigs was in h'r doen, ze dronk gretiger. ‘Zeg jíj nou ook 's, weet je héúsch niéts van 't werkelukke leven... of hôu jij je zoo? Jij - je bent zoo'n bizondere, 'k denk wel 's: wàt wìl ze toch, wàt verwàcht ze toch? Toen bij 't bevestigen en àltijd, 'r-na, 'r-voor, je had meest wat teleurgestelds en - ziéligs’. Ze lachte schel op bij 'n plotse inval. ‘Nee, zeg...! Dié dag toen 'k je zag met die voile...! Wat beteekende dàt nou weer, hè? Waarom déed je 't toch? Ik stond gewoon op m'n achterste pootjes... hè, en de - de héele stad...’ Tine's oogen lachten, maar h'r stem had 'n spottig meewaren: ‘'k Vond 't eigenluk altijd nog al - nog al akelig om d'r over te beginnen en 'k moest toen nèt uit logeeren ook, maar waarom of je dàt toch dee'?’
‘Oh - dàt...’, Mien's wangen gloeiden donker van oppersend bloed. ‘Dat... dat kwam, 'k was toen zoo..., 'k had huid-uitslag, hè, en dan in die... die schroeiende zon...’ Beteuterd verstamelde ze 't, tuurde schichtig-speurend naar Tine. ‘Jùllie hadden d'r zeker wel 'n gezellige avond van op “Dorkas”, hè...? 'n Geschikt onderwerp!’
Tine liet zich lui achterover zakken in de crapaud.
‘Och - och, dat arme huidje van je - pùk...!’, luchtigjes lachte ze 't, spottend, en gekscherend-hèftig verdedigde ze: ‘Nee - maar...! Zwijg me van “Dorkas”...! Tótáál onbegrijpeluk dat jij d'r niet meer komt. 't Is 'r dòl! Gewoon om te giéren! En Domenee... heusch... héúsch, kan best de zon in
| |
| |
't water zien schijnen! Oh kind!, “Dorkas” - 'n heerlukheid...’ Ze klakte even, en h'r lach joolde...
't Dreef 'n troebele haat door Mien. ‘Ja n'tuurluk, 't wéet 'k toch...? Nèt zoo'n heerlukheid als - als dié catechisatie-avonden, bedìllen en giéren...’
Tine zat ineens recht op. ‘Dat is - was je eigen schuld! Já-wèl! Je solliciteerde altijd naar - plaatsje nummer een! Joop Heinsius, zei dat laatst 's, já, 't ìs ook zoo...! Je bent - was zoo'n echte schriftgeleerde, hè? Wist àlles...! En dan - pff - zoo... zoo buitengewoon ingetogen, hè? Nou en voorts je toiletjes, je keurige kapsel, je snoezepoesen van bloesetjes! Wàt dènk je toch? Zou jíj 't zóo lekker vinden als je aldoor maar weer op zoo'n deugdzaam, correct voorbeeld gewezen werd? Och en - en daardoor ìs 't... wàs 't...’
Tine's snibbig geworden stem vermilde al-weer. ‘Zié-je, dié vroomheid van je en dàt wereldsche, jawel... jáwèl... dat - dat héilige in je gezicht, dat stràkke en - je in de puntjes verzorgde uiterluk, dat is me nou altijd 'n raadsel geweest, hè? Dat vroome vooral, je leek 't toch wel echt te meenen ook...’ Mien luisterde schamig. ‘'n Bízondere...? Was zíj -? Heer, dachten ze dàt? Vonden ze háar - 'n voorbeeld? God in de Hemel en ze dacht nou bíjna nooit meer aan - aan dàt...! Leefde maar... net als de anderen, koud noch heet, 't was of alles zoo maar doodgebloed was, dat tobben over h'r ziel, 't - 't geloof, h'r zonden...’ 'n Schreiërigheid drong h'r naar de keel en ze voelde de oogen heet van tranen.
Tine merkte niets, praatte weer door. ‘Ja nou, enfin..., 'k wou maar zeggen, 'k begrijp je niet! 't Leven is nou eenmaal geen zoet-gebakken dingetje... hè? Je moet stèrk willen wezen om 't leven te léven, en jíj, je bent zoo - zoo ijl voor m'n be- | |
| |
vatting, zoo-eh - onwerkeluk als 'n wolk aan de lucht...!’ Ze had ineens 'n jolige arm-zwaai en 'n klokkende lach. ‘Ja, já - bevoorbeeld: 'n heele zwerm aanbidders om je en nòg... en tòch altijd kijk je maar uit! Toen op 't Jaarfeest ook, hè, bij bossies tegelijk. En laatst - láatst nog, Niek van Oort in de Kruiswaard, 'k liep 'n pas viér víjf achter jelie, 'k hoorde 't..., zoo'n aanbiddend, nederig gesmeek, hè, precies of z'n levensheil d'r van afhing! Gut-gut-gut, als mij dat 'n jongen dêe'! Zoo'n mooie lieve jongen, die 't niét doet om 'n verzetje...’ Ze schokte licht op, bebeet de lippen. ‘Ja, en dom is ie óok niet, zèg...?’, nuchterder praatte ze door. ‘Zonde dat ie maar zoo'n - zoo'n soort van beurtschipper is, hè? Nou ja... nou - ja, kàptein van zoo'n sleepdienstbootje, hij kàn toch veel meer..., wat taais heeft ie over zich, 'n - 'n energie om wat vàst te houën, en - en z'n Vader zit dik in de duiten...’
Mien had de bleeke stille kop naar 't venster gebogen. ‘Och...,’ schorrig verpruttelde ze 't. ‘Je kan toch immers niet met iéder... iéder die nou 's toevallig zin in je heeft?’ Achter de gele gordijntjes om, zocht ze met hunkerende oogen weer 't licht op de kim, 't was tot 'n dof onooglijk biesje verdoofd, donkere wolken overfloersten 't. Als 'n vervúiling kroop de grauwe schemer over de doode kim en 't stadje, ook over de nauwe straat beneden h'r. Wat beklemd bij 't schichtig-afgewend kijken, aanhoorde ze de bitsige weerlegging van h'r vriendin. ‘Altijd van dié uitvluchten! Iéder? Hóeft dat nou? Bewéer ìk toch niet? 'k Bedoel - die éene..., dié eene die 't dan is...? Je hebt keur immers! Je kan - némen!’ Met 'n driftig gebaar van h'r hoekig-oprekkende arm, duwde Tine 'n krieuwelig neer-bengelend nek-krulletje tusschen de vlecht, h'r stem dempte in. ‘Zeg, eerst heb 'k wel 's gedacht, dat dié van hiér- | |
| |
over...? Je was altijd zoo - zoo afwezig als je op míjn plaatsje zat en zoo stiekem aftuurde op dat huis van de Halke's?’ H'r witte vleezige handen grabbelden ongedurig om in de doos met fiches. ‘Nou...?’ Uitvorschend keek ze.
Mien loom achterover gezakt in de stoel, had enkel 'n domp lachje. ‘Is 't - heusch..? Gùt..!’ Bedaard-verwonderd rekte ze 't, h'r wangen gloeiden.
‘Já, 'k dacht 't...’, na-peinsde Tine, ze boog zich dieper over 't tafeltje, keek uit speurende oogen en lachtelistig. ‘Méerderen dachten 't...’
'n Stilte sloeg even neer, dan praatte kìttiger - Tíne. ‘Ja, jíj bent verwend, hè...? 'n Troetel-kindje van 't leven, wat je ook makkeluk krijgen kan, heeft geen waarde. Maar de meeste van ons, némen wat ze krijgen kunnen!’ Overbuigend, beide ellebogen stuttend op 't tafelplatje, telde ze luchtig op de vingers. ‘Wies de Boer, 'n matjedor hoor, en Riek Ubbels en Fie Meurs en Trien Witte, och en àllemaal...’ Ze had 'n korzelige lach. ‘Ik zelf! Já, 'k heb m'n hart wel 's opgehaald! Nou - 't moet ook! Anders hou je 't niét! Toen dat stevige wintertje, 'n paar jaar terug... toe' was 't 'n Kappie van 'n Marine-schip, zoo'n lekker fiéf ventje, hè, aanhalig, pittig in 't praten, keurig in de kleeren, stijve pet met goud, jasje met blinkende knoopen en gouën biezen... 't Duurde 'n paar maanden en - tot ie wègging, we wisten wel allebei: 't was geen ernst, maar leuk - óh! En dan die geniéps-bekonkelde samenkomstjes ergens, en die leuke kedootjes van 'm, gut zoo verrùkkeluk, d'r heb je geen spijt van hoor, d'r téer je gewoon op in de dikke saaiïgheid van je leven...’ Ze ademde diep, h'r groote knappe gezicht gloeide. Met 'n ruk nam ze de kraf en onzeker arm-rekkend
| |
| |
naar Mien's glaasje, gnuifde ze. ‘Kom nog 's aanpappen, hè?’
Mien weigerde beslister. ‘Nee, née ik ben al zoo - zoo doezelig in me hoofd, née...’ H'r hand overschelpte 't glaasje.
Maar Tine al-hekelend in h'r gichel, schimpte. ‘Gû... òn-návolgbaar Hóeting van Dorkas!’ Ze had 'n gedwee-makende en bitse stelligheid. ‘Heusch, als je zóo doorgaat...’, h'r lachje verkromp. ‘Vooruit doe dadeluk je hand weg of - of 'k schenk d'r op.’
‘Nou - nou - 'n hàlfje dan...’, beklemd gaf Mien toe, zweeterig.
‘Da ging d'r ook’, wat stroef in de stem merkte ze 't op, en nog 's uitleunend naar 't raampje, - ‘'n keurig wagentje heeft ze, hè? Wit met heel-fijne biesjes hemelsblauw en wit zijen gordijntjes, dat kindje ook zoo'n...’
Enthousiast viel Tine dáar op in, hàrtstochtelijk. ‘Oh - dié jongen van Da, 'n dòt, hè? Zoo ècht om te knuffelen, om - om met huid en haar op te peuzelen... hè? Da was 'm laatst aan 't verschoonen, toe'-'k bij d'r kwam was ie nèt uit z'n badje, heb 'k 'm zóo op me schoot gehad, 'n verrùkkelukke kerel!’ Wat warms gleed door Tine's vreemd-ingesmoorde lach, h'r stem had 'n wellustig hunkeren. ‘Zèg, toch wel ècht zoo iets van je eigen op schoot te hebben, hè? Ik hoop op 'n bóel jongens als 'k trouw.’ 'n Lachje trok om h'r mond, ze tikte werktuigelijk 'n marschje op de fiches-doos, peinsde even weg in 'n weelderig begeeren...
Mien bezag h'r met vorschende oogen, en voelde zich doorgist van 'n duistere benijding. ‘Wisten je ouë-lui dàn, dat je... dàt - met zóo'n jongen... met dié kaptein...?’ Ze had 'n trilling in de stem, keek star naar de grauwe kim.
Tine - opschrikkend uit h'r warm-bloedige gedachtenbroei,
| |
| |
begreep eerst niet recht. ‘Hè? Wàt...?’, dan goedig van spot, verlachte ze opgewekt de kleine kregelte. ‘'t Ben jíj nou weer echt! Gû, 'k zéi je toch al 's, dié kan je dàt niet zeggen en - en niét vragen d'r over. Je dwingt ze tot leugen, bij hun was 't n'tuurluk in alle eer en deugd. Moeder beweert: vroeger zoende 'n jongen z'n meisje - alleen op h'r voorhoofd! Denk je nou 's zoo'n onzin, hè? Nou bijten ze immers - haast je neus en je ooren 'r af?’ Ze lachte wat ruig.
‘Jàkkes...’, zei Mien. ‘Hè bàh...’
Tine hield vol. ‘Nou 't ìs toch zoo! Ze moeten eerst maar 's goed in - in extase komen, och maar - pùk, d'r weet jíj zoo heelmaal nìks van, hè, en over z'n vrijazies, d'r zegt geen mensch 't wáre van, 't kan je ook niet, tenminste niet aan je dochter, en dàn - ieder oud mensch wil graag 'n brave Hendrik wezen...’ Ze nipte met kleine teugjes de likeur uit 't glaasje, tuurde lodderig onder de wat opgezwollen oogleden uit. ‘Op de keper beschouwd, hè, is 't ook maar 'n saai simpel beetje wat je wèl mag...’
Mien weerde dat aarzelig. ‘Och - nou, 't weet 'k zoo niét, en dan die onrust bij al wat je geniépig doet...’
Stroef gleden h'r klamme handen langs de geplisseerde strookjes van h'r blauwe bloese. 'n Nerveusheid leefde hoog in h'r op, 'n angst... Ze boog meer in. ‘Wat had ze nou toch? Waarom was ze nou - zóo...?’
- Om 't huis baste de luwe winter-wind, 'n donkere neurie. De schemer kroop sluw-voorzichtig door 't kleine venstertje en beverfde alle ding met gore vaalte. In gedrochtelijke vervormingen leek 't binnen-kruipende duister op h'r toe te wolken, smorend over h'r heen te webben, ze zuchtte hijgerig. ‘Heb je geen licht...?’, vroeg ze kleintjes.
| |
| |
Tine lachte wat over spoken-vrees, haalde toch van 'n bijzettafeltje 'n kristallen kaarsen-houër. Toen ze over de nietig opvezelende lichtjes, de rood-zijen kapjes geplaatst had, schonk ze meteen nog 's in. De dompe lichtjes-gloeiïng sloeg 'n vaagrooden schijn naar h'r fel-blinkende oogen, ze schoof dichterbij. Van de zwoel oplevende zinnen-drift, doorschokte h'r de geile lust tot rauwe openbaring, ze haalde diep adem, kruiste de armen over de borst. ‘Já, of jíj nou al van “och” en “'k weet niet” zeurt...,’ versnibde ze lacherig. ‘'t Ben dooddoeners van de kouë grond, nee zèg nou 's, denk jíj dat 't nog zoo leuk zou wezen als onze ouë-lui goed vonden, dâ-we 'n dobbelspelletje deeën op Zondag? En nòg zoo knus, als ze goed vonden dat we hier eerbaar zaten te pimpelen aan 'n litertje doeble?’ Ze lachte luidruchtig en liet tusschen de radde woorden geen pauze voor antwoord. ‘Dat stiékeme vrijen ook! Denk je dat 't half zoo leuk zou wezen voor Wies de Boer als h'r Papa wìst dat ze soms wel 'n - 'n paar uur in 'n hooi-schelf bij dat dood-stille poldertje lag, met Hein Meurs?’ Snel dáarover dolde ze. ‘Nee zeg, die hooischelf... 't is d'r altijd bezet! Da ging d'r ook met Bert de Krey, wist je 't...?’ 't Kittelend lachje joolde hoog uit h'r gedempte praten, ze had schik over 't bange in Mien's schrikkig-gesperde oogen.
‘Wiés met Héin... in 'n - 'n...?’ Ontkennerig vorschte ze 't, in de bedremmeld-hokkende stem aarzelig verwijt om zoo - 'n vuile achterklap.
‘Loog 'k wel 's?’ Terloops vroeg Tine 't, dadelijk knikte ze weer guitig-opgewekt. ‘Ja-já, 't is héusch waar, wìst je 't niet? En niet van Fie Meurs met Piet Groenewoud? Piet, 'n stugge, zèg, maar als-'t-'r toekomt - pff...’ 'n Krieuweling was in h'r kittig lachje, achter de hand uit, smoesde ze...
| |
| |
Mien griézelde, wrevelig verweer trok in h'r op en ze wist 't niet aan te wenden. 'n Loomte viel h'r in de leden, en in 't hoofd voelde ze vreemde zwaarheid. ‘'n Meiden, 'n méiden...’, smaalde ze stil. ‘Die ze wóu - hàd ze! Waren ze ànders - béter dan publieke...?’ Ze dacht 't niét uit, huiverde...
Tine praatte genietend voort. ‘En de jongens...? Denk je dat dié toen bij Keppeltje 'n half uur langer schouwburg gespeeld zouën hebben als ze 't - 't openluk hadden mogen doen...?’
't Haalde Mien snel overeind in de stoel. ‘Hè? Née... tòch, niét waar...? Schouwburg?’
Tine gaf h'r rustige verzekering. ‘Já, 'n tooneelclubje, 't was toen in - in voorbereiding, och 't wéet je toch wel? - voor 't Jáarfeest, ze wouën in costumes spelen en - en góed... Maar toen ouë Meurs - door Hein - iets van 't plan te weten kwam, kreeg ie háast 'n beroerte, en de overigen ook, m'n Vader... pff...!’ Ze streek zich over 't warme voorhoofd, bezon zich doezelig. ‘Já, 'k zou 't eigenluk niet verteld hebben, nou maar, jij zwijgt d'r wel van, hè, jíj zwíjgt wel...?’ 'n Schrikkig aanhouën was in Tine's dringerig vragen. ‘Niét éen van de ouëluidjes weet 't, zie je, dat ze bij die - die ráre Keppeltje... Je - je zegt nìks, hè...?’
Triestig ontkennend schudde Mien h'r wit gezichtje. ‘Oh - wel nee...!’ 'n Zenuw-beklemming schoof hoog tegen h'r keel. ‘Bij dié Keppel, bij die ákelige léélukke..., d'r gingen de jongens? Jó misschien ook en Co Bruins en Niek...’ Door h'r bang-bevroeden schokte 't ineens. ‘Dan tóen... die man bij Keppel, toen ze met Joost...’
Tine's doorpraten sloopte 't. Ze vertelde van Piet Groenewoud, h'r oogen keken ontstellend-hel uit 't gloeierig-gevlekt gezicht.
| |
| |
‘Wíj waren ook 's - samen, zèg, Piet en ik...’, gnuiverig vertrouwde ze 't. ‘Gû... ie lijkt zoo'n tamme, hè? 'n Mak beestje, zoo om onder je petje te vangen, nóú...!’ De dikke lippen klemde ze zuigend in bij de verdoken glimlach, ze wachtte even, dan zwaar uitleunend op 't tafeltje, bíjna fluisterend: ‘Als ie op gang is...!’, h'r oogen lachten dronken, - ‘'n dolle - óh...!’
Mien's kleine bleeke mond sprong open, toch zei ze niets. 'n Gevoel van besmeurdheid overklamde h'r, bateloos verkampte ze de wee-opwringende walging, door de dofheid van h'r denken drong ook 'n twijfel: ‘Begreep ze 't niet verkeerd, n'túurluk, 't moest wel... 't móest...!’ - ‘Je meent toch niet...,’ stamelend vroeg ze 't, ‘dat je... dàt...?’
Maar Tine, 't gezicht vermaskerd achter de handen, lachte boven de breeë rosige vingertoppen, uit groote vroolijke oogen, 'n brutale bevestiging. ‘Kindje...,’ dolde ze smalerig. ‘Pukkie...!’ Ze rukte krachtig de volle schouders op. ‘Ja gut, wìst je 't heúsch niét? Doen ze toch allemaal! Och já, nou..., niét direct 't èrgste...’
De lach-rimpeling diep in de bolle koonen, bleef ze - h'r warm-aangegloeid gezicht tusschen de blanke omsteuning van de handen - vèr over 't tafeltje leunen. ‘Joost-van-hiérover zelfs, toe' dié hier nog was, gû..., was óok ànders dan ie 'r uitkeek, ofschoon toch nooit over de schreef, tenminste met míj niét, maar 'n dolleman in 't zoenen, óh..., en met allemaal hoor, met Wies de Boer en Riek Ubbels en To Biermans, met Wies was ie 't grootst...’ Tine's gicheltje had wat wrangs. ‘'k Geloof 't niet heelemaal, ze is 'n pocher, moet je 'r hooren, zeg, maar 't is niet waar, 'k heb 't zelf geprobeerd met 'm, ie maakte me dol verkikkerd van z'n zoenen-en-zoo, 't lukte toch
| |
| |
nooit, maar zoenen... gû, wist gewoon van geen ophouën, 'n - 'n tòffe jongen...’
Tine wreef zich weer in de waterige oogen. ‘Erg groot was ie wel met Wies, toen ze jarig was, kreeg ze 'n reuzen-boeket rozen, h'r Moe wist niét van wie, d'r was geen kaartje bij, maar Wies lachte geheimzinnig.’ Tine's vroolijkheid verschrielde. Ze nam met 'n driftig gebaar de kraf, schonk zich nog 's in. ‘Wil je óok...?’, stroef vroeg ze 't, en toen Mien niet antwoordde, - ‘Zèg, dùt je?’
‘Och - nee, née...,’ Mien overkuchte kreunerig h'r weigering. Ze lag achterover in de stoel, h'r witte kop als dood tegen de donker-hooge rugleuning, 't warrelde in h'r kloppende hersens. ‘Rozen-van-Joost? Van - wèlke...? Och God, och God, Heere Jezus...!’ 't Diepe ademen verduwde 'n gevoel van verstikking, heel h'r lijf leek 'n brandende pijn. Wezenloos keek ze in de roode lichtjes op tafel, d'r achter leek Tine's lach-verplooide, ronde kop, 'n op verdelging-peinzende duivel.
't Ging door h'r: ze moest iets zeggen, iéts om Tine's mogelijke argwaan te voorkomen. Sluw zocht ze naar 'n paar luchtige woorden, en vond niéts, alles vergleed en verijlde, behalve dan dat eene, de pijn.
In 't Ruyschenstein floepte hel en hoog 'n lantaarnlicht aan, 'n man stond er onder, eerst na 'n poos herkende ze 'm, 't was Joop Heinsius. Hij keek naar 't bovenraam met de lichtjes, en tegelijk als ie de witte grove kop afwendde, floot ie schril op de vingers.
Tine boog zich haastig naar 't raam, keek uit. ‘Oh - gut’, zei ze, 'n verteedering was in h'r stem, ook 'n hevige blijheid. Ze bewoog zich onrustig en h'r mond spande strak bij 't hei- | |
| |
melijk beraad, jachtig kwam ze overeind, rekte over 't tafeltje. ‘Zèg, zou je 't héel érg vinden - puk, om nu al weg te gaan..? Zie je, d'r komt aanstonds nog iemand om - om me te spreken.’ Ze lachte verlegen. ‘Nee, je bent tòch niét boos, hè?’
Mien was al midden in 't kamertje. ‘Oh - wèl née...’, zei ze down. ‘'k Heb toch ook zoo'n hoofdpijn...’
't Hongerde in h'r naar frissche wind, ruimte... Ze hoorde niet wat de ander tegen h'r zei, verdroeg ook amper h'r lachende stem.
‘Je hebt nog al 's wat...’, meewaarde Tine, toen ze h'r bijlichtend de trap afliet en 't huis uit.
't Donker perste 'n blindheid in Mien's gespalkte oogen, de huizen stonden vervreemd, onkenbaar. Ze tuurde... De eenzaamheid van de duistere straten, trok 'n heftige vrees in h'r op, en door de verhavendheid van h'r denken gleed mèt de kilte, 'n leegte, daarachter als 'n rijpend gezwel was 't bange, de zeerte die doorbreken moest.
Ze hoorde nog even Tine's lach krachtig, hoog-uit, 't haalde als 'n vreemde echo, 'n bassige mannen-lach, 'n deur flapte toe... Om h'r heen dreef dan gedegener de stilte, dreiging was in die stilte, beangstiging, wanhoop.
Ze ademde diep-uit, kreunerig, voelde geen verruiming, geen frisch-worden, h'r gezicht bleef klam, de bontkraag woog zwaar op h'r schouders. Hoog, in 'n rijtje rechte esschen, ging 't wind-geruisch als 'n snel over h'r heen schuivende, vlugvoetige bend'.
‘Wat ben 'k nou ongelukkig...’, dacht ze. ‘Wat òn-gelùkkig...’ Smartelijk doordrong h'r dat, ze kromde zich in de wind en h'r droefheid brak uit als 'n wee, heftig verhijgden de schorre snikken. De echo van Tine's rellige praten trok door h'r, ze
| |
| |
boog meer in, steunde... De kou in h'r, 't leegworden, was als 'n wegbloeden uit zich zelf.
‘'k Dacht - 'k dacht vroeger nog wel dat 't leven mooi was’, peinsde ze. ‘God, hoe kon 'k ook weten dat 't zoo was - zóo...’ Ze neep de handen en keek verwilderd om zich heen. De straatjes lagen poover en vaal in de doode avond en de huizen leken grauwe gemelijke koppen, rimpelig ingezakt, grijs..., kleine armoedige licht-vezels gleden door de smalle venster-blokken.
Uit 'n roet-zwart huizenglop kwam 'n vrijend paartje.
Mien liep achter ze aan, keek naar ze. ‘Dàt is zoo'n stel,’ dacht ze. ‘Die duwen elkaar haast om van de - liefde...’ 'n Eindje voor h'r uit, bleven ze stil, de twee, en de jongen spande z'n armen om de meid, perste z'n lijf tegen h'r op. ‘Van avond moet 'k... móet 'k...,’ heesch praatte ie 't. De meid gichelde, drong zich vaster tegen 't begeerig-drukkende jongenslijf, als 'n zwarte zuil stonden de twee in de leegte, in de genadige verheimelijking van de duistere avond.
Mien ging ze voorbij met afgewende oogen, 'n heetheid trok h'r door 't hoofd, 't lijf. Ineens leek de eigen eenzaamte zwaarder, 't avond-leege ondragelijker. Ze rilde, gedachtenflarden wervelden wild door h'r brein, pijnen schrijnden, hévig, snèrpend... ‘Vanavond is - Joost gestorven...’, peinsde ze in 'n haat, beet op de tanden. Diep in h'r hoofd dook de mooie expressieve kop van den jongen-van-'t-Ruyschenstein, ze zag z'n ernstige oogen, z'n zuivere glimlach en midden op den dooden weg bleef ze stil. ‘'t Is allemaal leugen...,’ zei ze luid-op. ‘'t Is niét waar - niét waar...’ Dadelijk dook ze weer in, h'r schouders bogen als onder 'n last. 'n Kreun sprong naar h'r keel, ze wist Tine's eerlijkheid. Jachtig liep ze
| |
| |
door, eerst na 'n lange poos kwam 't beklemmende inzicht...
‘Dus - Heinsius was met Tine, en Fie Meurs met Piet Groenewoud, dié Wies met Hein, dan bleef d'r nog - Co, dan moest zíj - dié...’ Ze hield plotseling 't heftig ontstellend besef van h'r nuchter gepeins-dat-zéer-deed. ‘Och - já... nou wor'-je eerst zooals je wezen moet’, leerde ze bitter.
- Op wankele voeten ging ze door 't starre donker.
|
|
Auteursrecht onbekend