|
| |
| |
| |
[VI]
DE lelies in de Plas hadden de witte kelken tot de rand vol zonne-wijn, zomerbloemen stoofden al-zoeter reuken, zwoel, kwíjnend en als 'n ijle rook van zacht dringende toover-kruien: wijngeest, amandel en mirth, óók roomig gekarnde boter...
Door de diepe rust trok 't tam-aanzeilende windje, 'n lange verliefde zucht, en in de flonkerende zonne-lach bogen de blauwe klokjes en beige lischdodden zich, de paars-blauwe lathyris-trossen en de bleek-blauwe watermunt, ze néigden, de een na de ander néigden ze zich, de een ook méer dan de ander... al naar aard, bouw, koene stevigte en lenige têerheid. De langstelige grassen waren als zilveren koorden, de gentianen als gouën bekertjes, lilaïg sterden de bitterzoet-bloempjes, de sneeuwen margrieten keken als vroolijk-omwimperde oogen-met-zonnige-irissen en keerden hun blij-stralende blâren-kransjes en lachten - naar Mien.
Ze voelde h'r adem zwaar en moe van de geuren en de oogen moe van 't licht en glimlachte in 'n goeden wellust.
De warmte van 't droge hooi-geurige gras trok door h'r kleeren, kroop bij de dijen op, langs de rug en de lendenen.
Ze strekte de beenen, bleef maar moeizaam overeind èn in de voorgeschreven netheid.
Rondom als 'n fragiel-gebouwde veste, stond in blanke klaarte de zonne-schoonheid en omstolpte 't àl - met diépen vrêe, want ook maar zelden gonsde uit 't droomend Stadje 'n doezel leefgerucht. 'n Rennen-op-klompen tikte domp weg in de stilte, 'n lach verging mat in 't zwijgen, 'r-na sloeg de rust weer gedegener neer, vredig door-sponnen van goud en geuren, en met een verloomde alles tot 'n weeke droom-zonder-woorden.
| |
| |
't Effen water van de Vinkenplas leek 'n geheimzinnige zilveren sprookjes-spiegel, bonte bloemen kransten 'r om, die knikten zacht hun slanke hoofdjes, de pluchen lisch-bollen deinden.
Mien tuurde er mijmerend naar. ‘'n Lange - lànge zomer was dat..., 'n lànge...! Heer - hoeveel dagen had ze nou al gewacht, hè? Telkens - of ze hier heen geduwd werd en ie kwam nooit, ie kwam toch maar nooit..., al wist ie...’ - Ze boorde de spitse hakken van de lakschoentjes door de ritselende grassen, diep in de mulle aarde. ‘Morgen zou ze 's niét...! Nee - nee... morgen niét en overmorgen...’ Ze trok 't crême rokje strakker om de knieën, en keek schamig voor zich uit, want wist dadelijk dat ze morgen tòch wel weer aan de Plas wezen zou en wàchten en lúisteren...
'n Weeë pijn woelde in h'r op en ruw drukte ze de handen tegen 't warme veerende gras, 'n krop-aar krieuwelde tusschen h'r vingers, wild knapte ze de tengere steel.
‘Die reuk van de bloemen...,’ morde ze. - H'r hoofd zakte en 't verlangen drukte 'n hoekige scherpe rimpel om h'r mond. ‘Heer - was 't maar voorbij! Kon ze 't maar wègdoen... dàt van Joost... Vrouw Bartelinck zei: je zien d'r net uit als 'n plant die geen water krijgt! Ja - ze wist wel..., wàngen zoo wit en mager... N'tuurluk - als je ook niet sliep, net of je de reuk van de bloemen en... en alles meenam op bed, ook nèt of hij je uit de weg bleef...’ Mien perste de mond stijf toe, h'r oogen donkerden. Ze wou de vreemde heftige zeerte uit zich weg duwen, dacht ineens weer aan Da Zonneveld. ‘Nou, aan de Kruiswaard woonde ze mooi. Aardig die vensters vol geraniums en die lijster in de vergulde kooi. Toch wel vreemd dat Da nou al getrouwd was, àlles - wist! Tine zei: de eerste
| |
| |
zal wel 'n beetje te vroeg komen. H'r wangen werden heet - 't voelde ze... Als de kogel-door-de-kerk is..., lachte Jo! Ja - d'r werd méér gesmoesd over dat haastige trouwen en Da lachte maar... ze kreeg al boller schoot en h'r wangen waren rood als d'r geraniums, tòch - niet van schaamte. Over haar hadden ze - pret, Bert en zíj. Goudhaartje, zei ie, dùrf jij niet... hè? Zie je d'r zoo tegen op? Bàh - dat... dàt rauwe gevrij van die twee..., maar goed dat ze bij dié haast niet meer kwam.’ Mien zuchtte, ze keek nog 's om, zoekend... h'r peinzen vergleed.
‘'k Moet tòch weg...’, dacht ze en - bleef wéer wàchten, lúisteren. Door de hooge ringmuur van iepenblad zag ze 't flonkerende vuur van de zinkende zon, 't licht glipte weg uit de broze bloemen-bekertjes en lange schaduwen trilden over de groene glooiïng. Loom bestaarde ze 't. ‘Thuis zou wel weer zoo'n kibbelgesprek... n'tuurluk Ubbels en Bruins waren d'r vast weer en dezelfde onderwerpen...’
De gedachte knotte - in 'n tintelende blijheid. 'n Vlugge krachtige stap klonk op den hoogen weg. Ze draaide 't hoofd, béverig-in-'t-weten en h'r wangen gloeiden...
Aan de steil-opheuvelende vestingkant stond - de jongen-van-'t Ruyschenstein.
‘Joost...’, groette ze, meteen zag ze schichtig-blij de vaardige gang van z'n voeten door de kantelende grassen en aanhoorde met moeizaam-ingeduwde vreugd z'n lach, 't heldere opklinken van z'n stem in 't naderen: ‘'n Vallei van lieflukheid...’, roemde ie.
Bloo en trillerig beglimlachte ze 't, wist niets anders, de gedachten lagen als vreemde en doezele dingen in h'r hoofd. Hij stond dan naast h'r en keek van h'r hevig-blozend en be- | |
| |
schroomd gezichtje naar 't effen water van de Plas. Even ging er wat donkers door z'n lichte oogen, dadelijk trok z'n goede glimlach 't weer weg. ‘Toch wel eenzaam hier - niét? En - en de bezemrijdster is d'r, met equipage...! Wou je wel mee naar China, hè? Dáar - op 't kerkhof, die Bes uit 't... 't Glazen Hofje zit náast 'n zerk en praat grinnekend tegen 'n man die - onzichtbaar blijft! Huiver je niet, hè, húiver je nu heúsch niét 'n beetje?’ Licht naar h'r overbuigend, praatte ie vlotvroolijk door. 'n Bloem wiegelde in 't revers van z'n flanellen jasje en de lach van z'n oogen trok staâg tot h'r.
Ze voelde 't, en keek met schuchtere oogen op, h'r gezichtje verbleekte van spanning. ‘Heer - als ie nou zóo 's wéer wegging, zóo dadeluk...’ H'r oogen - deemoedigvragend - bezagen telkens weer z'n knap en krachtig gezicht. 'n Luchtige rulle kuif-lok golfde aan z'n rechter-slaap en z'n fijn-gebouwde trotsche kop leek meer gebruind, z'n mond was rooder en in z'n oogen fonkelde 'n vreemde diepe tinteling.
‘Zoo'n mooie dag, hè...?’, rad-nerveus praatte ze 't in, op z'n haastige vragen. ‘Zoo'n boel kleuren en dan zoo'n - zoo'n rust over alles, nu ook - nú óok, hè? Je kan haast niet wèggaan. 't Is zonde om - om nou wèg te gaan en bij 'n lamp te gaan zitten met al de deuren en ramen stijf dicht’. Ze had na 't vluchtige glimlachje - 'n lange zucht.
Joost Halke keek schielijk rond-om en knikte, met peinzende blik keek hij neer op Mien. ‘Even...’, zei ie gedempt en als tegen 'n vermaan in zich, meteen zat ie al naast h'r, wierp de wit-strooien deukhoed in 't gras en woelde de vingers door z'n ruig-golvend haar.
'n Poos lag de stilte, 't zwijgen als 'n intieme onschuwe
| |
| |
goedheid tusschen hen. Wondere rust blankte over 't water, vrome gebeds-stilte was in 't windelooze, ook in de bleek-door-zevende hemelglanzingen. De bloemen stonden in de vage doezeling loom te vergeuren, 'n transparante lichthoorn dreef de maan-boog door 't hooge oude geboomte.
Mien had moeite niet luid-op uit te zuchten... de zware blijheid beklemde h'r de borst, ook gestadig en met begeerige aandacht, keek ze naar 't kleine stille gebaar van Joost's hand, als ie langzaam 'n cigaret aanstak, 'n halm naar zich toehaalde, 'n bloem... Op z'n even uitgezakte manchet lag 'n ivoren knoop blank te glanzen en als 'n slangenkop krulde 'm de zilveren haak van z'n achteloos neer-geworpen wandelstok over de knieën. Hij bezag h'r vol-uit, vrij... Toen ie weer sprak, klonk z'n stem week van innigheid. ‘Mien, wat was 't... waar je zóo stroef aan te denken zat - pàs...?’
Ze schokte licht in de schouders. ‘Ik...? Waar ik over...?’, h'r blik had 'n misleidende schichtigheid, ze trilde van de liefkozing die was in z'n stem en moest zich even bezinnen, wist 't dan ook. ‘Oh... já, over thuis, zie je, Bruins en Ubbels zullen 'r wel wezen en ze zijn 't weer 's oneens. D'r staat dat God éerst 't licht schiep en 'r-ná de lichtdragers. En... en ouë-Bruins wou van de zes scheppingsdagen, zes tijdruimten maken, de avond was toen te kort’.
Joost Halke sloeg met de wandelstok driftig naar 'n donker nacht-vlindertje. ‘'n Hééle avond?’, morde ie.
Ze knikte. ‘Ja - de wereld moet wel - miljoenen jaren oud wezen volgens... volgens de geléérden, zié je, 't is n'tuurluk niét zoo.... want 't staat anders in de Bijbel - maar 't wordt beweerd...’
Joost's rechter wenkbrauw rees, hij zei niets.
| |
| |
Vluchtig keek ze naar 'm om. ‘'t Kwam 'r op, doordat Jo ineens vroeg, waar God was, eer de wereld d'r was, 't gaf dadeluk 'n heel opstootje, Ubbels wist alles precies...’
Joost Halke had na de wrevelige glimlach 'n diepe frons, z'n stem klonk barsch van kortheid. ‘Ik denk niet, dat de Christus als hij weer kwam, Calvinist zou wezen...’
Ze keek uit verschrikte oogen naar 'm. ‘Jòngen...,’ maande ze. Hun blikken raakten elkaar, bleven als onder magische kracht staag ineen vloeien, tot allengs 't stugge - en 't schrikkige vervloot en naar 't oppervlak van beider oogen 'n nieuwe vreemd-teêre emotie dreef.
Boven hen op den begrinten weg gingen stille menschen, telkens twee bij twee... Mien wendde 't eerst de oogen, 't zwijgen leek 'n heimelijk-feestende intocht.
Maar, langzaam beheerscht en beraden sprak Joost Halke dan, z'n stem schoon week en vermild, bleef domp. ‘Oh - bij òns zijn óok nog wel rechtvaardigen: Bot, Uive, ònze Rijklof, Doen Starke... 't Was misschien niet... niét goed, och - n'tuurluk, 't is altijd dwaas je invallen te zeggen...’
Hij schoof wat dichter bij, ze zag z'n goeden glimlach.
‘'t Maakt angstig als je precies ziet, hóe 't is...,’ zei ze vaag en onvast, h'r gezichtje was bleeker.
Joost knikte en z'n tintelende blik bleef stil bestaren 't fijne superbe meisjes-figuurtje in 't crême kleedje met de blauwe strikken, de gebogen lijn van de blanke nek, de stille witte kop met 't fijn-omlichtende haar-goud onder de groote stroohoed. H'r oogen leken vochtig en h'r mond bleef klein openkieren.
‘Als 't nu niet komt...,’ dacht ze, en 't dúizelde weg. Joost boog achter h'r langs, strekte beide armen en trok speelsch aan de kinderlijke strik van 't blauwe lint om h'r middel, zoo -
| |
| |
of ie 'n paardje mende trok ie, links, rechts, z'n tong maakte zachte klakkertjes.
Ze had 'n hoog zenuwachtig gicheltje, en bewoog zich niet. ‘Och Joost?’ - 't Rulle haar van z'n kuif beroerde h'r bloote onder-arm, z'n oogen keken vragend naar h'r op.
‘Ja - já, ik ben nog 'n sprookje te goed ook! Dàt van de - de Spinster... niét? 't Meisje achter de wade van de mist?’
Ze had weer 'n klein kelig lachje, en h'r vingers bewogen nerveus. ‘'n Sprookje...?,’ peinsde ze. Ze dacht even aan Kristallijn. ‘Nee - 't was ook zoo lang en - hoe begon 't? Ja - hoe was 't ook weer...? Och tóe..., já - 'n koningin die de bloemkelk met h'r minnaars-tranen tusschen de knieën lei, 's nachts... Nee - d'r was wat in, dat kon je niet vertellen..., tusschen de knieën, néé...! Heer - wat stil was 't, d'r liep nou geen-een.’
Ze rilde zacht, ingehouën, voelde weer 't kleine plagende rukje van z'n vingers aan de strik van 't middel-lint.
‘Nee - Joost, ik kan nu niet... nu niet 'n sprook...,’ hortend zei ze 't, begon dan ineens weer over de avondgesprekken: ‘'t Waren wel èrnstige vragen en als 't eene niet waar was, tornde 't andere ook...’
't Ceintuurlint glipte uit Joost's vingers. ‘Ja - zware problemen.’ Z'n blik bezag h'r in 'n onverholen deernis. ‘Kun je 't nog niet loslaten, hè? Nog altijd in die duffe wijsheid van bakker Bruins verdiept? Je moest niet altijd bij dat gezwam! Ga je 's avonds nooit 's naar Tine Bot, hè? Tine dâ-'s nu immers je vriendin? Ze is wel aardig, hè - en èrg harteluk?’
Mien stemde dat aarzelend toe. ‘Oh - jawel, ze is 'n beetje als Da ook en... en Da is als - iedereen...,’ 'n stilte schoof als 'n schaduw achter h'r woorden aan.
| |
| |
Joost Halke wierp met 'n driftig gebaar 't lang-gedoofde cigarette-eindje voor zich uit in 't water en floot 'n paar scherpe trillers de avond in, hij antwoordde niet.
‘'t Was ie nou stil - ineens...,’ peinsde ze. ‘Zei ze iets dat niet goed was?’, h'r doorschrijnde nog de scherpe zeerte om Joost's prijzende woorden over Tine. ‘'k Ben jaloersch...,’ besefte ze, h'r tobberig gezichtje keek terneergeslagen onder de breede hoede-rand uit.
Met 'n ruk kwam Joost overeind zitten, ie sprak lang en heftig. ‘Dat je nu toch zóó - over die dingen piekeren kunt! 't Is toch immers maar nèt iets voor 'n - 'n kruidenier, voor 'n man die 'n ons suiker staat af te wegen achter z'n toonbankje en 'n achtste Deventer-koek afmeet en naar 'n halfje zoekt in al z'n broeks-en-jas zakken?’ Hij schrok even en keek naar Mien, toen h'r gezichtje geen gekrenktheid verried, sprak ie snel door.
‘Ja - maar nèt iets voor 'n timmermansbaas en - en 'n snijer, hoor..., voor 'n man die alles afmeet met z'n duimstok en z'n ellemaat... te willen nárekenen... te willen úitmaken en àfpassen met d'r kleine bekrompen hersens... hóe God gedaan heeft en wànneer en in hóeveel tijd...!’ - De jongen-van-'t Ruyschenstein praatte vlot en hartstochtelijk, en Mien luisterde bedremmeld, z'n praten duurde, dúúrde... Spijtig voelde ze, wat moois was heengegaan... ‘nu was 'r die kilte weer en - en die stugte..., die hoorde bij zoo'n gesprek’.
Ineens en plomp zweeg Joost Halke, hij hieuw baldadig los op de doezele veldbloemen-trissen, 'r stoof 'n wolk van vliegjes, dof-gouën uiltjes, spichtige nachtmotten, ook vielen 'r weer ter aarde, getroffen bij den beulschen slag, Joost merkte 't niet.
Maar uit h'r werktuigelijke toezien schrok Mien dàn ineens op, ze raakte drifts z'n arm aan. ‘Joost - hoe kan jíj nou...?
| |
| |
Niét doen... toch! Je maakt ze dood en - en ze waren zoo mooi...’
Iets in h'r stem trof den jongen, hij keerde zich, en keek aandachtig naar de witte desolate meisjeskop, 'm doorroerde plots 'n heftige teederheid, ook 'n krachtig manlijk berouw. De wandelstok rolde 'm tot aan de voeten, ie greep h'r handje en hield 't. ‘Och, je bent koud, hè? 't Doen we toch ongezellig! Heb je 't niét koud...?’ Even ging z'n blanke hand op en beroerde en omvatte liefkozend h'r wangen en kin, z'n arm blééf in 'n lichte druk om h'r schouërs. ‘Ja - wèl koud... en je haar is vochtig en je wangen. Waarom dragen jelie meisjes toch geen doek of - of sluier 's avonds, en - en altijd, zooals de Turksche vrouw, hè, alleen de oogen 'r uit, of als de Grieksche 't heele hoofd in de sluier? 't Heeft toch wat liéfs, wat - zédigs, en dat heimelukke..., je bent dàn nog veel meer 'n mysterie’. Joost's stem dempte-in bij 't schertsende opbeuren, hij boog 't hoofd meer tot h'r over, z'n oogen stonden voldiepe glanzingen.
Ze glimlachte, overmocht door z'n plots weergekeerde innigheid, h'r zinnen verduizelden, en maar moeizaam in 'n sterke bedwongenheid, bleef ze kuisch-stil in de zachte goedheid van z'n arm, durfde in 't krachtig besef van Joost's meerderheid niét aanleunen tegen z'n schouër, 't bloode overhuifde nòg h'r heftige lust.
'n Flonkerend doorzichtig parel-grijs kroop in de maan-door-glansde avond-damp om hen, om de heesters en 't riet. De bloemengeur leek ineens verscherpt, dringender, 't water van de stille plas sprankelde zilverige gloeiïngen uit.
Ze keek 'r heen, voelde 't lijf doorschokt van begeeren naar Joost's liefkozingen, verduwde toch telkens weer trillig-van-schaamte, de heftige hunker...
| |
| |
Werktuigelijk praatte ze eindelijk wat in, op z'n schertsen over de sluier. ‘Vin' je 't héúsch, van 'n voile..? Die dame die toen bij jelie was... Mevrouw Nouëns, hè, je nicht, die had toch zoo'n mooie, weet je 't nog, 'n lilasche met 'n keurige gouën weerschijn? Ze is verschrikkeluk chic, hè, en zoo makkeluk in de lach en in 't praten...’
Joost knikte geamuseerd, en vroolijk keek ie in de naïve strakke ernst van h'r oogen die glansden. ‘Oef... nou..! Verschrìkkeluk chic en ontzettend mooie weerschijnen... in h'r voile's’. Hij lachte even. ‘Já - ze praat gewèldig makkeluk’.
Mien keek vragend naar 'm op. ‘Ze geeft hiér óok 'n concert, hè? Tine zei 's... dat ze 'n keer zoo mooi zong... toen - bij jelie...’
Joost wendde de oogen af. ‘Ja...’, gaf ie toe, - ‘'n mooie stem heeft ze, 'n èrg mooie stem, net de nimf uit de Lorelei, Mien, ken je 't liedje..?’ Hij lette niet op de weifelende ontkenning, z'n blik werd droomerig en z'n oogleden gleden iets toe, 'n neurie kwam in z'n keel, die zwol tot den vollen omvang van 'n bariton. Joost Halke zong luid en spontaan.
- Mien verstond niet recht den Duitschen tekst, fantaseerde maar op den klank af. - De galmen kwamen h'r fonkelend omrijen, zuiver, vol krachtige gratie, ook week-weemoedig en donzig-mat. Ze ademde snel en huiverde, heel h'r wezen leek in 'n gouden glorie gedompeld, heel h'r ziel en 't innigst van h'r verlangend wezen gekuischt en verreind. Ze keek uit wije devoot-verheugde oogen... 'n IJle rots rees uit de effen plas, 'r was 'n vrouw met zeewierdraden in 't goudene haar, die zong en verbeidde en lokte..., zij zelf was de vrouw, die begeerde, die wou, maar alleen nu 't goede, alleen wat geoorloofd was...
| |
| |
Ineens scheurden dan door 't droom-vredige van h'r têer gedachten-spinnen en door 't diepe warme timbre van Joost Halke's zingen, rauw-schendende geruchten. Boven hen op den hoogen weg, schuurden krakende schreden, 'n wrange meidenstem schimpte, 'n lach snerpte. En àl-schichtiger gleden Mien's blikken de schuinte op, angstig spiedend. ‘Wié waren dàt? Was ze herkend... èn Joost..? Heer - als d'r maar geen praatjes van kwamen...’ 't Angstvallig luisteren hield staag 'n onrust in h'r gaande, ze werd rood tot in de ooren en h'r oogen keken beschaamd. - 't Mooie têer-harmonische ging te loor in 'n bittere wrevel. ‘Gut jà... de mènschen kwamen wéer - te vìtten..!’
Joost's glimlach trok naar h'r uit, hij merkte de kleine angst en als ie 't liedje uitgezongen had, begon ie geen ander.
Toen 't stil bleef, verging 't irriteerend lach- en praatgerucht weer en z'n arm trok h'r luchtig naar zich toe. ‘Zoo - vreeseluk ònnètjes, hè? H'm - verschrìkkeluk onfatsoenluk... niet?’ 'n Wat trotsche nadruk was in z'n glimlachend zeggen. Ze lachte verlegen en hiéld donkere blosjes in de heete wangen. ‘Och nee... 't is - 't was zoo mooi, zóó mooi, jou stem Joost, maar de menschen vinden dat 't - dat 't raar is, zié je - de mènschen...’
Joost Halke begreep 't wel, want ie knikte. ‘Die demonische mensch-poppetjes’, schertste ie, 't klonk wat hoog en stroef, toch duwde wat teeders 't trotsche weg uit z'n kijken, en z'n glimlach bekoesterde Mien's kleine witte gezicht, z'n oogen werden warm onder de trillende frons, en z'n stevige wil overrompelend, sloeg met den heftigen drang tot troosten en liefkozen, ook de passie door 'm. Hij boog 't hoofd tot 't hare, en z'n oogen zochten h'r diep-roode en even-opene mond-die-te- | |
| |
beven-leek. ‘Ben je nu nog angstig, hè..., nú nòg...?’ Z'n stem dempte-in tot 'n fluistering, z'n adem blies heet-af langs h'r wang.
‘Och Joost...’, zei ze enkel. ‘Joost...’ En h'r stemmetje was vervoerd en wankel, schroomig en verheerlijkt zag ze in z'n begeerende blik, 't was als peilde ze diep daar in, 't eigen heftig opwringend liefdes-verlangen.
Hij praatte luchtig, ook wel - werktuigelijk, 'n wild en vurig leven was in z'n kijken. Met speelsche kracht gleed z'n arm rond h'r middel. ‘Dìt ook niet - netjes, hè? Dit ook vreeseluk, zoo vréeseluk..!’ Joost Halke zei 't gesmoord, vreemd-hevig, z'n wang lag tegen de hare, en z'n borst ademde zwaar, tegen h'r schouder.
Ze glimlachte in 'n wondere verrukking en heel h'r lichaam slapte in de zoet toegevende gewilligheid. ‘Jóost...’, ze bad 't schier en 't openbaarde al h'r arme hunker. Ze keek uit droomerige oogen voor zich neer en zuchtte diep... De overgave was in heel h'r wezen, 't àl-vergeten in 't zalig ondergaan willen, Joost's verlangen-over-h'r.
'n Korte heftige schrik-stoot ging door den trotschen jongen-van-'t-Ruyschenstein, ook groot meewaren, hij wreef bedwongen-zacht de wang tegen de hare en z'n oogen keken in 't begeeren, smàrtelijk van 't plots gekomen weten, hij hield dan toch 't goedig-vleiende praten. ‘Och, maar - je moet niet bang wezen, niét bàng..! Béef je nu? Làch je..?’
Ze wist geen weerwoord, 't bonsde in h'r leeg-getrokken hoofd en ze voelde lijf en ziel gloeiend doorvlamd-van-vervoering.
Joost Halke boog zich dieper, ze zonk rugwaarts tegen z'n borst en ie beurde met bêi z'n handen h'r têere kop, toch eer
| |
| |
z'n lippen de hare hadden, was 'r 't schorre gegichel, 't kwam ineens en 't leek vlak-bij, in 'n ruk had ze zich los, keek verwilderd om.
De Bes uit ‘'t Glazen Hofje’, stond boven aan den dijk, ze wees met 'n spichtige vinger en grunnikte kelig, traag-aan slifte ze weer door. 'n Roerdomp huilde spokig geluid achter de heesche lach van 't oude wijfje, en de vinnige plofjes van h'r kruk doorklopten nog lang de loome stilte.
Mien hoorde 'r naar tot 't vergleed. Ze had 'n nerveus kuchje. ‘Bes Lieuwen dâ-'s 'n leelukke bel-luier...’, zei ze. Meteen en als ze 't nog praatte, was ze in 't vernuchterde werkelijke. Ze dook in en keek uit groote schuwe oogen naar Joost. ‘Nee... née - toch ònmógeluk, zíj - hèm wegduwen! God... Heere... já! Z'n arm was vàn 'r en ie zat vèrder-af...’ Ze werd wit van verbijstering en poogde, schuchter 't ranke lijf achterwaarts buigend, de krachtige stut van z'n schouder te hervinden, 't gelukte niet. Zwakjes klaagde ze dan, en h'r kinderlijke oogen smeekten schuw-lief. ‘Oh, 'k schròk toch zoo, Joost, 'k schròk zoo... 't - 't Komt 't is nog zoo daggeg, nee - maar met dié maan...’
't Rustig gebaar van z'n handen wat driftser, hoekiger, zocht de jongen-van-'t-Ruyschenstein zich 'n cigaret uit de kleine emaille-koker, jachtig raspte ie 'n vlammetje van de vochtige lucifersdoos, z'n mond trok rimpelig bij 't zuigen, aandachtig-genietend rookte ie. 'n Bezinning was in z'n peinzende blik, 'n vernuchtering over heel z'n prachtig expressieve kop. Z'n kaken lijnden gespannen onder de gladde huid, z'n mond was lichtingestrakt. ‘Och, òch...’, ie meewaarde en verwierp in z'n trotsch-hoog glimlachje, z'n blik gleed weer tot h'r. ‘Schrok je zoo - hé..? Vooral valeriaan-druppels gebruiken als je
| |
| |
thuis komt, hoor! Ja - en dan moeten we 's kijken of we 't weggetje-terug nog wel weten, hè?’ Hij schertste 't goedig, z'n glimlach dreef 't kwellend-strakke uit, en vlot-af praatte ie grapjes over vocht en kilte, bukte gelijkertijd naar de wandelstok en veerde elastisch op.
‘Hè - née..!’ H'r vervaarde stemmetje stiet 't schril-van-schrik door z'n luchtige praten. ‘Joost... nog niet, lâ' we nòg éven... Joost 't is - 't is nog zoo mooi...’ 'n Uitzinnig beloven lag op h'r lief-geheven, smartelijk-trouwhartig gezichtje.
‘Kindje...’, maande ie zacht, meteen praatte z'n stem onzeker door in 't aarzelend afweren. ‘Nee... 't is al niet vroeg meer, we moeten nu héúsch...’ Hij spitte de wandelstok diep de vette wei-aarde in, rukte 'm ruw weer uit... Eensklaps boog ie zich en - stak h'r de hand toe. ‘Kòm’. Week-warm was z'n roep in 't enkele woord: têerhartig en onbekrompen goed.
Dadelijk was ze overeind, bij 'm, snel klom ie, ze hing zwaar in de stevige omduwing van z'n arm, maar - zwenkte op de bolle schuinte en - lag tegen 'm, duizelend, heet, wild-bestookt van de schrijnende spijt en de kwelling van de onwillens aangehitste lijfs-nood. ‘Joost... je màg niet boos op me..! Och - Heer..! Joost... Joost - jíj niét..!’ Ze soebatte 't met kleine nederige stem, de woorden hokten en zwaar van wicht leek h'r tong. ‘Joost - toe... tóe, 't spijt me zoo - Joost...’, ze zei z'n naam veel en als 't eenige dat nog broos houvast gaf in de beklemmende verstugging, h'r tenger lichaam schokte tegen 'm aan, en ze wreef de wang schurend tegen z'n schouder, hunkerende drift was in al h'r doen.
‘Kindje...’, hij morde 't gesmoord, toch ook wel têer, want voelde 't soepele van h'r kleine borsten in de deinende druk van 't heftige schrei-ademen, dàn de gansche druk van h'r begee- | |
| |
rende lijf. Stadig kenterende gevoelens verbijsterden den jongen: energieke tegenkanting, baloord meewaren, en 't meest de onbesuisde brand-van-z'n-bloed. ‘Gô... kind! Je moest dàt toch niet..!’, hij stamelde 't, voelde 't wild-kittelend genot van z'n zoekende lijf tegen 't hare, z'n oogen om-vatten de week-blanke meisjes-kop met de even-opene heftig-verlangende mond. 't Trotsche zelfbewustzijn en de goede wil ontgleden 'm. ‘Wat is dàt nou - hè? Waarom doe je nu zoo... zóó?’ Onzeker maande 't nog z'n vreemd-verschuchterde stem. ‘Ik - boos..? Ga je nu droomen, hè?’
Ze zag niet op, wou niet, drukte 't hoofd in al-halsstarriger verzet tegen 'm. ‘Och - nee Joost... Joost - toe zèg nòg 's... nòg 's...’ H'r kleine bloode stemmetje, onbevredigd en nederig-bedroefd, smeekte zenuwachtig.
Plotseling pràngde ie de armen rond h'r, hun lijven schoven driest aan-een, en ze voelden de druk van elkaars verlangende lichaam in schier alle deelen, de bezinning kantelde - 'n wijl en de bedachtzame woorden trokken weg uit Joost's peinzing, z'n bruine wang streek heet langs de hare in stroef-wilde aaiïngen, toen - 'n kort heftig oogenblik - nam ie h'r mond in de gretige, hevige omvatting van z'n lippen, ze voelde de kleine beet van z'n tanden bij de lang-in-slurpende druk, ervoer ook 't heftig-sensueele van z'n mannen-teederheid en - lag bedwelmd tegen 'm, als beschonken van vervoering en zwaarademend, ook doorbrand van 't zalige, en doorstuwd van alintenser begeeren...
't Duurde zoo even.
Dan - kràchtig hief Joost zich. ‘Kom.’ Z'n stem was heesch, wat kreunerigs was diep in zijn keel, en hèftig, bij Mien's nòg aarzelen, nam ie h'r arm, voerde h'r verder den
| |
| |
dijk op, 't stille donker door. Jachtig haastte ie aan, onstuimig en drifts... Ze hijgde van 't nerveuze reppen, jakkerde toch werktuigelijk mee in de stormpas. 't Zwijgen tusschen hen in de loome zoet-rokige zomer-avond, hing vol schuchtere intieme têerheid.
Ze voelden 't ieder voor zich. - Toen verduwde Joost's praten 't. ‘Ja, dat 's marcheeren, hè? Oef - de Bes mocht 's terug komen... nou? De Bes met - de bel.’ Z'n stem hield nu 't innig-goede, z'n rechterwenkbrauw rees in 'n geestige plooi, en 'n kleine glimlach trok 'm om den mond.
Ze rekte de slanke hals naar 'm op en glimlachte verzonken. Joost sprak dan druk, enleveerend, over Rijklof Krone. ‘Dat 'n vrouw nou toch van zoo'n man wegloopen kon, en dan die jongen van 'm...’ Hij beet de lippen dun-in - alsof ie zich bezon. Aarzelend begon ie toen over Mevrouw Nouëns en over 't concert dat ze geven zou in 't Stadje. Ze knikte en ving toch niéts van z'n praten, hoorde enkel de diepe klank van z'n stem. In h'r stond alles vol droomerige vervoering. Langs hen gingen enkele menschen, ze onderscheidde hen niet, hoopte dàn wèl herkend te worden en had 'n snel, vaag gevoel van trìumf.
Bij den Kruiswaard scheidden ze, de nevel van 't land stond niet in de smalle hoog-gemuurde straatjes, traag-gaande wandelaars loerden... Joost gaf 'n korte pijnlijk-krachtige handdruk, glimlachte h'r ook recht in de oogen. ‘Ja - 'k heb commissies’. Z'n stem klonk meer ìngedompt en nog éens groette ie h'r met 'n lange warm-opnemende blik-over-den-schouder en ging dan haastig.
Ze bleef zelf ook in de zenuwachtige ren-pas, licht-wulpsch wiegelend in de heupen, 't smalle ruggetje trotsch gerekt in 'n
| |
| |
teêre, hoovaardige gratie, de wangen rood en de oogen licht.. 't Was doezel in de straten.
De holle kamer lag wazig-verdroomd in de schemer, 'r dreef 'n vochtig-frissche bloemen-geur. Aan de onzichtelijke wand glom de spiegel bleek in de zilverige lijst, maar boven 't kloekvierkante tafelblad blaakte bol en naakt de porceleinen lampe-ballon, helder doorglansd, van 't kleintjes-opspuitende olie-lichtje-'r-onder.
‘Já - láat... maar zóó'n dag ook...’ Mien's stemmetje, verdoft en heesch, praatte 't vaag, ná de aandachtslooze groet-aan-ieder.
Schimmig-onwezenlijk en spichtig-steil leunde Rens achterover in de diepe stoel, 't beenige kopje in de vlerkige mutsestrooken bleekte 'n ijl-witte knoet af, op 't rouw-doffe van de doodsch-zwarte kleeren. De Moeder naast h'r, zat moeiïg ingezakt, de handen aderig opgezwollen, slap toegevouwen om de ietwat puilende schoot, en bezijen de tafel logde, vierkant en breed, Co-van-den-koekbakker.
Ze had 't dadelijk zoo verkend bij 't binnenkomen, meteen en als 'n wurgende verdelging van de tintelende blijheid, omving h'r in de drukkende stugge kamersfeer, 't grauw-eenzelvige en muf-kloosterachtige, dat nog maar amper in de bloemen iéts van de ruime, zonnige zomer in liet komen. Door h'r hoofd taterde ook en als 'n niét-te-verduwen echo, de vette kluchtstem van de Vader in de winkel, en Jo's paaiend gegek met de klantjes.
‘Wat Tine je nou toch lang gehouën heeft... drié uur of drié-en-'n-half...’ Vrouw Holmers praatte 't loom-zeurig, h'r
| |
| |
mond rimpelde afkeurend en h'r oogen spiedden onder de kleine frons in 'n kommerlijke verontrustheid.
Mien knikte slapjes in op h'r Moeder's zeggen, ze boog 't hoofd uit 't wijd-omme-glanzende licht-cirkeltje van 't olie-vlammetje op de tafel. ‘Ja...’, zei ze zacht, en voelde ineens de wangen vol bloed.
‘Ook zoo'n prachtige dag, hè?’, vergoelijkte Co. ‘Je vergeet dan de tijd...’ Hij keerde h'r vol 't gezicht toe. ‘'k Heb twee kaartjes voor de Zang-avond van Mevrouw Nouëns, zeg..., de boekhandel is nu al totaal uitverkocht, geen enkel entreetje meer verkrijgbaar.’ Z'n wangen donkerden in 't praten en de adams-appel achter z'n weeke keel-huid bewoog telkens heftig van 't krampachtige slikken. Onder de diep getrokken brauwen bleven z'n eerlijke oogen stadig bewonderend op Mien.
Ze had de hoed opgeborgen in een kast, en kwam dralend bij de tafel, licht aanleunend tegen de rand van 't breede blad kuifde ze zich luchtig en op de tast af, met de fijne bleeke vingers 't haar wat op, tuurde ook verstolen naar de bloemen en sprak mat in op de wat onzeker blije klank van Co's praten. ‘Zoo...? Nou 'n bof, hè...? Anders - èng hoor, zoo'n zaal vol, als haringen in de ton zit je...’ Ze schoof 'n stoel bij, nam aarzelend plaats.
Vrouw Holmers wees nadrukkelijk naar de bloemen, mèt de sprankeltjes humor gleed 'n vage bedoeling door h'r oogen. ‘Kijk 's... Co's zomerboden - voor jóu...’
Mien's praten draaide daar wat opgewonden doorheen. ‘Oh - heb 'k àllàng gezien, hè, ja n'túúrluk...’ Wat tintelends schoot door h'r stem en h'r jonge jolige blik wipte even op naar den jongen. ‘Bloemen zie je n'tuurluk direct... hè? Bloemen vóél je gewoon.’ Ze omving gelijktijdig de wije groene kan
| |
| |
met de ranke armen, dook gulzig 't gezichtje in de dringende geur. ‘Zoo héerluk... oh - die groote blauwe violen zeg... en - en die crême rozenknoppen... verrùkkeluk...!’ H'r opgetogen fijne stemmetje droomde. ‘Die licht-paarse chrysanten hooren in dat dof-groene potje... en die witte...’
Vrouw Holmers stuitte 't wat kregel. ‘Ja... já, jíj weet zooveel raad, hè? Laat ze dáár nou maar stil, hebben ze 't ruim en de stelen diép in 't water...’
Dadelijk trok 't 'n gemelijk plooitje aan Mien's nerveuzen mond. ‘Oh - n'tuurluk.’ Meteen ook glitsten h'r armen van de ruw-aarden kan. ‘Láat - máar...’ Ze beet op de lip, hield in 't pruilen toch nog wat vroolijks. ‘Dàt - is òns devies...’
‘Nou ja... nou ja,’ goedigde Bruins verontschuldigend. ‘'t Kan zoo best, hè...?’ Hij keek licht verontrust naar h'r blinkende oogen en blozende wangen, piékerde over dàt ongewone.
‘Hebben jelie nu àl die tijd - omgewandeld?’, ondervroeg weer naarstig Vrouw Holmers. Ze rekte met 't loom-zware van 'n hevige lijfs-moeheid, licht-steunend naar de lucifers, scharrelde bij de lamp, 't glas rinkelde. ‘Me dunkt, je kon wel zes keer de stad rond in dié tijd... en de menschen, als ze je hier twee-maal voorbij zien gaan, vinden ze 't al ongewoon...’
't Praten hield 'n ondiepe kregelte gaande in Mien. ‘De mènschen...’, smaalde ze, h'r wangen brandden in 'n donkerder blos en ze keek met gefronste oogen in 't hel-opspuitende lampe-licht, mòrrend... ‘Moest 't nu dadeluk...?’
In h'r stond hoog de vrees voor de straf-ernstige blik van de Moeder en voor Co Bruins' speurende kijken.
Heerlijke gepeinzen lagen in h'r hoofd, lokkende droomen. ‘Vanavond te bed...’, beloofde ze 't zich. Dàn - àlles vervágend - zag ze plots bij de naakt-klare overlichting van
| |
| |
de lamp, 't zorgelijk-terneer-geslagene in 't kleurige gezicht van h'r Moeder, en betobde geprikkeld en verontrust wat de oorzaak wezen kon. ‘Misschien - 'n wìssel, Vader die kocht ook altijd veel-te-veel opeens in, dan kreeg je die groote bedragen...’ - H'r oogen bleven peinzend-stil op de bonte bloemen-bundel. ‘Die rozenknoppen...’, loofde ze ineens - na de lange zucht. ‘Zoo - zóo fíjn, hè, en die groote blanke... met de gouën worteltjes van binnen...’
Co knikte, 'r glansde iets door z'n stem. ‘Ja - die witte lelies...,’ gaf ie toe. ‘Zoo blank en - en ìngetogen, hè..., nèt - 'n meisje dat ik ken.’ Hij glimlachte met warme oogen, meteen kleurend, en nurksch-ìnfronsend tegen dat ongewoon-complimenteuze-van-'m.
Vrouw Holmers had 't naaiwerk weer opgenomen. ‘Je vergeet de ramen...’, kwam ze wat kregel invallen op Mien's droomerige oogen-lof, pinkte gelijktijdig naar Co's aandachtig gezicht. ‘Dié eet bloemen en lucht en zon...’, lachte ze. ‘Maar - étens-trek nóóit.’
Mien schoot schichtig overeind. ‘Ja - nou ja... 'n mensch zal bij brood-alleen, niet leven...’, doceerde ze en kleúrend, nòg 's overbuigend naar de hoog-oppluimende boeket: ‘Dié wìtte... 't àldermooiste zijn ze, hoe heeten ze toch ook? Aronskelken...?’
Als Co dan knikte en goedwillig allerlei bloemen-namen noemde, gespannen-ìnkijkend h'r wije oogen, keerde ze zich schielijk af, in de heimelijke schrik van 'n opduikende herinnering. ‘Ja - éérst even de ramen...’ Heet en wat klam in de handen, liet ze de lancasters afrollen, sloot de blinden, werktuigelijk onderwijl ook toehoorend op Co's praten over z'n Vader's tuin en kas. ‘Z'n eenigste liefhebberij, en dàt gedijt! Ja
| |
| |
- voor 'n leek! 't Priëel van kamperfoelie ook, en dan 's avonds in de maan, 'n - 'n kéurig zitje, je kijkt nèt op 'n stukje zee’.
De oogen van den jongen, bol en donker, ook even doorlicht van verlangen en innig-gepeinsd genoegen, zochten gretig Mien's blik. ‘Je moet 's komen kijken’, noodde ie overredend. ‘'t Is wèrkeluk héél aardig en - net iets voor joú...’
Ze knikte over de schouder. ‘Ja - goed...’ Meteen draaide de gangdeur open en Jo kwam binnen, hij wierp zich op z'n stoel als 'n ruiter op z'n ros, de rugleuning naar voren, de beenen weerzijds 'r van. ‘Ben je d'r allang..?’, informeerde ie, en keek den kameraad vlak in de oogen.
‘'n Kràp uurtje...’, bedacht Co aarzelig. ‘Ja - tenminste... 'n heele poos eerder - dan Mien’.
Jo lachte. ‘Mién - nou já! Gezelligheid kent geen tijd,’ geniepig verhoonde ie 't. Dàn of 't 'm zoo juist inviel: ‘'k Zag vanmiddag Tine Bot dood-bedaard en - en lekker verzot met Niek van Oort slenteren’.
De Moeder keek verbaasd op. ‘Dàt - kan immers niet, Mien is de heele middag bij h'r...’
Maar Mien tot de oorschelpen rood, viel haastig in. ‘Och - wèl já! Wáárom kan 't nou niet? Ze heeft 't me zelf nog verteld, 't was toen ze - bonbons bij de thee haalde...’
Ze verwijlde wat langer bij 't venster dan noodig was. ‘Ajakkes... ákelig dat Jó nou ook net binnen kwam vallen! Wéér zoo'n - zóó'n náre leugen! Wáárom zei ze 't ook niet eerluk... rònd-uit..?’ Ze beet op de lip, pakte sloom de handwerkdoos uit de vensterbank en rommelde d'r dralend wat in om. ‘Al 't mooi ging 'r af... als je 't vertelde, - n'tuurluk, tòch was 't beter...’
Opeens in al 't klein-en-klam-makend getob, bestreelde h'r
| |
| |
als 'n innig-koesterende heerlijkheid, 't snel gedenken, Joost's wilde liefkozing. - Werktuigelijk kwam ze bij de tafel, ging zitten.
Co Bruins praatte wat, kort-afgebroken, ze hoorde 't vaag, z'n adem ging diép achter elke zin. - Vrouw Holmers had gedurig 'n glimlachend weerwoord en Jo snufte telkens door de neus, bits en plagerig klonk af en toe z'n harde stem.
- Licht voorovergebogen zat Mien peinzerig voort te knutselen aan 't fijne borduurwerkje. 't Lampelicht blaakte vol uit over h'r blozend gezichtje, sprankelde goudig over 't welige haar, 'n lok lag vonkerig geplet tegen de rechterslaap, en h'r lippen leken rooder, meer gewelfd en weeker in 't blank van de huid. Uit h'r diepe oogen straalde 'n heete glinstering en vreemde levenslust.
Droomerig-zinnend schikte en overschikte ze kleurtjes, priegelde fijne steekjes op 't gaas. - De gretige oogen van den jongen lieten geen moment af van 't warme gezichtje, en de zachte lieve gebaartjes van de stil-bezige handen. Hongerig van liefde omvatte z'n blik h'r, ze merkte 't niet, 't praten streek langs h'r.
Dan even in de roering van z'n afscheid, schrok ze op.
Hij kwam - als Jo nijdig van Holmers weggeroepen werd en de Moeder op de schemerige straat Frans van z'n spel in huis riep - dicht bij h'r. Z'n stem onvast van moeizaam verheimelijkt innigs, praatte hortend. ‘Ja - zeg, hoe laat zal 'k dan komen, hè...? Ja - 'k meen, hoe laat ben je klaar?’ - Hij fronste wat nerveus in op Mien's niet-begrijpende blik. ‘Voor de Zàng-avond n'tuurluk, 't - 't concert...! Zal 'k je dan wat vroeg komen halen, hè? Gaan we nog even - patsieren?’
Al onder 't praten, versmeulde de glans in z'n stem. Ze was
| |
| |
schielijk overeind gekomen. ‘Oh - maar 'k ga niet, néé! 'k Zou met Tine, zie je...’ Ze zei 't snel, zenuwachtig-bang. 't Schrilafwerende voelde ie als 'n stoot, 't trok z'n koene kop in diepsnijdende kreuken vol nijdig-broeiend vermoeden. ‘D'r zijn immers geen entree's meer...?’ - Even blikten onder de frons z'n oogen smeekerig in de hare, dan bleef in z'n kijken als 'n harde kern, enkel 't norsche. Hij kuchte tegen 'n schorheid, schokte de schouders op: ‘Enfin - als je liever met Tine gaat...?’
Achter h'r nerveus-trillende voorhoofds-frons wentelde 't moeizaam. ‘Nee - 't kon niét, Joost zou n'tuurluk komen, kòn tenminste komen en dan zóo'n afspraak met Co... nee - 't kon niét...’ - 'n Heete blos schoof over h'r wangen. ‘'t Spijt me wel...’, zei ze kleintjes, - ‘maar...’
Bruins richtte zich forsch op, brusk. ‘Oh - hoeft héelemáal niét, 'k kom dat entreetje nog wel kwijt, hoor...’
Hij keek of ie plotseling 'n smartelijke waarheid doorzag, de netelige frons trok 'm 'n diepe rimpel boven den neus. ‘Veel plezier dan met - Tine...’, zei ie droog. Z'n kloeke kop vertriestte nog meer in de stroef-komende glimlach, ná z'n vluchtige knik ging ie bedaard.
Ze bleef éven nog luisteren naar z'n zware stap in de gang, z'n doffe praten in de winkel. Donker klonk z'n stem in tegen Jo's schel-jolige lach-praten, en 'n vaag-bezwarende verontrusting door-ging h'r 'n wijl. ‘Als die Jo 'm nou maar niet plaagde met 'n - 'n blauwtje of zoo, 'n náre jongen en ie kon zoo... Akelig nou - dàt met Co... maar 't kòn niét...’
Ze huiverde, dacht plots weer aan Joost en boog zich dieper over 't werk, 't warme bloed tintelde 'n wild, fel rood in h'r wangen en 'n verrukking trok bevend door h'r glimlach - in 'n verzonken aandacht reeg ze droom aan droom.
|
|
Auteursrecht onbekend